Morgunblaðið - 05.03.1977, Blaðsíða 26

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 5. MARZ 1977
26 -- -
Hörður Bergmann námsstjóri:
Er sambandið milli
menntamálaráðu-
neytisins og skól-
anna svo slæmt?
Athugasemd við grein eftir
Gisla Baldvinsson kennara í Mbl.
2. mars.
í grein í Morgunblaðinu 2. mars
verður Gísla Baldvinssyni, kenn-
ara, tíðrætt um sambandsleysi
miili menntamálaráðuneytisins
og skólanna Þar segir:
„Eitthvert sambandsleysi virt-
ist vera að myndast milli skól-
anna og ráðuneytis. Sem dæmi
má nefna tvö bréf sem komu
með stuttu millibili varðandi
máiakennslu. Fyrra bréfið
fjallaði um að sameiginlegt
próf yrði í dönsku og ensku.
Sfðara bréfið varaði við sam-
felldum prófum I ensku og
dönsku. Það gæfi ekki rétta
mynd af getu nemendans!"
Sé athugað hvað hér gerðist í
raun og veru er hér um að ræða
dæmi um gott samband starfs-
manna ráðuneytisins og skólanna
en ekki öfugt. I rauninni er hér
um 3 bréf að ræða. Tvö þau fyrstu
(apríl 1976 og 30. sept. 1976) voru
samin af fulltrúum fyrir erlend
mál f prófanefnd og lýstu til-
lögum og hugmyndum um eitt
samræmt próf í erlendum málum
í 9. bekk grunnskóla þar sem
nemendur hefðu ákveðna val-
kosti. í síðara bréfinu var hug-
myndin skýrð með dæmum. í
báðum bréfunum voru kennarar í
9. bekk beðnir um að senda nám-
stjórum I dönsku og ensku álit sitt
á hugmyndunum. Það gerðu 24
kennarar skriflega, nokkrir í við-
ræðum og á fundum og samþykkt
um málið barst frá sameigin-
legum fundi í félagi dönsku- og
enskukennara. Þegar álit kenn-
aranna hafði verið athugað og
metið var tekin sú ákvörðun að
einungis yrði prófað I öðru mál-
inu og sú ákvörðun og ástæður
fyrir henni kynntar I bréfi til
skólanna 10. jan. sl. Þó loka-
ákvörðun kæmi seint gat hún
ekki haft nein slæm áhrif á
kennsluna að þvf er best verður
séð. En ljóst ætti að vera að hér er
ekki um sambandsleysi að ræða,
heldur þvert á móti. Leitað er
álits kennara þeirra er málið
varðar mest og ákvarðanir teknar
í samræmi við það.
Fleira sem Gísli telur upp í
grein sinni sem dæmi um sam-
bandsleysi milli menntamálaráðu-
neytisins og skólanna tel ég vera
dæmi um hið gagnstæða. Hann
segir:
„Þar sem ég er byrjaður að
minnast á sambandsleysi er
rétt að greína einnig frá fund-
um skólarannsóknadeildar
með kennurum. í fundar-
boðinu var óljóst getið um
fundarefni og fundartími
ákveðinn milli eitt til fimm.“
Mér er ekki fyllilega ljóst hvaða
kröfur Gísli Baldvinsson gerir um
ljóst mál. Aðrir verða að dæma
hér um, en í bréfi til skóla 7. okt.
sl. um þá fundi sem skólarann-
sóknadeild gekkst fyrir um nýjar
námskrár f grunnskóla var
fundarefni lýst svo:
„Fundartilhögun verður þann-
ig að flutt verða tvö stutt fram-
söguerindi annað um nýja
námskrá og notkun hennar en
hitt um kennsluhætti f 9. bekk
á þessu skólaári.
Að erindum loknum verður
farið gegnum ákveðna þætti
beggja málanna i starfshópum
og verður einkum lögð áhersla
á að kynna starfsaðferðir og
kennsluhætti sem miðað er við
f hinni nýju námskrá.
Kynningin verður ekki
bundin við einstakar greinar
nema að þvf leyti sem nauð-
synlegt verður að taka sérstök
dæmi til skýringar.
Á fundina koma tveir full-
trúar skólarannsóknadeildar
og veita þeir jafnframt allar
almennar upplýsingar um
kennslu í einstökum
greinum."
