Morgunblaðið - 19.07.1979, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 19. JÚLÍ 1979
33
sér m.a. meiri skattheimtu, hærra
gengi (ef atvinnugreinin skiptir
verulegu máli í útflutningi) og
lægra söluverð. Ef íslenzkur sjáv-
arútvegur nyti sömu styrkja og
norskur sjávarútvegur væri hægt
að skrá krónuna innan við 300
krónur gagnvart dollar, í staðinn
fyrir 345 krónur.
Okkur Islendingum hættir mjög
til samanburðar á lífskjörum við
aðrar þjóðir. Við erum ákaflega
kröfuharðir i þeim samanburði.
Okkur nægir ekki að tilheyra þeim
10% jarðarbúa sem við best lífs-
kjör búa á efnahagslegan mæli-
kvarða. Við erum á góðri leið með
að telja sjálfum okkur trú um að
hér á landi sé óbúandi vegna þess
að við náum ekki að vera meðal
þeirra 5% jarðarbúa, sem best
lífskjörin hafa. Við stöndum ákaf-
lega illa í öllum samanburði í
grunntölum kaupgjalds af því að
við kjósum að haga vinnu og
launum á mjög sérkennilegan
hátt. Þórður gerir að umtalsefni
athugun Bolla Bollasonar, hag-
fræðings hjá Þjóðhagsstofnun um
vinnutíma og laun á íslandi og
hinum Norðurlöndunum: „Niður-
staðan var sú, að vinnutími hér á
landi væri um 20 af hundraði
lengri og laun 40—60 af hundraði
lakari en á hinum Norðurlöndun-
um.“ (hér verð ég að gera tvær
athugasemdir utan dagskrár þó að
þær skipti ekki meginmáli: Smá
mistök og auðskýranleg valda því
að Þórður telur að Bolli hafi
komist að þeirri niðurstöðu að
kauptaxtar, ekki laun, væru 40—
60% lakari hér en á hinum
Norðurlöndunum. Raunveruleg
niðurstaða Bolla var að kauptaxt-
ar hér væru 30—40% lakari og er
þá Finnland ekki talið með. En
hvers vegna telur Þórður Finn-
land ekki með? Af því að við
berum okkur ekki saman við lönd
sem sýna hagstæðan samanburð
fyrir okkur. Við berum okkur ekki
einu sinni lengur sjaman við Band-
aríki Norður-Ameríku).
30—40% munur á kauptöxtum
er gífurlega mikill munur. Þessi
munur segir engan veginn til um
mismun á lífskjörum þar sem
yfirvinnan hér vegur mjög á móti
og svo eru óbeinu launin miklu
hærri hér en annars staðar á
Norðurlöndum, nema í Svíþjóð þar
sem munurinn er ekki mjög mik-
ill. Verði lagður á auðlindaskattur
hér eins og Félag ísl. iðnrekenda
leggur til, og gengið lækkað eins
og sömu tillögur gera ráð fyrir, þá
eykst ennþá munurinn á milli
kauptaxta hér og á hinum Norður
löndunum, svo að jafnvel Finn-
land yrði samanburðarhæft. Þetta
myndi gerast af sjalfu sér við
álagningu skattsins án þess að
neitt annað breyttist. An þess að
lífskjör versnuðu hér nokkurn
skapaðan hlut. Ef að sú sannfær-
ing mín, sem ég hef áður lýst í
þessari grein, að lífskjör myndu
versna í raun við álagningu auð-
lindaskatts er rétt, þá hygg ég að
sá einn samanburður yrði gerður á
milli launa hér og á hinum
Norðurlöndunum að fáir treystu
sér við að búa. Og jafnvel þó að
lífskjörin versnuðu ekki við álagn-
ingu auðlindaskatts þá ætla ég að
það sé engin pólitískur möguleiki
að gera það vegna samanburðar-
ins við aðrar þjóðir.
Við lifum nefnilega í heimi með
öðrum þjóðum. Við verðum í
ýmsum tilfellum að taka tillit til
þess hvernig málum er hagað
annars staðar. Ef auðlindaskattur
væri almennt lagður á sjávarút-
veg, og að sjálfsögðu væri það
okkur mjög hagstætt að hann
væri viðurkenndur sem kostnað-
arliður í heimsviðskiptum, mynd-
um við að sjálfsögðu gera slíkt hið
sama. En þvert á móti lifum við í
heimi þar sem sjávarútvegur er
mjög almennt styrktur. Og það
getur verið spurning hvenær við
neyðumst til að taka upp fjár-
hagslegan stuðning við okkar
sjávarútveg af því að aðrar þjóðir
gera það. Nú þegar verður ekki hjá
því komist að þjóðfélagið í heild
greiði hluta af olíuhækkun fisk-
veiðiflotans um stundarsakir. En
sú mesta hætta sem lífskjörum
Landsmót A A um helg-
ina í Galtalækjaskógi
okkar stafar nú er að styrkir til
sjávarútvegsins lækki verð sjávar-
afurða á heimsmarkaði. Þess
vegna ber okkur að berjast á móti
því alls staðar þar sem við fáum
því við komið að styrkir séu
auknir til sjavarútvegs.
