Morgunblaðið - 22.12.1978, Page 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 22. DESEMBER 1978
Ragnhildur Helgadóttir:
Alþýðuflokkurinn, ríkis-
sti órnin og þingstörfín
Hinn 18. desember hófst í efri
deild Alþingis umræða um hið
fræga sameiningartákn ríkis-
stjórnarinnar, frumvarp um
kjaramál. í því tilefni beindi ég
þeirri fyrirspurn til forsætisráð-
herra hvað liði hinni raunverulegu
sameiningu og samstöðu ríkis-
stjórnarinnar. Það skipti megin-
máli fyrir framhald á þingstörf-
um. Hafði mér blöskrað hinn
stefnulausi göslugangur stjórnar-
liðsins seinustu daga og við blasti
sú hætta, að stórmál yrðu afgreidd
illa og handahófslega unnin. Sjón-
arspil vinstri flokkanna var engan
veginn boðlegt í þingstörfum á
sama tíma og farið var franr á
samstarf við stjórnarandstöðuna
til að greiða fyrir málum.
Fjármálaírumvarpið
Við umræðu um eitt helzta
efnahagsmál ríkisstjórnarinnar,
leyfði ég mér m.a. að segja þetta:
Þetta mál, sem við höfum í
höndum, er sameiningartákn
hæstvirtrar ríkisstjórnar. Þess
vegna er tilefni til þess nú að
spyrja, hvað líði samstöðu hæst-
virtrar ríkisstjórnar. Astæðan
fyrir því að mér finnst ég knúin til
þess að spyrja þessarar spurning-
ar er sú, að ég uni því afskaplega
illa, að hér sé 20 manna stjórnar-
andstöðuflokki haldið við störf frá
morgni til kvölds í háttvirtu
Alþingi út af málum hæstvirtrar
ríkisstjórnar, sem enginn veit þó
hvaða lyktir fá, ekki einu sinni
stjórnarflokkarnir sjálfir. Mér
sýnist ljóst, að það sé alveg á
huldu hver verða afdrif samein-
ingartákns ríkisstjórnarinnar.
Flokkurinn staðfasti
og stjórnarstefnan
Okkur hefur verið sagt af þeim
stjórnarflokki, sem vill gjarnan
láta taka mark á sér sem þeim
flokki, er fylgi meginreglum í
afstöðu til mála, þ.e.a.s. Alþýðu-
flokknum: Þið skuluð bíða róleg,
um afstöðu okkar fáið þið að vita
trúlega á Þorláksmessu. Mín
spurning er þessi: Vill hæstvirtur
forsætisráðherra skýra okkur frá
því, hver hugsunin er, hver verður
afstaða ríkisstjórnarinnar og
þeirra flokka allra, sem hana
styðja til þessa sameiningartákns.
Þó að ég bendi með hendinni til
háttvirts þingmanns Braga Sigur-
jónssonar, þá á ég ekki við hann
heldur það plagg, sem ég hef hér í
hendinni, þetta frumvarp, sem nú
er sameiningartákn ríkisstjórnar-
innar, hver verður afstaða stjórn-
arflokkanna til þess og annarra
fylgifrumvarpa stjórnarinnar um
efnahagsmál? Og hvernig verður
afstaða ríkisstjórnarinnar í heild
og allra stjórnarflokkanna til
sjálfs fjárlagafrumvarpsins? Mér
virðist það ekki nema réttmætt
tillit til stjórnarandstöðuþing-
manna, að þetta fái þeir að vita,
því að mér finnst málin líta svo út
í dag sem allar þessar aðgerðir,
sem Alþýðuflokkurinn hefur haft í
frammi, minni töluvert á eitthvað,
sem gæti verið nokkuð stór
loftbóla eða í hæsta máta og besta
falli einhvers konar flugeldasýn-
ing rétt fyrir áramótin til þess
ætluð að gera hávaða og sjást, en
ekki til þess í raun og veru að
fylgja fram meginmálum. Um
þetta vildi ég gjarnan fá upplýs-
ingar hæstvirts forsætisráðherra,
ef hann gæti látið okkur þær í té.
Ef hann getur það ekki, þá þætti
mér einnig vænt um að fá það
staðfest af hans munni.
