Morgunblaðið - 07.04.1979, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 7. APRÍL 1979
37
Þetta kort sýnir jarðarmörk skv. dómlinu og hvernig þau ganga yfir lönd annarra jarða. Við þetta
raskast hlutföll jarðanna skv. jarðamati allt frá 1703 til síðasta mats 1957. Þríhyrningurinn miili
vörðuðu landamerkjanna frá 1889 er það svæði, sem Sandgerðisjörðum var eignað með dóminum.

Dr. Gunnlaugur Þórðarson:
„Dóm-
slys”
Hæstaréttarmál
nr. 185 /1960
í febrúar sl. boðaði Einar
Magnússon, bóndi á Klöpp 1
Miðneshr. ásamt undirrituðum
til blaðamannafundar út af
bréfum, sem rituð höfðu verið
til þriggja forseta Alþingis og
aiþingismanna, þar sem óskað
var eftir því, að Alþingi léti
þingnefnd athuga samkv.
ákvæðum 39. gr. stjórnarskrár-
innar, meðferð dómstóla á
hæstaréttarmálinu nr.
185/1960, sem er landamerkja-
mál á milli aðaleigenda Sand-
gerðisjarða og eigenda jarða að
Flankastöðum, sem eru tveir
jarðahelmingar, annars vegar
Suður- og Norður-Flankastaðir
og hins vegar Klöpp, Arnar-
bæli og Flankastaðakot, en
jarðir þessar hafa frá fornu
fari verið nærri jafn stórar
innbyrðis og til samans jafn-
stórar Sandgerðisjörðum, en
með dómi í málinu voru Suður-
og Norður-Flankastaðir sviptir
nærri 156 hekturum, Klöpp og
hjáleigur 36 hekturum og Fitj-
ar, sem er 3ja jörð frá um 5 ha.,
en allt umrætt landsvæði var
bætt við Sandgerðisjarðir. í
málinu liggur nú fyrir svart á
hvítu. að enginn einasti maður,
sem til þekkir telji dóminn
réttan, reyndar ekki aðrir en
dómararnir, ef þeir eru enn
vissir í sinni sök. Hins vegar
eru um 20 menn, sem kynnt sér
hafa málið eða þekkja til þess,
sem telja dóminn í einu og öllu
alrangan og ekki styðjast við
neinar staðreyndir.
Var um það talað á milli
undirritaðs og blaðamannsins,
að þessu skyldi gerð ýtarleg
skil í blaði yðar, nú hefur það
ekki orðið og því, hef ég látið
útbúa smækkuð ljósrit af sum-
um gögnum málsins og upp-
drátt, sem óskast birt í blaði
yðar, til þess að ljós megi verða
að hér hafi ekki verið farið með
fleypur. Það sem óskast birt er
yfirlýsing Ágústs Böðvarsson-
ar fyrrv. forstjóra Landmæl-
inga íslands, kaflar úr bréfi
Arnórs Sigurjónssonar fyrrv.
starfsmanns á Hagstofu ís-
lands sérfræðings í jarðamöt-
um og kaflar úr bréfi Magnús-
ar Thorlacius til Hæstaréttar.
Ennfremur uppdráttur.
Undirritaður hefur kallað
þau mistök, er átt hafa sér stað
um meðferð þessa máls dóms-
morð, vera má að réttara sé að
kalla það dómslys. Slík niður-
staða og hér um ræðir ætti ekki
að geta átt sér stað í okkar
þjóðfélagi og hafi orðið slys, þá
gætu fjölmiðlar átt þátt í að
þau fáist leiðrétt. Þess vegna
tel ég nauðsyn að almenningur
í landinu fái að sjá staðreyndir
slíkra mála, en harma að geta
ekki birt allt bréf mitt til
alþingismanna.
Reykjavík, 27. mars 1979.
Gunnlaugur Þórðarson hrl.
Yfirlýsing
Þann 16. október 1969 gaf ég undirritaður, Ágúst Böðvarsson,
þáverandi forstöðumaður Landmælinga Islands að beiðni
dr. Gunnlaugs Þórðarsonar hrl. álit mitt á niðurstöðu hæsta-
réttarraáls nr. 185/196o:
Ingibjörg Magnúscióttir o.fl. gegn Miðnesi hf. o.fl.
en álit þetta fylgdi þriðju beiðni um endurupptöku umrædds máls
fyrir Hæstarétti.
Mér þykir rétt að endurtaka örfá atriði úr umræddu áliti.
í því segir m.a.
"Eftir að hafa kynnt mér gögn málsins og allar aðstæður,
verð ég því miður að láta í ljós furðu mína á gangi málsins
og niðurstöðum, sem raska svo verðmætishlutföllum jarðanna
raiðað við landverð þeirra samanborið við jarðamat allt frá
Árna Magnússyni 17o3 til síðasta mats 1957, að ég get enga
ástæðu fundið fyrir því, að slíkt geti stuðst við nokkra
sanngirni."
Því næst var með rökum færðar sönnur á umræddri skoðun og
vísast til þess í umræddu áliti, en niðurstaða þeirra rök-
semda kemur hvað best fram í eftirfarandi orðum á bls. 5 í
álitsgerðinni: "Þetta er meginástæðan fyrir því, að ^ég tel
dómlínuna ekki sararímast neinu réttlæti.."
(Aths. Ofangreind álitagerð var 6 vélritaðar bls., rökföst
gagnrýni á röngum dóm. G.Þ.)
Frá því að umrætt álit var gefið hefur beiðni um endurupp-
töku umrædds hæstaréttarmáls verið ítrekaðar með nýjum
gögnum ....
