Morgunblaðið - 07.04.1979, Síða 39

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 7. APRÍL 1979
39
Kristín Bjarnadótt■
ir Grund - Minning
Fædd 17. júní 1892.
Dáin 21. marz 1979.
Kristín á Grund hefur kvatt
okkur um sinn, 86 ára að aldri.
Með henni er ein af hetjum hvers-
dagslífsins fallin í valinn. Hún
fæddist að Höfða í Eyrarsveit hinn
17. júní 1892. Snæfellsnesið nörð-
anvert var hennar starfsvettvang-
ur í blíðu og stríðu. Rétt utan við
fæðingarstað hennar gnæfir
Búlandshöfðinn með sínum bröttu
skriðum, iðandi fuglalífi og furðu-
legu jarðlögum. Eggert Olafsson
lýsir svo í ferðabók sinni veginum
fyrir höfðann: „Vegurinn liggur
framan í höfðanum í 200 faðma
hæð og er kunnur sakir þess hve
hættulegur og torfær hann er.
Menn og skepnur hafa oft hrapað
þarna og farist á hinn ömurlegasta
hátt. Ómögulegt er að mætast eða
snúa við þar sem hann er mjóstur.
Það er því siður ferðamanna, er
þeir heyra af grjóthruni að ein-
hver kemur á móti þeim, að hrópa
til hans að bíða þar sem gatan er
breiðust svo að þeir komist hvor
fram hjá öðrum.“
Þessi stutta og gagnorða lýsing
frá miðri 18. öld gefur nokkra
mynd af staðháttum eins og þeir
voru allt fram á 20. öld. Framund-
an liggur Breiðafjörður, gjöfull og
fagur á sólbjörtum sumardegi en
kröfuharður og miskunnarlaus á
myrkum vetrarnóttum. Þangað
var sótt björg í bú á litlum fleytum
en sú björg kostaði oft miklar
fórnir.
Foreldrar Kristínar voru Bjarni
Sigurðsson, öftast kenndur við
Kötluholt, orðlagður dugnaðar-
maður, og kona hans Ingibjörg
Gunnlaugsdóttir. Kristín var ein
af ellefu systkinum og kynntist
snemma alvöru lífsins. Vinnu-
harka var mikil, en Kristín átti því
láni að fagna að búa við mikið
líkamsþrek og góða heilsu, sem
entist henni æfilangt.
Árið 1916 giftist Kristín ungum
sjómanni, Birni Jónssyni í Ólafs-
vík, og reistu þau bú á Grund,
litlum bæ í miðju þorpinu, og við
þann stað var Kristín jafnan
kennd síðan. Björn hafði snemma
fengið að kenna á harðræði lífsins.
Þegar hann var fjórtán ára að ~
aldri drukknaði faðir hans í fiski-
róðri á Breiðafirði og með honum
fórust tveir ungir synir, bræður
Björns. Þá varð Björn að taka að
sér forsjá heimilisins, ásamt
tveimur ungum systrum, og að-
stoða móður sína eftir föngum.
Kristín og Björn voru því ekki
óreynd þótt ung væru, er þau hófu
búskap. En þrátt fyrir kröpp kjör
voru þau mjög hamingjusöm í sínu
einkalífi. Fjölskyldan stækkaði
eftir þvi sem árin liðu, börnin urðu
átta og komust öll upp nema ein
stúlka sem dó á barnsaldri og varð
sá missir þungbær. Heimilislífið á
Grund var með sérstæðum blæ.
Björn var mjög bókhneigður mað-
ur og hélt við þeim ágæta sið að
lesa upphátt á kvöldin þegar hann
var heima. Þessar kvöldvökur eru
minnisstæðar bæði börnum þeirra
hjóna og öðrum sem komu til að
hlýða á og njóta skemmtunar. Það
eru því margar bjartar minningar
frá litlu baðstofunni á Grund.
En ekki var alltaf hægt að njóta
samvistanna á þessum árum.