Þegar forsætisráðherra hafði í
ræðu lýst staðfestunni og ein-
drægninni í stjórnarflokkunum
leyfði ég mér að halda áfram:
Hæstvirtur forsætisráðherra
hefur tamið sér mjög í seinni tíð
að tala í orðskviðum. Hann gat
þess að vísu ekki, að á „skammri
stund skipast veður í lofti", en svo
er, ef rétt er það, sem hæstvirtur
forsætisráðherra sagði og ég hef
vitaskuld ekki ástæðu til að efa, að
stjórnarflokkarnir hafi mörg sam-
einingartákn og séu tengdir
traustum böndum. Að vísu er ekki
þar með sagt, að sambúð sé góð
eða þessi bönd veiti hamingju, því
að svo að ég tali í stíl hæstvirts
forsætisráðherra: „sá bindur
hlekkur harðast, er höndin frjáls
sér bjó.“ Hæstvirtur forsætisráð-
herra gekk ekki tilneyddur til
þessa leiks, en samt finnst mér nú
af ræðu Alþýðuflokksmannsins
háttvirts 3. þingmanns Norður-
lands eystra, að það muni líka vera
rétt sem segir, að „guð mun ráða
hvar við dönsum næstu jól“. Ég
mun nú láta þessum orðskviðum
og tilvitnunum lokið í bili, en hins
vegar vitna til nokkurra atriða,
sem hæstvirtur forsætisráðherra
gat um í sinni ræðu.
Lagt fram í Alþýðublaðinu
og til nefndar f
Framsóknarflokknum
Hæstvirtur forsætisráðherra
gat þess, að þessi ríkisstjórn
boðaði breytta efnahagsstefnu. Í
tillögum Alþýðuflokksins væri
boðuð breytt efnahagsstefna. í
Framsóknarflokknum starfi efna-
hagsneí'nd og þar muni frumvarp
Alþýðuflokksmanna verða athug-
að. Ég verð að segja, að mér þykir
umfjöllun þessa frumvarps vera
einstaklega furðuleg. Um frum-
varp er að ræða, sem hefur verið
gert opinbert fyrir landslýð, en þó
ekki lagt fram á Alþingi. Það
hefur verið lagt fram í Alþýðu-
blaðinu hins vegar og síðan er því
vísað til nefndar í Framsóknar-
Ragnhildur Helgadóttir
flokknum. Og svo kemur hæstvirt-
ur 3. þingmaður Norðurlands
eystra og segist bíða eftir að
stjórnarflokkarnir skýri frá því,
hver afstaða þeirra sé. Ég hélt, að
það þyrfti nú ekki að kenna
selnum að synda og ég hélt ekki, að
það þyrfti að segja Alþýðuflokks-
þingmönnum það, að einfaldasta
leiðin til að komast að raun um
þetta allt saman er að leggja
frumvarpið fram á sjálfu Alþingi.
Þeir hljóta að geta komið málinu
fram sem mikilvægur flokkur í
stjórnarstuðningi, í stjórnarand-
stöðu reyndar líka, ef svo heldur
sem horfir. Þeir hljóta að geta
komið því fram, að frumvarpið
verði rætt og því vísað til nefndar.
Þingnefnd verður þá að taka
afstöðu, og stjórnarflokkarnir
komast ekki hjá því að gera
afstöðu sína opinbera. Þetta er sú
einfalda og þinglega meðferð. En
hitt er miklu seinlegra að leggja
frumvarpið fram í Alþýðublaðinu,
vísa því til nefndar í Framsóknar-
flokknum og sitja svo hér og bíða
fram yfir jól eftir að kannski komi
einhver afstaða frá hinum flokk-
unum.
Viðhorí ríkisstjórnar
innar til hlut-
verks Alþingis
Það varð ljóst af ræðu forsætis-
ráðherra í Efri deild 18. desember,
að stjórnarflokkunum finnst ekki
aðeins óeðlileg aðferð, heldur
algerlega óviðeigandi að leggja
lagafrumvarp fram á Alþingi
áður en aðrir fjalla um það.
Þannig er nú stjórnarfarinu
komið f okkar landi.
Forsætisráðherra sagði, þegar
hann fór orðum um samráð
ríkisstjórnarflokkanna við aðila
vinnumarkaðarins: „Enginn skyldi
láta sér detta það í hug, að þessir
flokkar færu að leggja frumvarp
um kjarnaatriði efnahagsmálanna
fram, án þess að það yrði lagt fyrir
aðila vinnumarkaðarins fyrst.“
Það er ágætt að hafa samráð við
aðila vinnumarkaðarins, sjálfsagt
og gott, en þegar hæstvirtur
forsætisráðherra landsins lýsir því
yfir eða talar um það eins og
hverja aðra fjarstæðu að láta sér
detta í hug að leggja fyrir Alþingi
fyrst allra aðila frumvarp um
kjarnaatriði efnahagsmálanna, þá
finnst mér, að við verðum að
staldra dálítið við og hugsa um
stöðu Alþingis í ríkinu. Hvaða
hlutverk er Alþingi ætlað?
