Morgunblaðið - 29.04.1978, Blaðsíða 37

37
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 29. APRÍL 1978
Ellilífeyrir
sé skattfrjáls
Frá aðalfundi Samtaka aldraðra
BLM: Hvenær kemur ritskráin
út?
„Þaö er óákveðið, ég á mikið
verk óunnið. En með eölilegu
framhaldi ætti hún aö vera tilbúin
til prentunar árið 1979.“
BLM: Er þá allt upp taliö sem þú
hefur verið að vinna að á tónvís-
indasviöinu?
„Já, það held ég. Starf manns er
svo margskiýt, að ekki er hægt aö
koma meiru við í einu. Maöur er
allt í senn vísindamaöur, kennari
og tónskáld."
Rétt er að geta þess að dr.
Hallgrími láðist aö nefna nýjustu
ritsmíði sína í viðtalinu, en það er
eins konar uppsláttarrit tónlistar-
heita, sem kom út fyrir skömmu.
Seinna hefti þessa uppsláttarrits
er í undirbúningi.
Helgistef
BLM: Hvað hefur þú verið að
semja að undanförnu?
„Ég var að Ijúka við sinfónískt
verk er ég nefni Helgistef. Þaö eru
tilbrigði fyrir hljómsveit yfir forna
páska-sekvensíu frá því um árið
1000.“
BLM: Af hverju varð stef þetta
fyrir valinu?
„Ja, það hefur komist til okkar
í gegnum Grallarann, og ég lít svo
á, aö þaö hafi fengiö á sig vissan
íslenskan svip í meðförum, enda
verið sungiö frá því Grallarinn var
fyrst gefinn út. Stefið er að
sjálfsögöu í miöaldatóntegund.
Það yrði mikill ávinningur fyrir
okkur aö endurlífga þetta miöalda-
skeið, því í því býr mikill kraftur
sem alls ekki er þurrausinn.
Tilbrigði þessi snúa aftur til gömlu
kirkjutóntegundanna, eins og nú
er að verða vinsælt á ný, og enda
á tvöfaldri fúgu viö þetta gamla
stef kirkjunnar.“
BLM: Stendur til að flytja
Helgistef?
„Já, ég held vonir standi til að
það verði flutt á næstunni, kannski
á næsta starfsári Sinfóníuhljóm-
sveitar islands."
Sonata Brevis
BLM: Hvað annað hefur þú verið
að semja?
„Ég hef nýlokiö við tríó í fimm
köflum fyrir tvær fiðlur og lágfiölu,
og dúett fyrir tvær fiðlur, og loks
píanósónötu (nr. 3) sem ég kalla
Sonata Brevis (stutt sónata), en
þar geri ég grein fyrir afstööu
minni til nútíma músiktjáningar."
BLM: Á hvern hátt?
„Sónatan er í frjálsu tóntaki og
hvorki hægt í því sambandi að
tala um dúr eöa moll. Meðferð á
mishljómum er t.d. mjög frjáls, og
þeir oft notaöir sem staögenglar
samhljóms — en þó ekki þannig,
aö þeir verki ófullnægjandi eös svo
stríðir, aö þeir heimti upplausn.
Menn ættu ekki aö veröa
óánægöir þegar þeir hlusta á þetta
og finna fyrir einhverri tóntegunda-
legri áreitni við skynjun sína. Ég
held að ekki væri mikið unnið meö
því. Slík áreitni á aðeins rétt á sér
í hófi.“
BLM: Er hér um að ræða
stefnubreytingu?
„Nei, þaö held ég varla, því allt
er þetta hluti af manni sjálfum.
Hins vegar lítur maður ööruvísi á
lífið núna en fyrir tuttugu til þrjátíu
árurn."
BLM: Hvað hefur breyst?
„Maður getur til dæmis þjappaö
viðfangsefninu saman á minni flöt.
Áður þurfti maður stærri flöt og
meiri tíma. Nafn píanósónötunnar
ber þetta með sér.“
BLM: Gefur þetta til kynna að
þér þyki þú hafa verið of margmáil
hér fyrrum?
