Morgunblaðið - 07.04.1979, Qupperneq 31

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 7. APRIL 1979
31
Ég sagði hér að framan að
völdirm í þeim ríkjum sem byggðu
í einkaeign og markaðskerfi væri
tvískipt. Milli ríkisvalds og við-
skiptavalds.
Það er einmitt þessi tvískipting
valdsins sem kemur í veg fyrir að
hægt er að útvíkka núverandi
lýðræðiskerfi. Stórfyrirtækin og
samtök atvinnurekenda geta sett
valdhöfum stólinn fyrir dyrnar
nánast hvenær sem er. Velgengni
ríkisstjórna er undir því komið að
atvinnulífið blómgist. Til að svo
megi vera þarf vissan velvilja
atvinnurekenda sem þýðir um leið
að þeir hafa einskonar neitunar-
vald á ýmsum sviðum þjóðmál-
anna. Eða segjum þetta öðruvísi:
Þeir hafa vald og þar með mögu-
leika til að fara framhjá almanna-
valdinu ef ákrestrar verða. Þetta á
þó einkum við um stórfyrirtæki
s.s. SÍS, Loftleiðir, Eimskip, Sölu-
miðstöðina og ÍSAL svo, talin séu
nokkur íslensk dæmi. Lýðræði í
þess orðs fyllstu merkingu og
stórfyrirtæki eru í reynd ósam-
rýmanleg.
Afleidingar
fyrír íslenskt
efnahagslíf
Mikið er búið að hrekja oft
fullyrðingar hægri manna um
efnahagslegan glæsibrag mark-
aðsbúskapar, og samt klifa þeir á
þessu síknt og heilagt eins og
fermingabarn sem er að læra
trúarjátninguna. Jóns Haralz er
tvísaga í þessu máli. Gaman þætti
mér að sjá Jónas Haralz reka
skynsamlega auðlindastefnu með
frjálsa samkeppni og hömlulausan
markaðsbúskap að leiðarljósi. En
það er einmitt það sem við höfum
gert og sjáum afleiðingarnar fyrir
framan okkur. Taumlaus ásókn í
takmörkuð gæði leiðir til ófarnað-
ar. Frjálshyggjustefna í auðlind-
armálum leiðir til tortímingar,
skipulagshyggja getur ein bjargað
okkur í þessu máli, hvað sem
forneskjulegar kreddur segja þar
um. Hann treystir markaðsöflun-
um ekki betur en svo að hann
boðar inngrip ríkisvaldsins í
kjaradeilur til að beina niðurstöð-
um þeirra inná rétta braut, því
þessi sömu markaðsöfl taka ekki
tillit til getu þjóðarbúsins. Það
skildi þó aldrei vera svo ástatt á
fleiri mörkuðum en vinnumarkað-
inum að þar sé ekki tekið tillit til
þjóðarheildarinnar? Hvað með
fjármagnsmarkaðinn? Gjaldeyris-
markaðinn? Verðmyndunarmark-
aðinn? Húsnæðismarkaðinn? Eru
ekki sömu lögmál sem ríkja þar og
á vinnumarkaðinum? Eru þar ekki
stórir valdamiklir aðilar sem fara
sínu fram, hvað sem tautar og
raular? Markaðsstaða einstakl-
inga, hópa og fyrirtækja er mjög
missterk, og „frjálst" markaðs-
kerfi hvort sem því er beitt á
vinnumarkaðinn eða alþjóða
gjaldeyrismarkað leiðir til stig-
mögnunar misræmis. Þýskaland
er hér engin undantekning. Halli í
utanríkisviðskiptum fjölda ríkja
hlýtur að koma fram sem afgang-
ur annarsstaðar. Að afgangsríkin
skuli aðeins vera 4—5 á móti
20—30 með sífelldan halla sýnir
betur en annað hve veikt kerfið er.
Jónasi hefði verið nær að taka
dæmi af „týpisku" markaðsríki,
sem ekki var svo lukkulegt að tapa
stríðinu eins og t.d. Bretland.
Nú ætla ég ekki að halda því
fram að allt sé í lagi með sjálft
gangverk efnahagslífsins hér hjá
okkur. Þvert á móti gengur þar
flest á afturfótunum og sannar-
lega er mikilla breytinga þörf.
