Morgunblaðið - 23.07.1977, Blaðsíða 23

Háskólabíó semur um
*
18 mánudagsmyndir
Háskólabíó hefur ný-
lega samið um sýn-
ingarrétt á 18 mynd-
um, sem sýndar verða
á mánudagssýningum
næsta árið.
Fyrsta myndin, sem væntanlega
verður sýnd næstkomandi mánudag
er The Appreticeship og Duddy
Kravitz ( Kanada, 1974) leikstýrt af
Ted Kotcheff, með Richard Dreyfuss
(Jaws) í aðalhlutverki Á dönsku
hefur myndin hlotið heitið „Den lille
Rockefeller", sem lýsir efni hennar
vel, en hún er um ungan mann, sem
beitir öllum ráður til að komast í
álnir
Meðal annarra mynda, sem samið
hefur verið um sýningar á, ber fyrst
Duddy Kravitz (Richard Dreyfuss) hittir herbergisþernuna Yvette
(Micheline Lanctot).
Brothætt augnablik í Den sommeren jeg fylte 15, með Steffen
Rothschild ogGrethe Ryen.
að nefna Dersu Uzala, nýjustu
myndina eftir Akira Kurosawa, sem
hann gerði í Rússlandi. Myndinni,
sem er gerð á 70mm breiðfilmu,
hefur verið lýst sem „persónulegri
stórmynd". sem sé óður til lifsins og
vináttunnar Hún segir frá ferðalagi
um óbyggðir og 'vináttu tveggja
manna, rússnesks visindamanns,
ferðamanns og rithöfundar og gam-
als veiðimanns Myndin er gerð i
klassískum stíl og sögð lýsa djúpum
og sterkum tilfinningum. Eftir lýs-
ingunni að dæma ætti hún að eiga
eitthvað sameiginlegt með eldri
mynd Kurosawa, Red Beard (sem
Háskólabíó hefur sýnt sem mánu-
dagsmynd), og ef svo er, verður
þetta vafalítið merkasta mánudags-
myndin á árinu
Þá hefur Háskólabió samið um
sýningar á þeirri mynd Polanskis,
sem hefur farist fyrir að sýna hér, en
það er What? (Che?
ítölsk/frönsk/vestur-þýsk, 1 972).
Segir hún frá ungri stúlku og undar-
legu umhverfi og fólki, sem hún
lendir óvart í slagtogi með Polanski
gerði What? á eftir Macbeth (’71)
og á undan Chinatown ( 74)
Largent de poche (Small
Change, frönsk, 1976) er ein nýj-
asta mynd Truffaut, gerð á eftir
L'histoire d'Adéle H. Þetta er
„barnamynd" eða a m k koma fram
i myndinni 200 börn, en myndinni
hefur verið líkt við mynd Roberts
Mulligan Summer of '42 og Fellinis
Amarcord Myndin er þó gerð í
mjög léttum dúr og ýmsum gagn-
rýnendum finnst hún fremur létt-
væg
Af öðrum myndum myndum má
t d nefna 4 sænskar myndir og eina
norska. Norska myndin nefnist Den
sommeren jeg fylte 15, saga um
1 5 ára dreng og sumarást, leikstýrð
af Knut Anderson. Þetta var vinsæl-
asta myndin í Noregi á siðasta ári
Frá Svíþjóð er einnig að vænta
tveggja mjög vinsælla gaman-
mynda, en það eru Manden, som
slutade röka, (1973) og Ágget ár
löst (1975), „harðsoðin" gaman-

kuik
mijnd
/íöon
SIGURÐUR SVERRIR PÁLSSON
mynd eftir Hans „Hasse" Alfredson
með Max von Sydow og Gösta
Ekman i aðalhlutverkum Þriðja
myndin er En kille och en tjej
(1974) eftir Lasse Hallström og síð-
ast en ekki sist er það Polare
(Buddies), 1976, eftir Jan Halldoff
í þessari nýju mynd fjallar Halldoff
um fjóra menn. þrír eru giftir og þeir
öfundast út þann fjórða, sem enn er
frjáls og ógiftur Síðan er það i
svallorgiu einni mikilli, að þeir fá
gullið tækifæri til að koma honum i
herjans klandur Göran Stangertz
(Síðasta ævintýrið) leikur þann
ógifta Enn er ógetið niu mynda af
þeim 1 8, sem samið hefur verið um.
en sökum plássleysis á síðunni i
dag, verður þeirra getið hér á kvik-
myndasíðunni eftir viku.
Tvö andlit af tvö hundruð f mynd Truffauts, L’argent de poche.