Ríkisstjórnin
og aðilar
vinnumarkaðarins
Hitt er svo annað mál að það
sem hæstvirtur forsætisráðherra
sagði um samráð við aðila vinnu-
markaðarins er þess eðlis, að ekki
munu allir þeir, sem teljast til
aðila vinnumarkaðarins eða eru
forvígismenn launþega geta á það
fallist, að við þá hafi verið haft
samráð. Ég man ekki betur en
mikilvægur aðili vinnumarkaðar-
ins hafi aðeins einu sinni mætt á
fundi hjá samstarfsnefnd ríkis-
stjórnarinnar og sá fundur fjallaði
eingöngu um það, hvernig þessu
margnefnda samráði skyldi hagað.
Og þessi aðili var Vinnuveitenda-
samband Islands. Nú nýlega má
segja, að þetta samráð hafi verið
að örlitlu leyti framkvæmt, því að
þá voru fulltrúar Vinnuveitenda-
sambands íslands og Vinnumála-
sambands samvinnufélaganna
boðaðir á fund til hæstvirts
félagsmálaráðherra. Þar voru
þeim afhent 6 frumvörp um
félagslegar umbætur, sem búið var
að kynna í ríkisstjórninni. Ég veit
ekki hvort þetta er almennt í
samræmi við þær hugmyndir, sem
háttvirtir stjórnarflokkar hafa um
samráð við aðila vinnumarkaðar-
ins, en ég efast um, að sá sé
skilningur í þeim hópum.
ólaiur segir.
Eindregin og ákveðin
stjórnarstefna
Ég verð að segja það annars um
mál hæstvirts forsætisráðherra,
að mér fannst ágætt að heyra það
skýrt og skorinort af hans munni,
að það væri mikil eindrægni og
ákveðin stefna í hæstvirtri ríkis-
stjórn og ákveðið alveg, hvernig
yrði að málum staðið nú á
næstunni og enn fremur, að þingi
yrði ekki frestað seinna heldur en
á Þorláksmessu og má þó segja, að
það hafi kannski verið í samræmi
við það, sem búast mátti við eftir
almanakinu. En allavega er það
ljóst, að hæstvirtur forsætisráð-
herra hefur greinilega náð saman
hópnum sínum, svo sundurleitur
sem hann er, og má það teljast
afrek út af fyrir sig. Ágætt er fyrir
Tillaga Eyjólfs Konráðs um spam-
að í fjármálakerfinu samþykkt
Þingsályktunartillaga Eyjólfs
Konráðs Jónssonar og fleiri
þingmanna um sparnað í fjár
málakerfinu var samþykkt á
Alþingi í gær. Tillagan gerir
ríkisstjórninni að beita sér fyrir
sparnaði í fjármálakerfinu. og
skal til aðstoðar rikisstjórninni
vera nefnd fimm þingmanna.
tveggja úr stjórnarandstöðu og
þriggja úr stjórnarflokkunum.
Tillaga þessi er að stofni til
samhljóða tillögu er þeir Pétur
Sigurðsson og Eyjólfur Konráð
Jónsson fluttu á sfðasta þingi.
Markmið þessarar samþykktar
er veruleg fækkun starfsmanna
ríkisbanka, Framkvæmdastofnun-
ar ríkisins og opinberra sjóða, og
samræmdar aðgerðir til sparnaðar
og hagkvæmari rekstrar. Þar rneð
er talin sameining fjármálastofn-
ana og skorður við óhóflegum
byggingum.
I greinargerð með þingsályktun-
inni segja flutningsmenn, að varla
verði um það deilt, að ofvöxtur
hafi hlaupið í fjármálakerfið.
Samhliða hafi það orðið van-
máttugra að leysa þau verkefni,
sem peningastofnunum séu ætluð í
nútímaþjóðfélagi. Tilraunir sem
gerðar hafi verið til endurbóta
hafi einna helst orðið til að flækja
mál sífellt meir og torvelda
úrlausnir. Stóraukið starfslið hafi
síst orðið til bóta. Ljóst ætti að
vera, að sjálft muni kerfið ekki
snúast gegn þessari framvindu.
