Morgunblaðið - 22.12.1978, Side 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 22: DESEMBER 1978
Þorsteinn Einarsson íþróttafulltrúi:
„Ótrúlegustu uppátæki”
Sigurðar E. Guðmundssonar
Tvær greinar Sigurðar E. Guð-
mundssonar varafulitrúa Alþýðu-
flokksins í borgarstjórn, sú fyrri í
Dagblaðinu 6. okt. sl. og hin síðari
í Morgunblaðinu 7. nóv. sl., um
hverju ísl. íþróttamannvirki þjóna
og hvert sé markmið ísl. íþrótta-
samtaka, sé ég ástæður til að gera
nokkrar frekari athugasemdir við
en þeir Birgir Isleifur Gunnarsson
fyrrv. borgarstj. í grein í Morgun-
blaðinu 14. okt. og Örn Eiðsson
formaður FRÍ í grein í Morgun-
blaðinu 9. nóv. komu að í ágætum
greinum sínum.
S.E.G. segir ástæðuna fyrir að
hann skrifaði hina fyrri grein vera
þá að honum blöskraði hin ótrú-
legu uppátæki að lagðar skyldu
hlaupabrautir og tilhlaupsbrautir
úr Rubtan efni um og við nýjan
grasvöll austan við hinn að öllu
leyti fullnægjandi aðalleikvang í
Laugardai og aðstaða þar búin 5
þús. áhorfendum — og auk þess
sem síðar yrði keypt nákvæm
skeiðklukka á 5.0 millj. kr.
Frétt í fjölmiðlum, líkast til í
byrjun ágústmánaðar, verður til
þess að varafulltrúi í borgarstjórn
Reykjavíkur grípur pennann 2
mánuðum síðar af því að hann
undrar: „ ... þann óforsvaranlega
austur á almannafé í ótrúlegustu
uppátæki sem stjórnmálamenn í
þessu landi hafa lengi leyft sér“. í
þessu sambandi mun hann einkum
er hann minnist á stjórnmála-
menn eiga við þá er samþykktu
margumrædda framkvæmd bæði
andstæðinga og samherja. Með
núverandi aðstöðu sinni í borgar-
stjórn hefði S.E.G. verið innan
handar að kynna sér málavexti.
Meginástæða þessara fram-
kvæmda, sem ég hefði búist við að
Örn Eiðsson hefði minnst á í.
ágætri varnargrein sinni fyrir það
velvirka fólk sem ber upp keppni
og félagsmál íþrótta, er að leita til
alþjóðasérsambanda frjálsíþrótta
(IAAA) sem samþykkti 1974 að öll
alþjóðleg mót skyldu vera háð á
brautum með bundnu þaklagi.
Hingað hafa fengist þessi al-
þjóðamót: Tvisvar keppni í undan-
riðlum Evrópukeppni í frjálsum
íþróttum og jafnoft riðill í tug-
þrautarkeppni Evrópu. „Kalot"
keppnin og Reykjavíkurmótið
mega teljast til slíkra stór móta.
Slík mót fengjum við ekki, nema
geta boðið fram brautir með
bundnu þaklagi. Þó margir hafi
dáð hlaupabraut leikvangsins í
Laugardal meðal þeirra t.d. dr.
Danz, einn fremsti maður Þjóð-
verja að framkvæmd Ólympíuleika
1972 og formaður tækninefndar
IAAA Emanuel Rose, þá sat við
hið sma eftir að þeir höfðu skoðað
brautina og séð keppni á henni.
Bundið þaklag undir fætur hlaup-
ara og stökkvara á alþjóðamótum.
Onnur efni fyrir slík mót koma
ekki til greina.
Þetta mun S.E.G. telja renna
stoðum undir nafngift hans á gerð
ísl. íþróttamannvirkja „stjörnu-
stefnan í mannvirkjagerð". — En
hugleiðum þessa framkvæmd.
Brautarefni þau sem við notum úr
ísl. náttúru og er unnt að gera úr
góðar brautir er dýrt í viðhaldi því ,
það er næmt fyrir veðrun. Aurugt
í úrkomutíð, við sólbráð og hláku.