Þá má einnig telja ansi djarft
að alhæfa um alla þá 54 fundi sem
haldnir voru um allt land út frá
einum sem greinarhöfundur var
á. Yfirleitt gafst á fundunum mun
lengri tími fyrir hópumræður og
athugasemdir kennara en hann
gefur í skyn að hafi verið. En
aðalatriðið er þó að enn og hve-
nær sem er hafa kennarar mögu-
leika á að koma athugasemdum
sfnuni um námskrárnar á fram-
færi við skólarannsóknadeild
enda um það beðið í hinum al-
menna hluta námskrárinnar þar
sem segir í inngangi að nám-
skráin þurfi að „— vera f stöðugri
endurskoðun í samræmi við
reynslu og viðhorf þeirra sem
starfa samkvæmt henni og
allra sem vega og meta árang-
ur þess starfs sem grundvallað
er á verklýsingum námskrár-
innar.“ Nánar er vikið að
þessu f formála:
„I þessa fyrstu útgáfu vantar
vafalaust ýmis atriði sem æski-
legt er að kæmu í námskrá og
gerir ráðuneytið þvf ráð fyrir
að námskráin eða hlutar
hennar verði endurskoðaðir
áður en langt um líður í ljósi
fenginnar reynslu. Það er þvf
mikilvægt að kennarar og
aðrir sem nota námskrána
komi á framfæri athuga-
semdum og tillögum um breyt-
ingar sem þeir telja að til bóta
megi verða.“
Þetta er að sjálfsögðu í fullu
gildi enda þótt 1. útg. námskrár-
innar tæki gildi „að þvi leyti sem
við verður komið“ frá upphafi
þessa skólaárs. I grein sinni
verður Gfsla Baldvinssyni tfðrætt
um fyrirkomulag prófa í 9. bekk,
en þar sem væntanleg er ftarleg
greinargerð frá ráðuneytinu um
þau verður ekki nánar um það
efni fjallað hér. Aðeins skal
vegna kvartana Gísla um að upp-
lýsingar um prófin hafi borist
seint vitnað til ummæla eins
skólastjóra um það mál I Morgun-
blaðinu sama dag og grein Gísla
birtist:
„„Framkvæmd þessara mála
hefur ekki komið á óvart",
sagði Ólafur H. Kristjánsson,
skólastjóri á Reykjum. „Málið
var kynnt á skólastjórafundum
með ráðuneytismönnum auk
þess sem um það var fjallað í
blöðum. Þá höfum við kynnt
skólanemum málið.“
Að lokum vil ég segja þetta um
títtnefnt sambandsleysi mennta-
málaráuneytissins og skólanna:
Það er í meira lagi undarlegt að
slfkar kvartanir skuli orðnar það
algengar f seinni tíð að þeim
bregður fyrir í fundar-
samþykktum og umræðum á al-
þingi auk þess sem þar birtast f
Einstaklmgurinn gerður
framandi 1 eigin umhverfi
Hér fara á eftir ályktanir, sem
samþykktar voru á stefnuskrár-
ráðstefnu Vöku, félags lýðræðis-
sinnaðra stúdenta, 19. febrúar
s.l.:
Umhverfismótun og
einstaklingsfrelsi
Meira en helmingur allra fbúða
á höfuðborgarsvæðinu var reistur
á sfðastliðnum tuttugu árum. Á
þessu tímabili hafa eftirfarandi
þættir haft afgerandi neikvæð
áhrif á alla uppbygginguna:
1. Óðaverðbólga, sem gerir tafar-
laus fbúðarkaup ungs fólks að
grundvallarforsendu fyrir
efnahagslegri velferð þess.
2. Algjör opinber stýring á
íbúðarkaupum ungs fólks í
krafti reglugerðar um hús-
næðismálastjórnalán.
3. Miðstýrð skipulagshyggja
borgarstjórnar, sem fram kem-
ur fótakmarkaðri afskiptasemi
yfirvalda af öllum þáttum um-
hverfismótunarinnar allt frá
sjálfsagðri stjórnun heildar-
skipulags til smæstu smáatriða
i útfærslu mannvirkja.
4. Flokkunarstefna á skipulagn-
ingu, sem miðar að því að sér-
hæfa tiltekin borgarhverfi til-
teknum mannlegum athöfn-
um, (sbr. svefnhverfi, iðnaðar-
hverfi, skrifstofuhverfi
o.s.frv.)
5. Mótun svo fámennra íbúðar-
hverfa, að samkeppnisaðstaða
í verslunar- og þjónustukjörn-
um þeirra verður óhugsandi.