Langtímum saman var Björn að
heiman á skútum eins og aðrir
sjómenn á nesinu. Heima voru
konur, börn og gamalmenni og
urðu að sinna öllu sem að höndum
bar. Þegar kolaskip eða saltskip
komu með farma til staðarins urðu
konurnar að ganga til uppskipun-
arvinnu og bera allan farminn á
bakinu frá bryggju og upp á
geymslustað í landi. Eldiviður var
sóttur lengst upp í fjall. Þangað
sóttu konurnar móinn, stungu.
hann upp úr mógröfunum og báru
hann á bakinu um vegleysu heim í
þorpið. Heyskap og skepnuhirð-
ingu urðu þær að sjálfsögðu einnig
að annast. Allir urðu að leggja
fram krafta sína og þá einnig
börnin, jafnskjótt og þau komust á
legg. Þetta lætur ótrúlega í eyrum
ungu kynslóðarinnar á dögum
vélmenningar en hollt er að minn-
ast þessara tíma.
Árið 1937 varð örlagaríkt í lífi
Kristínar. Þá varð Björn fyrir því
slysi, rétt fyrir páskahátíðina, að
stinga sig á fiskiöngli og fá blóð-
eitrun. Nú á dögum hefði verið
auðvelt að lækna slíkt mein en þá
voru engin undralyf tiltæk. Björn
var fluttur á sjúkrahúsið í Stykk-
ishólmi og þar andaðist hann eftir
stutta en erfiða legu. Þá var döpur
páskahátíðin á Grund.
Og nú stóð Kristín uppi með sjö
börn á aldrinum eins til sextán
ára. Orð eins og almannatrygging-
ar þekktust varla í málinu og
atvinnuástand á staðnum þannig
að flestir áttu nóg með að sjá
sjálfum sér farborða. Nú reyndi á
kjark og dug Kristínar meir en
nokkru sinni fyrr, enda brást hún
við af æðruleysi. Ekki kom til
mála að leita á náðir sveitarfélags-
ins. Heldur skyldi barist til þraut-
ar með öllum heiðarlegum ráðum.
Ekki er unnt að lýsa í stuttri
minningargrein þeirri baráttu sem
nú fór í hönd, bæði hjá Kristínu og
börnum hennar, sem öll studdu
hana með ráðum og dáð, hvert
eftir sinni getu, en henni lauk með
fullum sigri. Börnin komust upp,
án þess að nokkur opinber stuðn-
ingur væri þeginn, og öll hafa þau
reynst dugandi fólk og nýtir þjóð-
félagsþegnar. Sex þeirra eru enn á
lífi en afkomendur Kristínar og
Björns munu nú vera um fimmtíu
talsins og er það mannvænlegur
hópur.
Eg kynntist Kristínu fyrst þegar
hún var komin á efri ár og hafði
sigrast á mestu erfiðleikunum og
þau kynni eru mér kær. Minnis-
stæðar eru mér morgunstundirnar
þegar ég sat yfir kaffibollanum við
horngluggann í litla eldhúsinu á
Grund, þaðan sem útsýni er gott
yfir höfnina í Ólafsvík, þar sem
hraðskreið fiskiskip með öllum
nýtízku tæknibúnaði bruna hlaðin
að landi, og hlýddi á frásagnir
Kristínar af lífinu í Ólafsvík í
gamla daga þegar allir vinnufærir
karlmenn voru langdvölum á segl-
skútum á hafi úti og konurnar
urðu að axla hinar þyngstu byrðar.
Það voru tveir ólíkir heimar.
Kristín var létt í spori og bein í
baki, einnig eftir að hún var komin
á níræðisaldurinn. Svipurinn var
festulegur og hreinn, enda hafði
hún ekkert að fela. Hún átti létta
lund og hafði lifandi áhuga á því
sem var að gerast í þjóðlífinu.
Síðustu árin bjó hún við mjög
skerta heyrn og háði það henni
mjög því að hún hafði yndi af að
ræða við fólk. Hún var trúuð kona
og æðrulaus. Alltaf fór hún fyrst á
fætur og hélt heimili með yngsta
syni sínum uns hún veiktist
skyndilega um síðustu áramót.
Sjúkdómslegan varð því ekki löng.
Kirkjan í Ólafsvík var þétt setin
þegar bæjarbúar kvöddu þessa
öldnu og virtu samferðakonu. „Allt
blessaðist þetta að lokum," var
Kristín vön að enda frásagnir
sínar frá fyrri tíð. Og það skulu
vera mín lokaorð þegar ég kveð
tengdamóður mína að sinni og flyt
henni hjartans þakkir fyrir allt
hið góða er hún veitti mér og
mínum.