Kerfisbreyting Jónasar er fólgin í
því að taka völd frá ríkisvaldinu
þ.e.a.s. þeim hluta þjóðfélagsvald-
anna, sem er kosinn af almenningi,
og færa þau til fyrirtækjanna,
þeirra sem almenningur er vald-
laus gagnvart. Ef hér væri ekki á
ferðinni mjög róttæk, stéttarleg
hægrisinnuð afstaða gæti ég jafn-
vel fallist á, að Jónasi væri vork-
unn. Því miður hafa valist í alltof
miklum mæli menn til forustu í
ísle'nskum stjórnmálum, sem hafa
verið staðnaðir í úreltum hug-
myndaheimi og því ekki ráðið við
þau flóknu og sérhæfu verkefni,
sem þeir viljugir tóku að sér. En
þetta má ekki verða til þess að
menn glati trúnni á lýðræðisfram-
þróunina og reyni að snúa henni
við.
Því það er Sjálfstæðisflokkurinn
í reynd að gera með þessum nýju
tillögum sínum. En hann er fleira
að gera. Hann er að afnema
aðskilnað innlends og erlends
gjaldeyrismarkaðar um leið og
vaxtaákvörðunin er tekin af Seðla-
bankanum og afhent viðskipta-
bönkunum, sem getur ekki haft
neinn annan tilgang en að mis-
muna fyrirtækjum og einstakling-
um í samræmi við styrkleika
þeirra og stöðu innan bankakerfis-
ins.
Vegna vítahrings lágrar fram-
leiðni, kostnaðarhækkana og erf-
iðs viðskiptajafnaðar leyfir frjáls
gjaldeyrismarkaður til algjörrar
ringulreiðar, ekki bara í gjald-
eyrisviðskiptum heldur ekki síður í
framleiðslunni. Stundum er
hættulegt að einblína um of á
erlendar fyrirmyndir. Við getum
þó trauðla gengið fram hjá þeirri
staðreynd, að milli 45 og 50% af
þjóðartekjum okkar fer í gegnum
þennan svokallaða gjaldeyris-
markað, og sveiflur á honum hafa
því miklu alvarlegri afleiðingar í
för með sér en hjá nágrannalönd-
um okkar þar sem sama hlutfall er
á milli 15 og 25% auk þess sem
íslenskt efnahagslíf er eðli sínu
samkvæmt miklu sveiflukenndara
en hjá nágrannalöndunum, jafnvel
þótt okkur tækist að draga nokkuð
úr afleiðingum sveiflnanna.
Stéttarleg
stríðs-
yfiríýsing Sjálf-
stæðisflokksins
Ég læt hér staðar numið. Margt
mætti meira rita um „Endurreisn í
anda frjálshyggju" og grein Jónas-
ar, því hér er mikið stórmál á
ferðinni. Það fer ekki á milli mála
að Sjálfstæðisflokkurinn er með
samþykkt þessarar stefnuskrár,
hættur að líta á innlent atvinnulíf
sem burðarás hagvaxtar og vel-
ferðar hérlendis. Samruni inn-
lends og erlends gjaldeyrismark-
aðar, frjáls lánamarkaður með
breytilegum vöxtum ásamt stór-
lega minnkuðum ríkisafskiptum
þýðir ekkert annað en ríkugmann-
legt heimboð öflugra erlendra
fyrirtækja, sem á slíkum mörkuð-
um verða íslenskum fyrirtækjum
ofjarlar.
Slík frjálshyggja eins og boðuð
er í grein Jónasar er pólitísk
aðferð til að ýta þjóðfélagsvöldum
til fyrirtækja á kostnað almenn-
ings, þótt almenningur verði
áfram borgunarmaður skuldanna.
Hún er pólitfsk undankomuleið
frá úr sér gengnu og stöðnuðu
hagkerfi sem þrífst á rányrkju
auðlinda og er að sökkva í offram-
leiðslu til lands og sjávar. Hún er
pólitískt andsvar við lágri fram-
leiðni, bullandi verðbólgu og upp-
gjöf hins frjálsa framtaks við að
leysa erfið vandamál í félagslegum
friði við þjóðina. Hún er pólitískt
heimboð til erlendra stórfyrir-
tækja sem orðið hafa að hlýta
ströngum atvinnurekstrarskilyrð-
um ríkisvaldsins fram til þessa og
ekki fengið aðgang að „frjálsum"
innlendum gjaldeyris- og fjár-
magnsmörkuðum.
Þetta er pólitfsk hólmgöngu-
áskorun til allra þeirra sem hing-
að til hafa viljað auka við svokall-
aða félagslega eftirlit í þjóðfélag-
inu. En þetta er síðast en ekki síst
stéttarleg stríðsyfirlýsing til
verkalýðshreyfingarinnar sem
boðið er upp á að láta liða sig
sundur með nýjum lögum um
verkalýðsfélög.
