Morgunblaðið - 22.08.1978, Page 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 22. ÁGÚST 1978
„Meðal þeirra, sem stóðu höggdofa og horfðu á skriðdrekana
streyma hjá, einn af öðrum, var fjöldi kvenna og harna. Tárin
runnu niður vanga þeirra og angistarsvipurinn á andlituqum
sýndi að þau grétu, en það var hljóðlaus grátur. Grátur, sem
kafnaði í ærandi skrölti og hvæsi skriðdrekanna.“
Þessi frásögn erlends ferðamanns, sem
staddur var í Prag í innrásinni, lýsir ekki
aðeins fyrstu viðbrögðum kvenna og
barna í höfuðborginni, heldur þjóðarinn-
ar í heild. Innrásin kom gjörsamlega á
óvart. Hernaðarleg mótspyrna varð
engin. Glórulaust ofbeldið var óstöðvandi.
Við því var ekkert svar.
Táragasmökkur á Wenceslas-torgi á innrásardaginn.
Landið varð allt á valdi innrásarhers-
ins innan sólarhrings. Innrásarliðið lét
það verða sitt fyrsta verk að hertaka
Prag og tryggja landamærin að Austur-
ríki og Vestur-Þýzkalandi. Þegar fyrstu
fregnir um innrásina bárust til Prag um
nóttina vildi svo til að forsaetisnefnd
kommúnistaflokks Tékkóslóvakíu sat á
fundi. Þegar í stað var ákveðið að kalla
saman í skyndingu miðstjórn flokksins,
um leið og send var út yfirlýsing um að
innrásin hefði verið gerð án vitundar
forseta lýðveldisins, forseta þjóðþingsins,
forsætisráðherra og aðalritara kommún-
istaflokksins. Fjórir forsætisnefndar-
menn gréiddu atkvæði gegn því að
yfirlýsingin yrði samþykkt, þar á meðal
Bilak, sem allar götur hefur verið einn
dyggasti erindreki Rússa í Tékkóslóvakíu,
og rær nú — tíu árum eftir innrásina —
að því öllum árum að ná völdum og
áhrifum af Gustav Husak. Miðstjórn
kommúnistaflokksins vannst tími til að
senda frá sér áskorun til þjóðarinnar um
að veita innrásarliðinu ekki mótspyrnu,
heldur þögla fyrirlitningu og stillingu
þannig að öngþveiti yrði ekki í landinu
við þessa ógnaratburði. Jafnframt var því
lýst yfir að innrásin væri brot á
þjóðréttarlegum grundvallarreglum og
þess krafizt að stjórnir innrásarríkjanna
kölluðu herlið sitt þegar á brott frá
Tékkóslóvakíu.
Stilling og þögul fyrirlitning þjóðarinn-
ar stóðu skamma stund. Ekki leið á löngu
áður en íbúar hinnar hernumdu höfuð-
borgar tóku að þyrpast út á götur og torg
og gerðu aðsúg að hernámsliðinu. Margt
af þessu fólki mundi vel innrás nazista
árið 1939, og þurfti ekki mikið til að koma
róti á tilfinningar þess. Fyrir þessu fólki
skipti ekki máli hvort líkamningar
ofbeldisins voru brúnir eða rauðir:
„Fasistar", var hrópað að sovézku
hermönnunum á götum borgarinnar
þennan miðvikudagsmorgun. í þessum
vöfum féllu fyrstu fórnarlömb innrásar-
innar. Ung stúlka og 14 ára drengur voru
skotin til bana á Wenceslastorgi, og við
útvarpshúsið féll ungur maður.
Barizt um útvarpshúsið —
mikilvægustu miöstöd
upplýsingamiölunar
Það er sígild saga að ein helzta
forsenda valdaráns er að ná tökum á
upplýsingamiðli eins og útvarpi, og í
innrásinni í Tékkóslóvakíu urðu mestu
átökin við útvarpshúsið í Prag. Innrásar-
liðið sneri sér að því árla morguns að ná
útvarpsstöðinni á sitt vald, en um nóttina
hafði mikiivæg upplýsingamiðlun hinnar
löglegu stjórnar landsins farið fram um
stöðina. Þegar skriðdrekar tóku að
streyma að útvarpshúsinu hafði mikill
mannfjöldi safnazt saman við bygging-
una og í nærliggjandi götum. Strætis-
vögnum og vörubifreiðum var lagt þvert
á götur til að hindra framrás skriðdrek-
anna. Fyrst í stað skutu sovézku
hermennirnir upp í loftið, en brátt var
allt komið í bál og brand. Kveikt var í
sovézkum skriðdreka og þá hófst gífúrleg
skothríð. Átökin urðu æ alvarlegri og
23. ágúst 1968. Staffírugir Sovétleiðtogar fagna hinni velheppnuðu innrás í Tékkóslóvakíu, og aka inn í Moskvu sigrihrósandi
með Svoboda Tékkóslóvakíuforseta. Dubcek og félagar hans sitja enn í haldi f Sovétrikjunum, en sama kvöld og myndin var
tekin sáu valdhafarnir sér ekki annað fært en að sleppa þeim út úr fangageymslum og leiða þá að samningaborðinu með
Svoboda.
Sovézkur skriðdreki brennur eftir að ungir Prag-búar báru að honum eld daginn eftir innr&sina.