Morgunblaðið - 30.08.1977, Page 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 30. AGUST 1977
— Engar
Framhald af bls. 1
járnbrautir og ferjur í stað flug-
véla. Hins vegar hefur verkfallið
valdið miklu öngþveiti, þar sem
margir hafa orðið að hætta við
ferðir og aðrir að bíða 1—l'/i sól-
arhring eftir fari. Þá hefur það
einnig tafið mjög flugumferð að
franskir og spánskir flugumferða-
stjórar fara sér nú einnig hægt
við störf vegna launadeilna.
Fréttaritarar segja að það hafi
valdið forystumönnum í hópi að-
stoðarflugumferðarstjóra von-
brigðum að ekki kom til öngþveit-
is á flugvöllum vegna farþega,
sem ekki komust leiðar sinnar og
hafa þeir sakað flugmálayfirvöld
að hafa dregið mjög úr kröfum
um öryggismái í flugi með undan-
þágum til að leiguflugfélög gætu
haldið uppi umfangsmiklu flugi.
Flugmálayfirvöld hafa neitað
þessum ásökum harðlega.
Brezku aðstoðarflugumferðar-
stjórarnir hafa sent orðsendingu
til starfsbræðra sinna á Spáni og
Frakklandi og beðið það um sam-
vinnu í aðgerðum og hafa Frakk-
ar tekið vel í þá málaleitan. Ekki
er vitað hvernig þessari samvinnu
yrði háttað.
— Mjólkur-
lítrinn
Framhald af bls. 48
ári með tilliti til kostnaðarhækk-
ana.
I skýrslu, sem varaformaður
Stéttasambands bænda, Jón
Helgason, flutti á aðalfundi þess
að Eiðum, kom fram að þegar
farið hefði verið að ræða nýjan
grundvöli, hefði fljótlega komið í
Ijós, að langur tlmi færi I samn-
inga og litlar likur væru á unnt
væri að ná samkomulagi, sem
framleiðendur gætu sætt sig við,
og yrði þá að vísa málinu til yfir-
nefndar. Með þetta í huga var því
ákveðið að gera fyrrnefnt bráða-
birgðasamkomulag.
Verðlagsgrundvöllurinn hækk-
ar sem fyrr segir um 19,21% og
munar þar mestu um 31% hækk-
un á launalið, en þar fá bændur
þá hækkun, sem kom til fram-
kvæmda við undirritun kjara-
samninga aðila vinnumarkaðins
fyrr í sumar og svo 4% hækkun,
sem launþegar fá 1. september
n.k. Hefur verðlagsgrundvöllur
búvara því hækkað um 33.73%
frá 1. september 1976. Tekið er
fram í samkomulagi sexmanna-
nefndarinnar að þessi bráða-
birgðagrundvöllur sé í engum
atriðum bindandi við gerð aðal-
samningsins, en vitað er að full-
trúar bænda hafa oskað eftir
hækkun á fjármagnshlið grund-
vallarins og einnig gætu átt sér
stað einhverjar breytingar á
magntölum, bæði til hækkunarog
lækkunar.
- Owen ogYoung
Framhald af bls. 1
haldandi fundi. Stóð hann í tæpar
3 klukkustundir með hléi sem
gert var og fóru þá Young og
Owen af fundinum til að ræðast
einslega við.
Stjórnmálafréttaritarar segja
að mikilvægasta atriðið fyrir
Breta og Bandarikjamenn I til-
lögugerð þeirra sé að fá ákvörðun
um hvaða aðili fái í hendur yfir-
stjórn öryggissveita Rhódesiu, ef
tekst að koma á vopnahléi milli
skæruliða þjóðernissinnaðra
blökkumanna og minnihluta-
stjórnar Smiths og koma á kosn-
ingum til þings, þar sem blökku-
menn fái meirihluta.
Þeir Owen og Young halda til
Dar es Salaam á morgun til við-
ræðna Við Nyerere forseta áður
en þeir fara til Salisbury. Er ætl-
un þeirra að kunngera opinber-
lega tillögur sinar á fimmtudag að
loknum fundinum með Ian Smith,
en tillögurnar eru mjög itarlegar
og umfangsmiklar, alls um 8000
orð.
— Hélt að...
Framhald af bls. 48
farið mjög illa, því að fjaran
þarna er mjög stórgrýtt og má
segja að það hafi orðið okkur til
happs, að bíllinn stöðvaðist á
steininum. Steinninn stóð alveg
i flæðarmálinu og það flæddi
reyndar undir bílinn að fram-
anverðu en rétt framan við
steininn var 3ja metra djúpur
sjór.