„Á yngri árum hafði maöur oft
ánægju af aö spinna til enda vissa
hugsun, og var þá ekki ýkja
sparsamur í notkun tjáningar-
meöala. Tíma-takmörkunin er viss
prófsteinn á getu manns. Þetta
heillar mig í dag.“
BLM: Ertu ekkert hræddur við
að menn segi, að nú sé skáld-
brunnur Hallgríms þurr — og því
semji hann stutt?
„Vitanlega er innblástur mikils
virði. En það er nú einhvern veginn
svo, aö ef maöur byrjar að vinna
þá fylgir innblásturinn í kjölfarið.
Auövitaö er þaö mikill ávinningur
að sjá fyrir sér eins konar sýn. En
ef beöiö er of lengi getur tækifærið
glatast."
BLM: Birtast þér slíkar sýnir jafn
títt núna og fyrrum?
„Það má vera aö þaö sé lengra
á milli þeirra, en þegar þær koma
er eins og þær séu heillegri, nærri
eins og bygging sem skoöa má á
Ijósmynd. Þaö aö endurskapa
sýnina er hægur vandi — eins
konar handverk."
Varanleg tónlist?
Blm: Hvað finnst þér um starfs-
bræöur þína á íslandi í dag, þ.e.
tónskáldin?
„Það má segja að margt með og
á móti. En á heildina litið finnst
mér lítið skeytt um þaö klassíska
handverk sem tryggir að samin sé
varanleg tónlist. Það er lögð of
mikii áhersla á snarstefjunar-hug-
myndina.“
BLM: Hvað er snarstefja?
„Impróvísasjón, eða þegar leikiö
er af fingrum fram, eða skrifað.
Vitanlega er þetta og hefur veriö,
snar þáttur í tónskáldskap. En þaö
má ekki leggja alla áherslu á þetta
atriði.“
BLM: Ert þú aö gefa í skyn, aö
vinnubrögð nútímatónskálda, sem
mörg hver eru „snarstefja“ og
örgeðja, geti ekki af sér varanleg
listaverk?
„Kannski. HroðvirkniSleg vinnu-
brögö gera þaö aö verkum aö
margt gott fer framhjá tónskáld-
inu.“
BLM: Er Ijós díll einhvers staðar
í íslenskri nútímatónlist að þínu
mati?
„Það eru vissulega margir Ijósir
punktar. Ég held aö ekki sé
ástæöa til þess að örvænta í því
efni. Menn verða aö þreifa fyrir
sér. Vegurinn upp á hátind listar-
innar er lagöur axarsköftum, þaö
veröur ekki hjá þeim komist."
í sex hundruð ár
BLM: Hvaöa heilræöi gefur þú
starfsbræðrum þínum?
„Við eigum tónarf, allt frá
miðöldum, sem við skeytum lítið
um. Ég held aö viö ættum aö leita
fanga þangað meira en viö ger-
um.“
BLM: Eigum við sem sé að snúa
okkur. að tónminjavörslu?
„Kannski ekki tónminjavörslu,
en a.m.k. aö hafa þaö í huga aö
við eigum merkan tónlistararf, sem
aðrar þjóðir öfunda okkur af.
Tökum rímna-arfinn til dæmis: Við
erum búin að syngja þessi hetju-
kvæöi í sex hundruð ár. Þaö eru
ekki margar þjóöir sem geta stært
sig að því.“
BLM: En er þá ekki kominn tími
til að hætta þessu söngli?
„Þaö hættir vitanlega af sjálfu
sér.“
BLM: En er þaö ekki hætt af
sjálfu sér?
„Nei, alls ekki. Þetta eru
klassískir hlutir, gleðivakar, sem
enn lifa með þjóðinni."
FrumbýlingsÞjóð
BLM: Aö lokum: Hvernig kanntu
viö þig heima á Fróni eftir að hafa
starfað um langt árabil erlendis?
„Því verður ekki neitaö að
viöbrigöin eru ákaflega mikil, því
miöaö viö evrópska tónlistarhefð
erum við frumbýlingsþjóð, og
skilyröi til vfsindalegra starfa
fremur bágborin. Ég þykist vita aö
menntun mín kæmi aö meiri
notum við betri aðstæður. Mér
finnst súrt að sólunda kröftum í
störf og snatt, sem fjöldinn allur af
mönnum er jafnfær um að sinna.
