Morgunblaðið - 20.05.1978, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 20. MAÍ 1978
— Fordæmi
Framhald aí bls. 1
ing á alþjóðlega viðurkenndum
reglum um mannréttindi, og sam-
þykkti fulltrúadeild Bandaríkja-
þings með 399 samhljóða atkvæð-
um áskorun á Sovétstjórnina um
að sleppa Orlov úr haldi.
I Bretlandi hafa jafnt vinstri
sinnaðir stjórnmálamenn sem
hægri sinnar lýst hneykslan sinni
vegna dómsins, og The Times segir
í forystugrein, að „raunalegt sé að
hugsa til þess að stórveldi, sem
unnið hafi mörg frækileg afrek,
telji nauðsynlegt að lúta svo lágt
að efna til réttarhalda sem þess-
ara“. Franska utanríkisráðuneytið
lýsti því yfir í dag, að dómurinn
gegn Orlov gengi í berhögg við
anda slökunarstefnunnar, og tals-
maður Bonn-stjórnarinnar segir
að dómurinn sé ótvírætt brot á
Helsinki-sáttmálanum, sem meðal
annars kveður svo á að einstakl-
ingar skuli hafa rétt og frelsi til
að afla þér þekkingar og hug-
mynda og tjá skoðanir sínar.
Umfangsmiklar aðgerðir
Kremlverja
Ráðstafanir Sovétstjórnarinnar
til að hefta starfsemi andófs-
manna í landinu hafa verið óvenju
umfangsmiklar að undanförnu, og
færðist veruleg harka í málin um
sama leyti og réttarhöldin yfir
Yuri Orlov hófust. Meðal annars
hefur verið staðfestur hins árs
þrælkunardómur yfir Valentin
Poplavski, leiðtoga samtaka, sem
kalla sig „frjálst verkalýðsfélag"
sovézkra verkamanna. Segja félag-
ar Poplavski að réttarhöld yfir
honum hafi byrjað fyrir viku, og
séu þau liður í baráttu gegn
félaginu, en það var stofnað í
janúar í vetur, eftir að fram höfðu
komið ásakanir um óstjórn í
fyrirtækjum.
Þá var þekktur baráttumaður
fyrir réttindum sovézkra gyðinga,
Josef Begun, handtekinn þar sem
hann var á heimleið frá réttar-
höldunum yfir Orlov s.l. miðviku-
dag, og er hann enn í haldi hjá
lögre%lu ni. Þá hafði baptisti, sen
fréttamenn ræddu við fyrir utan
dómshúsið þar sem réttarhöldin
yfir Orlóv fóru fram, þá sögu að
segja að lögregla og hermenn
hefðu í síðustu viku hleypt upp
trúarsamkomu í borginni Rost v á
bökkum árinnar Don. Hafði þarna
verið um útisamkomu að ræða, og
hefðu um 2 þúsund manns verið
handteknir og þar af væru um 30
enn í haldi.
Einn yngsti og virkasti andófs-
maður í Moskvu, Alexandier
Podrabinek, var handtekinn dag-
inn áður en Orlov-réttarhöldin
hófust, og var húsleit gerð hjá
mörgum félögum hans sama dag.
— Belgískt
herlið
Framhald af his. 1
Tindemans sagði að belgíska
liðið mundi hefja hernaðaraðgerð-
ir í Kohvesi fyrir miðnætti. Óljóst
er um samskipti stjórna Belgíu og
Frakklands í sambandi við
hernaðaraðgerðirnar í Zaire, en
Tindemans vísaði því á bug í kvöld,
að Belgar ætluðu að hefjast handa
vegna aðgerða franska fallhlífa-
liðsins í Kolwesi í morgun. Hann
sagði að nauðs.vnlegt væri að
tr>'KKja brottfluttningóbreyttra
belgískra borgara af hættusvæð-
inu, og væri það ástæðan fyrir því
að belgískur her blandaði sér í
málið á þessu stigi, en langflestir
þeirra útlendinga, sem í Kolwesi
eru, eru Belgar, eða um 2000.