Staðbundin einokunaraðstaða
myndast, þar sem aðeins er um
að ræða einn barnaskóla, eitt
bankaútibú, eina fiskbúð, eina
mjólkurbúð o.s.frv.
Alyktanir
stefnuskrár-
ráðstefnu
Vöku
6. Tiltekin verkmenning við
uppbyggingu mannvirkja, sem
mótað hefur einhæfan og ein-
faldan stfl f byggingarlist, þar
sem lágmarkskostnaður og
nýtingarhlutföll sitja f fyrir-
rúmi, á kostnað fegurðar, fjöl-
breytni og annarra markmiða,
sem nauðsynleg eru öllu mann-
legu umhverfi.
7. Sinnuleysi yfirvalda og ein-
sýnna einstaklinga gagnvart
hinum gömlu timburhúsa-
hverfum borgarinnar, sem ein
vitna nú um mannlegt yfir-
bragð og fegurð fyrri tíma.
1 stuttu máli: Megineinkenni f
þróun umhverfismótunar síðari
ára hafa stórlega dregið úr frelsi,
fegurð og fjölbreytni f samfélagi
voru. Þau hafa takmarkað sjálfs-
ákvörðunarrétt einstaklingsins og
gert hann framandi f eigin um-
hverfi.
Vaka gagnrýnir harðlega þessa
þróun og telur viðgang hennar til
marks um þá staðreynd, að ekki
einn einasti íslenzkur stjórn-
málamaður sé málsvari einstakl-
ingsfrelsis.
Vaka er málsvari mannlegra
umhverfis og bendir á, að barátt-
an fyrir viðhaldi gamalla borgar-
hverfa er barátta fyrir fjölbreytni
í íslenzkri byggingarlist. En fjöl-
breytt byggingarlist er hvort
tveggja f senn: forsenda fyrir val-
frelsi einstaklinga og framförum í
híbýlagerð.
Stóriðja á íslandi
Á undanförnum fimmtán árum
hafa íslenzkir ráðamenn hallast
meir að þeirri skoðun, að stóriðja
erlendra auðhringa á íslandi sé
grundvallarforsenda fyrir ný-
sköpun íslenzks efnahagslffs (iðn-
aðar). Vaka dregur í efa þá skoð-
un og bendir á þá staðreynd, að
ákvarðanir valdhafa um stóriðju
á íslandi hafa hingað til verið
tilviljunarkenndar og án sam-
hengis við skynsamleg markmið
um almenna náttúruvernd, fs-
lenzka menningu og heilbrigt
mannlff. Hætta er á, að siðlausir
valdhafar geri stóriðjusamninga
að vanabundnum „húsráðum“
sem stig af stigi eitri fslenzka
náttúru og menningu. Framtíðar-
ákvarðanir Islendinga f stóriðju-
málum munu að lfkindum koma
til með að hafa mikil áhrif á þjóð-
líf komandi tíma. 1 upphafi skyldi
endinn skoða. Vaka leggur
áherzlu á, að vöxtur stóriðjuum-
svifa hérlendis er andstæður
einkaframtaki í atvinnurekstri og
dreifingu hagvaldsins. Með því að
stuðla að þeirri þróun að gera
stóriðju að undirstöðu í efnahags-
Iffinu, er um leið verið að auka
áhrif ríkisvalds og erlendra auð-
hringja á fslenzkt atvinnulíf. Sú
atvinna, sem stóriðja býður upp á,
er oftast mannskemmandi á sál og
líkama og því öldungis í ósam-
ræmi við mannúðarstefnu og hug-
myndir vorar um heilbrigt mann-
lff.
Ályktun um Spán
Vaka, félag lýðræðissinnaðra
stúdenta, fagnar þeirri þróun,
sem undanfarið hefur orðið f átt
til lýðræðis og aukins frelsis á
Spáni. Vöku er Ijóst, að breyting-
in frá einræði til lýðræðis hefur
ekki og mun ekki ganga átaka-
laust. Vaka telur, að beztur
árangur náist í þeirri baráttu ef
Spánverjum tekst að stofna virka
stjórnmálaflokka, sem eru þeim
vanda vaxnir að taka þátt f lýð-
ræðislegum kosningum og stjórna
landinu að þeim loknum.
Lýðræði er reist á stjórnmála-
legu frelsi og mannréttindum og
því krefst Vaka þess:
1. Að öllum pólitískum föngum
á Spáni að þeim undanteknum,
sem gerst hafa sekir um ofbeldis-
verk, verði tafarlaust gefnar upp
sakir.