Enn um mánudagsmyndir
Eftir á hafa nýlega skrifað tvivegis um mánudagsmyndir
Háskólabíós, um hlutverk og val þessara mynda, var það
einkar ánægjulegt að fá eftirfarandi undirtektir hjá einum
af nemendum Háskólans. Ef til vill hafa fleiri eitthvað til
málanna að leggja og bréfritari brýtur upp á ýmsum
hugmyndum í rekstri Háskólabíós, sem væru þess virði að
vera ræddar hér á síðunni. Ef til vill vilja fleiri tjá sig um
þetta mál, eftir að þeir hafa lesið þessa hugvekju Vals
Tómassonar, sem hann kallar:
Hlutverk Háskólabíós
Þegar ég las grein Sigurðar
Sverris Pálssonar fimmtudaginn 7.
júlí siðastliðinn. varð ég þungt
hugsi Þar var að nokkru leyti komið
inn á atriði, sem hefur verið mér
hugstætt undanfarið. Þar ber fyrst
að nefna undanhald Háskólabíós við
val á mánudagsmyndum, og hvern-
ig staðið er að þeim að öðru leyti.
Eitt mikilvægasta atriðið i þessu
sambandi er einfaldlega það að sýn-
ingum á mánudagsmyndum hefur
fækkað mjög Það er orðið algengt,
að þegar kvikmyndahúsið fær
myndir til sýninga, sem mikil að-
sókn er að, að mánudagsmyndirnar
séu felldar niður. Sem dæmi má
nefna, að allan þann tima, sem apa-
vitleysan King Kong vaV sýnd, féllu
sýningar á mánudagsmyndum al-
gerlega niður Þó gekk sú mynd
töluvert lengi að mig minnir, liklega
3—4 vikur. Þar með er ekki allt
sagt. Það sama gerðist mestallan
timann, sem Cassandra Crossing
(Kassöndrubrúin) var til sýninga, og
fleiri dæmi mætti nefna. Dómgreind
þeirra, sem sjá um val á þessum
myndum virðist fara hríðversnandi
Fyrir utan það að sumar myndirnar
eru rétt i meðallagi, er farið að bera
á endursýndum myndum. Auk
þeirrar myndar, sem nú er verið að
sýna má nefna tvær myndir, sem
sýndar hafa verið að undanförnu, En
handful Kárlek (Hnefafylli af ást)
eftir Vilgot Sjöman og Det sista
áventyret (Síðasta ævintýrið) eftir
Jan Halldoff Þessar myndir voru
sýndar i þrjú skipti hvor um sig á
sænsku kvikmyndavikunni fyrir að-
eins rúmu ári siðan og því ástæðu-
laust að taka þær til sýninga svona
fljótt aftur. Sérstaklega ef þess er
gætt að margar jafngóðar eða jafn-
vel betri myndir hvaðanæva úr
heiminum berast aldrei hingað til
lands
Það er leitt að vita til þess, að
mánudagsmyndirnar skuli vera
orðnar eins og þungur baggi í aug-
um þeirra aðila, sem standa að Há-
skólabiói. Þeir virðast ekki nenna þvi
að leggja það á sig að fylgjast með
þvi helsta, sem er að gerast i kvik-
myndaheiminum, eða reyna að
komast að hagstæðum kvikmynda-
samningum Auk þess virðist það
vera þeim erfiður biti að mánudags-
myndirnar eru dæmdar til þess að
vera reknar með tapi, sem bendir til
þess að forráðamenn kvikmynda-
hússins sjái eftir þvi, að þessi starf-
semi skuli nokkurn tima hafa komist
i gang. Sorglegt er til þess að vita að
slikt lögmál takmarkalausrar gróða-
hyggju skuli rikja þarna á bak við
tjöldin. Sérstaklega þegar þess er
gætt, að ein æðsta menntastofnun
þjóðarinnar, Háskóli íslands, rekur
þetta kvikmyndahús. Það verður
óneitanlega til þess, að margir tapa
nokkru af virðingu sinni fyrir þeirri
stofnun
Sú spurning leitar lika á, að Há-
skólanum beri siðferðileg skylda til
að gera ennþá betur en að sýna
vandaðar kvikmyndir einu sinni i
viku. Hvort það væri ekki rétt að
breyta fyrirkomulagi kvikmynda-
hússins algerlega Það er að segja
að kvikmyndahúsið seldi einkarétt
sinn á kvikmyndum Paramount og
Rank félaganna i hendur einhvers
hinna kvikmyndahúsanna, en snéri
sér siðan að því að vera menningar-
legur viti almennings i kvikmynda-
málum. Kvikmyndahúsið tæki til
sýninga úrvalsmyndir alls staðar að
úr heiminum, bæði gamlar og nýjar
og stofnað væri kvikmyndasafn á
vegum þess. Það kvikmyndasafn
gæti e.t.v. siðar orðið liður i kennslu
Háskólans í kvikmyndafræðum
Þessir siðustu þankar þykja ef til
vill barnalegir og óraunhæfir Þó er
ekkert einfaldara en að koma sliku
fyrirtæki á stofn. Ríkisvaldið gæti
komið háskólanum til hjálpar i