Eftir að hafa lesið grein Jónasar
datt mér í hug setning sem höfð er
eftir klerki nokkrum: „Ég tel mig
þekkja Guð almáttugan nokkuð
vel, en biskupinn er ég löngu
hættur að skilja."
Þannig fór fyrir kapítalisman-
um, Jónasi og mér.
Þröstur Ólafsson
Feitari
rjómi á
markað
eftir helgi
VÆNTANLEGUR er á markað
eftir helgina rjómi með meira
fituinnihaldi en hingaö til hefur
verið fáanlegur. Fituinnihald
rjómans hefur verið 33%, en fer
uppí 36% og sagði Agnar Guðna-
son blaðafulltrúi bændasamtak-
anna að með því ættu öll vanda-
mál við þeytingu rjóma að vera
úr sögunni.
Agnar sagði að Mjólkursamsal-
an í Reykjavík hefði að undan-
förnu gert tilraunir með fituinni-
hald og hefði komið í ljós að 36%
fituinnihald reyndist bezt í rjóma
til að þeyta og myndi nýi rjóminn
verða fáanlegur á öllu landinu á
þriðjudaginn. Agnar sagði að þeir
sem vildu áfram 33% rjómann
yrðu að kaupa kaffirjóma, en
framvegis verður aðeins 36%
rjóminn í hinum venjulegu rjóma-
umbúðum. Verð hins nýja rjóma
er 1.106 kr. lítri, en var 1.007 kr.
þannig að V* lítra af 36% rjóma
kostar 283 kr.
Hafísnefnd
sett á
laggimar
í SAMRÆMI við ákwrðun ríkis-
stjórnarinnar um að skipa nefnd
með fulltrúum þingflokka til þess
að gera úttekt á þeim vanda, sem
skapast hefur á hafíssvæðum og
gera tillögur til úrbóta, hefir
félagsmálaráðherra í dag skipað
eftirtalda alþingismenn í
nefndina: Lárus Jónsson, Stefán
Jónsson, Stefán Valgeirsson og
Árna Gunnarsson, sem er formað-
ur nefndarinnar.
6. apríl 1979.
F élagsmálaráðuney tið.
Pólskur
heimspekingur
flytur hér
fyrirlestra
FÉLAG áhugamanna um heim-
speki hefur boðið hingað til lands
pólska heimspekingnum próf.
Leszek Kolakowski, en hann er
prófessor við All Souls College í
Oxford, Englandi og vel þekktur
bæði austan hafs og vestan fyrir
rit sín um heimspeki, trúarbrögð
og stjórnmál.
Prófessor Kolakowski flytur
einn fyrirlestur á vegum félagsins
meðan hann dvelst hér á landi og
nefnist fyrirlesturinn „Um tungu-
mál trúarinnar". Fyrirlesturinn
verður fluttur sunnudag 8. apríl
n.k. í Lögbergi, og hefst hann kl.
14.30.
Laugardag 7. apríl kl. 14.30 mun
Arnór Hannibalsson flytja erindi í
Lögbergi um efnið „Pólsk
heimspeki á 20. öld“. Próf.
Kolakowski verður viðstaddur og
mun svara spurningum áheyronda
(á ensku).
Fyrirhugað var að próf. Kola-
kowski flytti fyrirlestur á vegum
heimspekideildar Háskóla íslands
föstudag 6. apríl kl. 17.15, en sá
fyrirlestur verður fluttur á mánu-
dag 9. apríl kl. 17.15 í stofu 101,
Lögbergi. Stafar þetta af því að
próf. Kolakowski komst ekki til
landsins í tæka tíð vegna verk-
fallsaðgerða flugmanna.