— Það var því mikið lán að
ekki fór verr, og þrátt fyrir að
þak bílsins beyglaðist mikið
gátum við alltaf hreyft okkur.
Ég er sannfærður um að það
kom í veg fyrir mjög alvarlegt
slys hversu sterk grind bílsins
var — venjulegur fólksbíll
hefði ekki þolað að lenda í slíku
stórgriti. Satt bezt að segja er
ég undraði að við skulum ekki
öll vera mölbrotin, þótt svo við
höfum komizt líf af, sagði As-
geir Bjarnason.
Bíllinn sem þarna um ræðir
er af gerðinni Chevrolet og er
hann talinn gjörónýtur. öku-
maðurinn, Sigríður Hafstað,
meiddist mest, handleggsbrotn-
aði og marðist töluvert en aðrir
sluppu með minni skrámur.
— ATA ráðstefna
Framhald af bls. 2.
samþykkja reglur vestræns lýð-
ræðis í reynd og hvort þeir muni
þar með standa gegn árásarstefnu
Sovétríkjanna gagnvart Atlants-
hafsbandalaginu. Því fagna sam-
tökin sérstakri ráðstefnu, sem
ákveðið hefur verið að halda í
Portúgal í maí á næsta ári um
þessi vandamál.
Um hernaðarleg vandamál seg-
ir í ályktun samtakanna, að tvær
staðreyndir hafi orðið mönnum
ljósar á siðastliðnu ári: I fyrsta
lagí að Sovétrikin og bandalags-
ríki þeirra hafa mjög aukið bæði
kjarnorkuheri sína og venjulegan
her umfram það sem herir Vest-
urlanda hafa eflzt. I öðru lagi sé
það staðreynd, að miðað við
óbreytt ástand þessara mála muni
Varsjárbandalagslöndin geta i
skjóli kjarnorkuhernaðar og
venjulegs hernaðar geta notið
stjórnmálalegar ógnanir til þess
að koma fram áhugamálum sín-
um. Þá er sagt að ekki sé unnt að
útiloka möguleika á árás. Þá segir
ennfremur að útþensla sovézka
flotans hafi veikt stöðu Atlants-
hafsbandalagsins á Norður-
Atlantshafi. ísland, Danmörk og
Noregur séu þó þannig staðsett að
þau séu bandalaginu hernaðar-
lega mikilvæg og að bandalagið sé
jafnframt lífsnauðsyn löndunum
á norðurvængnum.
— Þörfin er 935
Framhald af bls. 48
Ástæða þessa er að meira hefur
þurft að flytja út af kindakjöti á
verðlagsárinu en áætlað var
vegna mikilla birgða í upphafi
sláturtíðar síðasta haust og sam-
dráttar á sölu innanlands. Þá hef-
ur innanlandsverðið farið ört
hækkandi á sama tíma og litlar
breytingar hafa orðið á gengi og.
verð í markaðslöndum okkar litið
breytzt meðal annars vegna niður-
greiðslna þar á innlendri fram-
leiðslu.
í skýrslu Sveins kemur fram að
hlutur sauðfjárafurða í heildar-
verðmæti búvöruframleiðslunnar
á síðasta verðlagsári var um 47%
og mjólkur- og nautgr'ipaafurða
53%. Þaö væri hins vegar stað-
reynd að útflútningur nautgripa-
afurða þarfnaðist ekki nema rösk-
lega 536 milljóna króna i útflutn-
ingsbætur, sem er tæplega 25%
heildarupphæðarinnar, 2.400
milljóna, þannig væri hægt að
greiða á sauðfjárafurðir frá verð-
mæti nautgripaafurðanna 1.864
milljónir, en útflutningabótaþörf-
in þar væri vart undir 2.200 millj-
ónum. Miðað við 14 milljóna kílóa
innvigtun á síðastliðnu hausti
nemur þessi vöntun um 24 krón-
um á hvert kiló af dilkakjöti.
1 skýrslunni kemur einnig
fram, að við útflutning á kinda-
kjöti skilar útflutningur til Svi-
þjóðar og Noregs ekki nema um
50% af innlendu heildsöluverði.
