Morgunblaðið - 05.12.1978, Blaðsíða 30

34
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 5. DESEMBER 1978
Sveinn Skorri
Höskuldsson:
I>egar dauðir vakna
Tvcir kunnir rithöfundar hafa
látið í ljós áhyfíííjur vet;na þess,
sem þeir telja áhuna minn á
útbreiöslu kommúnisma í Færeyj-
um.
Skrifar Svarthöfði um þetta efni
í Vísi :!(). nóv. og Jón Björnsson í
Morgunblaðið 1. des. s.l.
Með því að nreinar þeirra félaga
eru ærið villandi f.vrir ókunnugá,
ianj;ar min að biðja Morj;unblaðið
fyrir þessar línur.
Tilefnið er það, að s.l. vor veitti
nefnd sú, sem úthlutar styrkjum
til þýðinna á bókmenntum meðal
Norðurlanda, 15.000.- kr. danskar
til að þýða oj» uefa út á færeysku
I>ætti úr siinu sósíalismans eftir
Jóhann Pál Árnason ok 14.000.- kr.
danskar til að þýða ot> fíefa út
Leinjandann eftir Svövu Jakobs-
dóttur.
Reyndar hafa þessar tölur snú-
ist við í höfðinú svarta eins oj;
sumt annað, en Jón fer rétt með
upphæð styrksins til útj;áfunnar á
bók Jóhanns Páls.
Þessar st.vrkveitingar til nor-
rænna þýðinj;a hafa nú farið fram
í fjöj;ur ár. Á þeim tíma hafa störf
nefndarinnar, sem st.vrkjunum
úthlutar, smám saman fenj;ið
fastara form oj; ákveðnar venjur
skapast auk þeirra rej;lna, sent
starfseminni voru í öndverðu
settar.
Vej;na þeirra, sem ókunnuj;ir
eru þessu máli, er nauðsynlej;t að
drepa hér á fáeinar staðreyndir.
I st.vrkveitinj;arnefndinni eij;a
sæti níu menn, sem hver um sij; er
fulltrúi ákveðins málsvæðis. Þeir
úthluta styrkjum til þýðinj;a á
þessi mál í eftirtöldum hlutföllum
af þeirri fjárhæð, sem er til
Svcinn Skorri
Höskuldsson
ráðstöfunar á hverju ári: danska
17%, finnlands-sænska og finnska
19%, færeyska 9%, grænlenska
6%, íslenska 9%., norska 17%,
sænska 17% og samiska 6%. Allar
úthlutanir fara fram við sameigrn-
lega ákvörðun nefndarmanna.
Frumkvæðið að þýðingunum
liggur ekki hjá nefndarmönnum,
heldur hjá rithöfundum, þýðend-
um eða útgefendum. Þegar
höfundur eða þýðandi hafa fengið
útgefanda að verki sínu eða
útgefandinn sjálfur hefur áhuga á
að gefa út tiltekið verk, þá sækir
útgáfufyrirtækið um styrkinn.
Styrkupphæð er venjulega mið-
uð við þýðingarlaun, en þó er
heimilt að veita einnig útgáfu-
styrk. Eru nokkur dæmi um slíkan
styrk, t.a.m. til að standa straum
af kostnaði við myndskreytingu
verka.
Þá hefur og þótt rétt, þegar fé
hefur verið fyrir hendi, að veita
útgáfustyrk til bóka, sem koma út
í smæstu málsamfélögunum,
þar sem kaupendafjöldi er minnst-
ur og því minnstar líkur til að
útgáfan geti borið sig fjárhags-
lega. Þetta hefur einkum átt sér
stað um útgáfu bóka á færeysku,
grænlensku og samisku.
Þýðingar eru styrktar í þessari
forgangsröð:
1) Skáldverk.
2) Fagbækur.
3) Barnabækur.
