Morgunblaðið - 19.07.1979, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 19. JÚLÍ1979
21
dregst kostnaður frá áður en arði
er úthlutað til félagsmanna.
í hópi bestu ánna
Laxá í Kjós ásamt Bugðu er í
hópi laxauðugustu ánna í landinu
og hefur vatnasvæðið skipað
fyrsta sæti hvað mestu veiði
varðar eitt árið og önnur ár verið
ofanlega á þeim lista, sem fyrr
segir. Þá hefur silungsveiðin í
Meðalfellsvatni verið nokkur þús-
und silungar árlega auk nokkurr-
ar laxveiði. Netaveiði var hætt í
Meðalfellsvatni skömmu eftir 1940
og eingöngu stunduð stangaveiði í
vatninu. Greinarhöfundur minnist
með sérstakri ánægju veiðiskapar
í vatninu með Magnúsi Ólafssyni,
bónda í Eyjum, er hann stundaði
netaveiði í vatninu um og eftir
1940. Fyrir nokkrum árum var
gripið til þess ráðs vegna offjölg-
unar á bleikju í Meðalfellsvatni að
fækka henni með gildruveiði til að
koma á jafnvægi í fiskabúskap
vatnsins. Er beðið árangurs af
þeirri framkvæmd.
Allar fisktegundirnar
Á félagssvæðinu eru allar
vatnafiskategundirnar: lax,
bleikja, urriði og áll. Laxveiði
hefur verið að jafnaði um 1400
laxar á ári sl. 30 ár, en síðustu 10
ár hafa veiðst að meðaltali um
2000 laxar. Hins vegar veiddust að
meðaltali á árunum 1949-68 um
1000 laxar. Veiðin hefur því aukist
um 100% sl. 10 ár miðað við
fyrrgreint tuttugu ára tímabil.
Veiðin er stunduð með 12 stöngum
á félagssvæðinu auk silunga-
stanga í Meðalfellsvatni. Tekjur af
veiðinni hafa verið mjög góðar í
Kjósinni og munu vera greiddar á
þessu ári um 36.5 millj. kr. fyrir
veiðina á öllu svæðinu.
Fiskræktarframkvæmdir
Veiðifélag Kjósahrepps hefur
staðið fyrir ýmsum fiskræktarað-
gerðum, svo sem sleppingu seiða
af ýmsum stærðum. Framan af
var sleppt kviðpokaseiðum, síðar
sumaröldum seiðum og loks
gönguseiðum. Félagið hefur gert
ýmsar umbætur á gönguleiðum
laxins með því að auðvelda fiski
för um Pokafoss, sem er ofarlega í
ánni, og byggingu laxastiga í
Laxfoss, sem er skammt frá sjó og
var tímabundin hindrun fyrir
göngu lax upp ána.
Algengasta hindrun fyrir göngu
lax og göngu silungs upp ár eru
fossar, sem kunnugt er, og þeir eru
Þórufoss í Laxá í Kjós skammt neðan Stíflisdalsvatns.
æði margir hér á landi. Þrátt fyrir
það er merkilegt hvað göngufiskur
kemst víða langar leiðir eftir
ánum. I sumum ám kemst hann
upp á heiðar og afréttir, eins og í
Borgarfirði og Húnavatnssýslu og
reyndar einnig í Árnessýslu á
vatnakerfi Ölfusár. Fyrr var getið
um foss sem algengasta hindrun
göngufisks. En það er fleira sem
kemur til í því efni svo sem flúðir
og hávaðar í ám þar sem straum-
þungi er meiri en fiskur ræður við.
Þá er einnig lágur vatnshiti laxin-
um þröskuldur til frekara land-
náms í ám. Þá er hins og að gæta
að auðvitað getur tímabundið
vatnsleysi í ám hindrað göngu
fisks og hið sama er að segja um
mikil flóð.
Flestir fiskvegir hafa hreinlega
opnað áður lokaða leið, en hitt er
einnig að göngufiskur hefur átt
tímabundið í erfiðleikum að kom-
ast áfram upp ána. Þetta hefur
verið gert til þess að fiskur gæti
komist sem víðast um ána án tafa.
Er talið ákaflega mikilvægt að
laxinn þurfi ekki að eyða tak-
markaðri orku sinni í að giíma við
erfiðar hindranir, auk þess sem
veiðiskap er unnt að stunda fyrr
og víðar á vatnasvæðinu, en áður
var hægt að gera. í þessu efni má
nefna fyrrgreindar framkvæmdir
við Laxfoss í Laxá.
