Morgunblaðið - 10.08.1980, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 10. ÁGÚST 1980
25
Birgir ísl. Gunnarsson:
Hókus - Pókus
Eitt vinsælasta atriðið í
fjölleikahúsum um allan
heim eru sjónhverfinga-
menn, sem sérstaklega ha-
fa þjálfað sig í að láta
hlutina sýnast öðru vísi en
þeir eru. Áhorfendur þre-
ytast aldrei á að láta
blekkja sig og klappa þeim
mest lof í lófa, sem er
snjallastur í sjónhverf-
ingarbrögðum sínum.
Flestir eiga minningar
um slíkar sýningar. Meira
að segja í Kína eru snjallir
menn á þessu sviði. Það
sáum við m.a. þrír ferða-
langar frá Reykjavík, sem
þar vorum á ferð fyrir
skömmu. Einn daginn
sigldum við á fljótabáti
niður eftir ánni, sem
Shanghai stendur við. Á
leiðinni var öllum farþeg-
um safnað saman mið-
skips til að horfa á sjón-
hverfingamann, sem þar
lék listir sínar. Hann
framkvæmdi hin furðu-
legustu töfrabrögð. Hann
töfraði m.a. lifandi fugla
fram úr ermum sínum,
sauð hrísgrjón í lófa sín-
um og með óskiljanlegum
hætti töfraði hann unga
stúlku ofan í tóman kassa
— og síðan úr honum
aftur eitthvað út í busk-
ann. Allir höfðu gaman að
— einkum börnin.
Að sýningu lokinni var
sjónhverfingamanninum
klappað lof í lófa og meira
að segja stúlkan var komin
aftur og hneigði sig. Hún
var þá enn lifandi eftir allt
saman. Síðan þvoði sjón-
hverfingamaðurinn farð-
ann framan úr sér og
settist og beið eftir næstu
ferð og nýjum áhorfend-
um. Þó að hann væri
starfsmaður kínverska
ríkisins, eins og flestir
Kínverjar, þá var hann
ekki kallaður til frekari
trúnaðarstarfa af hálfu
ríkisstjórnarinnar. Kín-
verjar vilja að sjón-
hverfingamenn haldi sér
við fjölleikahúsin — aðrir
eiga að stjórna ríkinu.
Hér á íslandi er þessu
öðruvísi farið. Hér finnast
sjónhverfingamenn helzt í
stjórnarráðinu. í ríkis-
stjórninni keppast menn
við að láta hlutina sýnast
öðru vísi en þeir eru.
Tökum t.d. verðbólguna.
Þessa dagana er ríkis-
stjórnin að reyna að láta
verðbólguna hverfa með
því að segja „hókus pók-
us“. Tvær sjónhverfingar-
aðferðir eru mest áberandi
um þessar mundir.
Ekki vorum við borg-
armenn fyrr komnir frá
Kína en í ljós kom, að ráða
átti niðurlögum verðbólg-
unnar með því töfrabragði
að halda niðri verði á
heitu vatni í Reykjavík.
Skipti þá engu máli þótt
það stöðvaði framkvæmdir
Hitaveitunnar og fleiri en
ella þyrftu að nota dýrari
hitunaraðferðir, einkum
olíu. Það er ekki verðbólga.
Verðbólga er aðeins það,
sem mælist í vísitölunni
en ekki það sem fólkið þarf
að borga í raun. Aðalatrið-
ið er að láta hlutina sýnast
öðru vísi en þeir eru.
Birgir ísl. Gunnarsson.
Annað snjallt töfra-
bragð eru niðurgreiðslurn-
ar. Þær miða að því að láta
fólk halda að mjólk og kjöt
kosti minna en það kostar
í raun. Fyrst borgar þú
hluta af verðinu í búðinni
og síðan afganginn seinna
í sköttunum — og alltaf
þurfa skattarnir að
hækka, því að stöðugt er
verið að hækka niður-
greiðslurnar. Vísitalan
mælir svo aðeins verðið í
búðinni. Verðbólga ríkis-
stjórnarinnar verður því
minni en ella, þó að verð-
bólgan minnki ekkert hjá
okkur hinum.
Hinsvegar dettur ríkis-
stjórninni ekki í hug að
gera neinar ráðstafanir,
sem duga í raun til lengd-
ar í baráttunni við verð-
bólguna, enda er það ekki
tilgangur sjónhverfinga-
manna að breyta neinu í
alvöru. „Tryllekúnstn-
erinn" frá Shanghai ætlaði
heldur aldrei að láta síulk-
una hverfa alveg. Hann
var bara að plata okkur,
enda kom stúlkan fram í
lokin og hneigði sig.
Ráðherrarnir í ríkis-
stjórninn myndu gera
mikla lukku á fljótabátn-
um frá Shanghai. Mest
myndi verða klappað, þeg-
ar verðbólgan kæmi fram í
sýningarlok og ljóst væri,
að hún hefði stækkað um
helming frá því hún var
látin hverfa. Þá myndu
kínversku krakkarnir
skellihlæja.
PannÍK sér teiknari breska blaðsins The Times bangsann, sem var tákn Olympiuleikanna í Moskvu.
