Morgunblaðið - 27.05.1978, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐÍi), LAUGARDAGUR 27. MAÍ 1978
15
Markús Örn Antonsson:
Eigið húsnæði
— leiguhúsnæði
Það verða mikil þáttaskil í lífi
ungs fólks, þegar það flyzt úr
foreldrahúsum og hefur búskap af
eigin rammleik. Margs konar
verkefni bíða þá úrlausnar, og það
reynir skrambi mikið á þolrifin
meðan verið er að ná eðlilegri
fótfestu við þessar breyttu aðstæð-
ur.
•
Flestir þurfa um skeið að sætta
sig við önnur og lakari kjör, en
þegar þeir voru heima hjá pabba
og mömmu og þurftu lítið sem
ekkert fyrir lífinu að hafa.
Þessu sama unga fólki finnst
það oft óyfirstíganlegur þröskuld-
ur að komast í eigið húsnæði,
þegar það fer að stofna eigið
heimili. Og það er alveg rétt, að
þær eru svosem ekkert sérlega
uppörvandi fjárhagsáætlanirnar,
sem maður gerir, þegar verið er að
kaupa fyrstu íbúðina. Lán eru
slegin hér og þar og víxiltilkynn-
ingarnar hrúgast upp í póstkass-
anum. Þegar þannig stendur á
hefur örugglega margan manninn
dreymt um að fljúga áhyggjulaust
inn í leiguhúsnæði og hreiðra um
sig þar.
Frambjóðendur kommúnistanna
og hinna minnihlutaflokkanna í
borgarstjórnarkosningunum hafa
patentlausn á þessum vanda eins
og öllu öðru, þegar sá stóri dagur
er i uppsiglingu. Það á nefnilega
að gefa „fólkinu frjálst val um
hvort það vill eignast eigið hús-
næði eða leigja“ og leyfa því að
eyða peningunum sínum í eitthvað
meira krassandi en að koma sér
upo þaki yfir höfuðið. Svona
ljúflegur boðskapur lætur ábyggi-
lega vel í eyrum þeirra, sem eru
með víxil á síðasta degi á mánudag
vegna íbúðarinnar sinnar.
En þegar málin eru sjíoðuð niður
í kjölinn af einhverju raunsæi
mótmælir því enginn að eignar-
hald einstaklinga og fjölskyldn-
anna sjálfra á íbúðarhúsnæði sínu
er langbezti kosturinn í bráð og í
lengd. Leiguhúsnæði á hinum
almenna markaði er ótrygg lausn,
sem enginn unir til lengdar og í
leiguhúsnæði á vegum opinberra
aðila skapast aldrei sú umhyggja
fyrir verðmætum og næsta um-
hverfi, sem er nauðsynleg forsenda
fyrir því að fólki líði þokkalega vel.
Þegar á reynir verður mönnum
það ávallt ljóst, að í leiguhúsnæði
eru þeir ekki sjálfs síns herrar og
eru öðrum háðir í veigamiklum
atriðum, sem snerta almenna
velferð eða lífsstíl hvers og eins.
Opinberar aðgerðir í húsnæðis-
málum Islendinga hafa fyrst og
fremst miðað að því að gera fólki
kleift að eignast eigið húsnæði.
Lánakerfi rikisins hefur stuðlað að
þessu, sömuleiðis lífeyrissjóðir
launþegasamtakanna, og bæjarfé-
lögum er lögð sú skylda á herðar
að sjá byggingaraðilum fyrir
nægilegum lóðum svo hægt sé að
koma sem bezt til móts við
þarfirnar á húsnæðismarkaðinum.
Því skyldum við nú söðla um og
dæma þetta óhæfu? Afhverju á
ekki í grundvallaratriðum að
ganga út frá því að ungt fólk komi
sér upp eigin húsnæði? Er ósann-
gjarnt að ætlast til þess að fólk á
bezta aldri reyni verulega á sig til
að ná þeim mikilsverða áfanga að
verða öðrum óháð í húsnæðismál-
um?
Athugasemd til við-
bótar við gagnrýni
í umræðum, sem undirritaður
hefur verið þátttakandi í, vegna
skrifa um Emil Gilels, hefur það
iðulega komið fram, að ekki
liggur ljóst fyrir hver munur er
á starfsaðstöðu listamanna fyrir
vestan eða austan tiltekin mörk.