Svo virðist sem frönsku fall-
hlífasveitirnar, sem í dag stukku
úr flugvélum yfir .iðborg Kolwesi,
hafi allan suðurhluta borgarinnar
á valdi sínu, svo og þjóðveginn,
sem liggur að flugvellinum við
borgina, en þaðan er ætlunin að
flytja brott í skyndingu þá 2.500
útlendinga, sem í borginni eru. Er
frönsku fallhlífahermennirnir
komu til Kolwesi fundu þeir lík 44
Evrópumanna, sem fallið höfðu
fyrir byssum innrásarliðsins í
morgun, en franska liðinu tókst
fljótlega að frelsa 20 gísla, sem
innrásarmenn höfðu á valdi sínu í
skóla einum í borginni.
Tilkynnt var í Hvíta húsinu í
kvöld, að 18 bandarískar her*
flutningavélar frá bandaríska
flughernum hefðu hafið hergagna-
flutninga til belgíska og franska
liðsins í Zaire. Carter forseti sagði,
að Bandaríkjamenn hefðu „mjög
takmörkuðu hlutverki að gegna" í
þessu máli, og í yfirlýsingu Hvíta
hússins sagði að hvorki færu
flutningavélarnar inn á bardaga-
svæðið né heldur yrði um að ræða
beina íhlutun í hernaðarátök í
Zaire. Bandaríska utanríkisráðu-
neytið skýrði frá því í dag, að
Kúbumenn hefðu þjálfað innrásar-
liðið í Angólu, en ekkert lægi fyrir
um það að Kúbumenn tækju
sjálfir þátt í innrásinni. Hins
vegar lægi ljóst fyrir að innrásar-
liðið væri búið sovézkum vopnum.
Hefur Kúbu-stjórn þegar vísað
þessum ummælum á bug, en
ekkert hefur í þessu sambandi
heyrzt frá Kreml.
Valery Giscard dEstaing Frakk-
landsforseti lýsti því yfir í sjón-
varpi í kvöld, að franska stjórnin
hefði tekið ákvörðun um hernaðar-
aðgerðir í Kolwesi að vandlega
yfirveguðu máli, og ekki fyrr en
ljóst hefði verið að 2.500 útlend-
ingar í borginni væru í lífshættu.
Giscard sagði að ástandið í Zaire
væri „afar alvarlegt“, en hann
vildi ekki ræða málið nánar að svo
stöddu.
Ekki er ljóst hversu margir
franskir hermenn eru nú í Kolwesi
en óstaðfestar fregnir benda til að
þeir séu einhvers staðar á bilinu
800—1000. Talsmaður frönsku
stjórnarinnar sagði í kvöld, að
ákveðið hefði verið að senda
franska liðið á vettvang vegna
eindreginna óska Zaire-stjórnar,
og að höfðu samráði við „aðrar
ríkisstjórnir, sem hagsmuna eiga
að gæta“.
Þá var í dag tilkynnt af hálfu
belgíska sendiráðsins í Kinshasa,
höfuðborg Zaire, að sex belgískar
herflutningavélar hafi flutt her-
gögn til bæjarins Kamina, þar sem
allt að 1200 belgískir hermenn
hafa haft bækistöð að undanförnu.
Haft er eftir áreiðanlegum
heimildum að uppreisnarmenn í
Shaba hafi náð á sitt vald bænum
Mutshatsham sem er um 160
kílómetra vestur af Kolwesi, og
séu þeir nú uppivöðslusamir mjög
á svæðum þar í kring. Nú er vika
liðin síðan um 4000 aðskilnaðar-
sinnar frá héraðinu, sem aðsetur
hafa í Angóla, gerðu innrás í
Shaba-héraðið frá Zambíu og náðu
Kolwesi á sitt vald, en borgin er
miðstöð námavinnslu í hinum
auðugu héruðum syðst í Zaire.
Nánast samfelldir skotbardagar
hafa geisað í Kolwesi síðan borgin
féll í hendur innrásarliðsins, en
þeir bardagar virðast hafa tak-
markazt við borgina sjálfa. Ekki
hafa borizt fregnir um mannfall í
bardögunum.
