Morgunblaðið - 06.08.1978, Blaðsíða 46

4 6 MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 6. ÁGÚST 1978
„Þettavex
bara eins
og blóm”
Litíð við hjá Björgu Þorsteinsdóttur
í rúnstykki með tómat og málningu
Björg Þorsteinsdóttir í vinnustofu sinnii Það er líka allt mengað og
útklínt í lit heima hjá mér. Myndi Emilía.
Björg hafði hvílt sig á
grafikinni og var að mála
þegar við litum inn á vinnu-
stofu hennar á Háaleitisbraut-
inni.
„Maður kemur svo fáum
hugmyndum á framfæri í graf-
íkinni vegna þess hve seinunn-
in hún er,“ sagði hún. „Það er
töluvert lýjandi. Þess vegna
finnst mér miklu léttara að
mála, — ég sé jafnóðum hvað
ég er búin að gera, en maður
verður að geta í eyðurnar í
graííkinni.“
“Ég hef gaman af að nota
„hættulega" liti,“ játaði Björg
þegar hún dró fram hverja
myndina á fætur annarri til að
sýna okkur. Formin reyndust
við nánari athugun eiga upp-
runa sinn á næsta leiti; Björg
náði til dæmis í fyrirmyndir út
um gluggann, sótti sér hús og
turna og felldi saman í heilar
litahljómkviður á léreftinu.
„Þetta vex eins og blóm,“ sagði
hún. „Eða kannski elti ég bara
pensilinn.
„Ég veit ekki hvort mig langar
til að gera einhverjar stórfelldar
skipulagsbreytingar á húsum og
turnum þegar ég geng úti á götu
En drottinn skapaði manninn í
sinni mynd, og þó að ég sé langt
frá því að vera einhver almátt-
ugur, hlýt ég alltaf að gefa
eitthvað af sjálfri mér í mynd-
irnar," sagði Björg, þegar blm.
tók sálgreiningardellu og fór að
reyna að skýra notkun hennar á
þessu forminu en ekki hinu. Svo
bætti hún við: „En það eru
sjálfsagt margar hliðar á mér,
sem eru ekki svona vel skipu-
lagðar."
„Jú, kannski er ég borgar-
manneskja í eðlinu. Ég myndi
örugglega ekki mála nákvæm-
lega eins ef ég væri einhvers
staðar annars staðar á hnettin-
um. Eitt er að minnsta kosti
víst: ég hef alltaf haft mjög
gaman af að teikna hús og skip,
en aldrei fjöll."
„Listamenn eru
kannski bara
svona frumstæöir"
Björg hefur nú verið eitt og
hálft ár í vinnustofunni á
Háaleitisbrautinni. „Myndlistin
krefst mikil svigrúms, og þótt ég
vinni yfirleitt reglulegan vinnu-
tíma, á ég mjög mismunandi
góða spretti og þykir bezt að
vinna þegar ég hef á tilfinning-
unni að ég hafi eilífðina óskipta
framundan."
„Ég hugsa að ég hafi alltaf
verið athafnasöm. Og þetta er
náttúrulega ekki nema útrás á
athafnaþörfinni. Þetta er sköp-
unarþrá, ein af frumstæðustu
þörfum mannsins. — Listamenn
eru kannski bara svona frum-
stæðir. Viltu rúnstykki?"
Já takk.
„Ég á ekkert smjör. En þú
getur haft tómat á milli —
aðalfréttamatinn. Þeir eru allt-
af að auglýsa tómata, til allra
nota en þeir auglýsa ekki að það
sé hægt að mála þá.“
Blaðamaðurinn skar rún-
stykkið. Það var málning á
hnífnum.
„Jú, jú blessaður vertu, það er
líka allt mengað og útklínt í lit
heima hjá mér. Málning á
eldhúsáhöldunum, og það hefur
oft verið bölvað þegar fólk hefur
orðið svart á hendinnni eftir að
það tók símtólið. Þá hef ég verið
nýbúin að hlaupa í símann beint
úr grafíkinni. — Þetta er orðinn
svo stór hluti af manni."
Málað við
ræður Kennedys
Við héldum áfram að ræða
myndlistina sem tjáningarform,
og fyrr en varði hafði blaða-
maðurinn aftur flækt sig í
sálfræðilegum vangaveltum.
