Morgunblaðið - 22.12.1978, Qupperneq 28

28 ~~ MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 22. DESEMBER1978
Greinargerð frá Rafmagnsveitum ríkisins:
„Misskilningur” Rafmagns-
veitu Reykjavíkur leiðréttur
Mornunblaðinu hcfur borizt
svohljóAandi Kreinargcrð frá
Rafmat'nsvcitum rikisinsi
í Morgunblaðinu þ. 20. þ.m.
birtist greinargerð frá Rafmagns-
veitu Reykjavíkur með yfirskrift-
ina Misskiiningur Rangæinga
lciðréttur.
Rafmagnsveitur ríkisins geta
ekki látið hjá líða að leiðrétta
ýmsar villur og rangfaerslur sem
fram koma í greinargerð þessari
og skal hér vikið að hverjum kafla
greinargerðarinnar fyrir sig.
Rafmagnsveita Reykjavíkur
segir svo:
„1. Lýsingartaxti
RARIK ...... 43,17 kr/kWh
RR ......... 21,79 kr/kWh
Þessi taxti er svo til ekkert
notaður hjá RARIK og er tæplega
1% af orkusölu, en allmikið
notaður hjá RR, er 24% af
orkusölu. Því virðist ástæðulaust
að slá upp samanburði á verði,
enda verðlagning RARIK á þess-
um taxta gersámlega óraunhæf,
alltof há.“
Hér samreikna Rangæingar tvo
lýsingartaxta RARIK, taxta 11 og
12. A þessum töxtum eru um 1600
notendur þar af 88 í Rangárvalla-
sýslu. Tekjur RARIK af þessum
taxta 1977 voru 122 Mkr eða rúm
1% en ekki tæplega 1% eins og
segir í greinargerð Rafmagnsveitu
Reykjavíkur.
Þá segir Rafmagnsveita Reykja-
víkur:
„2. Húhitunartaxtari
RARIK ....... 3,64 kr/kWh
RR .......... 2,62 kr/kWh
Þegar borin er saman raforku-
sala RARIK og RR til hitunar,
verður að taka tillit til þess, að
sala RR er rofin hitun (utan
toppa), en það er sala RARIK ekki
— hún er því forgangsorkusala og
ætti að verðleggjast samkvæmt
því. Á þessu er mikill munur.“
Hér eru einnig samreiknaðir
tveir húshitunartaxtar hjá
RARIK, taxti 42 og 43. Um þessa
tvo taxta segir svo í gjaldskrá
RARIK: Roftími allt að 2x1,5 klst.
á dag. Fullyrðing Rafmagnsveitu
Reykjavíkur um að „sala“ RARIK
sé ekki rofin er því alröng.
Verð á raforku til hitunar með
rofi er nú
RARIK 6,78 kr/kWh
RR 4,44 kr/kWh
Enn segir Rafmagnsveita
Reykjavíkur:
„3. Iðnaðartaxtari
Hér er um einhvern misskilning að
ræða, og samanburður er erfiður.
Ymsir mjög ólíkir taxtar gilda um
iðnað — en Rangæingar virðast
annað hvort slá þeim saman eða
ekki gera sér grein fyrir því, hve
nýting afls skiptir miklu máli,
þegar um afltaxta er að ræða.“
Hér er ekki að sjá að um neinn
„misskilning" sé að ræða. Teknir
eru til samanburðar vélataxtar —
stórar vélar — RARIK og RR á
árinu 1977 annars vegar og 1978
hins vegar.
1977
Meðalverð RARIK 13,30 kr/kWh
Meðalverð RR 7,99 kr/kWh
1978
Útreiknað meðalverð frá Orku-
stofnun á miðju ári miðað við 2500
klst. nýtingartíma:
RARIK 18,84 kr/kWh
RR 10,12 kr/kWh
Taxti RARIK 86%. hærri en RR.
Um marktaxtann segir Raf-
magnsveita Reykjavíkur:
„4. Taxtinn, sem Rangæingar
gleymdu
Þá verður að víkja að marktaxta,
en af 862 mælum í Rangárvalla-
sýslu eru 293 á þessum taxta.