—Lögð fram gögn
Framhald af bls. 48
málsins hefðu mjog boriö því við að
þeir heföu haft heimild banka til aö
fara fram yfir innstæðu og skriflega
heimild. en hins vegar hefðu forráða-
menn bankanna neitað að slík leyfi
hefðu veriö gefin í nokkrum þeim
mæli sem aðilar málsins báru. Hins
vegar hefðu vinnubrögð bankanna
mjög torveldað rannsókn málsins. Þá
hélt einn kærðra því fram að hann
heföi flutt sama fjármagniö milli
bankareikninga í a.m.k. fjórum bönk-
um til að fá fyrirgreiöslu og að hann
væri sannfæröur um aö þaö heföi
tekizt.
Þegar Hrafn Bragason var spuröur
að því hvort rannsókn málsins hefði
aö hans mati vakiö grun um víðtæk-
ari keðjutékkastarfsemi, svaraði
hann: „Það þýddi ekkert annað fyrir
mig en að fjalla um það, sem ég var
settur til, vegna kærunnar á hendur
þessum 17 aðilum og ég held mér í
þaö.
Ef fleiri atriði hafa komið í Ijós, þá
eru þau í gögnum málsins og
saksóknari kemur þá auga á þau “
Hrafn gat þess í umræðum um
hugsanlegt refsimat, aö „það er
dómur í Danmörku, nokkuð gamall,
héraösdómur í svipuöu máli og þessu
og þar var þetta athæfi dæmt
refsivert og fært til refsilagaákvæöa
sem eru samsvarandi refsilaga-
ákvæðum hér“.
í lok seþtember 1976 voru birt
nöfn 17 aöila, sem yfirheyrðir höfðu
veriö vegna ávísanamálsins og stað-
festi Hrafn í gær, að þessir 17 aöilar
væru aöilar þeirra 10 mála, sem gögn
málsins eru lögð fram í. Nafnalistinn
fer hér á eftir:
1. Jón Ó. Ragnarsson, veitinga-
maður og framkvæmdastjóri Hafnar-
bíós.
2. Ásgeir H. Eiríksson, fram-
kvæmdastjóri.
3. Magnús Leópoldsson, fram-
kvæmdastjóri Klúbbsins.
4. Sigurbjörn Eiríksson, veitinga-
maður Klúbbsins.
5. Guðmundur Þorvar Jónsson,
framkvæmdastjóri verzlunarinnar
Kópavogur.
6. Ásgeir H. Magnússon, fram-
kvæmdastjóri heildverzlunar Á.H.
Magnússon.
7. Hreiðar Albertsson, bifreiða-
stjóri, fyrrverandi starfsmaður
Klúbbsins.
8. Eyþór Þórarinsson, bifreiða-
stjóri, mágur Hreiðars.
9. Sigurjón Ingason, flokksstjóri í
lögreglunni í Reykjavík.
10. Arent Claessen, stórkaup-
maður.
11. Guðjón Styrkársson hrl.
12. Valdimar Olsen, skrifstofu-
maður hjá Þórscafé.
13. Haukur Hjaltason, veitinga-
maður.
14. Hrafnhildur Valdimarsdóttir,
eiginkona Jóns Ragnarssonar.
15. Jóna Siguröardóttir, eiginkona
Ásgeirs H. Magnússonar.
16. Björk Valsdóttir, eiginkona
Magnúsar Leópoldssonar.
17. Sigríður Sörensdóttir, starfs-
stúlka í Klúbbnum.
Á blaðamannafundi í lok septem-
ber 1976 lagði Hrafn einnig fram
eftirfarandi lista um tengsl reiknings-
hafa innbyrðis samkvæmt framburði
þeirra, og um fyrirtæki sem við sögu
koma:
1. —2. Jón Ó. Ragnarsson og
Ásgeir H. Eiríksson eiga ásamt
forsvarsmönnum aðild að flestum
tékkanna og þessir aðilar allir
tengjast.
2. -4. Forsvarsmaður Veitinga-
hússins er nú aðallega Magnús
Leópoldsson, en Sigurbjörn Eirfks-
son á húsið sem veitingahúsiö starfar
í og tékkatengsl eru mikil þarna á
milll.
5. Guðmundur Þorvar Jónasson
tengist Ásgeiri H. Eiríkssyni og
forsvarsmönnum Veitingahússins
Borgartúns 32.