Fyrsta klak á íslandi
Auk klakstarfsemi Veiðifélags
Kjósarhrepps fyrr á árum, hefur
félagið unnið að lagfæringu á
ánum sjálfum til að bæta hylji,
auk veiðieftirlits og tilraunir hafa
verið gerðar á síðustu árum til að
eyða veiðivargi og stefnt að því að
koma í veg fyrir mengun á vatna-
svæðinu. Til gamans má geta þess,
að fyrsta klak á íslandi var
starfrækt á Reynivöllum árið
1884.
Tveir leigutakar
Eins og fyrr var skýrt frá er í
samþykkt veiðifélagsins ákveðið
að félagssvæðið sé leigt út til
stangaveiði. Hefur félagið leigt
annars vegar veiðina í Laxá og
Bugðu og hins vegar veiði í
Meðalfellsvatni. Leigutakar ánna
hafa verið um árabil þeir Páll G.
Jónsson og Jón H. Jónsson, en
félag sumarbústaðaeigenda við
Meðalfellsvatn hefur leigt veiðina
í vatninu.
85 veiðistaðir
I Laxá og Bugðu eru um 85
veiðistaðir víðs vegar um árnar og
er veiði ákaflega misjöfn á ein-
stökum veiðistöðum af eðlilegum
ástæum. Veiðifélagið hefur reynt
að bæta aðstöðu veiðimanna og
byggt hefur verið myndarlegt
veiðimannahús í tengslum við
skólahúsnæði að Ásgarði, en þar
er aðstaða fyrir mötuneyti veiði-
manna. Þá hafa verið lagfærðir
Veiðimannahús við Laxó í Kjós, sem Veiðifélag Kjósarhrepps reisti
rétt við skólann í Ásgarði, en þar er mötuneytisaðstaða fyrir
veiðimenn. (LjósmynHir: Einar Hannesson).
vegir að ánum og reynt að útbúa
veiðistaði á nýjum stöðum, m.a.
með því að setja stórgrýti á lygna
staði í ánum. Hefur veiðifélagið
varið verulegum fjárhæðum í
fyrrgreindu skyni og til fiskvega-
framkvæmdanna og seiðaslepp-
inga.
Arðskipting
Fyrr var greint frá arðskrá í
veiðifélagi. Arðskrá Veiðifélags
Kjósarhrepps hefur tvisvar verið
endurskoðuð frá því að hún var
fyrst sett árið 1950 og hefur hún
breyst í þá veru að meiri jöfnuður
hefur náðst í arðskiptingu. Þannig
hefur hlutur þeirra, er mestan arð
höfðu fyrst minnkað um fjórðung,
enda hafa ákvæði laga um arð-
skiptingu breyst á tímabilinu. I
fyrstu gerð var í lögum það
einungis sagt um arðskrá, að taka
ætti tilliti til veiði, en með löggjöf-
inni frá 1957 komu fyrrgreind
ákvæði um landlengd og fleira inn
í grundvöll þann, er arðskrá skal
byggja á.
Kristján Finnsson,
Grjóteyri formaður
Þrír menn hafa gengt for-
mennsku í Veiðifélagi Kjósa-
hrepps á þessu 30 ára tímabili og
var Ólafur Andrésson í Sogni
formaður í samtals 21 ár eða til
ársins 1970 að Gílsi Ellertsson,
bóndi á Meðalfelli, tók við. Gísli
var formaður til ársins 1976, en þá
varð Kristján Finnsson, bóndi,
Grjóteyri, formaður og er enn.
Vinsæl sumarhúsabyggð
Sú þróun hefur orðið í Kjósinni,
eins og á öðrum fallegum stöðum
eigi fjarri þéttbýlinu hér við
Faxaflóann, að margir hafa kosið
að koma sér fyrir með sumarhús
sín, enda er um klukkustundar
akstur þangað úr Reykjavík. Þess-
um sumarbústöðum hefur fjölgað
ört hin síðari ár. Fyrst komu þeir
við Meðalfellsvatn fyrir 1940, en
þar eru nú margir bústaðir. Nú er
svo komið að þeir eru dreifðir víða
um sveitina, m.a. er sumarheimili
KFUK í Vindáshlíð, sem kunnugt
er. Margir hafa kosið að byggja
sumarhús sín við strönd Hval-
fjarðar og hafa jafnframt báta-
skýli við húsið, eins og hjá þeim
við Meðalfellsvatn. Sumarbyggð
er því mikil í Kjósinni og þúsundir
stangaveiðimanna hafa á umliðn-
um árum sótt sér ánægju og
hollustu í veiðiskap í vatnasvæði
Laxár í Kjós.