þessu efni, með því að veita pen-
ingastyrk Að vísu er örlitill hængur
á hvað þetta atriði snertir Það vill
nefnilega þannig til, að karlfauskar
þeir, sem setið hafa í stjórnum þessa
lands, vita ekki einu sinni hvað kvik-
myndir eru. Hvað þá hve mikið gildi
þessi listgrein hefur, eða hve gifur-
legur áhrifamáttur hennar er. Úr
þessu mætti þó bæta með nógu
miklum þrýstingi góðra manna Hví-
likur fengur það væri ef hinn þögli
meirihluti kvikmyndaáhugamanna
myndi ryðjast fram á siður dag-
blaðanna og láta álit sitt i Ijós á
þessu efni. Ennfremur ættu kvik-
myndagagnrýnendur að láta af þeirri
kaldhæðnislegu afstöðu sinni, að
ekkert þýði að knýja á i þessum
efnum Háskólamenn sjálfir ættu að
taka afstöðu með þessu máli, sér-
staklega vegna þess að það eru þeir,
sem raunverulega reka þetta kvik-
myndahús. Það væri fagurt dæmi
um fðrnfýsi af þeirra hálfu, ef þeir
samþykktu að hluti af þeim 200
milljónum, sem koma inn fyrir
Happdrætti Háskólans á ári rynnu til
þessa merka menningarframtaks og
gæti það jafnvel ráðið úrslitum í
þessu málefni Þetta væri vel þess
virði, jafnvel þó að sá böggull fylgdi
skammrifi að það drægi ögn úr
hraðanum ~ við að reisa aukið
kennsluhúsnæði við skólann Sjálfur
er ég skráður til náms við skólann
og mér stendur hjartanlega á sama,
þó að aðstaða sé ekki öll fyrsta
flokks, ef það þýðir um leið að unnið
sé að merku fyrirtæki á borð við
þetta, sem er i þágu allrar þjóðarinn-
ar Ég býst við að þannig sé um fleiri
nemendur við Háskólann, þ.e.a.s.
þess hluta, sem hugsar um örlítið
fleira en eigin hag
Það er heldur ekki pottþétt stað-
reynd, að mikið tap þurfi að vera á
rekstri stofnunar eins og þessarar.
Það er ekki sjálfgefið. að þó mikill
hluti þeirra kvikmynda, sem húsið
tæki til sýninga kæmu ekki frá
enskumælandi löndum, og þó að
lögð væri aukin áhersla á sýningu
gamalla, klassískra kvikmynda, að
stór hluti þeirra væri ekki við hæfi
almennings Það er nefmlega aðeins
bábilja, sem forheimskaðir öskurap-
ar haf^ breitt út meðal almennings,
að listrænar kvikmyndir, þ.e.a s
þær kvikmyndir, sem eru fagmann-
lega gerðar og hafa um leið boðskap
að flytja, þurfi um leið að vera
leiðinlegar og óskiljanlegar alþýðu
manna Kvikmyndir Jan Troells,
Chaplins og Tatis eru dæmi um
myndir, sem virðast hafa höfðað til
almennings hér á landi Það er held-
ur ekki ástæða til annars en að ætla
að þyngri myndir svo sem eftir ná-
unga á borð við Bergman og Jancsó
geti höfðað til hvers meðalviturs
manns, aðeins ef viljinn er fyrir
hendi til að taka á móti boðskap
þeirra, en tilvist kvikmyndahúss af
þessu tagi gæti orðið til þess að
auka jákvæðan hugsunarhátt í garð
slíkra mynda
Eitt mikilvægt atriði er það, sem
hefur get það að verkum að aðsókn
mánudagsmyndanna hefur ekki orð-
ið meiri en hún þó er Það er sú
staðreynd, að þær kvikmyndir eru
jafnan sýndar með erlendum skýr-
ingartextum Það hefur orðið til
þess, að margt fólk, sem ekki hefur
átt þess kost að nema erlend tungu-
mál, hefur veigrað sér við að fara á
þær myndir Þetta atriði þarf að færa
til betri vegar, ef sá óskadraumur
rættist, að rekstrarformi Háskólabíós
Framhald á bls. 25
Yfirsjón
Á síðustu kvikmyndasiðu
varð mér aðeins á » mess-
unni. Þar hrósaði ég mjög því
framtaki Nýja Biós að endur-
sýna skipulega sinar best
sóttu myndir. Taldi ég þetta
nýmæli og mælti með þvi að
fleiri kvikmyndahús tækju nú
upp þennan sið. Mér hefur
síðan verið góðiátlega bent á
það, að einhvern veginn
hefur mér tekist að gleyma
þvi, að Háskólabió hefur tvö
undanfarin ár staðið fyrir
skipulögðum endursýning-
um, þar sem 5—7 myndir
hafa verið endursýndar í
einu, hver mynd í þrjá daga.
Ég bið forláts á þessari
gleymsku og vonandi hef ég
ekki gleymt fleirum i þessu
sambandi.
En hvað um það, þetta er
samt sem áður góður siður
og til eftirbreytni almennt.
SSP.
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. JÚLl 1977