SKRÁ UM VINNINGA í 4. FLOKKI 1979
Kr. 1.000.000
53998
Kr. 500.000
854 3208
Kr. 200.000
31939 43257
Kr. 100.000
2226 25299 52895 54966 59919 66612
Kr. 50.000
13483 14202 17944 64023 64177 67210
Þessi númer hlutu 20.000 kr. vinning hvert:
29
200
220
243
319
337
340
401
423
433
460
504
515
516
533
615
723
764
801
802
935
1126
1154
1162
120C
1219
1236
1529
1595
1752
1771
1787
1837
1876
1901
1999
2010
2272
2275
2382
2461
25 30
2622
2709
2728
2808
29 4 3
2979
3272
3294
3320
3327
3356
3594
3623
3628
3654
3744
3764
3779
390 5
3964
4022
4058
4182
424 2
4398
4514
4585
4728
473C
4734
4764
4778
4834
4859
4919
4966
5057
5119
5177
5221
52 74
5334
5361
5465
5557
5781
5930
5953
5967
60C5
6060
6074
6239
6254
6312
6440
6460
6507
6547
6 554
668 7
6698
6707
6727
6745
6785
6853
6858
6980
7016
7084
7089
7118
7119
7231
7252
7261
7286
7 32C
7347
7373
7404
7405
7422
7523
7583
7584
7605
7636
7655
7763
7793
7823
7935
7959
8017
8088
8089
8159
8163
8269
8276
8387
8556
8740
8867
8877
8891
8941
8951
8985
9041
9076
9109
9142
9185
9332
9388
9397
9426
9442
9549
9607
9678
9711
9 72 7
9757
9770
9851
9887
9899
9901
10044
10072
10092
10156
10196
10231
10257
10353
10360
10364
10405
10410
10485
10518
10539
10652
10661
10671
10700
10736
10770
10928
10977
11036
11081
11128
11129
11175
11216
11231
11242
11272
11372
11446
11478
11495
11650
11930
12072
12080
12112
12126
12194
12213
12382
12457
12494
12533
12596
12626
12694
12706
12747
12780
12917
12968
l 3096
13190
13206
13221
13253
13264
13352
13363
13388
13400
13519
13599
13607
13678
13739
13748
13801
13935
14062
14129
14192
14199
14218
14267
1427?
14308
14344
14517
14535
14537
14557
14636
14660
14664
14670
14680
14749
14780
14795
15033
15034
15056
15067
15206
15218
15409
15419
15424
15464
15545
15575
15594
15604
15646
15926
15944
16025
16032
16059
16210
16262
16267
16293
16321
16 340
16361
16387
16566
16686
16722
16790
16886
16922
16965
17067
17091
17234
17261
17272
17288
17331
17332
17515
17518
17538
17577
17616
17676
17692
17902
17941
17968
17986
18042
18106
18116
18138
18229
18250
18387
18435
18495
18509
18538
18606
18619
L 8686
19026
19081
19158
19198
19301
19316
19396
19407
19530
19585
196 32
19651
19695
19698
19742
19752
19802
19959
19962
19973
20143
20149
20153
20209
20218
20275
20 305
20327
20338
20360
20410
20470
20495
20545
20648
208-27
20830
20836
20922
2102?
21033
21311
21314
21477
21527
21538
21626
2172?
21773
21815
21953
21978
22208
22239
2224 t
2230?
22341
22404
22461
Þessi númer hlutu 20.000 kr. vinning hvert:
22492 26073 30253 34359 39341 44363 49394 53528 57661 62411 66532 70832
22515 26195 30286 34394 39408 44185 49450 53673 57666 62619 66615 70909
22633 26337 30294 34429 39516 44412 49475 53675 57703 62648 66623 71002
22687 26347 30481 34469 39534 44511 49496 53678 57775 62650 66679 71020
22716 26362 30556 34642 39544 44534 49527 53684 57788 62684 66868 71029
22770 26364 30624 34803 39565 44621 49565 53732 57865 62805 66893 71038
22934 26396 30671 34807 39640 44689 49661 53810 57991 62831 66932 71251
23017 26434 30798 34811 39724 44745 49750 53893 58183 62985 67008 71341
23020 26451 30809 34994 39817 44954 49782 54005 58279 63067 67029 71387
23099 26597 30869 35030 39849 44980 49916 54068 58485 63291 67049 71391
23110 26723 30931 35048 39984 44991 49952 54078 58615 63326 67073 71421
23143 ? 6737 30935 35133 40048 45067 49956 54116 58833 63333 67124 71427
23171 26848 31055 35140 40082 45069 50026 54245 58868 63338 67267 71801
23175 26863 31141 35331 40087 45091 50064 54269 58904 63373 67273 71822
23252 26911 31158 35500 40155 45123 50182 54366 58928 63375 67293 71919
23264 26953 31285 35513 40182 45162 50225 54410 58937 63476 67317 71937
23271 2 69 59 31292 35514 40209 45198 50297 54424 58998 63493 67343 71983
23288 26983 31304 35552 40333 45224 50346 54433 59097 63531 67365 71998
23378 26995 31311 35725 40675 45254 50404 54468 59104 63566 67395 72045
23511 27020 31345 35743 40821 45302 50456 54784 59106 63642 67522 72086