„Þú ferð fram á svo mikla
krufningu," sagði Björg. „Þetta
er bara svona löngun. Eins og
löngun í eftirrétt á eftir steik-
inni.“
„Ég vona að minnsta kosti að
myndlistin hafi bætandi áhrif á
mig að sem flestu leyti," sagði
Björg. „Maður verður náttúru-
lega vandfýsnari á form og liti í
umhverfinu og metur betur allt
gott handbragð. Svo er ýmislegt
sem særir augað. Ég held að
maður verði líka næmari fyrir
öðrum listgreinum. Þetta er allt
svo skylt, myndlist, tónlist,
ljóð...“
„Ég sakna reyndar plötuspil-
arans verulega. Ég var vön því
þegar ég vann heima, að leika
músik og stundum leikrit á
honum, — já, jafnvel málaði
meðan ég hlustaði á ræður
Kennedys. En nú hlusta ég á
Ríkisútvarpið og hlakka alltaf
til þáttanna hjá Atla Heimi og
Þorkeli Sigurbjörnssyni.
Björg var ekki ánægð með
listgagnrýni í fjölmiðlum:
„Margir gagnrýnendur virðast
hvorki hafa næga þekkingu né
tilfinningu fyrir listum og gera
þá með skrifum sínum hvorki
listamanninum né almenningi
gagn.“
Grafíkin eins
konar fíknilyf
Björg sagði það misskilning,
að hún legði meiri áherslu á
grafíkina. „Ég hef hins vegar
sýnt grafíkmyndirnar á fleiri
sýningum," sagði hún. „Mál-
verkasýningin mín lenti í miðju
prentaraverkfalli og týndist
næstum því. — En ég sæki alltaf
einhverja endurnæringu í hvort
efnið fyrir sig. Og þó að mér
finnist gott að mála, þá losna ég
aldrei við grafíkina. Hún er eins
konar fíknilyf."
En þú verður ekkert brjáluð
af því að loka þig hérna inni?
„Ég held ég yrði brjáluð ef ég
gerði það ekki.“
- HHH
„Langar í raun
að vera tvö eða
fleiri ár hjá L.A.”
- Oddur B jörnsson tekinn tali á kaffihúsi
„Þannig getur fullmótaður persónuleiki verið meira og minna
kölkuð gröf hið innra.“ Mynd Emilía.
Þegar Oddur Björnsson hafði
svarað einni spurningu um
væntanlegt ieikhússtjórastarf
sitt hjá Leikfélagi Akureyrar
var kaffið hans orðið kalt.
Hann á ekki auðvelt með að
tala við blaðamenn.
„Það er rétt,“ sagði Oddur og
brosti. „Maður er einhvern
veginn svo mikið með hugann
við hluti á öðru fjarlægara
sviði. Mér finnst það ekki alveg
á mínu verksviði að vera að
tíunda einstök atriði í því sem
ég er að gera. Ég hef það á
tilfinningunni, að þar þurfi ég
svolítið að sigla á milli skers og
báru. — En það er bara annar
hclmingurinn af mér sem gerir
það? hinn er einhvers staðar
allt annars staðar að undirbúa
starfið hjá Leikfélagi Akureyr-
ar eða æfingar með Ferðaleik-
húsinu fyrir Edinborgarhátíð-
ina.“
Ekki nema hálft líf
án leikhússins
Við sátum á Skrínunni á
Skólavörðustígnum. Daginn áð-
ur hafði Oddur hringt niður á
blað og spurt, hvort það hefði
ekki örugglega verið ég sem
hann hefði ætlað að hitta
daginn eftir. Blm. játti því. —
Hvort ég vildi þá vera svo vænn
að segja sér, hvenær við hefðum
mælt okkur mót...
Oddur viðurkenndi að þessi
upphringing væri ekki alveg „út
úr karakter", eins og hann
orðaði það. „En það er óvenju
slæmt nú,“ sagði hann. „Undan-
farna daga hef ég bara getað
stanzað í svona hálftíma heima
hjá mér á hverjum degi, og þá
hef ég þótzt góður að leyfa mér
það. Ég hef þotið til og frá
London, til og frá Akureyri, og
þess á milli hef ég verið að æfa
öll leikritin mín. Strax að
loknum æfingum hef ég verið
þotinn hingað eða þangað."