Viðhald þeirra: slóðadráttur, sóp-
un og þjöppun, veldur tíðum
merkingum. Brautir úr okkar
íslensku efnum eru dýrar í lagn-
ingu og yiðhald þeirra mikið og því
dýrt. Þó bundið efni sé dýrt, þá
mun brautalagning úr ísl. eld-
fjallaefni að megin uppistöðu
(70% ) vera að kostnaði 40—40% af
andvirði hins bundna (Rubtan) og
kostnaður viðhalds þess lítill.
Þá eru það tvö atriði, sem einnig
lágu að baki þessari lagningu
frjálsíþróttavallar, og um það
hefði S.E.G. auðveldlega getað
aflað sér upplýsinga hjá fasta-
nefnd borgarstjórnar um íþrótta:
málefni, íþróttaráði Reykjavíkur. í
fyrsta lagi að aðal leikvangurinn
þ.e. grasvöllurinn er viðkvæmur
fyrir átroöningi og því óráð að
leyfa þar æfingar frjálsra íþrótta
og í öðru lagi er talið rétt að stefna
að því að í stað „náttúru" grass
i verði leikvangurinn lagður „gervi“
grasi eins og nú tíðkast viða í
Evrópu og þar á meðal á Norður-
löndum. Reynslan sýnir t.d. Jor-
dal-völlurinn í Ósló og Valhalla-
völlurinn í Gautaborg að einn
„gervi" grasvöllur með flóðlýsingu
er á við 12 „náttúru" grasvelli eða
notkunin um 8 klst. á sólarhring
allt árið meðan „náttúru" grasvöll-
urinn þolir 0.6 kl.st.
Verði aðalleikvangurinn lagður
„gervi" grasi verður ekki kastað út
á hann sleggju, spjóti eða kringlu,
því var grasflötin gerð innan
Rubtan-brautarinnar.
Eg vona að þessar upptalningar
á ástæðum fyrir lagningu frjáls-
íþróttavallar austan aðalleikvangs
í Laugardal og brautir búnar
gerviefni, og innan þeirra grasvöll-
ur, sýni að það sem fyrir var í
dalnum var ekki „fullnægjandi" og
því ekki nein „ótrúleg uppátæki".
Rubtan-brautirnar, nýja gras-
flötin og síðar „gervi“-grasið með
upphituðu undirlagi til þess að
bræða af því ísingu og snjó —
ásamt flóðlýsingu, verða mann-
virki sem munu taka á móti
almannaíþróttum; iðkun, leik og
keppni.
Höfuðborgin axlaði þegar 1911
með lagningu fyrsta leikvangsins á
Melunum það forystuhlutverk að
búa íþróttafólkinu aðstöðu til
íþ'óttalegra viðskipta bæði inn-
lendra og erlendra.
Þessu hlutverki hafa bæjar- og
borgarstjórnir Reykjavikur gegnt
án pólitísks sundurlyndis og við þá
samstöðu á víst S.E.G. er hann
tæpir á spaugi eins æðsta embætt-
ismanns borgarinnar að vitlaus-
ustu samþykktir geri hún í einu
hljóði.
Samstöðu borgaryfirvalda fyrr
og síðar um íþróttamannvirki vill
S.E.G. flokka undir vitleysu, sem
stafi frá ötulum íþróttaforingjum
sem komist hafa til mikilla áhrifa
í flokkunum og þá einkum í
Sjálfstæðisflokknum og sé „megin-
hugsun þess auðvaldsþjóðfélags
sem við búum í og á sér víðast
hvar stað“. S.E.G. er mikið niðri
fyrir og hneykslun hans er stór
yfir því hve mulið sé undir þá fáu
sem leita fram í iðkun íþrótta til
kepnisleikja að hann telur sam-
stöðu stjórnmálamanna sem hlúa
að vettvöngum þeirra blinda vit-
leysu og sprottna af
auðvaldshyggju.
Látum S.E.G. sem varaborgar-
fulltrúa um þá hugsun að standi
menn saman þá sé vitlausan við
völd. En athugum nánar hvort
gerð íþróttamannvirkja sem vett-
vangur til afreka sé „vitaskuld
meginhugsun auðvaldsþjóðfélaga".
S.E.G. telst víst jafnaðarmaður.