varð að hneppa í fjötra Fimmtu-
dagsklúbbsins og snúa henni í
hring í völsum og vínarkrusum,
annars var hætta á að að prentvél-
ar Alþýðublaðsins stöðvuðust. Ein
vinnukona í altassilkikjól, krep-
dúsíni eða satíni kallaði á tvo
rallhýra sjómenn í landlegu,
skrafhreifinn rakaralærling eða
húsgagnasmið sem var kominn í
fínustu gerð af sandpappír og var
treystandi fyrir pólítúrúttekt.
Margt kvöldið stóðum við ungir
jafnaðarmenn í anddyri Alþýðu-
hússins og seldum aðgönguniiða,
meðan hljómsveit Tage Möller lék
seiðandi dans- og dægurlög og
Guðmundur dyravörður Magnús-
son stóð sem brimbrjótur í and-
dyrinu, skildi sauði frá höfrum, en
læsti dyrum þess í milli og vatt sér
upp á sviðið og tók undir í viðlagi
með hljómsveitinni með djúpri
innlifun og karlmannlegri rödd
sinni, ef söngvarinn var forfallað-
ur eða hafði fengið sér svingom.
Fyrir kom að nauðsynlegt
reyndist að afgreiða óeirðamenn
með spítalavinki, en það heyrði til
undantekninga.
Það henti að annarskonar
fagnaður væri í húsakynnum Al-
þýðuhússins en áðan var lýst,
vinnukonudansleikir. í lok
Alþýðusambandsþinga var stund-
um efnt til hátíða. Þá söfnuðust
flokksforingjar og nefndakóngar
með óbreyttum ýmsum og fluttu
ræður, sungu og skemmtu sér. Ein
slík kvöldstund er einkum í minni.
Þá voru viðstaddir ýmsir kunnir
menn m.a. Jón Baldvinsson
bankastjóri og forseti Alþýðu-
sambandsins til margra ára. Við
borð hans sátu Guðmundur Haga-
Pétur Pétursson
lín, er enn hokraði á hjáleigukoti
flokksins, og fleiri nafnkenndir.
Eggert Claessen formaður Vinnu-
veitendasambandsins var helsti
forvígismaður andstæðinga. Var
nafn hans oft nefnt og kveðið að
því með sérstökum hætti. Allt var
það með ástlausum áherzlum, þótt
engar meiðingar fylgdu. En þessi
vísa situr í minni og var hún
sungin við raust og mikið hlegið
við borð Jóns og Hagalíns:
Þarna stendur Stenka Raein,
Stenka Raain, vinur minn.
Ekkert líkur Eggert Claesaen,
elaku hundakroppurinn.
Jafnan varð að hafa gát á
ferðum blaðamanna Alþýðublaðs-
ins, að þeir næðu að skila handrit-
um í prentsmiðju blaðsins, en í
hana var gengið um sömu útidyr
og lágu að danssalnum.
Mér er nær að halda að hring-
stiginn sem kom síðar milli rit-
stjórnar og prentsmiðju hafi svift
blaðið hollum tengslum við al-
múgann er steig dans á kjallara-
botni Alþýðuhússins.
Gestir af allt öðru tagi söfnuð-
ust til kaffidrykkju í Ingólfskaffi,
á efri hæð veitingasala. Þar mátti
líta mannval. Vilmundur land-
læknir Jónsson, Árni Pálsson.
prófessor, Sigurður Jónasson, for-
stjóri Tóbaks, Friðfinnur Olafs-
son, viðsk.fr. Þangað komu og
safnverðir, starfsmenn ríkisstofn-
ana úr grenndinni og var það allt
hið menningarlegasta kompaní.
Sigurður Jónasson gerði strangar
kröfur til borðbúnaðar. Varð jafn-
an að hita bolla hans áður en borið
var fram. Öllum bar saman um að
kleinur veitingastaðarins væru
hreint afbragð. Og svifléttar
starfsstúlkur gengu um beina og
eiga menn enn ljóð og stökur er
þeim voru kvéðnar.
