Morgunblaðið - 19.07.1979, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 19. JÚLÍ 1979
25
Sovéski ryk-
suguflotinn
farinn
fjær landi
GEYSISTÓR floti sovéskra og
austur-þýskra veiðiskipa hefur
að undanförnu verið að veiðum
við 200 mflna mörkin út af
Langanesi, eins og skýrt hefur
verið frá f Morgunbiaðinu. í
flotanum hafa einnig verið skip
frá öðrum rikjum, svo sem
Búlgariu, en allt að 100 skip
hafa verið í flotanum. Að sögn
Landhelgisgæslunnar hefur
fiotinn nú fært sig utar, og er
nú langt frá fiskveiðimörkun-
um, en á tímabili var hluti
togaraflotans innan þeirra, eitt
skipið mældist til dæmis 30
mflum innan íslensku
fiskveiðimarkanna.
Samkvæmt upplýsingum sem
Morgunblaðið hefur fengið hjá
Landhelgisgæslunni er hér á
ferðinni svokallaður „ryksugu-
floti," og eru í honum fjöldi
birgða- og verksmiðjuskipa auk
hinna eiginlegu veiðiskipa. Skip-
in eru stór, togararnir sumir frá
2500 til 3000 lestir að stærð.
Veiðiskipin skila afla sínum til
verksmiðjuskipanna, stundum á
þann hátt að varpan er dregin að
þeim, og verksmiðjuskipið sogar
fiskinn síðan upp til vinnslu.
Þarf áhöfn togaranna þá ekki að
hafa fyrir því að hífa aflann um
borð eða að vinna hann. Með
þessu fæst mun meiri afli, auk
þess sem fiskiskipin þurfa aldrei
að tefja sig á því að sigla til
fjariægra hafna með afla sinn.
Sovéskur togari lónar við 200 mflna fiskveiðimörk íslendinga. Um
eitt hundrað skip voru f flotanum á 200 mflna mörkunum fyrir
nokkrum dögum.
Eitt sovésku skipanna að veiðum rétt útan 200 mflna fiskveiðimarkanna út af Langanesi fyrir
skömmu. betta er stór togari, lfklega um 2500 lestir að stærð. Ljósm.: Sigurjón Hannesson.

Sovéskur togari á togveiðum. Fáni Sovétrfkjanna biaktir við hún. Mörg sovésku skipanna reyndust
vera fyrir innan 200 mflna mörkin fyrir nokkrum dögum, og eitt skipið var að veiðum 30 mflur innan
þeirra.
Forráðamenn steypustöðvanna um sandvandræðin:
Telja unnt að nota þveginn
sand úr Hvalfirði ásamt
notað væri þvegið efni úr Hval-
firði með 7,5% kísilryki í hrað'-
sementi væri þenslan eftir 12
mánuði 0,035% en hámerksþensl-
an mætti vera 0,1%. Til væri
einnig niðurstaða rannsokna á
óþvegnum sandi úr Hvalfirði
blönduðum hraðsementi með 7,5
kísilryki en sú raíinsókn hefði
staðið í 4 mánuði og þar hefði
þennslan verið 0,03% en gerð væri
krafa um að þennslan færi ekki
yfir 0,05% eftir 6. mánuði.
„Þessi 4 mánaða prófun bendir
til þess“, sagði Sveinn, „að jafnvel
þó að Hvalfjarðarefnið sé ekkert
þvegið standist það kröfur sé það
notað með hraðsementi blönduðu
7,5% kísilryki. Sé Hvalfjarðarefn-
ið þvegið samkvæmt sömu kröfum
og Saltvíkurefnið teljum við
rannsóknarniðurstöður gefa það
sementi blönduðu kísilryki
og portlandssementi blönduðu 5%
kísilryki hefði undirgengist 12
mánaða próf á rannsóknarstofu
og hefði þensla þess verið 0,062%
en kröfur yfirvalda væru að
þenslan færi ekki yfir 0,1%.
Kísilryk vegur upp á móti alkalí-
virkni steypunnar. í því tilviki að
— meðan betri námur finnast ekki
„VIÐ skiljum ekki rökin fyrir
því að leyfa notkun á Saltvíkur-
efninu en banna notkun á
þvegnu Hvalfjarðarefni með
hraðsementi blönduðu 7,5% kís-
ilryki. Rannsóknarniðurstöður
sýna að okkar dómi að það er
jafn gott að nota þveginn sand
úr Hvalfirði meðan betri efnis-
námur finnast ekki eins og að
nota Saltvikurefnið sem ekkert
óyggjandi er vitað um,“ sagði
Sveinn Valfells verkfræðingur
hjá Steypustöðinni f Reykjavfk f
samtali við Mbi. í gær. Fram
kom hjá Sveini og Vfglundi
Þorsteinssyni, framkvæmda-
stjóra Steypustöðvarinnar B.M.