Marktaxtinn er, eins og hitunar-
taxtar, mjög lágur, og með öllu
óskiljanlegt, hvers vegna
Rangæingar sleppa honum, þegar
hann er tvímælalaust einn aðal-
taxti RARIK. Meðalverð hans árið
1977 var 5,63 kr/kWh, en áætla má
að hitunarþátturinn, samkvæmt
útreikningum Orkustofnunar og
RARIK, hafi verið seldur á 2,60
—3,00 kr/kWh. Lægra forgangs-
orkuverð þekkist ekki á landinu."
Mælafjöldi á Rangárvallaveitu
1977 var 1265 en ekki 862 og
markmælar 293.
Á s.l. ári reyndist sá hluti
orkunnar á marktaxtanum sem
áætlað er að fari til húshitunar
vera á 17—20% lægra verði en
orka seld samkvæmt hitunartöxt-
unum, þetta hlutfall hafði raskast
óeðiilega mikiij vegna tregðu
verðlagsyfirvalda að leyfa eðlileg-
ar hlutfallshækkanir á marktaxta
samanborið við hitataxtana. I ár
hefur marktaxtinn hins vegar
hækkað það mikið meira en aðrir
taxtar að húshitunarhluti hans
telst nú vera UM 7—8% lægri en
á almennum hitunartaxta.
Það er grundvallaratriði sem
ber að hafa hugfast við skoðun á
orkuverði hinna ýmsu gjaldskrár-
liða að við verðlagningu á raforku
til húshitunar er tekið mið af
olíuverði til húsakyndingar og þá
að sjálfsögðu á þeim hluta
marktaxtans sem reiknast til
húshitunar. Hafa ber í huga að
orkusala á marktaxta er ekki
eingöngu „forgangsorka" á sama
hátt og t.d almenn heimilisnotkun,
vélanotkun, hluti daghitunar o.s.f.
Þar sem stór hluti marktaxta-
gjaldsins er fast gjald á afstillingu
leitast notandjinn við að velja sér
sem lægsta álagsstillingu en nýta
marksviðið þeim mun betur, hitar
að hluta til á nóttunni og nær í
mörgum tilvikum löngum
nýtingartíma, sem er bæði kaup-
anda og seljanda hagstætt á
margan hátt. Þannig nýtist veru-
legt orkumagn hjá þessum notend-
um sem er utanvið „forgangsorku-
sviðið".
„5. Taxtinn sem Rafmagnsveita
Rcykjavíkur gleymdi
Hinn almenni heimilistaxti er sá
útgjaldaliður sem engin fjölskylda
fær umflúinn. Árið 1977 voru 569
notendur á heimilistaxta á
Rangárvallaveitu.
Meðalverð nóv. 1978 (Orkustofn-
un)
RARIK 37,25 kr/kWh
RR 19,82 kr/kWh
Taxti RARIK 88% hærri en RR.
Að lokum gerir Rafmagnsveita
Reykjavíkur þessa þekktu en
tilgangslausu útreikninga á
„meðalverði" til Rangæinga og það
á hverju innheimtusvæði fyrir sig
en þau eru fjögur. Lægsta „meðal-
verðið" er 7,37 kr/kWh en hæsta
8,52 kr/kWh. Sé hins vegar
orkusalan til húshitunar sem er
bundin af olíuverði til húsakynd-
ingar ásamt olíustyrk, dregin frá
verður meðalverðið á Rangárvalla-
veitu árið 1977 kr. 17.25 kr/kWh.
Orka til húshitunar á Rangár-
vallaveitu nemur um 67% af
orkusölunni 1977 en heildarorku-
sala til húshitunar á svæðum
RARIK á öllu landinu nemur hins
vegar um 55% á árinu 1977.
Lokaorðin hér geta orðið hin
sömu og í greinargerð Rafmagns-
veitu Reykjavíkur „Rangæingar,
jafnt sem Reykvíkingar, hljóta að
vilja hafa það sem sannara
reynist."
Meðan við erum
gráðug í lífsþægindi
Gunnhild Schlini
Flóttadrcngurinn Ilassan
Sr. Jónas Gíslason. dóscnt þýddi.
Sctning og prcntuni Hagprcnt.
Hókaútgáfan Salt Rcykjavík
1978.
