Morgunblaðið - 12.02.1978, Qupperneq 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 12. FEBRUAR 1978
VERÖLD
ENDURHÆFING
ÞAÐ VAR um daginn, að ég var á
gangi niðri í miðbæ í London.
Alengdar á undan mér gekk maður
og hafði hund í bandi Allt í einu
námu þeir staðar Maðurinn leit til
hliðar og fór að horfa sem hugfang
inn inn um sjoppuglugga; þar var til
sýnis sælgæti og dagblöð. A meðan
lagði hundurinn frá sér dellu, sem
mér sýndist á stærð við meðal tertu.
Maðurinn starði á sælgætið og dag
blöðin af næsta ótrúlegum áhuga
meðan hundurinn var að gera stykki
sín. Svo gjóaði maðurinn augunum
snöggt til hundsins, sá að hann var
búinn að Ijúka sér af, og þeir héldo
áfram göngunni. Reiðin sauð í mér.
Ég var komin á fremsta hlunn að
hlaupa á eftir þeim og taka þá til
bæna. En ég áttaði mig í tíma.
Hundurinn var stór. Risavaxin
skepna Og grimmdarlegur. Maður
inn var líka stór. Og hann var ekki
síður grimmdarlegur Eg hætti við og
hraðaði mér yfir á gangstéttina hin-
um megin.
Ég hef aldrei verið elsk að
hundum. En mér var ekkí illa við þá
heldur fyrr en börnin min fóru að
komast á kreik En þau eru orðin ófá
kilóin af hundaskit, sem ég er búin
að skafa neðan af skónum þeirra og
þvo úr fötunum þeirra gegnum
tíðina. Ég er búin að fá minn skammt
af hundaskit. Og hann hefur farð i4la
i mig. Mér er orðið meinilla við
borgarhunda og það svo, að stund-
um jaðrar við hatur!
Hundabann hefur alltaf verið við-
kvæmt mál og hitamál i Bretlandi.
Stjórnmálamenn hafa yfirleitt reynt
að hliðra sér við því að taka ótvíræða
afstöðu til þess. Og skoðanir al-
mennings hafa verið mjög skiptar.
En nú bendir ýmislegt til þess, að
vináttan sé að breytast. Borgarráðið
í Burnley reið á vaðið í fyrra og gaf
þar öðrum borgar ráðum gott for-
dæmi, sem þeim væri sæmst að fara
eftir: bannaði hunda og skemmti-
görðum og gróðurlendum borgarinn-
ar, einum 120 ekrum lands Þetta
varð vitanlega ekki að tilefnislausu.
Það er augljóst, að margir hafa verið
búnir að kvarta og lengi. Borgarráð
víða annars staðar munu hafa uppi
áætlanir um „hundalausa lysti-
garða" og strangt eftirlit með hund-
um á almannafæri.
Hundar munu vera nálægt fimm
og hálfri milljón talsins í Bretlandi
(og hefur ekki nema helft eigend-
anna hirt um að útvega sér hunda-
leyfi). Á hverju ári leggja þessir
hundar ein 50 þúsund tonn af skít
frá sér á gangstéttir, götur og i
almenningsgörðum. Árið 1976
fæddust 200.000 kynhreinir hundar
i landinu — en ekki nema 600.000
börn. Er þó áreiðanlegt, að ótaldar
þúsundir hvolpa eru ekki tilkynntar
og komast ekki á skrár.
Undan farin 15 ár hefur Alan
Woodruff, prófessor í læknisfræði i
London, unnið að rannsóknum á
ýmsum sjúkdómum, sem menn fá af
dýrum. Hann hefur komizt að raun
um það, að tveir hundraðshlutar
allra Breta ala i sér sníkla komna úr
hundum — en ein 5% þeirra barna,
sem búa nnálægt almenningsgörð-
um, þar sem menn viðra hunda sina
helzt. Hann tók jarðvegssýni úr 800
almenningsgörðum hér og hvar um
landið og reyndust egg hættulegra
sníkla í fiórðunqi þeirra. En þessi eqg
geta lifað allt að fjórum árum i jarð-
vegi. Á hverju ári fær Woodruff eina
30 manns til meðferðar við alvarleg
um augnskemmdum af völdum slikra
sníkla
Það er þó e.t.v. óhugnanlegast um
hundahaldið, að Bretar eyða u.þ.b.
240 milljónum punda (nærri 100
milljörðum isl. kr.) i hundamat á ári!
