Morgunblaðið - 06.08.1978, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 6. ÁGÚST 1978
39
MAROKKÓ
ALSÍR
NIGER
Ú^GAMBIAV
Í^GUINEA-
f^BISSAU
JEMEN
CHAD
, EFRI-v
VOLTA
SUDAN
NIGERIA
MIO-
AFRIKA
UGANDA
mio-afríku
íguinea^h
KENYA
'GABON
ZAIRE
TANZANIA
ZAMBIA
RHODESIA
MALAGASY
HerÞjálfun
og
vopnasendingar
Stofnun
stjórnmálaflokka
Lögreglu-
v pjálfun
BOTSWANA
SUÐUR-AFRIKA
ETHIOPIA
Afríkuher
Austur-
Þióðverja
Austur-Þjóðverjar gegna
litlu hlutverki ( Afrfku miðað
við Kúbumenn, en hlutverk
þeirra er mikilvægt. Þeir veita
herjum uppreisnarmanna
hernaðaraðstoð, en meira máli
skiptir sú hjálp sem þeir veita
sigursælum þjóðfrelsishreyf-
ingum til þess að treysta pólit-
(sk völd s(n og koma á laggirn-
ar lögreglueftirliti. Sérgrein
Austur-Þjóðverja er að setja á
stofn og vopna löggæzlulið, þar
á meðal leynilögreglu og lff-
verði, og skipuleggja stjórn-
málaflokka að austur-þýzkri
einræðisfyrirmynd.
Austur-Þjóðverjar þjálfa
einnig tæknisérfræðinga
skæruliða, þar á meðal flug-
menn og verkfræðinga og sér-
fræðinga í stórskotavopnum,
sprengiefnum og fjarskiptum.
Þeir útvega uppreisnarmönn-
um ýmis konar létt vopn og
birgðir af ýmsu tagi og veita
þar að auki yfirmönnum skæru-
liða þjálfun i Austur-
Þýzkalandi.
Varlega áætlað hafa Austur-
Þjóðverjar á að skipa 3.000 her-
mönnum og sérfræðingum i
Afríku til þess að framfylgja
þessari áætlun. Enn sem komið
er starfa aðeins nokkur hundr-
uð þeirra beinlínis hjá þjóð-
frelsisfylkingunum sjálfum.
Þorri þeirra starfar í þess stað
hjá vinstriríkisstjórnum, sem
hafa treyst sig í sessi, aðallega
stjórnum Eþíópíu, Angóla,
Mozambique og Kongó-
lýðveldisins.
Ekkert beint
hlutverk
Austur-Þjóðverjar virðast
forðast að taka nokkurn beinan
þátt í bardögum eins og Kúbu-
menn, sem áætlað er að hafi
sent 45.000 hermenn til Afriku
og gegna úrslitahlutverki á víg-
völlum álfunnar. Sómalíumenn
héldu því fram að þeir hefðu
tekið austur-þýzka hermenn til
fanga í bardögunum í Ogaden-
auðninni, en þeir hafa aldrei
sýnt þá utanaðkomandi aðilum.
Fréttir voru einnig uppi um
austur-þýzka herflugmenn í
Biafra 1969 og austur-þýzka
hermenn i fyrstu árás upp-
reisnarmanna á Shaba-hérað í
Zaire fyrir rúmu ári, en þessar
fréttir eru ennþá óstaðfestar.
í stað þess að berjast einbeita
Austur-Þjóðverjar sér að hern-
aðarþjálfun og þjálfun á sviði
öryggismála, fyrst og fremst í
fyrrverandi nýlendum
Portúgala sem fengu sjálfstæði
eftir byltinguna í Lissabon
1974.
Þetta hlutverk Austur-
Þjóðverja er nýtt og einstætt og
ekkert annað Austur-
Evrópuríki hefur farið að dæmi
þeirra. Umsvif þeirra hófust
með viðtækri hernaðaraðstoð
við frelsishreyfinguna Frelimo
í Mozambique 1969 og þau hafa
aukizt verulega á undanförnum
tveimur árum. Aðstoð þeirra
bætir upp herþjálfun og her-
mennsku Kúbumanna I Afríku
og Rússar samræma aðgerðirn-
ar.
Sókn eftir
viðurkenningu
Mikill áhugi Austur-
Þjóðverja á Afriku hófst vegna
baráttu þeirra fyrir alþjóðlegri
viðurkenningu og samkeppni
þeirra við Vestur-Þjóðverja.