2. Að öllum stjórnmálaflokkum
verði heimilt að starfa.
3. Að allri pólitfskri misnotkun
ríkisfjölmiðla verði hætt og jafn-
framt öllum hugsanlegum
tilraunum til ritskoðunar.
Vaka telur, að þróun mála á
Spáni skipti miklu máli fyrir lýð-
réeðisríki Vestur-Evrópu. Vaka
hvetur þau þvf til aó styðja og
styrkja lýðræðisþróun á Spáni.
Ekki mega henda sömu mistökin
á Spáni og f Portúgal, þar sem
kommúnistum með ríkulegum
fjárstuðningi Moskvumanna
hafði nánast tekizt að kæfa frelsið
f fæðingu og leiða yfir Portúgal
sama einræðið og þar var á dögum
Salazars.
Vaka vill mega bjóða frjálsan
Spán velkominn f samfélag vest-
rænna lýðræðisríkja.
Mannréttindi
VAKA, félag lýðræðissinnaðra
stúdenta, lýsir fögnuði sínum yfir
hinni breyttu stefnu Bandaríkja-
stjórnar varðandi andófshreyf-
ingar f Austur-Evrópu og Sovét-
ríkjunum, sem bréf Carters
Bandaríkjaforseta til dr.
Sakharovs er ótvírætt merki um.
VAKA lýsir yfir óskoruðum
stuðningi sínum við hreyfinguna
Mannréttindi ’77 og aðrar mann-
réttindahreyfingar hvarvetna í
heiminum.
Athugasemd
við grein
Gísla
Baldurssonar
blaðagreinum og viðtölum. Ég
heyri skólastjóra og kennara
nefnilega oft kvarta um bréfaflóð
frá ráðuneytinu. „Og það er
margt bréfið", segja þeir gjarnan
og glotta við. Menntamálaráðu-
neytið gefur út „Fréttabréf" auk
almennra dreifibréfa til skólanna
frá ýmsum deildum. Skóla-
rannsóknadeild gefur út upp-
lýsingarit um nám og kennslu í
ýmsum greinum. Nýjar námskrár
í flestum greinum komu út í
haust og voru kynntar og ræddar
á fundum með kennurum um allt
land eins og áður er getið. Nám-
stjórar f flestum greinum eru í
starfi hjá skólarannsóknadeild og
hafa fastan viðtalstfma og heim-
sækja skóla, einkum í dreif-
býlinu, auk þess sem þeir mæta á
fundum kennara þegar þess er
óskað. Mér er satt að segja spurn:
Hefur samband menntamálaráðu-
neytisins og skólanna einhvern
tfmann verið meira eða betra?
Hvenær? Auðvitað er sambandið
takmarkað og gæti verið miklu
meira. En það er háð þvf hve
mikill starfskraftur er fyrir
hendi. Og það er líka háð vilja og
frumkvæði kennara ekki síður en
starfsliði ráðuneytisins.
Þeir sem hæst hrópa um
sambandsleysi þurfa að tjá sig
skýrar og skoða raunveruleikann
fordómalaust. Og mér að satt að
segja nær aó halda að það sé
eitthvað ann sambandsleysi við
menntamálaráðuneytið sem
veldur kennurum gremju ef
dýpra væri skoðað.
Reykjavfk, 2. mars 1977.
Kirkju-
vika
í Lága-
fellssókn
Á MORGUN sunnudag-
inn 6. mars, sem er
Æskulýðsdagur Þjóð-
kirkjunnar, hefst kirkju-
vika i Lágafellssókn,
Mosfellssveit. Stendur
hún yfir í 4 daga og lýk-
ur með föstumessu á
miðvikudagskvöld. Er
þetta í 16. skipti, sem
slík kirkjuvika er haldin
og þykir jafnan vera að
henni nokkur menning-
arauki í félagslífi sveit-
arinnar.
Sóknarnefnd Lágafellssókn-
ar stendur fyrir kirkjuvikunni
f samvinnu við sóknarprestinn,
en margir fleiri leggja hönd á
plóginn og er dagskrá fjöl-
breytt að vanda. Flestir þeirra
er fram koma, eru búsettir í
Mosfellssveit, en nokkrir að-
fengnir. Allar samkomurnar
verða í Lágafellskirkju og
hefjast allar kl. 21:00 nema
æskulýðsguðsþjónustan sem
hefst í dag kl. 14.