Nú hafa margir Bretar vonda sam-
vizku af þvi að gera vel við sig i mat
meðan ófáar þjóðir svelta hálfu eða
heilu hungri. En hvað má þá segja
um hundaeigendur? Það er hreinlega
ógeðslegt að fleygja hudruðum
tonna af kjöti og fiski fyrir hunda
þegar þessi matur gæti orðið til þess
að bjarga heilsu og jafnvel lifi þús-
unda manna. Ég ætla að koma hér á
framfæri tillögu, sem ég held að sé
heillaráð i öllu tilliti. ef við sitjum
uppi með afgangsmat skulum við
senda hann þróunarrikjunum, sem
verst eru stödd; hundarnir geta étið
hundakjöt. Mundu þá ófá mannslif
bjargast, en hundum fækka jafnt og
þétt i Bretlandi unz ekki væri eftir
nema einn og mætti þá setja hann í
dýragarð — POLLY TOYNBEE
50.000
tonn af óþvera
Leiðin
til betra
lífernis
Allir, sem komu til Saigon með-
an stóð á Víetnamstríðinu munu
minnast þess úr götulífinu hversu
mikið bar á vændiskonum. Þær
voru á hverju götuhorni, margar
saman og sumar vart af barns-
aldri, og seldu blíðu sína hverj-
um, er kaupa vildi. Eftir að
kommúnistar tóku völdin hófust
þeir handa um að útrýma vændi í
landinu, sýna vændiskonum fram
á villu þeirra og endurhæfa þær.
Þetta hefur samt ekki gengið bet-
ur en svo, að þótt komið sé hátt á
þriðja ár frá því, að stríðinu lauk
hefur hvorki tekizt að uppræta
vændi né kynsjúkdóma 1 Suður-
víetnam og jafnvel hafa kynsjúk-
dómar breiðst út og eru komnir
norður i land. En þar var nærri
alveg búið að uppræta þá áður.
1 Ho Chi Minhborg eru einar
þrjár endurhæfingarstöðvar fyrir
vændiskonur og fá þær þar bæði
lyfjameðferð og „gott uppeldi“.
Eru þar u.þ.b. 1000 konur á ári
hverju. Þær dveljast þar mis-
lengi, sumar fimm mánuði en aðr-
ar jafnvel niu. Fleiri en 70%
þeirra kvenna, sem koma í stöðv-
arnar eru haldnar kynsjúkdóm-
um. Yfirvöld telja, að um það
leyti sem stríðinu lauk — fyrir
tæpum þremur árum, hafi rúmur
helmingur allra vændiskvenna í
Saigon verið haldinn öðru tveggja
sýfilis eða lekanda. En í þann tíð
voru taldar 100—200.000 vændis-
konur í landinu, „ýmist f hálfu
starfi eða fullu“.
Ég var á ferð i Víetnam ekki
alls fyrir löngu og kom þá í tvær
þessar endurhæfingarstöðvar,
sem ég nefndi. önnur stöðin nefn-
ist þvi langa og ábúðarmikla
nafni „1. miðstöð til endurhæfing-
ar kvenna og endurreisnar virð-
ingar þeirra“. Um það leyti, sem
mig bar að garði, var nýkominn
hópur 100 kvenna til dvalar og
meðferðar þar. Voru þær auð-
þekktar frá hinum; þær nýkomnu
virtust ráðvilltar og sumar í upp-
námi, höfðu óljósa hugmynd um
það sem beið þeirra. Forstöðukon-
an sagði mér, að stúlkunum væri
skipt i tvo flokka — „atvinnu-
manneskjur og áhugamanneskj-
ur“. Þ.e. þær, sem lifðu af vændi
að staðaldri, og hinar, sem drýgðu
tekjurnar með því að selja sig
endrum og eins. Þær síðar nefndu
væru oftast sendar til síns heima
eftir skamma dvöl, þegar þær
væru læknaðar af kynsjúkdómum
og öðrum kvillum. Hinum, at-
vinnumanneskjunum, er haldið
lengur, í 5—9 mánuði eins og fyrr
sagði. Þeim er ekki sleppt fyrr en
búið er að kenna þeim eitthvert
hagnýtt starf.
Þegar konurnar útskrifast úr 1.
Tekst Koch
að blása lífi í
stórborgina?
„Sfðasta von“ New York búa lagði einkabflnum.