Fyrir austan mörkin eru allir
listamenn starfsmenn ríkisins
og upptroðslur, t.d. hljómlistar-
manna, skipulagðar af sérstök-
um skrifstofum. Þeir sem
þekkja eitthvað til starfshátta
fyrir austan, vita að hvorki
listamenn né aðrir borgarar
geta eftir geðþótta ferðast úr
landi. Þeir sem njóta ferðafrels-
is eru m.a. listamenn, sem bæði
eru búnir að sanna tryggð sína
við föðurlandið og flokkinn og
eru í sér gæðaflokki. Aðrir koma
ekki til greina, hver svo sem
löngun þeirra gæti verið.
Rostropóvits og kona hans,
Wisenskaja, voru í flokki þeirra
er nutu þessa frelsis, en hafa
verið svipt því a.m.k. einu sinni
og nú síðast rússneskum
borgararétti, fyrir að mótmæla
dómsmálastússi í heimalandi
sinu. Sovéskir listamenn eru
starfsmenn ríkisins og aðeins
sendir til Vesturlanda ef tryggt
er, að af hljótist ekki vandræði
og eru þeir því að nokkru leyti
opinberir sendifulltrúar. Póli
tísk afstaða þeirra eru verulega
þung á metunum, varðandi val
þeirra í það starf. Það er ekki
nema von að fólk gleymi slíku og
tali um að listamenn á Vestur-
löndum, eins og Gilels, ættu að
vera ábyrgir fyrir öllu ranglæti
heima fyrir. Það vill nú svo til
að listamenn, sem og aðrir
borgarar, eiga sinn þátt í
ranglætinu í heiminum, með
þögn og afskiptaleysi, þó segja
megi margar sögur, þar sem
listamenn einir höfðu hugrekki
og vilja til að gagnrýna. Kjarni
þessa máls er sá að listamcnn
fyrir austan mörkin oru
hálaunaðir opinbcrir starfs-
mcnn og fá því aðeins að fara
Tðnllst
eftir JÓN
ÁSGEIRSSON
vcstur fyrir að mannorð þeirra
sc flckklaust að mati
stjórnvalda. Listamenn fyrir
vestan mörkin eru í flestum
tilfellum fyrirba'ri, sem ekki
eiga bót' fyrir rassinn á sér og
öllum er sama hvar veltast. Eigi
þeir eitthvað fyrir sig og sína að
leggja, er það oftast vegna
starfa á almennum vinnu-
markaði. Emil Gilels er einn
mesti listamaður heimsins og
því eðlilegt að hann sem opin-
bcr starfsmaður rússncska
ríkisins. mcð scrstakan passa,
verði fyrir valinu þegar mót-
mæla á ranglátri meðferð á
starfsbræðrum hans og almenn-
um borgurum í Sovét. Þegar
mótmælt er dómunum í Rúss-
landi, skal það haft í huga, að
dómarnir eru skjalfestir og það
jafngildir opinberri yfirlýsingu
stjórnvalda um að mannréttindi
séu háð takmörkunum, sem ekki
eru viðurkennd á Vesturlöndum.
Mótmælin eru ekki aðeins
glamuryrði framan í rússneska
björninn, heldur og viðvörun til
að skerpa athygli okkar á
mannréttindum heima fyrir.
Þögn og afskiptaleysi bjóða
hættunni heim og hvernig svo
sem sú heimsókn ber að, er víst
að þröngt mun þá mörgum
þykja fyrir dyrum_ úti.
Jón Ásgeirsson.
P.S. Væri ekki ráð að fá Gilels
og Rostropóvits til að leika
saman á tónleikum næstu Lista-
hátíðar, árið 1980.
Markús Örn Antonsson.
Sjálfstæðismenn í borgarstjórn
Reykjavíkur hafa mætavel gert
sér ljóst, að það geta ekki allir séð
fyrir þörfum sínum á þessu sviði
algjörlega upp á eigin spýtur.
Reykjavíkurborg hefur fyrr og nú
verið reiðubúin að veita liðsinni
sitt þar sem herzlumuninn vant-
aði. Það má í því sambandi nefna
byggingaráfanga eins og raðhúsin
við Ásgarð, Bústaðahverfið og
Smáíbúðahverfi. I þessum tilfell-
um var fólki gert mögulegt að
komast í eigið húsnæði með mjög
viðráðanlegum kjörum, af því að
það hafði ekki aðstöðu til að leysa
mál sín með öðrum hætti.
En það var heilladrjúgt spor að
fólki skyldi þannig gefinn kostur á
að eignast eigin íbúðir og bera þar
með ábyrgð á ástandi þeirra og
viðhaldi í stað þess að gera það að
leigjendum borgarinnar.