Óhjákvæmilegt sé því, að Alþingi
taki í taumana, því hafi tillagan
verið flutt.
Fyrsti flutningsmaður tillög-
unnar var sem fyrr segir Eyjólfur
Konráð Jónsson, en meðflutnings-
menn voru eftirtaldir þingmenn úr
öllum flokkum: Jón Helgason, Geir
Gunnarsson, Ágúst Einarsson, Jón
G. Sólnes, Karl Steinar Guðnason
og Ólafur Grímsson.
okkur í stjórnarandstöðunni a.m.k.
að vita um það. Þá vitum við
nokkurn veginn hvað Alþingi er að
fara með störfum sínum þessa
dagana, en það var ekki ljóst í
upphafi fundar og þess vegna
spurði ég.
Bragi segiri
Úrslitakostir
Ilins vegar verður dálítið annað
uppi á teningnum hjá Alþýðu-
flokknum samkvæmt ræðu Braga
Sigurjónssonar. Hann hafði skilið
það, sem fram hafði komið hjá
Alþýðuflokknum með sama hætti
og ég og ýmsir fleiri, afstöðu
Alþýðuflokksins gagnvart fjár-
lagafrumvarpinu núna annars
vegar og hins vegar spurningar
flokksmanna um afstöðu sam-
starfsflokka þeirra til tillagna
Alþýðuflokksins um efnahagsmál.
Hann leit á þessar tillögur og fylgi
við þær sem úrslitakosti að því er
varðaði fylgi við fjárlagafrum-
varpið þannig að ljóst er, að það
var mjög mikil þörf á skýringu
hæstvirts forsætisráðherra.
Ég tek hins vegar undir skoðun
Braga Sigurjónssonar, að það væri
þá miklu skikkanlegri máti á
störfum Alþingis að reyna að ná
saman þeim endum, sem menn
virðast vera ráðnir í að hafa lausa
fram yfir jól og koma sér saman
um ákveðnari og röggsamari
afgreiðslu mála, þótt ekki yrði fyrr
en í janúar.
Mikið rýkur
hjá Alþýðuflokknum,
en af litlum eldi
Bragi Sigurjónsson sagði í þing-
ræðu, að afgreiðsla frumvarps
Alþýðuflokks hlyti að vera krafa
Alþýðuflokks og Alþýðuflokkurinn
biði eftir því að stjórnarflokkarnir
tækju afstöðu M.ö.o., ef afstaða
liggur ekki fyrir til þessa frum-
varps eða hugverks Alþýðu-
flokksmanna, þá er cngin fjár-
lagafrumvarpsafgreíðsla.
Mér virðast tillögur Alþýðu-
flokksmanna vera þess efnis, að
það hefði verið sanngjant, að þær
hefðu getað fengið skoðun samtím-
is þessu máli nú. Fyrst eindrægnin
er svona mikil í stjórnarliðinu, þá
skil ég ekki hvers vegna einn
stjórnarflokkurinn er settur í
þessa erfiðu aðstöðu, eftir að þeir
hafa með ærinni fyrirhöfn flutt
frumvarp í Alþýðublaðinu. Má
segja, að það séu að einhverju leyti
mistök að birta þetta frumvarp
alþjóð með þeim hætti, en að þurfa
sw að kingja því öllu saman í
heilu lagi svona rétt fyrir jólin,
það finnst mér vera illa farið með
einn samstarfsflokkinn. En að öllu
samanlögðu er þó a.m.k. ljóst, að
nú veit stjórnarandstaðan hve fast
stjórnarflokkarnir standa saman
og að á þeim er greinilega enginn
bilbugur og næstum enginn skoð-
anamunur í þeirra liði.
Og í dag, 20. desember, liggur
það fyrir að hvellhetta Alþýðu-
flokksins er sprungin. Flugelda-
sýningu þeirra er lokið í bili og nú
una þeir glaðir í kærleiksbandi
þeirra nafnanna, Ólafanna,
Jóhannessonar og Grímssonar, en
tæpast hefur nokkur stjórnar-
flokkur vakið meiri furðu og
minna traust.
Ragnhildur Ilelgadóttir.
Síðasti
sýningar-
dagur
Steingríms
Sýningu Steingríms Sig-
urðssonar listmálara á
Kjarvalsstöðum lýkur á
miðnætti í kvöld en Stein-
grímur sýnir 70 verk.