Ihlutun þeirra hefur í senn
auðveldað þessa baráttu og gert
hana flóknari.
Austur-Þjóðverjar hafa notið
stuðnings þeirra frelsishreyf-
inga, sem þeir hafa hjálpað að
ná völdunum, til dæmis í Ang-
ola og Mozambique. Þeir geta
reitt sig á atkvæði fjölmargra
Afríkurfkja í atkvæðagreiðsl-
um á vettvangi Sameinuðu
þjóðanna um ályktanir sem
brjóta í bága við hagsmuni
Vestur-Þjóðverja. Þeir nutu
ekki stjórnmálalegrar viður-
kenningar nokkurs Afríkuríkis
1969, en nú njóta þeir stjórn-
málalegrar viðurkenningar
næstum því hvers einasta ríkis
Afriku (til eru undantekningar
eins og Zaire, sem sleit
stjórnmálasambandi við austur-
þýzku stjórnina vegna
stuðnings hennar við
uppreisnarmenn).
Hins vegar vilja Austur-
Þjóðverjar ógjarnan styggja
SUÐUR-
Leynistuðningur
við uppreisnarmenn
vestræn ríki, sem viðurkenndu
austur-þýzku stjórnina að
lokum eftir langa
stjórnmálaeinangrun hennar.
Þeir vilja heldur ekki baka sér
óvild hófsamra Afrfkurfkja
eins og Nigeriu sem útvegar
þeim mikilvæg hráefni.
Stjórnin í Austur-Berlin
þegir því vandlega um hinn
nýja „Afríkuher" sinn og
upplýsingar um hann eru því af
skornum skammti. En ýmissi
vitneskju er hægt að safna
saman úr ýmsum áttum,
aðallega samkvæmt vestrænum
leyniþjónustuheimildum, þótt
ýmsum fréttum sé óvarlegt að
treysta. Það á til dæmis við um
frétt þess efnis, að austur-
þýzkir lögreglumenn hafa veitt
aðstoð við að koma upp
fangabúðum i Suður-Jemen. Sú
frétt er með öllu óstaðfest.
Auk þess gengur á ýmsu i
sambúð Austur-Þjóðverja og
ríkjanna í Afríku. Þeir hafa
veitt bæði Nlgeríu og Súdan
hernaðaraðstoð á liðnum árum
en Ihlutun þeirra í þessum
löndum heyrir til liðinni tið,
þar sem bæði þessi lönd eru nú
mjög tortrygging f garð Austur-
Þjóðverja. Fjárráð Austur-
Þjóðverja eru líka takmörkuð
og þeir verða að einbeita sér að
þeim stöðum, þar sem mest
átök eru og þar sem mestar
vonir eru um pólitískan
ávirming.
Samkvæmt öruggustu
heimildum fæst þessi
heildarmynd af íhlutun Austur-
Þjóðverja í Afríku:
Zaire: Brezka blaðið
Observer hermdi í síðasta
mánuði að Austur-Þjóðverjar
en ekki Kúbumenn hefðu
skipulagt síðustu innrás
uppreisnarmanna i Shaba-
hérað. Það taldi að 100 austur-
þýzkir hernaðarsérfræðingar
væru í Angola og hefðu það
hlutverk að þjálfa
uppreisnarmenn frá Katanga
sem hafa þar bækistöð.
Varsjárbandalagið fól Austur-
Þjóðverjum það hlutverk að
grafa undan stjórn Mobutu
Sese Seko að sögn blaðsins.
Tilgangur slfkra aðgerða er
meðal annars sagður sá að gera
bækistöðvar angólskra
uppreisnarmanna i Zaire
óvirkar og að torvelda tilraunir
vestur-þýzks fyrirtækis að
smiða langdræga eldflaug á
tilraunasvæði Shaba.
Vestur-þýzkir sérfræðingar
staðfesta, að austur-þýzkir liðs-
foringjar hafi haft það hlutverk
að þjálfa uppreisnarmenn frá
Shaba, en eru tregir til að
draga nokkrar viðtækari álykt-
anir af þeim sönnunum, sem
fyrir liggja. Raunar segja þeir
að sumir uppreisnarmenn hafi
verið búnir austur-þýzkum
vopnum, en aðrir voru vopnaðir
sovézkum vopnum og bandar-
Iskum vopnum sem voru tekin
herfangi.