Jón Bjarklind.
Margrét Hrefna Guðmunds
dóttir gjaldkeri — Mbming
Fædd 23. júní 1939
Dáin 27. mars 1979
Þeir sem Guðirnar elska, deyja
ungir. Þannig hljómar gamalt, gilt
máltæki um þann góða, sem deyr.
Mig grunaði ekki mannslát þriðju-
daginn 27. mars, þótt ég hefði
orðið fyrir augnslysi fyrr um
morguninn, að frétta svo daginn
eftir, að góð, mæt kona, Margrét
Hrefna Guðmundsdóttir gjaldkeri
Skálatúns, hefði látist á heimili
sínu, Arnartanga 3 í Mosfellssveit.
Hún var fædd í Reykjavík 23. júní
1939. Foreldrar hennar voru Guð-
rún Helga Gísladóttir og maður
hennar, Guðmundur Ármann Ingi-
mundarson starfsmaður hreinsun-
ardeildar Reykjavíkurborgar, sem
lést í febrúar árið 1977. Þau
eignuðust þrjár dætur. Tvær
þeirra lifa systur sína. Þær heita
Hadda og Hafdís.
Ég kynntist Hrefnu stuttu eftir
að hún fór að starfa á Skálatúni
sumarið 1976. Hún bauð mér í
bæinn oft og líka í heimsókn til sín
í Arnartanga. Hún gaf mér 7.
febrúar 1977 Hanimex-myndavél
frá Myndiðjunni Ástþór. Hrefna
Guðmundsdóttir var tvígift. Fyrri
maður hennar var Davíð M. sem
lést árið 1974. Með honum átti hún
tvö börn, Helgu G. og Guðmund
Árna. Siðari maður hennar er
Cecil Viðar Jensen rafmagnsverk-
fræðingur á Keflavíkurflugvelli.
Þau eignuðust 2 syni, Inga Steina
og Sigurð. Svo 5. ágúst 1977, nærri
sex mánuðum eftir að Hrefna gaf
mér fyrrnefnda vél, keypti ég mér
eilífðarflass á hana. Fyrsta mynd-
in, sem ég tók með þeirri myndavél
og flassi, var einmitt af Hrefnu og
birtist hún með þessum línum í
blaði hinnar látnu, Morgunblað-
inu.
Að leiðarlokum þakka ég henni
samveruna þessi fáu ár sem ég
fékk að kynnast henni, og þegar
hún sýndi mér þá vinsemd að
koma í heimsókn til mín á Bækl-
unardeild 13 Landspítalans, þegar
ég lá þar í nóvember 1978, með
bækur og gosdrykki.
Svo bið ég Guð um að hugga og
styrkja móður, systur, börn, eigin-
mann og aðra ástvini í miklum
sorgum þeirra, en sá lifir sem
deyr.
Ágúst Þorvaldur Höskuldsson.
AGLA JÓNSDÓTTIR
— MINNINGARORÐ
Mig langar til að minnast vin-
konu minnar, Öglu Jónsdóttur,
sem andaðist að heimili sínu
Skeiðarvogi 83, Reykjavík, þ. 30.
mars s.l.
Agla var fædd á Eskifirði þ. 12.
júní 1901. Foreldrar hennar voru
Guðrún Jónsdóttir og Jón Runólf-
ur, sýsluskrifari, þau voru bæði
austfirskrar ættar. Sigríður, systir
Öglu, þær voru bara tvær systurn-
ar, býr nú í Reykjavík, hún er
ekkja Gunnlaugs Sigurjónssonar,
byggingameistara. Þau eiga tvær
dætur, Öglu og Ingibjörgu, þær
eru báðar giftar og eiga börn.
Agla fluttist með foreldrum
sínum til Stykkishólms, þá 11 ára,
þar dvaldi hún til ársins 1927, að
hún fluttist til Akureyrar, var þar
ráðin talsímakona við talsímastöð-
ina á Akureyri. Þar unnum við
Agla saman í mörg ár.