Nefndin heldur tvo fundi á ári,
vor og haust. Hefur sú venja
skapast að veita á vorfundinum
a.m.k. helming þeirrar fjárhæðar,
sem getur komið í hlut hvers
málsvæðis á því ári, ef umsóknir
hafa borist um styrki til þýðinga
bóka, sem eru styrkhæfar að mati
nefndarinnar. Er þetta gert til
þess, að sem flestir útgefendur viti
þegar að vorinu, hvort þeir fá
styrk það ár, og geti þeim mun
fyrr ráðist í útgáfuna.
Á þessu ári komu í hlut Færeyja
90.460.- kr. danskar, og var gert
ráð fyrir að veita a.m.k. 45.230.-
kr. af þeim styrk s.l. vor, ef
umsóknir hefðu þá borist.
Á fundinn bárust aðeins tvær
umsóknir frá Færeyjum.
Vegna bókar Jóhanns Páls var
sótt um 5000.- kr. í þýðingarstyrk
og 20.000.- kr. til útgáfunnar.
Vegna bókar Svövu var sótt um
4000.- kr. í þýðingarstyrk og
15.000,- kr. til útgáfunnar.
Þó að meira en nægir peningar
væru fyrir hendi, voru þessar
umsóknir „skornar niður“ um
samtals 15.000.- kr. danskar.
Umbeðnir þýðingarstyrkir voru
veittir og 10.000.- kr. danskar til
útgáfu hvorrar bókar.
Báðar þessar bækur voru að
mati allra nefndarmanna prýði-
lega hæfar til styrkveitingar.
Svava Jakobsdóttir er í hópi
fremstu höfunda okkar og þessi
skáldsaga hennar hefur alls staðar
vakið verðskuldaða athygli og lof
dómbærra manna.
Bók Jóhanns Páls fellur undir
þá grein, sem kölluð er „fagbæk-
ur“. Höfundurinn er einhver best
menntaði fræðimaður okkar í
heimspeki. Hann hefur t.a.m.
hlotið þann fágæta lærdómsframa
að hafa lokið tveimur doktorspróf-
um við virta háskóla í Evrópu.
Hann hefur mjög fjallað um
marxíska heimspeki og er nú
prófessor í heimspeki við háskóla í
ekki sósíalískara landi en Ástralíu.
Ég vænti þess ekki, að þeir
félagar, Svarthöfði og Jón Björns-
son, hafi ætlast til þess, að bækur
Svövu og Jóhanns Páls væru
látnar gjalda þess, að höfundarnir
hafa sósíalískar skoðanir?
Svarthöfði tjáir í grein sinni
þungar áhyggjur sínar af lífi
bókmennta okkar. Einkum blæðir
honum í augum, eins og hann
segir, að það eru „ ... einmitt
Verkalýðsráö Sjálfstæðisflokksinst
Stórkostleg pólitísk mis-
beiting launþegasamtaka
Hcr fcr á cftir ÁI>YKTUN
Vcrkalýftsráðs Sjálístæftis-
flokksins um frumvarp um tíma-
bundnar ráðstafanir við verft-
bólgu.
Á fundi í Verkalýðsráði Sjálf-
stæðisflokksins þann 28. nóvember
var hið síðasta efnahagsfrumvarp
ríkisstjórnarinnar tekið til um-
ræðu og eftirfarandi samþykkt
tíerð:
„Fundurinn harmar að meiri-
hluti ráðamanna launþegasamtak-
anna skuli enn einu sinni verða
berir að stórkostlegri pólitískri
misbeitingu þessara samtaka, sem
eiga a.ð vera lýðræðisleg samtök
allra launþega hvaða pólitískra
flokka sem þeir styðja.
Með blessum sinni yfir samn-
ingsrof núverandi stjórnarflokka
og 8'i kaupráni þeirra samkvæmt
frumvarpinu um tímahundnar
ráðstafanir við verðbólgu er meira
tekið til baka pn látið var af hendi
með bráðabirgðalögunum í sept-
ember og farið niður fyrir þá
kjaraskerðingu, sem kom fram í
efnahagsaðgerðum ríkisstjórnar
Geirs Hallgrímssonar í febrúar og
maí síðast liðnum.
f)ll stóru orð núverandi
stjórnarstuðningsmanna í sam-
bandi við þær aðgerðir eru nú
kokgleypt og með því einnig
viðurkennt að á síðustu misserum
hafa þeir blekkt marga launþega,
misbeitt samtökum þeirra
\ægðarlaust sjálfum sér til póli-
tísks framdráttar og svikið öll sín
fögru loforð um „Samningana í
gildi“, sem fleyttu þeim í valda-
stóla í síðustu sveitarstjórnar- og
alþingiskosningum.