Undanfarið hefur Oddur
Björnsson verið að æfa sviðsetn-
ingu þriggja einþáttunga á
Edinborgarhátíðinni. Barnaleik-
rit eftir sögunni Krukkuborg
verður sviðsett í Þjóðleikhúsinu
næsta vetur. Hjá BBC í London
var nýlega flutt eftir hann
útvarpsleikrit. Og nú hefur
hann verið ráðinn leikhússtjóri
á Akureyri.
Hann sagði þetta ekki þýða,
að hann væri hættur að skrifa.
„En ég er ekki svo ástríðufullur
rithöfundur, að ég geti ekki
hætt að skrifa í hálft eða eitt ár.
Ég trúi því, að fyrir bragðið snúi
ég mér af enn meiri tilhlökkun
að ritstörfunum. — Auk þess er
ég orðinn svolítið þreyttur á
þeim í svipinn, — ég hef skrifað
anzi þétt upp á síðkastið;
einþáttung, leikrit fyrir útvarp,
og auk þess er ég með nokkurn
veginn fullmótað leikrit, sem
mér finnst ekki ástæða til að ota
að leikhúsunum að svo stöddu.
Ég vil hvíla mig á því og sjá,
hvort ég verð eins ánægður með
það og ég var. — Þú sérð að
markaðurinn verður orðinn
mettur af mér í bili.“
„Ég vil sem sagt gjarnan
breyta til. Hins vegar þykir mér
vænt um að þurfa ekki að segja
alveg skilið við leikhúsið; þetta
er eiginlega ekki nema hálft líf
nema ég sé þar innan dyra. —
Auðvitað er mér ljóst að þar
bíður mín heilmikið starf. En
mér finnst ágætt að hafa frekar
of mikið en of lítið að gera.“
En hvernig hentar leikrita-
skáldi starf sem leikhússtjóri?
Er það ekki eins og að stjórna
fyrirtæki?
„I fyrsta lagi er það ákveðin
manngerð sem laðast að leik-
húsinu og vill starfa þar,“ sagði
Oddur. „Það er áreiðanlega ekki
eftirsóknarverður vinnustaður
fyrir þann sem hefur ekki
ástríðu. Hún veitir hins vegar
þá hvatningu sem maður þarfn-
ast. — Nú verð ég að reikna með
að samstarfið gangi vel. En ef
mig langar að sjá tvennt í senn:
Að leikhúsið dafni sem atvinnu-
leikhús en geti jafnframt haldið
sínum metnaði og stefnt hátt,
þá er það varla hægt á aðeins
einu ári, því að það er svo margt
sem taka verður tillit til, og
fjárhagsörðugleikar L.A. eru
miklir. Og í raun og veru langar
mig að vera þar í tvö eða fleiri
ár til að sjá árangur af starf-
inu.“
Leikhúsið enginn staður
fyrir taoisma eða
hlutlaust ástand
Oddur vildi fátt segja um
| leikritið sem hann hefur nýlokið
við, utan það að verkið væri
tiltölulega raunsæislegt miðað
við það sem menn væru vanir af
hans hálfu. „Mér fannst allt í
einu spennandi að fást við
einhverja svipaða aðferð og
vinur minn Ibsen og þeir karlar.
En þrátt fyrir þetta hef ég nú á
tilfinningunni að ég hverfi
meira og meira til leikhúss
fáránleikans, hins póetiska leik-
húss. Það gefur meira rými fyrir
hugmyndaflugið og ég hef meira
gaman af því.“
„Minn grundvallarskilningur
á leikhúsi er og hefur alltaf
verið að það sé ekkert annað en
leikhús. Þar sé verið að skapa líf
á auðum stað, hvort sem það er
kassi sem vantar á eina hliðina
eða autt svæði á miðju gólfi. En
spurningin er: Tekst þér að
skapa líf við þessi skilyrði?
Aðferðin skiptir ekki máli, en
þér leyfist ekki að vera klaufi og
ekki leiðinlegur. Því að það er
hrikaleg mótsögn að ætlast til
þess að fólk sé að kaupa sig inn
til þess að sitja svo geispandi
allan tímann. — Það er ekki þar
með sagt, að maður eigi allan
tímann að reyna að vera fynd-
inn. Öll lifandi reynsla ætti að
halda fólki við efnið.“
„Ég held að leikhús án ástríðu
sé ekki til. Þá á ég viö, að ég held
að leikhúsið sé enginn staður
fyrir taoisma eða hlutlaust
ástand. Þú mátt hafa rangt fyrir
þér, en þú svíkur engan ef þú