23515 27186 31435 35756 40844 45384 50540 54907 59110 63711 67556 72096
23527 27285 31465 35861 40904 45455 50554 54950 59132 63779 67559 72128
23606 27310 31541 35923 40905 45478 50591 54971 59144 63821 67576 72192
23682 27318 31581 36077 40987 45569 50613 55065 59168 63824 67902 72271
23685 2738C 31636 36421 41010 45593 50699 55131 59267 63890 68126 72286
23812 27432 31649 36426 41034 45651 50710 55183 59289 63922 68227 72418
23847 27460 31743 36439 41035 45684 50821 55218 59301 64019 68265 72450
23950 27594 31772 36473 41054 45699 50845 55244 59389 64103 68269 72529
23961 2 7619 31781 36580 41093 45747 50855 55325 59522 64160 68292 72537
23977 27701 31861 36628 41174 45775 50897 55391 59542 64303 68314 72698
23985 27743 31928 36654 41200 45888 50907 55443 59568 64353 68354 72733
23988 27810 31959 36719 41255 45907 50995 55501 59714 64385 68415 72734
24077 27822 31979 36815 41426 45952 51150 55544 59743 64390 68482 72744
24087 27932 31990 36839 41434 45982 51230 55596 59807 64463 68493 72898
24109 27962 31999 36846 41457 46029 51325 55616 59809 64537 68520 72974
24233 28064 32038 36859 41519 46155 51396 55675 59874 64557 68531 73020
24248 28123 32054 36897 41665 46224 51500 55708 59962 64584 68618 73042
24271 28255 32151 36926 41778 4644? 51506 55856 60183 64640 68628 73495
24287 28346 32166 36946 41943 46479 51607 55895 60190 64660 68715 73566
24296 28373 32459 37012 42058 46704 51629 55918 60249 64680 68888 73610
24303 28506 32473 37323 42200 46784 51805 55935 60270 64747 68921 73616
24418 28559 32479 37346 42217 46801 51835 55975 60306 64783 69017 73663
24482 28596 32489 37356 42362 46926 51926 56060 60324 64799 69096 73684
24517 28678 32560 37491 42471 47191 51947 56063 60386 64832 69170 73704
24691 28714 32568 37496 42475 47201 51996 56132 60400 64834 69192 73776
24721 28738 32595 37540 42643 47351 52058 56193 60445 64863 69247 73799
24733 28760 32600 37583 42699 47404 52176 56197 60571 64906 69284 73847
24740 28821 32642 37752 42700 47487 52223 56228 60577 64935 69296 73953
24863 28839 32654 37785 42732 47607 52224 56303 60580 65001 69381 73963
24889 28877 32656 37830 42794 47624 52256 56350 60598 65054 69486 73971
24972 29058 32720 37955 42797 47802 52286 56387 60627 65190 69513 73995
25045 29074 32764 38042 42858 47863 52308 56404 60810 65315 69541 74078
25066 29078 32780 38077 42908 47874 52325 56417 60919 65322 69583 74117
25176 29081 32799 38142 42922 47891 52339 56453 60922 65436 69618 74119
25193 29180 32806 38144 43032 47993 52343 56554 61014 65543 69745 74189
25201 29245 32826 38160 43052 47995 52457 56633 61035 65547 69845 74191
25290 29284 32964 38183 43086 48014 52477 56646 61193 65549 69934 74266
25296 29296 33117 38241 43090 48017 52566 56663 61326 65556 69989 74394
25298 29298 33142 38458 43102 48037 52571 .56682 61440 65606 70110 74463
25354 2940C 33193 38484 43103 48123 52683 56726 61532 65612 70113 74528
25359 29412 33238 38537 43201 48134 52711 56*91 61576 65866 70218 74534
25414 29492 33290 38569 43225 48155 52749 56894 61605 65899 70337 74541
25434 29494 33464 38659 43248 48247 52782 56904 61655 65914 70344 74602
25450 29523 33528 38852 43271 48284 52804 56910 61705 65956 70399 74661
25514 29538 33593 38976 43427 48365 52918 57100 61737 66073 70404 74741
25544 29541 33644 39003 43478 4837? 52963 57218 61787 66129 70472 74814
25631 29566 33754 3903? 4348? 48787 83119 b7?31 61869 66131 70477 74818
25703 29722 33847 39070 43497 48841 53156 57281 61902 66133 70482 74834
25719 30039 33995 39132 4351 8 4891 7 53227 51284 62053 66147 70605 74848
25752 30148 34145 39218 41624 49186 53247 57318 62056 66276 70629 74852
25837 30169 34174 39238 4 3919 49211 53365 57360 62160 66287 70700 74904
25902 30215 34206 39241 43949 »9221 53433 57472 6 215 3 66397 70/11 /4917
25926 30218 34278 3924 J 44019 49250 5 3466 57552 62213 66405 70772 /4918
26C41 3024 5 34285 39296 44260 49381 53822 5 760? 62358 66489 70819
Arltun vlnnlngimlða hefit 15 dögum eftlr utdrátt.
Vöruhappdrœtti S.i.B.S.