Þær „efnahagsráðstafanir", sem
núverandi ríkisstjórn hefur til
þessa heitt sér fyrir, tjalda aðeins
til fárra nátta og þeir eiga engin
raunhæf ráð við vanda verðbólg-
unnar í sínum fórum. Enda hið
sama ástand komið upp hjá
þessari vinstri stjórn og hinum
fyrri, að engin samstaða er um
nein úrræði gegn verðbólgunní og
efnahagslegt öngþveiti og atvinnu-
leysi framundan.
Engin heimild né réttur er fyrir
stjórnir heildarsamtaka launþega
að semja um einn eða neinn launa-
eða kjaralið, það vald er alfarið í
höndum viðkomandi verkalýðs-
félaga.
Allir launþegar eiga þó að geta
verið sammála um að skatt- og
verðlagslækkanir skuli meta
jákvætt og til kjarabóta eí þær
eru raunverulegar. en ekki kald-
rifjuð tilfærsla ósvífinna tæki-
færissinna til að falsa áhrif
vísitölunnar á verðbætur launa, en
það virðist eitt meginverkefni
núverandi ríkisstjórnar sem ann-
arra vinstri stjórna.
Það er ekki hægt að una hækkun
skatta með bráðabirgðalögum í
september, sem eiga svo að lækka
aftur samkvæmt lögum í desember
(jg þá aft metast scm tekjuhækkun
til launþega.
Siðgæði núverandi stjómarflokka
virðist í algeru lágmarki þegar til
þess er horft aö nú á ekkert
umbótamál að samþykkjast á
Alþingi né leiðréttingar að fara
fram á eldri lögum nema að metið
verði sem hækkun tekna f.vrir
alþýðu manna.
Þótt í það sé látið skína að
samráð hafi verið haft við aðila
vinnumarkaðarins er þar um
blekkingar að ræða sbr. yfirlýs-
ingu Vinnuveitendasamtakanna,
viðsemjenda launþega.
Þá kröfu verður að gera til
Alþingis áður en þetta vandræða-
frumvarp ríkisstjórnarinnar verð-
ur samþykkt að Kauplagsnefnd
verði falið að meta áhrif aðgerða
sem koma í kjölfar samþykktar
3ju greinar laganna á hag laun-
þega.
Sjálfstæðismenn í röðum laun-
þega eru og hafa alltaf verið
reiðubúnir til að meta jákvætt
félagslegar umbætur allra ríkis-
stjórna sem gerðar eru að ósk
viðkomandi launþegasamtaka svo
og heilshugar vilja þeirra til að
ganga á undan með góðu fordæmi
hins opinbera í baráttu við verð-
bólgu.
Þessi lagagrein er augsýnilega
sett fram sem skálkaskjól fyrir
kjaraskerðingunni og samnings-
rofunum, enda lýsir arkitekt
kosningablekkinganna og stuðn-
ingsmaður stjórnarinnar og þessa
frumvarps, Vilmundur Gylfason,
ákva'ðum þcssarar greinar scm
einberri sýndarmennsku.
Nítján manna Sambandsstjórn
Verkamannasambands Islands er
pólitísk ályktunarstofnun þegar
Alþýðubandalagið og fylgifiskar
þeirra eiga í hlut. Þessi fámenna
klíka samþykkir í nafni þúsunda
félagsmanna Verkamannasam-
bandsins traust á eigið ágæti,
stuðning við svikin kosningaloforð,
samningsrof og kauprán fyrir
hægindi valdastólanna. Sumir
þessara róttæklinga eiga sæti á
Alþingi og eru þessir valdamenn
traustari pólitískum samtökum
sínum en öðrum.