Honum munu án efa kunnar
aðgerðir hjá þeim þjóðfélögum þar
sem pólitískir skoðanabræður
hans hafa lengi verið við völd t.d. í
Vestur-Þýskalandi, Svíþjóð, Nor-
egi, að því að reisa íþróttamann-
virki. Þekkir S.E.G. ekki til
uppbyggingar íþróttavettvanga
hjá þjóðum þar sem við völd hafa
lengi verið stjórnmálamenn enn
lengra frá auðvaldsskipulagi en
jafnaðarmenn t.d. Sovétlýðveldin,
Austur-Þýskaland o.fl. Þá hefur
hann illa fylgst með þeim mála-
flokki sem hann vill gagnrýna. Það
er ótrúlegt uppátæki S.E.G. að
telja aðgerðir að því að gera
keppnisaðstöðu að auðvaldsfyrir-
bæri og vilja flokka slíkt til
vansæmdar einum stjórnmála-
flokki þegar þessi viðleitni hefur
verið snar þáttur í menningarlífi
frá örófi alda.
S.E.G. álítur að með þessari
uppbyggingu sem hann flokkar
undir vitleysu hafi aðstaða fyrir
almenningsíþróttir verið látin
sitja á hakanum.
Með hugtakinu „almennings-
íþróttir" vill S.E.G. draga fram
sérstakar íþróttir eða iðkun
íþrótta sem almenningur iðkar án
þess að þar blandist inn í stjörnu-
íþróttir þ.e. keppnisviðleitni. Þess-
ar sérstöku íþróttir kallar hann
einnig heilsubótaríþróttir. Grein-
arhöfundur vill draga glögg skil
milli stjörnuíþrótta (keppnis-
íþrótta) og almenningsíþrótta
(heilsubótaríþrótta).
Þorsteinn Einarsson.
Birgir ísleifur Gunnarsson dreg-
ur í grein sinni glögglega fram þá
staðreynd að þessir flokkar verði
eigi dregnir í dilka svo samtvinn-
aðir eru þeir. S.E.G. segir Birgir
misskilja þetta og reynir að sýna
fram á að kenning B. ísl. G. sem
hann kallar „samtvinnunar-kenn-
ingu“ geti eigi staðist („misskiln-
ingur Birgis").
I París er nú háð þing menning-
ar- og fræðslustofnunar samein-
uðu þjóðanna (UNESCO). Einn
málaflokkur þingsins er íþróttir
og skipulag þeirra á alþjóðavett-
vangi. Fulltrúar 32ja þjóða hafa
undirbúið þennan málaflokk. Með-
al atriða sem þeir draga fram er
yfirlýsing eða stefnuskrá stofnun-
arinnar (UNESCO) um íþróttir
(Declaration on sport).
Að sams konar yfirlýsingu hefur
verið unnið á vegum Evrópuráðs-
ins (Charter on sport — for all).
Ráðherrar sem fara með íþrótta-
mál þjóða innan Evrópuráðsins
hafa tvívegis komið saman til
funda um íþróttamál (London í
maí 1976 og í Brussel í apríl 1978).
Á þeim fyrri voru tillögur að
yfirlýsingunni ræddar og frá
henni gengið.
Á báðum þessum vettvöngum er
„samtvinnunar-kenningin" viður-
kennd og tekið glögglega fram að
bæjar- og sveitarstjórnir og ríkis-
stjórnir geri eigi í fjárstuðningi
eða íþróttamannvirkjagerð upp á
milli íþróttaiðkana og keppni
úrvals áhugamanna í flokka- og
einstaklingsíþróttum, skóla-
íþróttaiðkana og þeirra sem sækja
til íþrótta slökun og styrkingu án
þess að stefna að keppni. Þessir
þrír flokkar falla undir samehitið
„Sport-for-all“ eða almannaíþrótt-
ir.
I samræmi við þessa skilgrein-
ingu verði fé veitt til íþróttastarfs
áhugamanna hvort sem er öflunar
aðstöðu fyrir iðkun og keppni eða
félagslegra þátta.
I samræmi við þetta hafa verið
og verða reist íþróttamannvirki
sem geta tekið á móti margþættri
starfsemi. Á ensku nefnast þau
„multipurposes" og á þýsku
„mehrzweck“-íþróttamannvirki.