Hassan var uppalinn í flóttabúð-
um frá því hann fyrst mundi eftir
sér. Þegar hann fór að stækka
vissi hann að. hinum megin við
gaddavírsgirðingarnar, á landa-
mærum ísraels, var „heima".
Hann mundi óglöggt eftir móður
sinni: „Mamma hafði verið svart-
klædd með svarta andlitsblæju
eins og aðrar konur. Hún sat alltaf
úti í skugganum af bragganum
þeirra í flóttamannabúðunum.“
Móðir hans sagði honum frá
„heimilinu við Genesaretvatnið".
Þóra Jónsdóttiri
IIORFT í BIRTUNA
Ljóð
Höfundur myndskrcytti
Fjölvi 1978
Ljóð Þóru Jónsdóttur eru eigin-
lega nokkurs konar kjarnyrði,
aforismar. Ljóðið er bundið einni
mynd, hugsun sem er til lykta
leidd í fáum orðum. Þessi ljóð eru
eintóna, lítil tilbreytni í þeim, en
þau eru viðkunnanleg. Sum þeirra
lýsa næmleik. Vinnubrögð skálds-
ins eru yfirleitt vönduð þótt að
ýmsu megi finna í orðavali vegna
þess að í ljóði sem stefnir að
hnitmiðun má engu skeika.
í fyrri bókum Þóru: Leit að
tjaldstæði (1973) og Leiðin norður
(1975) voru náttúrumyndir áber-
andi. Sama er að segja um Horft í
Bókmenntlr
eftir JENNU
JENSDÓTTUR
Þangað átti hann að fara aftur
þegar hann væri orðinn stór. „ —
En skyndilega hvarf mamma úr
flóttamannabúðunum —.“ Tíminn
Bðkmenntlr
eftir JÓHANN
HJÁLMARSSON
birtuna, en þó er ljóst að skáldið
gerist nú innhverfara en áður.
Leitast er við að spegla það sem
innra býr. Þóra Jónsdóttir tjáir
okkur ekki nein ný tíðindi úr
hugarheimum, en þegar best lætur
gerir hún það af smekkvísi:
Hljótt fer andvakan
er hún nálxast hvílu þína.
(Ivað vill hún við þix hjala
enn í nótt.
leið og þegar faðir Hassans fór
einn daginn burtu, kom ekki aftur
um kvöldið, grét Hassan af
örvæntingu. Hann leitaði föður
síns milli allra þeirra tugþúsunda
flóttamanna, sem voru í búðunum.
Og hann hélt áfram að leita „að
ungum manni á grænni skyrtu".
Gekk marga daga eftir þjóðvegin-
um, faldi sig í runnum á leiðinni.
Góðhjartaðir bændur gáfu honum
matarbita. Að lokum kom hann til
Jerúsalem — „því að allar leiðir
liggja þangað í landi Hassans".
Hann rataði ekki heim aftur.
Þarna komst hann í kynni við
Hönnu gömlu og litlu barnabörnin
hennar, telpurnar tvær, sem heita
Hala og Jamíla. Hjá þeim settist
Hassan að í niðdimma hellinum,
þar sem einu sinni hafði verið
Trúlexa hvíslast á við þig
um þad
er ekki má vitnast
neinum degi.
(Andvaka)
Skáldið kann þá list að gefa í
skyn, láta ekki allt uppi í ljóðinu.
Hún fellur ekki í þá freistni aö
útlista mynd ljóðsins eins og
mörgum hættir til.
Ljóð Þóru Jónsdóttur minna mig
á ljóð Þorgeirs Sveinbjarnarsonar.
Þorgeiri tókst oft snilldarlega að
persónugera náttúruna. Þóra
reynir það sama, stundum með
góðum árangri. Dæmi um þetta er
Heiðin:
Þann murxun
fagnaði heiðin
Brusandi lyfti hún brún
mút hádexissúl
xjuful á ilm
en kyrrðin sönx.
Síðdeiíis
hrá skuKxa á KÍeði hennar
tárvnt Kekk hún til náða.
Höfundur hefur myndskreytt
bókina. Myndirnar eru snotrar og
falla vel að efninu.
tjörn. Þetta var heimili þeirra
ásamt annarrar stærri flótta-
mannafjölskyldu, sem átti heima
fremst í hellinum.