Fundur Verkalýðsráðs Sjálf-
stæðisflokksins skorar á þingmenn
hans að beita sér áfram fyrir
tryggingu kaupmáttar láglauna-
fólks og allra þeirra sem búa við
skerta möguleika til tekjuöflunar í
þjóðfélaginu.
Fundurinn minnir á fyrri sam-
þykktir sínar og skorar á þing-
menn sína að trygjya atvinnu-
rekstri landsmanna heilbrigðan
starfsgrundvöll, stuðla að aukinni
framleiðni atvinnuveganna og í
opinberrri stjórnsýslu, draga úr
óþarfri og óarðbærri fjárfestingu,
herða skatteftirlit og viðurlög við
skattsvikum, tryggja sparifé
landsmanna, breyta atkvæðavægi
kjósenda í réttlátara horf, en allt
eru þetta meðal leiða í baráttunni
við þann voða sem verðbólgan er
fyrir meginþorra þjóðarinnar.
Til þessa treystir fundurinn
þingmönnum sínum m.a. með því
að taka höndurn saman við þá
ábyrgu þingmenn stjórnarflokk-
anna sem enn finnast.“
þessar margprísuðu „innrætingar"
bækur, sem eftthvað hreyfast,
kannski meira vegna þess að ungt
fólk hefur áhuga á þeim en
upphafningin í blöðunum hafi þar
mest að sejya.“
Svo svart er höfundinum fyrir
augum, þegar hann hefur grátið
yfir smekkleysi unga fólksins og
angrast vegna ósæmilegra athafna
minna í því skyni að útbreiða
kommúnisma í Færeyjum, að hann
sér fyrir sér dauða og jarðarför
íslenskra bókménnta, gott ef ekki
strax nú á jólaföstunni, og lýkur
grein sinni svo:
„Það er svolítið fyndið að í þeirri
stofnun, sem á að leiðbeina um
bókmenntir skuli helsti prófessor
þessara fræða vera mættur nú
þegar til jarðarfarar þeirra.“
Ég læt það eftir hverjum
lesanda með óbrjálaða dómgreind
að meta þá skoðun Svarthöfða, að
það séu sérstök dauðamörk á
bókmenntunum nú á þessu hausti,
þegar fleiri ungir höfundar hafa
gefið út athyglisverð skáldverk en
oftast áður á jafnlöngum tíma.
Þjóðtrú og þjóðsagnir birta
einatt djúp sannindi. Af því segir
oft í íslenskum sögum að dauðir
gengu aftur og tóku að ásækja
lifandi — kasta í þá mold og
hrossataði, ef svo bar undir. Þetta
eru átakanlegar dæmisögur af
reynslu kynslóðanna. Auðvitað er
lífið ekki annað en „krabbamein í
efninu“ í augum talsmanna og
fulltrúa dauðans. Það ber að ata
auri, helst útrýma því.
Þetta upphlaup þeirra félaga,
Svarthöfða og Jóns Björnssonar,
út af styrkveitingunni til bóka
Jóhanns Páls og Svövu í Færeyjum
og hnúturnar í garð ungu höfund-
anna minna mig helst á þær
sagnir íslenskar, þar sem segir frá
því, er líkin fengu mál — draugar
fóru á kreik.
Sveinn Skorri Höskuldsson
Bók um
Prúöu
leikarana
„Hver kannast ekki við frosk-
inn Kermit, Svínku eða Fossa
björn? Eöa brjálaða Harri sem
aldrei má heyra nefnd orð eins
og púður eða hvell, því þá verður
ávallt „bein útsending". Aðrir
kunningjar okkar eru Statler og
Waldorf á litlu svölunum, Sóti,
Dýri og Hrólfur, Skúti og
Gunnsi hinn mikli, svo einhverj-
ir séu nefndir", segir í fréttatil-
kynningu frá Setbergi, sem
gefur út bók um Prúðuleikarana,
og síðar:
„í Prúðuleikara-bókinni eru
teiknimyndasögur, litprentaðar
myndir af söguhetjunum, þraut-
ir, brandarar, sögur og
ýmisskonar spil.“
Þýðinguna gerði Þrándur
Thoroddsen.