Til þessara landa var flutt mest af
kjötinu á sl. ári og þar fékkst
jafnframt hagstæðasta verðið. Við
sölu á kjötinu til Færeyja fengust
40% af innlendu verði og við sölu
til Danmerkur fengust aðeins
32%. Tekið er fram, að hin svo-
kallaða skilaverð hafi orðið lé-
legra á verðlagsárinu 1975—’76
en árin á undan vegna hækkunar
á tilkostnaði innanlands en lítillar
hækkunar 'verði kjötsins erlend-
is.
Halldór E. Sigurðsson, landbún-
aðarráðherra, sagði i ræðu á aðal-
fundinum, að fyrirheit frá ríkis-
stjórninni lægi fyrir um að fulln-
aðargreiðslur útflutningsbóta,
það er miðað við 10% regluna,
yrði lokið í mánuðinum október
til nóvember, en nú væru ógreidd-
ar um 250 milljónir króna.
1 fjárlögum næsta árs yrði áætl-
uð sú tala, sem nægði til að greiða
10% af heildarverðmæti landbún-
aðarframleiðslunnar.
— Yfirvofandi
Framhald af bls. 20
hefðu haft efni á að stunda
kennslustörf.
Þá var einnig rætt um fjölgun
námsgreina. Þar kemur fram að
námsgreinum hefur fjölgað, en
heildarkennslustundafjöldi
bekkja hefur staðið í stað eða
jafnvel minnkað. Nýjar náms-
greinar hafa tekið kennslustundir
frá öðrum námsgreinum. Sé
heildar kennslustundafjöldi í
1.—8. bekk samkvæmt þeirri
námskrá er gilti fyrir gildistöku
grunnskólalaganna borinn saman
við viðmiðunarstundaskrá í ár
kemur í ljós að kennslustunda-
fjöldi þessara átta bekkja hefur
lækkað um fimm stundir eða um
0,6 stundir að meðaltali á bekk.
Fjölgun kennslugreina hefur því
síður en svo kallað fleiri kennara
til starfa við grunnskólann.
Aftur á móti kalla þessar breyt-
ingar á aukna menntun kennara
eða öllu heldur símenntun. Má í
því sambandi benda á að
30—40% starfandi grunnskóla-
kennara sækja sumarnámskeið
Kennaraháskólans árlega.
Gestir þessa fundar voru nokkr-
ir skólastjórar utan að landi og
voru þeir á einu máli um að
launamálin væru aðalhöfuðverk-
urinn í þessum kennaraskorti.
Hjá þeim kom einnig fram að
gifurleg skipti kennara frá ári til
árs eiga sér stað úti á landi. I
grunnskólanum á Blönduósi eru
t.d. níu kennarar með skólastjóra.
Af þessum níu stöðum voru sex
auglýstar til umsóknar og árið áð-
ur var þarna uppi svipuð staða.
Þá kom einnig fram að mikill
meiru hluti grunnskólakennara
eru konur og þá gjarnan húsmæð-
ur sem hafa þetta sem hlutastarf.
Ef aftur karlar fást i starfið
heimta þeir gjarnan stundaskrá
með það fyrir augum að þeir geti
unnið aðra vinnu með því það er
algjörlega vonlaust að framfleyta
fjölskyldu á þessum launum.
Þess má að lokum geta að þetta
er ekki í fyrsta skipti sem SÍB
vekur athygli á þessu en það er
sem aldrei geti það náð eyrum
menntamálaráðuneytisins og má
nefna að ráðuneytið neitaði að
senda fulltrúa til þessa fundar.
— Fimm
andófsmenn
Framhald af bls.46
ellefu mánuði, þrír f nfu mánuði
og sá fimmti íTimm mánuði.
Þekktastur fimmmenninganna
er Jurgen Fusch, rithöfundur en
auk hans eru tveir þjóðlagasöngv-
arar og tveir prófessorar.
Var þeim gefið að sök að hafa í
frammi mótmæli gegn stjórnvöld-
um f sambandi við mál söngvar-
ans Wolfs Biermanns.
- Ræða Gunnars
Framhald af bls. 14
iðngrein og lágu niðurstöður
þeirra athugana fyrir nú í vor.
Ráðuneytið skipaði sérstaka
nefnd, I júní s.l., sem falið var
að taka til athugunar ábending-
ar þær, sem fram hafa komið og
að beita sér fyrir framkvæmd
aógerða til að auka samkeppnis-
hæfnina, i samráði við ráðu-
neytið og Iðnþróunarsjóð.
Framkvæmdastjóri Landssam-
bands iðnaðarmanna, Þórleifur
Jónson, á sæti í þessari nefnd
og gegnir hann þar jafnframt
formennsku.