Fámenn þjóð eins og okkar
getur eigi frekar en þær fjölmenn-
ari, néma síður sé reist íþrótta-
mannvirki sem verða éinvörðúngu
þarfir hvers hinna þriggja flokka
innan almannaíþrótta.
S.E.G. hyggur, að því er lesið
verður úr grein hans, að þær
íþróttir sem hann kallar almenn-
ingsíþróttir, heilsubótaríþróttir og
íþróttir fatlaðra („hjólastólafólk-
ið“), séu lausar við keppni og
„stjörnufans".
Leikur í mörgum myndum hefur
fylgt mannkyninu og keppnis-
hneigð flokka eða einstaklinga
hefur ávallt fylgt iðkendum leiks-
ins. Lítum t.d. til þess flokksins
sem heftastur er í leiknum þ.e.
þeirra fötluðu. Um leið og þeir
taka upp iðkun íþrótta í sinn hóp
þá skipuleggja þeir keppni milli
flokka og einstaklinga sbr. norr-
ænt keppnismót fatlaðra hér í
Reykjavík á sl. sumri, S.E.G. hefði
átt að horfa á þetta mót og sjá hve
hinir fötluðu nutu íþróttanna og
keppninnar.
Að lokum vil ég leyfa mér að
minna S.E.G. á að það eru
íþróttamennirnir sem ávallt hafa
riðið á vaðið sem forystuaðilar um
að fá fjöldann til íþróttaiðkana.
Hér í Reykjavík voru það þeir, sem
reistu fyrsta sundskálann við sjó í
Skerjafirði, skíðabrekku í Öskju-
hlíð. Það eru þeir sem hugsuðu ■
hærra og fengu reista sundhöll og
réðust til atlögu við skíðaslóðir í
Bláfjöllum. Slík dæmi um framtak
áhugamanna í skipulögðum félags-
skap og eflingu almannaíþrótta
má draga fram úr sögu flestra ísl.
bæjar- og sveitarfélaga. Þetta
virka fólk hefur gengist fyrir
norrænni sundkeppni (7 sinnum),
skíðalandsgöngu (2 sinnum) svo að
eitthvað sé nefnt. Almannaiðkun
var markmiðið. Nú undirbýr þetta
fólk almannaskíðaiðkanir í vetur.
Ekki skal því gleymt að margir
þeir sem vinna að slíkum al-
mannaíþróttaiðkunum hafa verið
„stjörnur". Þeir vinna að því að
fjöldinn komi með til íþróttaiðk-
ana og þeir sem vilja til keppni pg
sýninga, því að þeir vilja að fleiri
en þeir sjálfir nóti þess félags-
skapar sem íþróttafélagar veittu
þeim við iðkun íþrótta og þá eigi
síður í keppni.
Af þessari stuttu ábendingu tel
ég að S.E.G. mætti sjá að eitt
markmið ísl. íþróttasamtaka hefur
verið að fá fjcldann með til
íþróttaiðkana.
Þorsteinn Einarsson.
Kartöflur í
jólamatinn
— beint úr gardinum
Vestmannaeyjum — 19.
desember.
ÞAÐ HLÝTUR að vera
afar fátítt að teknar séu
upp kartöflur, rófur og
næpur í desember svo að
segja beint í jólamatinn en
þetta gerðist engu að síður
í hlýviðriskaflanum hér í
Eyjum í síðustu viku.
Þótt hressilega hafi
blásið það sem af er
desember hér í Eyjum
hafa að sama skapi verið
hin mestu hlýindi svo að
tún og garðar eru orðnir
vel grænir og í örri
sprettu. Haustið hefur ver-
ið svo til alveg frostlaust,
þannig að ekki var tekið
upp úr kálgörðum fyrr en
langt var liðið á haustið
hjá fjölda fólks.
Enginn átti þó von á að
unnt yrði að taka upp
alveg fram undir jól, en
myndirnar eru hins vegar
því til staðfestingar og
fréttaritari Mbl. getur síð-
an að eigin raun borið
vitni um gæði uppskerunn-
ar eftir að hafa fengið að
bragða á henni.
Kartöflurnar og næp-
urnar sem á myndinni eru
voru sóttar í garð Sigríðar
Sigurðardóttur, sem hefur
komið sér upp garði á nýja
hrauninu, og sjálf sést hún
á einni myndinni við
upptöku. _ Sigurgeir.