Þá má nefna að matargestir
fjölmenntu í kjallara. Sumir fastir
í fæði, eins og sagt var. í hópi
þeirra gat að líta Magnús Bjarn-
freðsson, sjónvarpsmann síðar og
bæjarfulltrúa. Hinn minnisstæð-
asti þeirra mun þó vera, vegna
kveðsskapar, Leifur Haraldsson,
sá er kvað vísuna þjóðfrægu:
Ungu skáldin yrkja kvæði
án þess að geta það.
Á Ingólfskaffi ég er í fæði,
án þess að éta það.
Seinni tíma skýrendur hafa
bent á að e.t.v. sé orsakanna að
leita í því, að Magnús Bjarnfreðs-
son var sessunautur Leifs og að
hann hafi bætt á sig því sem Leifi
var annars ætlað. Þykir vöxtur
hans ekki rýra þá kenningu.
Oddur Ólafsson forstjóri, gam-
all baðstofufélagi Þórbergs Þórð-
arsonar og mikill heiðursmaður,
tók upp þykkju fyrir Ingólfskaffi,
ef að því var veitzt. Hann sá
einnig um að dansleikir færu fram
af hóflegri siðsemi og engum hefði
til hugar komið að stíga þar
„engladans", í líkingu við þann er
Þórbergur auglýsti í Ofvitanum, á
sínum tíma.
Fimmtudagskvöld
Dökkir skýjaflákar hrannast
upp á himni. Þeir sigla hraðbyri
og velkjast í vindinum. Hvað nú,
ungi maður? Saga Hans Fallada
er framhaldssaga Alþýðublaðsins
á þessum árum.
Uppi á lofti, í ritstjórnarskrif-
stofu Alþýðublaðsins, situr Magn-
ús Ásgeirsson, skáld og ljóðaþýð-
andi og les prófarkir að þýðingu
sinni á bók Douglas Reed: Hruna-
dans heimsveldanna. Niðri í kjall-
ara stígur heil starfsstétt, vinnu-
konurnar, fyrstu sporin í hruna-
dansi eigin stéttar. Og um sömu
mundir berast að eyrum fyrstu
tónar örlagastefs Alþýðublaðsins:
Hugsjónaflótti og ringlureið.
í bið minni eftir próförkinni að
Morgunblaðsgrein minni verður
mér reikað að skáp í ritstjórn-
arskrifstofunni. Hann geymir öll
dagblöð sem út koma í borginni.
Ég þarf að leita að einhverjum
tilvitnunum í greinum er hafa
birst undanfarið. Öllu er vel óg
skipulega fyrirkomið. Hér trónar
Þjóðviljinn í traustri möppu. Ég
fletti blöðum. Þarna lofar einhver
úr geistlegri stétt blaðið sem
málgagn kristindómsins. Og hér
lýsir annar ritstjórinn máltíð þar
sem hann neytir páskalambsins
með rabbíanum af Keflavíkur-
flugvelli. Tíminn skipar hér einnig
sinn sess. Samkvæmt nýjustu
fréttum um fjárhagsstöðu hans
ætti hann að heita Tíminn og
Eilífðin. Borin von að hægt verði
að greiða skuldir Tímans hérna
megin grafar þótt margir beri
hann fyrir brjósti. Fyrrum rit-
stjóri Tímans veðjar fremur á
Vísismenn og hefir gerst svart-
stakkur þeirra.
Og Dagblaðið. Þarna er verð-
launamynd franska ljósmyndar-
ans. Ær, sem orðið hafði vargi að
bráð við Heklurætur. Snilldarvel
tekin mynd og táknræn. Skepnan
reisir hornfrítt höfuð sitt og hefir
lagst, sem til hvíldar væri. Það er
hinsta hvíldin. Ef hvíld skyldi
kalla. Vargurinn hefir unnið á
henni. Við augum lesandans blasir
hryggðarmynd grimmúðugrar
baráttu tegundanna. Hvít og nak-
in beinin æpa úr hryggnum miðj-
um. Engin kjöttætla sjáanleg, en
lagðprúð gæran hylur það sem enn
er eftir af holdi.. „Sjá.nú hvað ég
er beinaber" gæti myndin heitið.
Eða: Séra Guðmundarkynið á dög-
um Steingríms landbúnaðarráð-
herra og Jónasar Dagblaðsrit-
stjóra. Þriðja tillagan kæmi einn-
ig til greina. T-bonesteik Fram-
sóknarflokksins.
Utigangsrollur, innilömb og
bjöllusauðir. Eru það ekki flokk-
arnir sem veröldin skiptist í?
Það væri synd að segja að
fjölbreytni skorti í íslenskum
blaðaheimi.
Pétur Pétursson þulur.