Iðnkynning
I byrjun september 1976 var
formlega hafin upplýsinga-
starfsemi um íslenskan iðnað
undir nafninu íslensk iðnkynn-
ing. Að henni standa Samtök
iðnaðarins, Neytendasamtökin
og iðnaðarráðuneytið.
Tilgangur íslenskrar iðn-
kynningar er að efla sölu á ís-
lenskum iðnaðarvörum, glæða
almennan skilning á mikilvægi
iðnaðarins, á þeirri miklu at-
vinnu sem hann veitir, gjald-
eyrisöflun og þeim gjaldeyris-
sparnaði, sem hann hefur í för
með sér.
tslensk iðnkynning hefur nú
bráðlega staðið yfir í eitt ár og
er gert ráð fyrir að henni ljúki
með iðnkynningu i Reykjavfk
seinni hluta september. Það er
ánægjulegt, að svo náið og gott
samstarf skuli hafa tekist með
þeim, sem að þessari kynningu
standa. Málefni iðnaðarins hafa
komið meir til umræðu en oft
áður. Skoðanakannanir hafa
staðfest að almenningur telur
starfsemina hafa haft góð og
gagnleg áhrif. Þær hafa einnig
leitt í ljós, að innkaupavenjur
fólks hafa breyst, íslenskum
iðnaði i hag. Þjóðin hefur öðl-
ast næmari skilning en áður á
gildi iðnaðar. Við skulum vona
að sama máli gegni um svokall-
aða ráðamenn þjóðarinnar. All-
ur þessi aukni skilningur mun
skila íslenskum iðnaði til sívax-
andi framlags í þágu fslenskrar
þjóðar.
Atvinnugreinar vinni
saman á jafnréttisgrunni
Þeirrar tilhneigingar gætir
um of að telja þýðingu ein-
hverrar einnar atvinnugreinar
meiri en annarrar. Þess hefur
einnig nokkuð gætt að telja
eina grein iðnaðarins þýðingar-
meiri en aðra. Slíkur metingur
er varasamur. Það er hollara að
hafa i huga, að atvinnulífið er
ein samofin heild og njóta ein-
stakar greinar þess stuðnings
hver af annarri.
Því aðeins mun þjóðinni vel
farnast, að allar atvinnugreinar
vinni vel saman af skilningi og
bróðurhug á jafnréttisgrunni.
Að því skulum við öll vinna.
— Ræða Sigurðar
Kristinssonar
Framhald af bls. 39
um og hér heima. Þvert á móti
vona ég að sá skilningur minn
sé réttur, að með samningum
hafi verið stigið skref til efling-
ar alls iðnaðar f Islandi, en
ekki lítils hluta hans.
Margar skýrslur og áætlanir
hafa verið samdar um iðnað og
iðnþróun, þar sem höfuð-
áhersla hefur verið lögð á að-
gerðir í málefnum þeirra
greina, sem opinberir aðilar
hafa skilgreint sem sam-
keppnisgreinar iðnaðar. Ein-
kennist þar flest af varnarað-
gerðum til að koma í veg fyrir
hrun þessara greina vegna
áhrifa lækkandi tolla. Á aðrar
greinar er varla minnst, nema
þegar sýna á fram á stærð iðn-
aðarins og verðmætasköpun í
heild. Urbætur á aðstöðumál-
um þeirra virðast taldar óþarf-
ar og afkoma þeirra virðist
aukaatriói.
Ég er t.d. ekki sammála því
að tala um iðnað sem einungis 9
greinar t,samkeppnisiðnaðar“
og 5 greinar „útflutningsiðnað-
ar“ eins og gert er í skýrslu
Þjóðhagsstofnunar: Hagur iðn-
aðar, sem kom út fyrir skömmu
og unnin var fyrir ríkisstjórn-
ina til þess að gera henni grein
fyrir áhrifum fríverslunar-
samninganna á iðnaðinn. Til
skýringar vil ég nefna, að
skipasmíðar og málmiðnaður
virðist þar hvergi koma inn I
myndina sem samkeppnisiðnað-
ur. Spyrja má hvaða iðnaður
eigi f harðari erlendri sam-
keppni en skipaiðnaðurinn?