Vailá, að steypustöðvarnar eiga
nú mjög takmarkaðar birgðir af
sandi og ef ekki tekst að finna
sand, sem heimilað yrði að nota
sem fyrst f nægu magni, drægi
verulega úr framleiðslu steypu-
stöðvanna á steypu og bið yrði á
að menn gætu fengið steypu
afgreidda.
Sveinn Valfells sagði að þó svo
að unnt væri að nálgast sand á
landi þá hefðu steypustöðvarnar
takmarkaðan tækjakost til slíkra
flutninga og einnig gætu muln-
sýndi sig að þensla efnis þaðan,
sem hefði verið þvegið úr fersku
vatni, væri innan þeirra marka,
sem kröfur væru gerðar um.
Nefndi hann í þessu sambandi að
steypa úr þvegnu Hvalfjarðarefni
ingsvélar í námunum ekki annað
nema takmörkuðu. Sagði Sveinn
að forráðamenn steypustöðvanna
ættu erfitt með að skilja hvað réði
þessari hvatvíslegu ákvörðun að
banna Hvalfjarðarefnið, því það
Sanddæluskipið Sandey landar sandi í Reykjavík. í gær leitaði sanddæluskip á vegum Björgunar h.f.
að hugsanlegum sandnámum á sjávarbotni í nágrenni Reykjavíkur. Að sögn Einars Halldórssonar.
skrifstofustjóra Björgunar, hafa skip fyrirtækisins flutt á land um 4000 tonn af möl og sandi á
sólarhring, þegar þau hafa verið í fiutningum á steypuefni til Reykjavíkur en þeim flutningum sinna
þau hálft árið. Einar vildi að svo komnu máli ekki tjá sig frekar um þann steypuefnisvanda, sem nú
væri við að fást.
jakvæða niðurstöðu að óhætt sé
að nota það meðan betri námur
finnast ekki,“ sagði Sveinn.
„Eg tel að sú ákvörðun að
banna notkun á Hvalfjarðarefn-
inu byggi ekki á traustum grund-
velli, því ýmsar rannsóknanið-
urstöður benda til að með góðum
þvotti og notkun á sementi sem
blandað er í 5 til 7,5% kísilryki sé
viðunandi að nota Hvalfjarðar-
efnið. Þessar rannsóknaniður-
stöður gefa vísbendingu en eru
ekki óyggjandi," sagði Víglundur
Þorsteinsson, framkvæmdastjóri
B.M. Vallár. Víglundur sagði að
steypustöðvarnar væru nú að
skrapa saman sandi á landi og
með því ættu að vera til birgðir,
sem dygðu til 2—3 vikna steypu-
framleiðslu. Þá væri búið að
semja við Grjótnám Reykjavík-
urborgar um að það byrjaði í dag
að mylja grjót í sand en við það
tvöfaldaðist verðið á efninu. Talið
er að með því að mylja grjót í
Grjótnáminu megi daglega fram-
leiða um 400 tonn af sandi, dagleg
þörf stöðvanna er um 1700 tonn,
þegar þær framleiða með fullum
afköstum.
„Við erum hreinlega ekki búnir
að átta okkur á því hvernig við
bregðumst við þessum vanda en
það er hætt við að menn geti ekki
fengið steypu afgreidda um leið
og pantað er,“ sagði Víglundur og
bætti við: „Ein leiðin, sem til
greina kemur, er að við reynum að
frygfcja lágmarksefnisaðdrætti á
sandi til að geta framleitt 300 til
400 rúmmetra á dag en með
fullum afköstum hÖ?U~ vio"tram-
iéitt Ó50 til 600 rúmmetra. Með
þessum vinnubrögðum erum við
að hverfa 20 ár aftur í tímann í
efnisaðdráttum. Ef reyndin verð-
ur sú að við verðum að flytja 150
til 200 þúsund tonn af efni á landi
árlega verðum við að skoða í fullri
alvöru hvort ekki sé tímabært að
leggja járnbraut til að sinna
þessum flutningum."