6. Ásgeir H. Magnússon tengist
Jóni Ó. Ragnarssyni og Ásgeiri H.
Eiríkssyni.
7. Hreiðar Albertsson tengist Ás-
geiri H. Eiríkssyni, Veitingahúsinu
Borgartúni 32, Jóni Ó. Ragnarssyni
og Eyþóri Þórarinssyni.
8. Eyþór Þórarinsson tengist Ás-
geiri H. Eiríkssyni, Hreiöari Alberts-
syni og forsvarsmönnum Veitinga-
hússins Borgartúns 32.
9. Sigurjón Ingason tengist for-
svarsmönnum Veitingahússins Borg-
artúns 32. v
10. Arent Claessen tengist Jóni
Ragnarssyni.
11. Guðjón Styrkársson tengist
Jóni Ragnarssyni.
12. —13. Haukur Hjaltason og
Valdimar Olsen ávfsa á hvor á sinn
reikninginn ásamt Ásgeiri H. Eiríks-
syni.
14., 15., 16., 17. Hrafnhildur Valdi-
marsdóttir er kona Jóns Ó. Ragnars-
sonar, Jóna Sigurðardóttir er kona
Ásgeirs H. Magnússonar, Björk
Valsdóttir er kona Magnúsar
Leópoldssonar, Sigríður Sörensdóttir
er starfsstúlka í Veitingahúsinu
Borgartúni 32. Sammerkt aöild
þessara kvenna er þaö aö þær
segjast gefa út tékka og vera
skrifaöar fyrir reikningum sem aðrir
sjái alfariö um.
XXX
.1. Bláfjöll hf. Með þennan reikning
voru Ásgeir Hannes Eiríksson og
Haukur Hjaltason. Ásgeir hefur
ávfsaö miklu meira á þennan reikn-
ing. Framsöl hafa fundizt hjá Hauki,
en aöeins á örfáum tékkum.
2. Hafnarbíó, prókúruhafi Jón Ó.
Ragnarsson.
3. Freysteinn hf., útgáfu- og aug-
lýsingafyrirtæki. Prókúruhafar Ásgeir
Hannes Eiríksson og Valdimar Olsen.
Valdimar hefur gefið út minna af
ávísunum en Ásgeir, en er framselj-
andi á allmörgum tékkum og er
yfirheyrður sem grunaöur, gagnstætt
Hauki Hjaltasyni, samkvæmt því sem
Hrafn Bragason sagöi á fundinum í
gær.
4. Handbók LÍÚ) (Landssamband
íslenzkra útvegsmanna), prókúruhafi
Ásgeir Hannes Eiríksson, Freysteinn
hf. mun hafa gefið þessa bók út.
5. Prentsmíði hf., prókúruhafi Ás-
geir Hannes Eiríksson.
6. Veiöival sf., prókúruhafi Guðjón
Styrkársson.
7. Verzlunin Kópavogur, prókúru-
hafi Guömundur Þorvar Jónasson.
8. Bær hf., fyrirtæki sem rak
Klúbbinn. Prókúruhafi Björk Vals-
dóttir, en Magnús Leópoldsson og
Sigurbjörn Eiríksson ávísuðu.
9. Lækjarmót hf., fyrirtæki sem
rekur Klúbbinn. Prókúruhafi Björk
Valsdóttir, en Magnús Leópoldsson
ávísaði.
10. Borgartún 32 hf., fyrirtæki um
húseign þá, sem Klúbburinn er í.
Prókúruhafar Björk Valsdóttir og
Sigríður Sörensdóttir. Eigandi eign-
arinnar er Sigurbjörn Eiríksson."
— Borgarstjórn
samþykkir . .
Framhald af bls. 2
ingu forkaupsréttarins á þessum
ákveðnu íbúðurn vár staðfest.