Ég man hvað mér fannst þessi
unga stúlka frá Stykkishólmi lag-
leg og sakleysisleg.. Okkur, síma-
stúlkunum, féll hún strax vel í geð,
enda urðum við ekki fyrir von-
brigðum. Agla var óvenjulega vel
gerð stúlka, geðgóð og velviljuð,
auk þess sem hún var vel greind og
bráðskemmtileg, talsvert vel lesin
og vel að sér þrátt fyrir litla
skólagöngu.
Ég man ekki eftir að slettst hafi
upp á vinskapinn hjá okkur öll
þessi ár, sem við unnum saman,
var þó oft mikið að gera við
símaafgeiðsluna og tók það oft á
taugarnar. Sama held ég að allar
hinar stúlkurnar geti sagt, sem
unnið hafa með henni.
Hún Agla var svo einstaklega
lagin á að segja eitthvað fallegt og
gott við mann eða um mann, mér
hlýnaði alltaf um hjartaræturnar.
Hún sagði það þá með bros á vör
og varð svo innileg, að ég efaðist
aldrei um að það kæmi beint frá
hjartanu.
En því miður var hún ekki
nægilega góð við sjálfa sig og því
brast heilsan. Ég hitti hana síðast-
liðið sumar, þá var henni mjög
brugðið, hún sagði þá við mig:
„Með Guðs hjálp sigraðist ég á
þessum erfiðleikum mínum“.
Blessuð sé minning hennar.
Fanney Guðmundsdóttir
OlafurMarel
Ólafsson — Kveðja
Fæddur 27. október 1972.
Dáinn 5. marz 1979.
Við, sem búum í þessum heimi,
erum í sífelldri leit að lífsham-
ingju. Við, keppumst við að ná sem
mestu efnalegu öryggi og þægind-
um. En innst inni vitum við þó, að
það er ekki tilgangurinn með
lífinu.
Öðru hvoru erum við flest minnt
á að veraldlegu gæðin eru ekki allt.
Á einni svipstund getur allt við-
horf breyst. Ástvinir okkar hverfa
skyndilega af sjónarsviðinu og við
stöndum eftir harmþrungin og
ráðþrota, og finnst að allri undir-
stöðu hafi verið kippt undan fótum
okkar. En Guð hefur sinn tilgang
með öllu, sem fyrir okkur kemur.
Við megum aldrei gleyma því, að
allt sem hann ákveður verður
okkur til góðs, ef við felum okkur
handleiðslu hans og forsjá, jafnvel
það, að börnin okkar séu kölluð
burt þegar þau eru rétt að byrja
lífið. En við megum treysta því að
þeim sé ætlað annað hlutverk en
þau hefðu getað innt af hendi hér.
Þetta verðum við að muna þegar
við sjáum á eftir Óla litla yfir í
annan heim. Hann, sem var svo
góður og hjálpsamur við alla, sem
hann umgekkst og óvenju þroskað-
ur af barni á þessum aldri, mun
njóta þess á nýjum verum. Óli átti
aðeins sex ár hér hjá foreldrum
sínum og ástvinum. En þessi fáu
ár eru þeim mikil og dýrmæt gjöf,
sem þau þakka af alhug fyrir.
Hann, þessi litli drengur, með
fallega brosið og tindrandi lífs-
gleði í augum, ætlaði svo margt að
gera. Hann ætlaði að verða dug-
mikill verzlunarmaður, eins og
pabbi hans og var öllum stundum
að hjálpa til við störfin í verzlun-
inni.
En umfram allt, ætlaði hann að
verða mikill íþróttamaður og var
sannarlega efni í hann. Allir þess-
ir hæfileikar hans munu þroskast
og halda áfram að njóta sín og
hann mun áfram verða sólargeisli
í lífi foreldranna og ástvinanna
hér og þeirra sem hann umgengst
nú.
Ég bið algóðan Guð, að leyfa
honum og frænda hans, sem var
farinn stuttu á undan honum, að
njóta návistar hvors annars. Þó að
tíu ár hafi skilið að fæðingu þeirra
hér, þá er það áreiðanlega stuttur
tími á eilífðarveginum. Vonandi
geta þeir orðið samferða á leið
sinni til eilífrar blessunar Guðs.
Ég og fjölskylda mín biðjum
Guð að styrkja foreldrana, litlu
systurina og alla ættingja og vini.
Stefanía Björg Björnsdóttir.