Og nú hófst barátta þessa litla
drengs fyrir lifi sínu. Hann biður
þess að ein bolla falli af bakka
bakarasveinsins. Og jafnvel þótt
bollan falli og hann nái í hana er
baráttan ekki búin. Otal litlar
hendur — ótal svangir munnar og
sá sterkasti sigrar. Brátt verður
lífsbarátta hans harðari. Hann
þarf að sjá litlu telpunum tveim
farborða líka. Amma þeirra hafði
látið hann sverja þess eið að sjá
um þær, þegar hennar nyti ekki
við.
Og þegar Hassan af tilviljun
finnur manninn í grænu skyrtunni
verður hann að velja milli hans og
telpnanna tveggja. Ef til vill nær
sagan þar hápunkti sínum. Aðeins
hefur verið drepið hér lítið eitt á
ytri atvik sögunnar. En hin mikla
lífssaga þeirra flóttabarna sem
hér er sagt frá, verður ekki
endursögð. Þetta er saga ótal
flóttabarna og flóttamanna sem
verða fórnardýr stríðs og hörm-
unga sem þar sigla í kjölfarið.
Sagan um Hassan er spennandi
saga, ekki vegna allra ævintýr-
anna sem hann lendir í, heldur
fyrir það hvort baráttan fyrir
lífinu frá degi tii dags getur haldið
áfram. Hvort litlum mannverum,
sem ekkert eiga sökótt við hinn
stóra heim annað en það að vera
til, tekst að berjast fyrir þeim rétti
sínum.
Hún er líka spennandi vegna
þess að lesandi bíður eftir úrslit-
um þeirrar innri baráttu sem ungi
flóttadrengurinn á í, þegar hann
stendur frammi fyrir betra lífi við
hlið föður síns, en verður þá að
brjóta helga skyldu við litlu
telpurnar tvær, sem eiga engan að
nema hann. Það er ástæða til að
lesa þessa bók gaumgæfilega. Sjá
inn í þann heim sem okkur hér er
óþekktur. Ef til vill getur hún
vakið til umhugsunar um það líf,
sem lifað er af fjölmörgum með-
bræðrum okkar dag hvern, meðan
við hin veltum okkur í græðgi upp
úr lífsþægindum og fáum aldrei
nóg. Að mínu mati er þetta mikil
saga og vel skrifuð. Þýðingin er
vönduð og frágangur ágætur.
Ung útgáfa gefur hér góðar
vonir um starfsemi sína.
Einar Bragi
SUMAR
í FJÖRÐUM
60 þýdd ijóð
eftir graenlensk samtfmaskéld
Sumar í
fjördum
Grænlensk ljóð í
þýðingu Einars Braga
ÚT ER komið safn grænlenskra
ljóða i þýðingu Einars Braga og
ncfnist SUMAR í FJÖRÐUM. I
bókinni eru 60 ljóð eftir 16
núlifandi skáid Grænlendinga.
Bókin er prýdd 11 myndum eftir
grænlenska listamenn, auk nokk-
urra ljósmynda.
Einar Bragi ritar langan eftir-
mála af bókinni, þar sem hann gerir
grein fyrir höfuðdráttum í þróun
grænlenskrar ljóðlistar aftan úr
grárri forneskju fram til vorra
daga. Grænlensk bókmenntasaga
hefur ekki verið skráð enn, og mun
þetta vera ein ýtarlegasta ritgerð,
sem rítuð hefur verið um græn-
lenska ljóðlist.
Útgefandi er Ljóðkynni Leturs. í
fréttatilkynningu frá útgefanda
segir: „Um Grænland hafa verið
skrifaðar þúsundir bóka. Hitt er
fátíðara, að rödd Grænlendinga
sjálfra fái að heyrast. Þó að þeir séu
næstu grannar Islendinga, hefur
ekki heyrst i grænlenskum nútíma-
skáldum á Islandi fyrr en með
þessari bók. Hér birtist Islending-
um nýr ljóðheimur, þar sem lítið fer
fyrir dýrkun ljóðrænnar tjáningar,
en þeim mun meira fyrir þjóð-
félagsádeilu: uppreisnarsöngvum
langkúgaðrar þjóðar."
Hvíslast á