FYRIR skömmu var skipt um
borgarstjóra f New York. Ed-
ward Irving Koeh heitir sá, sem
við tók. Hann þykir nokkuð
ólíkur forverum sfnum. Elztu
menn f New York segjast ekki
muna alþýðlegan borgarstjóra
(að vfsu muna þeir nú aldrei
neitt) blátt áfram. ærlegan og
vinnusaman mann; borgar-
stjórarnir hafi ýmist notfært
sér embættið til að auglýsa sig,
til framdráttar f stjórnmálum
ellegar til að auðga sig, ætt-
ingja sfna og vini, en minna
hirt um það verk, sem þeir voru
kjörnir til — sem sé að stjórna
borginni. IVIá vera, að nokkuð sé
til f þessu: til dæmis að nefna
eru fjármál borgarinnar í mik-
illi óreiðu, hún er gjaldþrota að
heita má og hefur verið f nokk-
ur ár.
En nú eru vaknaðar vonir um
það, að fari að birta svolftið til.
Koch hefur tekizt að vekja til-
trú New Yorkbúá, og er nú að
vona að hann rísi undir henni.
Það varð honum til mikils
framdráttar f kosningabarátt-
unni hversu hann þykir alþýð-
legur. Maðurinn er nærri grun-
samlega alþýðlegur. Þegar
hann hélt til vinnu fyrsta dag-
inn í embætti fór hann ekki f
einkabfl sfnum eins og forverar
hans, og hefði þó varla nokkur
maður tekið til þess. Hann fór
með neðanjarðarlest. Lýsti
hann yfir því við það tækifæri,
að hann mundi hér eftir ferðast
með lestum og strætisvögnum
ævinlega þegar hann hefði
tfma til. Það væri ætlun hans að
halda sambandi við óbreytta
borgarbúa, og þeir væru sjald-
hittir f einkabflum borgar-
stjóraembættisins. Mæltist
þetta vel fyrir. En nokkrum
dögum sfðar kom Koch mönn-
um enn frekar á óvart. Hann
fluttist, með fjölskyldu sinni
og öllu hafurtaski, úr Gracie
Mansion, hinum opinbera
borgarstjórabústað og íbúðar-
mikilli höll, og aftur þangað,
þar sem hann hafði áður búið
— f þriggja herbergja íbúð f
Greenwich Village. Sagði hann
af þvf tilefni, að „undanfarna
daga hef ég styrkzt enn í þeirri
trú, að borgarstjóra sé bráð-
nauðsynlegt að halda nánum
tengslum við daglegt Iff og
veruleika í borginni, og til þess
verður hann að búa á meðal
alþýðumanna — og búa svipað
þvf, sem gerist og gengur um
hana“.
Nú verða menn jafnan grun-
samir þá er höfðingjar gerast
mjög alþýðlegir. Vel er hugsan-
legt, að alþýðlegheit Kochs
borgarstjóra séu aðeins „tákn-
ræn“, og hann muni t.d. ekki
ferðast framar með neðan-
jarðarlestum nema þegar Ijós-
myndarar eru nær. En hvað,
sem um það er, hefur hann
óneitanlega látið ýmislegt til
sfn taka undanfarið, sem bend-
ir til þess, að hann sé staðráð-
inn f þvf að rfsa undir því
trausti sem menn fengu á hon-
um fyrirfram. Hann byrjaði á
þvf að skipa öllum yfirmönnum
á vegum borgarinnar að gera
grein fyrir fjármálum sfnum,
skila yfirliti um eignir sfnar,
svo að Ijóst yrði, að þeir
högnuðust ekki á embættum
sfnum umfram umsamin laun.
Þvf næst felldi hann niður
margvfsleg hiunnindi em-
bættismanna og fá þeir nú t.d.
ekki lengur bfla og einkabfl-
stjóra á kostnað borgarinnar.
(Að vfsu geta þeir sótt um það
til borgarstjóra, en fram að
þessu hefur hann aðeins orðið
við þremur umsóknum). Og
loks lýsti hann yfir þvf, að hér
eftir fengju embættismenn
borgarinnar ekkert borgað fyr-
ir eftirvinnu. Þykir þeim
þaðtrúlega súrt í broti, þvf að
það var eitt sfðasta verk Beame,
borgarstjóra á undan Koch, að
veita fimm milljónum dollara
til greiðslu fyrir eftirvinnu.
Koch hefur færzt geysimikið
í fang. En þaú ætti að verða
honum til mikils stuðning f
starfi, að hann ávann sér traust
fiestra borgarbúa fyrirfram og