Eitt þessara gagna sker sig þó úr að tvennu leyti þ.e. að
það sannar tilvist landamerkja í þeirri mynd, sem ég og
fleiri hafa haldið fram uift landamerki Sandgerðis og
Flankastaða og að hinu leytinu, að það var með öllu ótiltækt
aðilum máls þessa.....
Það var ekki fyrr en á árinu 1972, er Ágúst Guðmundsson
landmælingaraaður, starfsmaður Landmælinga íslands, hafði
verið dómkvaddur matsraáður í sambandi við umrætt hæstaréttar-
mál nr. 185/196o, að honum hugkvæmdist að gera ýtarlega leit
að loftljósmyndum af hinu umdeilda svæði......
Eftir mikla vinnu og nákvæma athugun fundust hinar tvær áður-
greindu loftljósmyndir. Á þeim sést greinilega, að árið 195o
eru uppistandandi röð af landaraerkjavörðum, í beinni línu á
stefnu austur-landsuður frá annarri svokallaðri Magnúsarvörðu
í átt að svokallaðri Friðriksvörðu, sem er litlu sunnar en
Þrívörður. Loftljósrayndir þessar fylgdu 5. og 6. endurupptöku-
beiðnum til Hæstaréttar sem málskj. nr. 146 og 146 a og síðar
sem mskj. 176.
Á loftljósmynd af umræddu svæði frá árinu 1957, sem fylgdi 6.
beiðni um endurupptöku hæstaréttarmálsins sem málsskj. nr. 213,
kemur í ljós að umrædd röð af landamerkjavörðum er með öllu
horfin.....
Þegar frú Ingibjörg Magnúsdóttir, eigandi Suður-Flankastaða
leitaði á sínum tíma aðstoðar um að fá loftljósmyndir af
umræddu landssvæði vegna fyrrgreindra málaferla, gátu
Landmælíngar fslands ekki veitt henni neina þá aðstoð, sem
mali skifti, þvi þá var engum kunnugt um tilvist hinna tveggia
oskrasettu loftljósmynda .....
Hefði undirrituðum verið kunnugt um tilvist loftljósmyndanna
frá 195o,‘ er hann gerði álitsgerðina frá 16. okt. 1969, hefði
að líkindum ekki verið lögð jafn raikil vinna í að sanna órétt-
mæti dómlínunnar og raun varð á, heldur látið nægja að leggja
fram hin skýlausu sönnunargögn um landamerki Sandgerðis og
Flanksstaða sem umræddar loftljósmyndir sýndu á ótvíræðan
hátt. Samkv. 59. gr. 1. nr. 57/1962, nú 1. nr. 75/1973, er
Hæstarétti heimilt að leyfa samkv. ósk aðila að raál, sera dæmt
hefur verið í Hæstarétti sé tekið til meðferðar og dórasupp-
sagnar að nýju, m.a. ef sterkar líkur eru að því leiddar, að
atvik málsins hafi eigi verið réttilega í ljós leidd í Hæsta-
rétti, er málið var þar til meðferðar hið fyrra skifti, enda
sé aðila eigi um að kenna.
Með umræddum loftljósmyndum frá 195o er rkiTyrði hinnar til-
vitnuðu lagagreinar fullnægt og vill undirritaður ekki trúa
öðru en að Hæstiréttur íslands geri sitt tii pess að koma því
til leiðar að svo röng dómsniðurstaða og í umræddu
hæstaréttarmáli nr. 185/196o fáist leiðrétt með endurupptöku
málsins.....
Framanritað er ég reiðubúinn að staðfesta fyrir rétti, ef óskað
verður ....
Reykjavík 9. janúar 1978.
Ágúst Böðvarsson
A6 endingu skulu hér tilfærö 8rfá or6 úr bréfi Magnúsar
Thorlacius, hæstaréttarlögmanna til Hæstaréttar, 14. apríl
1969: "Ég hef ekki geta6 sannfærst un, a6 dómur Hæstaréttar
frá 10. nóv. 1961 60 réttur. Landaorklabréf Flankastaöa-
og Sandgerðisiaröa eru samhljóöa um aöalatriöi málsins, að
raerkjalínan skuli dregin frá MagnúsarvörÖu í austur suðaustur.
Enginn dómstóll hefur heimild til þess aÖ breyta þcssu og raska
þar meö réttum merkjum, 6em enginn ágreiningur er um. A6 vísu
er auövelt, en vitaskuld aö sama skapi léttvægt og sæmir ekki
fullorönum manni, heilum á sálu, aö segja viö náunga sinn
þú ert áttavilltur." ... "Rétt skýring á þessu ranrhermi landa-
merkjabréfs Sandgeröisjaröa er í augum uppi. Frumrit bréfsins
er ekki til, en oröin "sama" er bersýnilega óviljandi innskot
ritara... tvítekning orösins "sem", er hefur veriÖ mislesiö
og misritast "sama". ... "Hitt er bein fölsun aÖ strika út
úr bréfinu oröin "til austur landsuöurs", enginn hefur ætla6t
til þess, þegar bréfiö var saniÖ, aö þessi orö væru gerÖ aö
hreinura hortitri, gersamlega þýöingarlau6um og án allrar
merkingar." Þetta álit á dóminum talar sínu máli. SíÖar
6egir: "meÖ hæataréttardómnum eru FlankastÖir gerÖir land-
lausir meö öllu, er tekur til heíÖarlandsins." LokaoTÖ
bréfsins eru þessi: "Cg leyfi mér aö vænta þess, aö þessi
viröulegi domur geti fallist á beiöni Gunnlaugs ÞórÖarsonar
hæstarettarlögmanns um endurupptöku."
Kafli úr bréfi Magnúsar Thorlacius hrl. til Hæstarétfar til
stuðnings beiðni um endurupptöku málsins. Bréfkafli þessi er úr
bréfinu til alþingismanna.