A þessari stundu gætum við
breytt skipun efnahagsmála þann-
ig að samanburður við hin Norð-
urlöndin yrði sambærilega hag-
stæður. Við gætum t.d. lagt á
aukna skatta þannig að við næð-
um sömu prósentu í skattheimtu
og Norðmenn. Við gætum notað
þessa skattpeninga til þess að
styrkja sjávarútveginn eins og
Norðmenn gera. Að því loknu
gætum við hækkað gengið í 280—
290 krónur dollarann. Að svo
loknu gætum við farið upp á haug
og hælt okkur af því að heildar-
laun væru hærri á íslandi en í
Noregi. Og þó, þetta gætum við
ekki. Norskur iðnaður virðist þola
þetta skipulag í méginatriðum,
en íslenskur iðnaður þyldi þetta
ekki. Hann hryndi eins og spila-
borg. Hann hryndi vegna þess að
hann gæti ekki búið við óhagstæð-
ara gengi en sjávarútvegurinn,
hann þarf hagstæðara gengi en
sjávarútvegurinn. Um það stendur
baráttan. Að leggja á auðlind-
askatt til þess að halda iðnaðinum
á þessu stigi væri algjörlega
fráleitt. Að leggja á auðlindaskatt
til þess að auka iðnað sem stendur
á þessu stigi væri glapræði. Á
undanförnum áratugum hefur
staða iðnaðarins í heiminum verið
slík að í hugum manna þýðir
iðnríki nánast sama og auðugt
ríki. Iðnaður hefur haft yfirburði
yfir matvælaframleiðslu. Nema á
Islandi. Þar hefur iðnaður aldrei
getað náð sér almennilega á strik.
Það verður að breytast. En það
verður að breytast á annan hátt
en þann að iðnaðurinn dragi aðrar
atvinnugreinar með sér niður í
gröfina.
Auðlindaskattur
og fiskveiðar
Auðlindaskattur breytir engu
um stjórnun á fiskveiðum. Þó að
auðlindaskattur yrði lagður á
verður eftir sem áður að ákveða á
sama hátt og nú er gert hvaða
aflamagn megi taka hverju sinni.
Árum saman hefur verið ákveðið
humarmagn. Veiðum hefur verið
hætt þegar því magni hefur verið
náð. Ákveðið hefur verið um
síldarmagn. Farið hefur verið
fram úr því magni þegar sjávar-
útvegsráðuneytið hefur leyft það.
Framkvæmd þess hefði ekki getað
orðið á nokkurn annan hátt þó að
lagður hefði verið á auðlindaskatt-
ur í formi sölu veiðileyfa. Frá
sjónarmiði fiskverndunar hefur
auðlindaskattur því ekkert gildi
umfram aðrar aðferðir sem hægt
er að nota og notaðar hafa verið.
Hins vegar kann auðlindaskatt-
ur að hafa veruleg áhrif á fiski-
skipaflotann og einstök byggðar-
lög. Og það er um þau áhrif sem
mig vantar upplýsingar. Mig vant-
ar upplýsingar um það hvernig
það má vera að það sé hagstætt að
selja veiðileyfi til hæstbjóðanda,
sem hlýtur að hafa þann tilgang
að einhverjir verði útundan með
leyfi, Neskaupstaður þetta árið,
síðan Isafjörður og svo gjarnan
Hafnarfjörður og þannig áfram.
Iðnrekendur segja að þetta sé
besta leiðin til þess að komast hjá
pólitísku skæklatogi. Það er iðn-
rekenda að sanna það. Ég fæ ekki
betur séð en að þetta skipulag
hefði það í för með sér að heilu
breiðunum af fólki væri stefnt til
Reykjavíkur til þess að fá leiðrétt-
ingu mála sinna. Því að atvinnulíf
í heilum byggðarlögum verður
ekki lagt í rúst án þess að
alþingismenn byggðarlagsins,
sveitarstjórnir eða bæjarstjórnir
og forystumenn atvinnulífs og
verkalýðsfélaga snúist til varnar,
hvort sem það er kallað pólitískt
skæklatog eða eitthvað annað. En
ég bíð eftir skýringum iðnrekenda.