Borgarfulltrúar Alþýðubandalags-
ins lögðu fram bókun þar sem
segir m.a., að það sé skoöun þeirra,
að borgin eigi að halda fast við
forkaupsrétt sinn en við endursölu
eigi að stórhækka lán til kaupa á
íbúðunum þannig, að það komi
helzt að gagni því fólki sem mesta
hefur þörfina. Borgarfulltrúar
Framsóknarflokksins bókuðu m.a.,
að með þessu mætti líta svo á, að
borgarstjórnarmeirihlutinn vildi
beita sér fyrir sérstökum aðgerð-
um í íbúðabyggingum fyrir þá,
sem ekki geta keypt íbúðir á
frjálsum markaði.
Borgarstjóri Birgir ísleifur
Gunnarsson óskaði bókað: „Rétt er
að benda á, að á sama tíma og nú
er ákveðið að falla frá forkaups-
rétti á umræddum forkaupsréttar-
íbúðum, hefur borgin öðlast for-
kaupsrétt á 308 íbúðum, sem
byggðar hafa verið á vegum
stjórnar verkamannabústaða í
Reykjavík og verið er að byrja á
216 íbúðum fyrir sama aðila.“
— Tekur ákvörð-
uir í næstu viku
Framhald af bls. 48
ingarnir ekki fullyrða að veiði
nú á 10.000 tonnum, eins og í
fyrra, myndi ganga hættulega á
síldarstofninn og miklar vonir
væru bundnar við áranginn frá
1975.
Bolle sagði, að norska ríkis-
stjórnin yrði að taka afstöðu í
málinu í næstu viku. „Ég hef
gert upp minn hug, en ég læt
mína skoðun ekki uppi fyrr en
við samráðherra mína“,sagði
Bolle.
— Algjör slit
á viðræðum
Framhald af bls. 48
útborguð laun fyrir dagvinnu í
stað viðmiðunar við heildarlaun,
sem gert er í leið 1. Ef farið yrði
eftir þessari leið, myndu fleiri fá
verðbætur en nú er vegna þess að
yfirvinna og næturvinna myndu
ekki hindra það að fólk með
lágtekjur fengi verðbæturnar, en
myndi ekki hafa áhrif til hækkun-
ar á eftir- og næturvinnulaunun-
um.
Þriðja leiðin gerði ráð fyrir að
öllum launþegum yrði greidd
ákveðin krónutala, sem haldið
væri utan við launakerfið og tæki
því engum álögum eða hækkunum.
Fjórða leiðin var sú, að í stað
helmings verðbótar yrði greidd
eitthvað hærri verðbót, þ.e. kaup-
máttaruppbótin kæmi þá sem
prósertta á öll laun.
Fimmtá léíðin var um að aðilar
vinnumarkaðarins óskuðu sam-
eiginlega eftir'því við ríkisstjórn-
ina, að skerðingu vísitölunnar yrði
mætt að hluta með lækkun skatta
og neikvæðum tekjuskatti.
„I þessum leiðum,“ sagði
Kristján Ragnarsson, „felst mjög
mismunandi afstaða til láglauna-
uppbótar og er gert ráð fyrir í leið
1, að um mestu láglaunauppbót
verði að ræða, en minnstu í leið 4.
Þessum leiðum hafnaði Alþýðu-
samband íslands og Verkamanna-
samband íslands á sameiginlegum
fundi og báru fram kröfu um
óskertar vísitölubætur, sem jafn-
gildir því að 90% launþega innan
þessara samtaka fái fullar vísi-
töiubætur, en þeir, sem eftir eru,
lítillega lægri uppbót. Krafan
jafngildir því, að laun ættu nú að
hækka um 22 til 23% í stað þeirrar
rúmlega 10% launahækkunar, sem
kemur 1. júní vegna áfangahækk-
unar og vísitölubóta. Ef gengið
yrði að þessari kröfu myndu
framleiðsluatvinnuvegirnir stöðv-
ast innan örfárra daga eða valda
stórfelldri gengisbreytingu.
Aframhald viðræðna á þessum
grundvelli teljum við því vera
þýðingarlaust."
Tillaga Verkamannasambands
Islands, sem sambandið lagði fram
á sáttafundi í gær og hafnað var
af vinnuveitendum, bar yfirskrift-
ina: „Til athugunar frá samninga-
nefnd Verkamannasambands Is-
lands varðandi samninga þess.“
Hún var svohljóðandi: „Greiddar
verði óskertar verðbætur á öll
dagvinnulaun, sem eru kr. 130 þús.