Það að kenna t.d. undirstöðuatriði
tónfræðinnar er ekki það sem
heillar mig mest eða nýtir vísinda-
lega kunnáttu mína.“
BLM: Ætlarðu aö starfa hér til
æviloka?
„Ég hef gegnum árin haldið
fyrirlestra viö háskóla víöa um
heim og hef ekki hugsað mér að
synja slíkum boðum þegar þau
berast. Að öðru leyti mun ég starfa
hér heima eins og ég ætlaði mér
þegar ég sneri heim frá Kanada."
xxx
BLM: Hvað segir þú mér af
Ingólfsfjalli?
„Ingólfsfjall er tígulegt fjall, það
eru hnarreistar brúnir á því. Þær
eru kennski ekki eins haröar og
brúnirnar á íslenska tvísöngnum,
en samt er einhver uppsækinn
kraftur í fjallinu. Munurinn er
kannski sá, að þaö er aöallega
móberg í Ingólfsfjalli en talsvert
harðara grjót í tvísöngnum — já,
basalt, ef ekki stál.“
Aðalfundur Samtaka aldraðra
var haldinn að hótel Sögu fimmtu-
daginn 13. apríl s.l. Auk aðalfund-
arstarfa voru aðalumræðuefni
fundarins byggingamál félagsins
og skattamálin, en það eru helstu
baráttumál þessa fjölmenna fé-
lags, að fá skattamál aldraðra
lagfærð og vinna að því að löggjöf
fáist samþykkt á Alþingi til
fyrirgreiðslu um bygginga-sam-
vinnumál fyrir aldraða, t.d. í
svipuðu formi og felst í lögum um
verkamannabústaði.
Frá því var skýrt á fundinum, að
skattalaganefnd Alþingis hafi
verið send tillaga frá Samtökum
aldraðra og greinargerð með, þar
sem farið var fram á ívilnun til
handa gömlu fólki í skattamálum.
Auðunn Hermannsson, sem hef-
ur verið formaður samtakanna frá
stofnun þeirra, baðst eindregið
undan endurkosningu. I stjórn
Samtaka aldraðra er nú: Hans
Jörgensson, formaður og aðrir í
stjórn: Hallgrímur Th. Björnsson,
Ólafur Pálsson, Sólborg Einars-
dóttir og Stella M. Jónsdóttir.
A fyrsta fundi hinnar nýkjörnu
stjórnar var samþykkt eftirfar-
andi greinargerð til birtingar, þar
sem svo virðist, sem fyrgreind
tillaga um ívilnun í skattamálum
til handa öldruðum hafi ekki
fengið hljómgrunn hjá skattalaga-
nefndinni:
Þegar litið er yfir skrif og
hugleiðingar um nýja skattalaga-
frumvarpið, er eftirtektarvert, að
þar er hvergi minnst á að bæta
þurfi hlut gamla fólksins. Það
virðist því ekki vera mikill áhugi
ráðandi manna á því að gera hlut
þess í skattamálum skárri en hann
hefir verið til þessa. Til þeirrar
nefndar, er sá um undirbúning
nýrra skattalaga, kom þó rökstudd
tillaga frá Samtökum aldraðra í
Við Rannsóknastofnun landbún-
aðarins er tilraunaráð, sem er
skipað til fjögurra ára í senn. Það
var skipað í fyrsta sinn, er
Rannsóknastofnun landbúnaðar-
ins var stofnuð 1966 og hefst því
fjórða starfstímabil þess 1978.
TENGILIÐUR VIÐ
LANDBÚNAÐINN
Tilraunaráðið er tengiliður milli
Rannsóknastofnunar landbúnað-
arins og hinna ýmsu greina
landbúnaðarins. Það er forstjóra
og stjórn til ráðuneytis og gerir
tillögur um starfsáætlun stofnun-
arinnar.
í tilraunaráð landbúnaðarins
tilnefndu hinar ýmsu stofnanir
landbúnaðarins eftirtalda menn:
Rannsóknastofnun landbúnaðar-
ins, deildarstjórana dr. Stefán
Aðalsteinsson og Ólaf Guðmunds-
son, Hvanneyri, dr. Hólmgeir
Björnsson og Bjarna E. Guðleifs-
son lic.agr. tilraunastjóra á
Möðruvöllum, Búnaðarfélag ís-
lands ráðunautana Ólaf E.