Sjálfstæðismenn vita ennfremur
að margir geta ekki leyst húsnæð-
ismál sín með neinum öðrum hætti
en að fá leigt hjá borginni. Miðað
við almennt ástand i þjóðfélaginu
verður hins vegar ekki litið á þau
mál öðruvísi en sem sérstök
félagsleg viðfangsefni. Borgin hef-
ur á áttunda hundrað leiguíbúðir
sem notaðar eru til að leysa
vandamál hinna verst stöddu. Að
undanförnu hefur bætzt við álit-
legur fjöldileiguíbúða fyrir aldr-
aða og byggingu þeirra verður
haldið áfram.
Eftir þeirri meginreglu er þó
enn starfað í þeim aðgerðum í
húsnæðismálum, sem borgin er
aðili að, og fram fara nú á vegum
stjórnar vérkamannabústaða, að
fólki sé gert kleift að eignast
húsnæði í stað þess að leigja.
Reykjavíkurhorg hefur fremur
kosið að verja því fjármagni, sem
hún getur ráðstafað til húsnæðis-
mála á hverjum tíma, í byggingu
verkamannabústaða en til leigu-
íbúðabygginga.
Þannig er framkvæmdin á
stefnu Sjálfstæðismanna varðandi
lausn húsnæðismála á svokölluð-
um „félagslegum grundvelli“. Við
gerum okkur fullljóst, að opinbers
frumkvæðis er þörf á þessu sviði.
Hins vegar gefur auga leið að það
væri algjört fráhvarf frá stefnu
Sjálfstæðismanna ef hinn „félags-
legi grundvöllur" í húsnæðismál-
um ætti að verða undirstaða allrar
framtíðaruppbyggingar íbúðar-
húsnæðis í borginni eins og
frambjóðendur minnihlutaflokk-
anna stefna að. Þeir vilja koma
öllum Reykvíkingum beinustu leið
í leiguíbúðir borgarinnar.
Popeta
losar í
Hafnar-
firdi
EINS og kunnugt er af fréttum
hefir staðið styr um hvort rúss-
neska olíuskipið Popeta, sem kom
til Hafnarfjarðar 9. þ.m., fengi að
losa farm sinn, sem skráður var að
hluta til Hafnarfjarðar og að hluta
til Reykjavíkur.
Á fundi trúnaðarmannaráðs
Hlífar í Hafnarfriði s.l. þriðjudag
var fellt að leyfa losun í Hafnar-
firði. En sama dag samþykkti
Dagsbrún í Reykjavík að heimila
losun þar og því sigldi skipið til
Reykjavíkur.
Þegar þessar niðurstöður lágu
fyrir og ljóst var að hafnarsjóður
Hafnarfjarðar myndi verða af
milljóna tekjum í hafnargjöld af
farmi skipsins, á sama tíma sem
það losaði í Reykjavíkurhöfn, þá
taldi ég það skyldu mína sem
formaður hafnarstjórnar að ræða
málið við formann Hlífar.
Strax að morgni s.l. miðvikudag
hafði ég samband við formann
Hlífar, Hallgrím Pétursson, og
spurði hann hvort ekki væri
möguleiki á að trúnaðarmannaráð
Einar Þ. Mathiescn
Hlífar breytti afstöðu sinni eftir að
ljóst vár að Dagsbrún leyfði losun.
Formaður Hlífar tjáði mér að
það mundi trúnaðarmannaráð Hlíf-
ar ekki gera því það samþykkti ekki
eitt í dag og annað á morgun. Ég
benti þá formanni Hlífar á að mín
skoðun væri sú að þar sem
Dagsbrún hefði samþykkt losun
hefði neitun Hlífar engin áhrif
önnur en að hafnarsjóður Hafnar-
fjarðar yrði fyrir því tjóni að missa
af hafnargjöldum vegna farmsins.
Jafnframt tjáði ég formanninum að
ég harmaði þessa afstöðu Hlifar.
í fyrradag eða s.l. fimmtudag
ggerðist það svo að Hlíf breytir
afstöðu sinni og samþykkir losun
og fagna ég þeirri breyttu afstöðu.
Skipið losaði síðan um 5000 tonn
í Hafnarfirði og hafnarsjóður fékk
sín hafnargjöld. Svo að breyting
hefir orðið frá því að frétt um þetta
mál, sem birtist í Hamri í gær, var
skrifuð og blaðið prentað.
Einar Þ. Mathíesen
YFulltrúaráð sjálfstæðisfélaganna í Reykjavík
Áríðandi fundur í Sigtúni í dag kl. 13.00.
i
\