á mánuði og lægri (miðað við laun
1. desember 1977). Laun sem eru
hærri fái í verðbætur sömu
krónutölu og 130 þús. kr.
Hlutfall yfirvinnu og vaktaálags
verði óbreytt.
Reiknitölur tímamældrar
ákvæðisvinnu — bónus — verði
viðkomandi dagvinnukaup eins og
það er á hverjum tíma. Önnur
ákvæðisvinna í samningum VMSI
hækki um eitthvert hlutfall þeirr-
ar hækkunar, sem samsvarandi
tímakaupstaxtar hækka hverju
sinni.
Framangreind ákvæði um verð-
bætur gildi frá L marz 1978.“
Guðmundur J. Guðmundsson,
formaður Verkamannasambands
Islands, sagði í gær að kaupskerð-
ing væri orðin 11,3% með þeirri
vísitöluhækkun, sem auglýst var
af Kauplagsnefnd í gær. Hann
kvað fólk, sem ynni í fiskvinnu
eftir 1. júní, tapa í dagvinnu 3.520
krónum á viku eða 15.253 krónum
á mánuði. Vinni það hins vegar 10
tíma, er tap þess orðið 4.470
krónur á viku eða 20.500 krónur á
mánuði.
Guðmundur kvað vinnuveitend-
ur hafa hafnað tillögu Verka-
mannasambandsins algjörlega „og
það sem meira er, að þeir hafna
líka, þótt það hafi bara verið 3.
taxti Verkamannasambandsins
með fullri vísitölu og fullri yfir-
vinnu, vegna þess að þeir telja, að
það komi fram á framleiðsluat-
vinnuvegunum — að þeir þoli ekki
fulla vísitölu og þeir þoli ekki fullt
yfirvinnuálag. Annaðhvort verði
að skerða hvorttveggja eða annað
hvort verulega.“
Þá kom það fram í máli
Hallgríms Sigurðssonar, formanns
Vinnumálasambands samvinnu-
félaganna, í gær, er Morgunblaðið
ræddi við hann, að samstaða
VMSS og VSÍ er algjör um þau
svör, sem vinnuveitendur gáfu við
lok sáttafundarins í gær.
— Þriðja fylgsnið
Framhald af bls. 1
svæöinu hafi allir veriö sambands-
lausir þegar þeir ætluðu að síma
fregnir af atburðunum, og þykir það
benda til þess að kippt hafi verið í
spotta innan kerfisins og styðja
þannig þá kenningu lögreglunnar að
Rauða herdeildin eigi ítök í símakef-
inu. Meðal þeirra tíu, sem lögreglan
hefur nú í haldi, eru aö minnsta kosti
tvær konur, og hefur önnur þeirra
haft það að atvinnu að kenna
fötluðum börnum.
Triaca var handtekinn ásamt
eiginkonu sinni í íbúð þar sem hann
býr ásamt foreldrum sínum í suður-
hluta Rómar. Faðir hans er verka-
maður, sem kominn er á eftirlaun, og
sagði hann í viðtali við fréttamann í
dag: „Hann er staöfastur drengur,
hann hefur alltaf kómið vel fram
heima hjá sér. Fyrr eða síöar sleppa
þeir honum, hann er betri heima hjá
sér en svo að hann geti verið í
tengslum við Rauöu herdeildina.“
Lögreglan telur að íbúð kennslu-
konunnar, sem er meðal hinna
handteknu, hafi líklega verið notuð
sem fundarstaður Rauðu herdeildar-
innar, en verst frétta að öðru leyti.
Blaöiö La Republica hefur það eftir
ónafngreindum „háttsettum foringja í
ítölsku leyniþjónustunni", aö banda-
menn ítala í NATO hafi kynnt sér
Moro-málið rækilega, og telji þeir
ástæöu til að óttast að Moro, sem
fimm sinnum varð forsætisráðherra,
hafi Ijóstrað upp miklum leyndarmál-
um, bæði hernaðarlegs eðlis og
stjórnmálalegs, meðan hann var á
valdi Rauðu herdeildarinnar.