Eþfópfa: Þar eru 1500 austur-
þýzkir sérfræðingar í öryggis-
málurn undir stjórn ofursta,
háttsettasta foringja Austur-
Þjóðverja i Afríku. Þeir annast
herþjálfun og skipuleggja borg-
aralega lögreglu, leynilögreglu
og stjórnmálaflokk, sem er
byggður upp með einræðis-
skipulagi.
Forseti eþíópiska herráðsins
færði nýlega Austur-
Þjóðverjum (ásamt Rússum,
Kúbumönnum t>g Suður-
Jemenum) sérstakar þakkir
fyrir að „styðja okkur með að-
gerðurn." Hann sagði að þessir
.Jramfarasinnuðu vinir lifðu
með okkur, dæju með okkur og
berðust með okkur“. Seinna
spurðu vestur-þýzkir frétta-
menn austur-þýzka, utanrikis-
ráðuneytið hvort eitthvað væri
hæft i því að Austur-Þjóðverjar
tækju þátt í hernaðaraðgerðum
Eþiópíumanna gegn aðskilnað-
arsinnum í Eritreu, en ráðu-
neytið vildi ekkert láta eftir sér
hafa.
Sómalíumenn hafa haldið þvi
fram að Austur-Þjóðverjar hafi
sent flugvélar frá bækistöðvum
sfnum í Suður-Jemen meö her-
mönnum, fótgönguliðsvopnum
og gagnskriðdrekavopnum til
Eþiópiu meðan á Ogaden-
stríðinu stóð. Þessar fréttir eru
hins vegar óstaðfestar.
Angola: Uppreisnarmenn Al-
þýðuhreyfingarinnar til frels-
unar Angola (MPLA) hlutu
viðtækan stuðning frá Austur-
Þjóðverjum i kjölfar samnings
frá 1973 um gagnkvæma hern-
aðarsamvinnu. Áður en upp-
reisnarmenn sigruðu áttu um-
svif Austur-Þjóðverja upptök
sín í Kongó-lýðveldinu, öðru
bandalagsriki þeirra í Afriku.
Þar þjálfuðu Austur-Þjóðverjar
sveitir uppreisnarmanna og
þaðan sendu þeir flugvélar með
særða skæruliða til Austur-
Þýzkalands þar sem gert var að
sárum þeirra.
Siðan MPLA vann sigur sinn
f Angola hafa Austur-
Þjóðverjar skipulagt þar borg-
aralega lögreglu og leynilög-
reglu, skipulagt hafnirnar i Lu-
anda og Loboto og stjórnað sigl-
ingum um þær, og veitt Angola-
mönnum margháttaða aðstoð á
ýmsum sviðum efnahagsmála
og heilbrigðismála.
Sunnanverð Afríka:
Rhódesiumenn sögðu frá þvi
1976 að þeir hefðu hlerað sam-
töl á þýzku I talstöðvum upp-
reisnarmanna og drógu þá
ályktun að austur-þýzkir sér-
fræðingar i verkfræði og
sprengiefnum þjálfuðu liðs-
menn frelsishreyfinga Zimb-
abwe, en þrátt fyrir slfkar frétt-
ir telja vestur-þýzkir sérfræð-
ingar að Austur-Þjóðverjar séu
mjög gætnir í þessum hluta
Afríku.
Skæruliðar Zimbabwe opn-
uðu skrifstofu i Austur-Berlín í
byrjun þessa árs. Fulltrúi í
æðstu stjórn austur-þýzka
kommúnistaflokksins, Werner
Lamberz, sem nú er látinn, hét
skæruliðum Zimbabwe opin-
berlega stuðningi í fyrra. Og
útvarpið í Mozambique til-
kynnti samtímis, að Austur-
Þjóðverjar væru reiðubúnir að
veita frelsishreyfingum í sunn-
anverðri Afriku hernaðarlega
aðstoð.
Þó hafa enn ekki komið fram
óyggjandi sannanir um viðtæk-
an stuðning Austur-Þjóðverja
við frelsishreyfingar Zimbabwe
og heldur ekki frelsissveitir i
Namibíu (Suðvestur-Afríku).
Stuðningur Austur-Þjóðverja
er að mestu leyti bundinn við
áróður.
Vestur-þýzkir sérfræðingar
telja þetta bera vott um að
Austur-Þjóðverjar sýni vísvit-
andi stillingu svo að þeir þurfi
ekki að eiga það á hættu að
vestræn ríki eða hófsöm Afr-
íkuríki slíti við þá stjórnmála-
sambandi.