Stefánsson og Sigfús Ólafsson
lic.agr. Garðyrkjuskóli ríkisins
Grétar J. Unnsteinsson, skóla-
stjóra, Bændaskólinn á Hólum,
Harald Árnason skólastjóra,
Stéttarsamband bænda, formann
þess Gunnar Guðbjartsson bónda
á . Hjarðarfelli og Hermann
Guðmundsson bónda á Blesastöð-
um, Framleiðsluráð landbúnaðar-
ins Pétur Sigurðsson mjólkur-
tæknifræðing, Samband garð-
yrkjubænda Emil Gunnlaugsson
garðyrkjubónda á Flúðum, em-
bætti yfirdýralæknis Sigurð Sig-
urðarson dýralæknir og Land-
Hans Jörgensson
Reykjavík, þar sem farið var fram
á nokkra tilslökun við skatta-
álagningu á hina öldruðú þjóð-
félagsþegna. Virðist sem þessari
tillögu hafi beinlínis verið stungið
undir stól, en þar með hefir
skattalaganefndin ótvírætt sýnt
hug sinn til gamla fólksins og að
engu þurfi að breyta öldruðum í
hag frá fyrri skattalögum. Okkur
innan Samtaka aldraðra finnst
aftur á móti algert lágmark, að
ellilífeyrir sé og verði skattfrjáls.
Skora ég á þingmenn, hvar í flokki
sem þeir standa, að koma þessu
ákvæði inn í hin nýju skattalög.
Eg skora erinfremur á allt gamalt
fólk að fylgjast nú vel með
viðbrögðum þeirra hvers og eins í
þessu sanngjarna baráttumáli
okkar.
Til áréttingar máli mínu endur-
tek ég hér hluta úr þeirri greinar-
gerð, sem fylgdi áðurnefndri
tillögu Samtaka aldraðra til
skattalaganefndar Alþingis:...
græðsla ríkisins tilnefndi Stefán
H. Sigfússon fulltrúa. Ennfremur
á forstjóri Rannsóknastofnunar
landbúnaðarins dr. Björn Sigur-
björnsson sæti í tilraunaráðinu.
KÝS EINN MANN
í STJÓRN
Tilraunaráðið kýs einn þriggja
stjórnarmanna Rannsóknastofn-
unar landbúnaðarins. Hinir eru
tilnefndir af Búnaðarfélagi ís-
lands og landbúnaðarráðherra.
Hið nýskipaða tilraunaráð kom í
fyrsta sinn saman til fundar í húsi
Rannsóknastofnunar landbúnað-
arins á Keldnaholti 14. apríl s.l. Á
fundinum var Jóhannes Sigvalda-
son lig.agr. forstöðumaður Rann-
sóknastofu Norðurlands, Akur-
eyri, einróma endurkjörinn í
stjórn stofnunarinnar næstu fjög-
ur árin. Varamaður hans var
kjörinn Hjalti Gestsson, ráðunaut-
ur Selfossi.
TVEIR FUNDIR
Á ÁRI
Tilraunaráðið heldur að jafnaði
tvo fundi árlega, annan í júní og
er þá rædd starfs- og fjárhags-
áætlun stofnunarinnar, en hinn í
desember og er þá fjallað um
áætlanir um rannsóknaverkefni
næsta árs. Fundir ráðsins eru
undirbúnir í eftirtöldum nefndum,
sem starfa milli funda: búfjár-
ræktarnefnd, jarðræktarnefnd,
garðyrkjunefnd, verktækninefnd,
framleiðsluvörunefnd og land-
græðslu- og landnýtingarnefnd.