Ekki verður svo skilið við
skýrslur um iðnað og iðnþróun,
að ekki sé minnst á hlut bygg-
ingariðnaðar — það er enda
fljótgert, því byggingariðnaður
kemur þar yfirleitt alls ekki við
sögu. Þar virðast engin áform
uppi um að framþróun þurfi að
eiga sér stað. Reyndar virðast
ýmsir enn ekki telja byggingar-
iðnað og mannvirkjagerð til
iðnaðar, þó auðvitað sé um að
ræða eitt form á vörufram-
leiðslu. Byggingariðnaður spar-
ar t.d. gjaldeyri ekkert síður en
svokallaður samkeppnisiðnað-
ur, því annars þyrfti að flytja
inn hús. Þó margt af því sem
byggingariðnaður fæst við sé
ekki í beinni samkeppni við
innflutning er vandséð að það
verði ómerkara eða hafi minni
þýðingu fyrir þjóðarheildina af
þeim sökum. Þvert á móti er þá
um að ræða starfsemi sem verð-
ur að vera fyrir hendi í landinu
og verður ekki flutt inn.
STEFNUMÓTUN 1 AT-
VINNUUPPBYGGINGU
Ef til vil þykir einhverjum að
mikið sé sé færst í fang með því
að benda á þau atriði, sem sam-
tökin telja að leggja beri til
grundvallar í stefnumótun um
atvinnuuppbyggingu á næstu
árum. Ég tel þó, að f raun sé
sjálfsagt og eðlilegt að samtök-
in hafi ákveðna skoðun og
stefnu að þessu leyti og vil
benda á eftirfarandi atriði:
1. Sjávarútvegur og landbún-
aður verða áfram um ófyrir-
sjáanlega framtíð ásamt iðnaði
höfuðatvinnuvegir á Islandi.
Landbúnaður og sjávarútvegur
hafa þá sérstöðu að vera frum-
framleiðslugreinar, sem sjá iðn-
aði fyrir hráefni, en sækja jafn-
framt til iðnaðar framleiðslu-
tæki, byggingar og þjónustu.
2. Sjávarútvegi og landbún-
aði eru annars vegar takmörk
sett varðandi vaxtaskilyrði og
hins vegar hafa áföll vegna
verðsveiflna á sjávarafurðum
veruleg áhrif á atvinnu- og
efnahagslff hér á landi. Þess
vegna verður að efla þær grein-
ar vöruframleiðslu, sem geta
breikkað grundvöll atvinnulífs-
ins og orðið undirstaða atvinnu-
sköpunar. Til þess að fram-
leiðsluiðnaður hvers konar geti
haldið áfram að þróast og eflast
má ekki gleyma þvi, að með
vaxandi erlendri samkeppni
byggist tilvera hans á því, að
hann sé samkeppnishæfur hvað
verð og vörugæði snertir. Það
getur hann þvi aðeins orðið að
hann fái sambærileg starfsskil-
yrði og iðnaður í samkeppnis-
löndunum.
3. Um leið og hafin er ný sókn
i uppbyggingu iðnaðar ber að
leggja mat á hvort aðlögunar-
tíminn að EFTA hefur nýst ein-
stökum iðngreinum eins og til
stóð. Ef svo er ekki ætti að
sækja um framlengingu á að-
lögunartímanum fyrir þær
greinar, sem standa höllum
fæti. Ég nefni i þessu sambandi
húsgagna- og innréttingafram-
leiðslu, sem er ein þeirra
greina, sem hvað harðast verð-
ur fyrir barðinu á aukinni sam-
keppni.
4. Reynslan hefur sýnt, að
erfitt er að benda fyrirfram á
ný tækifæri i iðnaðarfram-
leiðslu til útflutnings, nema þar
sem unnið er úr hraefnum frá
sjávarútvegi og landbúnaði,
þ.e. fiskiðnaður, niðursuðuiðn-
aður, ullar-, skinna- og leður-
iðnaður. Þessar greinar verða
um nánustu framtið a.m.k.
undirstöðugreinar útflutnings-
iðnaðar auk stóriðjunnar.
5. Fyrirsjáanlegt er, að raf-
orkuframleiðsla verður mjög
vaxandi þáttur í efnahagslifinu
á komandi árum. Með aukinni
raforkuframleiðslu bæði fyrir
almenning og atvinnuvegina,
skapast bætt lifsskilyrði og ný
tækifæri til iðnaðarframleiðslu
á sviði orkufreks iðnaðar i
heimi þverrandi orkuauðlinda.
6. Uppbygging og þróun á
framangreindum sviðum frum-
framleiðslu og úrvinnslu er háð
því, að byggingar- og þjónustu-
iðnaður, sem einu nafni mætti
nefna stuðningsiðnað, þróist
þar jafnhliða. Án framleiðslu
og viðhalds framleiðslutækja