Þessar hugmyndir eru svo langt
fyrir ofan minn skilning að ég
kem satt að segja ekki auga á hvað
fyrir þeim vakir.
AA-SAMTÖKIN á íslandi
efna til árlegs landsmóts
um næstu helgi, dagana
20. til 22. júlí. Mótið verð-
ur að þessu sinni haldið í
Galtalækjarskógi, í Lands-
sveit í Rangárvallasýslu.
Dagskrá mótsins, sem
jafnframt er fjölskyldu-
mót, verður sem hér segir:
Föstudagur 20. júlí:
kl. 20:00 mótið sett. Kvöldvaka —
varðeldur — dans.
Ósló 17. júlí Irá írótta-
ritara Mbl. Jan Erik Lauré
NORSK stjórnvöld hafa
þungar áhyggjur af veið-
um Rússa við Jan Mayen.
Norskt varðskip hefur
ekki verið sent á Jan May-
en-svæðið, en Orion-flugvél
frá norska sjóhernum hef-
ur flogið þar yfir og voru
þá taldir þar um 100 rúss-
neskir togarar. Það voru
norskir rækjusjómenn,
sem tilkynntu norskum
yfirvöldum um þennan
flota.
Rússarnir eru sennileg-
ast að veiða rækju og/eða
kolmunna, en fullyrðingum
um síldveiðar er vísað á
bug á þeim forsendum að
við Jan Mayen sé ekki síld
að hafa. Már Elísson fiski-
málastjóri Islands sagði í
Laugardagur 21. júlí:
kl. 08:30 Tjaldbúðir vaktar.
kl. 09:00 Sameiginlegur morgun-
verður.
kl. 10:00 Opinn AA-fundur.
kl. 12:00 Hádegisverðarhlé.
kl. 13:30 Utileikir ýmsir — sér-
staklega minnt á „ÁR BARNS-
INS“.
kl. 17:00 Opinn Al-anon fundur.
kl. 20:00 AA-fundur.
kl. 21:30 Kvöldvaka — varðeldur
samtali við NTB, að íslend-
ingar vissu ekki til þess að
Sovétmenn veiddu síld á
Jan Mayen-svæðinu, en
sennilegast væri að þeir
stunduðu kolmunnaveiðar.
I viðræðum við íslend-
inga um norska fiskveiði-
lögsögu við Jan Mayen og
stjórnun á veiðum þar lagði
norska ríkisstjórnin þunga
áherzlu á hættuna af nýj-
um veiðiþjóðum. Norsk
stjórnvöld óttast nú að
Sunnudagur 22. júlí:
kl. 08:30 Tjaldbúðir vaktar.
kl. 09:00 Sameiginlegur morgun-
verður.
kl. 10:00 Helgistund. Mótsslit —
kveðjur.
Landsmót AA-samtakanna und-
anfarin ár hafa verið vel sótt, og
er búist við mikiili þátttöku að
þessu sinni. Þátttökugjald fyrir
fullorðna er 2500 krónur, en ekk-
ert fyrir börn, 14 ára og yngri.
sovézki flotinn á Jan May-
en-svæðinu bíði þar loðnu
og hefur verið gefið í skyn,
að sé það reyndin kunni
viðhorf íslendinga til
norskrar fiskveiðilögsögu
við Jan Mayen að breytast.
Tvö norsk leitarskip
héldu í dag til loðnuleitar á
Jan Mayen-svæðinu, en um
fimmtíu norsk skip bíða
þess að sumarloðnuveið-
arnar hefjist, sem verður
23. júlí.
EFÞAÐERFRETT-
NÆMTÞÁERÞAÐÍ
MORGUNBLAÐINU

AUGLYSINGA-
SÍMINN ÉK:
22480
'fáSfiettioHcL Bátar
Loksins fengum við örfáa báta af gerðinni Shetland 570.
Shetland hefur sannaö ágæti sitt viö íslenzkar aöstæöur.
Shetland er öruggur, enda byggöur þannig aö hann getur ekki sokkiö.
Shetland kemur fullkláraöur m. segli, vask, siglingaljósum o.m.fl. Fallegur
bátur á góöu veröi.
Fáum á næstu dögum nokkra
Shetland GH14 báta. Þeir eru
af norskum ættum þessir og
framleiddir af hagleiksmönn-
um Shetland. Lengd: 4.30 m.
Allir tvöfaldir. Gott verö.
Við bjóðum að sjálfsögðu Chrysler
utanborðsvélar fyrir Shetland.
Þekkt bjónusta og gott verð.
Vélar & Taeki hf.
TRYGGVAGATA 10 BOX 397
REYKJAVÍK SlMAR: 21286-21460
— dans.
Norðmenn óttast að rússneski
flotinn við Jan Mayen bíði loðnu