Tilraunapáðið fjallar jafnan
ítarlega um ráðgerðar nýjungar í
starfsemi stofnunarinnar, og hug-
„Allar tekjur hjá gömlu fólki hafa
verið nánasarlega hundeltar til
þessa, eftir skattalögunum. Aldrað
fólk er búið að greiða sína skatta
alla starfsævina og ætti þess
vegna, við ákveðið aldursmark, að
mæta skilningi og ívilnun við
skattaálag. Einnig ber að hafa í
huga, að þetta fólk er í flestum
tilfellum sett til hliðar í atvinnu-
lífinu og veit, að á komandi árum
mun ellihrumleiki og fylgjandi
sjúkdómar koma til með að hrjá
það í vaxandi mæli.“
Sá virðingarskortur við aldraða,
sem lýsir sér m.a. í skeytingarleysi ■
skattalaganefndar og því að virða
að vettugi framkomna tillögu
Samtaka aldraðra um lögfesta
skattaívilnun, minnir ónotalega á
orð sveitarstjórnarmannsins, þeg-
ar ekkjan kvartaði við hann um, að
eftirlaunin, sem hún fengi eftir
látinn mann sinn, væru svo lág, að
hún gæti með engu móti af þeim
lifað. Á þá sveitarstjórnarmaður-
inn að hafa sagt, að það væri ekki
ætlast til að ekkjur lifðu neinu
lúxuslífi. Ef til vill felst svipuð
hugsun bak þá ákvörðun að
skattleggja ellilífeyri svo að engin
viðbótarkauphýra, hversu lítil sem
er, geti orsakað lúxuslíf hjá gömlu
fólki. Að lokum þetta: Áður en hin
nýju skattalög hljóta samþykki
Alþingis, þarf að búa svo um
hnúta, að aldrað fólk hafi skatt-
frjálsar tekjur, sem geri því fært
að lifa sómasamlegu, sjálfstæðu
lífi. Þjóðarheildina munar ekkert
um þó að ellilífeyrir fáist dreginn
frá skatti, en gamla fólkinu munar
um það, einkum þegar heilsan fer
að bila.
Ég veit að skattstjórum er
heimilt að fella niður skatta eða
hluta af þeim, þegar sannanlegar
ástæður um veikindi eða sérstakir
erfiðleikar steðja að, en aldrað
fólk veigrar sér við að fara fram
á slíkar undanþágur, enda kostar
það ærna fyrirhöfn og árlega
endurnýjun, sem mörgum öldruð-
um vex í augum, svo að úr
framkvæmdum verður ekki.
Ég endurtek: Ellilífeyrir sé
skattfrjáls samkvæmt lögum, en
engar persónulegar ívilnanir um
slíkt smáatriði.
F.h. Samtaka aldraðra
Hans Jörgensson.
myndir að sumum þeirra hafa
komið fram á fundum ráðsins.
TENGSL VIÐ BÆNDUR
Á fundinum kom mikið til
umræðu hvernig betur mætti
tryggja, að niðurstöður rannsókna
bærust til bænda. Bændur eru
jafnan fljótir að tileinka sér
rannsóknaniðurstöður, ef þeir sjá
sér hag í því. Hér á landi er
rótgróin hefð á búnaðarfræðslu í
útvarpi og svo er einnig víða
erlendis, og þar er sjónvarpi víða
einnig beitt í búnaðarfræðslu.
Bændur búa mjög dreift um landið
og störfin eru margþætt og
vandasöm. Þeir hafa því meiri þörf
fyrir slíka fræðslu en flestar ef
ekki allar aðrar starfsstéttir í
þjóðfélaginu.
Á síðast liðnu ári gerðist það
hins vegar, að búnaðarfræðsla í
útvarpi var með öllu felld niður.
Hafa margir aðilar látið í ljósi
ítrekaðar óskir um, að hún verði
tekin upp að nýju, og var m.a.
samþykkt ályktun þess efnis á
fundi tilraunaráðsins 2. desember
1977.
Á fundinum 14. apríl var þetta
mál enn til umræðu og var
samþykkt samhljóða svofelld
ályktun:
„Fundur nýskipaðs tilraunaráðs
Rannsóknastofnunar landbúnað-
arins haldinn á Keldnaholti 14.
apríl, 1978 áréttar tillögu ráðsins
til Útvarpsráðs frá 2. desember
1977, sjá bréf dags. 15.12.1977, um
að taka upp að nýju þáttinn
„Spjallað við bændur" og að aukin
verði fræðsla um landbúnað í
útvarpi og sjónvarpi".
(Fréttatilkynning.)
Fjórða starfstímabil til-
raunaráðs landbúnaðarins