Misskilningur
um NATO-fé
Nýlega birtist grein hér í blað-
inu eftir Halldór Jónsson, verk-
fræðing, þar sem þessi setning
stóð meðal annars: „Þess vegna
höfum við í gegnum NATO kostað
vegagerð í Noregi.“ í þessari
stuttu setningu felst misskilning-
ur, sem ástæða er til að leiðrétta,
því að fleiri en Halldór Jónsson
eru þeirrar skoðunar, að íslend-
ingar hafi með aðild sinni að
Atlantshafsbandalaginu tekið að
sér að fjármagna vegagerð í Nor-
egi.
Á vegum Atlantshafsbanda-
lagsins eru samin reglulega fram-
kvæmdafjárlög, svonefnd „Infra-
structure“-fjárlög, til að greiða
kostnað við hernaðarmannvirki í
aðildarlöndunum, sem eru til sam-
eiginlegra nota í þágu varna
aðildarlandanna. ísland er ekki
aðili að þessum sjóði, en greitt er í
hann eftir ákveðnum reglum og
landið, þar sem framkvæmdir
fyrir fé úr honum eru unnar,
greiðir auk þess sérstakan kostnað
við þær beint, s.s. ef kaupa þarf
land, leggja vegi, vatnsleiðslur og
raflínur. Þegar rætt er um það, að
Norðmenn hafi fengið fé frá Átl-
antshafsbandalaginu í landi sínu,
er átt við þennan sjóð. Sem dæmi
um það, hvernig þessu er háttað í
Noregi má taka fréttatilkynningu
frá norska varnarmálaráðu-
neytinu frá 17. nóvember 1978 um
framkvæmd á 29. hluta sameigin-
legrar mannvirkjaáætlunar Atl-
antshafsbandalagsins. Norðmenn
lögðu fram um 118 milljónir
norskra króna til að framkvæma
þennan hluta áætlunarinnar.
Samkvæmt honum var ráðgert að
vinna í Noregi verk fyrir 307
milljónir norskra króna. Þessar
framkvæmdir ná til lagningar
vallarvega, eldsneytiskerfis og
ljósabúnaðar á flugvallarsvæðum,
viðgerðaraðstöðu fyrir F-16 þotur
á Ryggen, viðleguaðstöðu, endur-
bóta á raforkukerfinu fyrir Haak-
onsvern og svo framvegis. Á heild-
ina litið munu um 37% fram-
kvæmda fyrir fé úr framkvæmda-
sjóði Atlantshafsbandalagsins í
Noregi hafa verið flugvellir, 20%
ratsjárstöðvar og 16% fjarskipta-
stöðvar. Fyrir utan þessa megin-
liði eru síðan ýmis dreifð verkefni.
Norðmenn hafa borið kostnað af
vegagerð og öllu öðru, sem lýtur
að því að tengja sameiginlegu
mannvirkin norskum þjónustu-
kerfum. Er talið að kostnaður við
það nemi að meðaltali 10% af
heildarkostnaði við framkvæmd-
irnar.
Með þetta í huga er það hvorki
rétt hjá Halldóri Jónssyni, að
íslendingar hafi greitt fé til vega-
gerðar né annarra NATO fram-
kvæmda í Noregi, og hitt er einnig
rangt, að Norðmenn hafi fengið fé
frá NATO til vegagerðar eða
almannavarnaverkefna. I þessu
sambandi má ekki gleyma því, að
á árinu 1979 námu útgjöld Norð-
manna til varnarmála 7,29 millj-
örðum norskra króna. Af fram-
kvæmdafjárlögum Atlantshafs-
bandalagsins hefur verið veitt fé
til framkvæmda hérlendis. Má þar
nefna Lóranstöðina að Gufuskál-
um á Snæfellsnesi, fjarskipta-
stöðvar milli íslands og Bretlands
og endurnýjun á olíutönkum og
legufærum í Hvalfirði. íslenskir
skattþegnar hafa ekki borið neinn
kostnað vegna þessara fram-
kvæmda, en Bandaríkjamenn hafa
lagt fram fé í okkar stað. Nú
stendur fyrir dyrum endurnýjun á
eldsneytisgeymakerfi Keflavíkur-
flugvallar fyrir fé úr fram-
kvæmdasjóði NATO og frá Banda-
ríkjunum. í metingi við Norðmenn
í þessu sambandi mega menn ekki
gleyma því, að Bretar lögðu
Reykjavíkurflugvöll og Banda-
ríkjamenn Keflavíkurflugvöll, og
Bandaríkjamenn hafa staðið
straum af viðhaldi Keflavíkur-
flugvallar síðan hann var lagður.
Þegar menn ræða um það eins
og Halldór Jónsson, verkfræðing-
ur gerði í fyrrnefndri grein sinni,
að NATO beri ótvíræð skylda tií
að aðstoða okkur íslendinga við
vegagerð, verða þeir að leita til
annarra landa en Noregs að fyrir-
myndum sínum. Fer vel á þvi að
leita að þeirri fyrirmynd um leið
og svarið er samið við þessari
spurningu, sem Halldór varpar
fram í grein sinni: „Hvers vegna
erum bara við ræflar, sem enga
ábyrgð þora að axla og skjóta sér
undan óþægindum hverju sinni?“
Óttast
þekkingu
Umræðurnar um hinar ýmsu
hliðar varnarmála þjóðarinnar
hafa alltof lengi einkennst af því,
að menn hafa ekki lagt sig nægi-
lega fram um að afla sér þekk-
ingar á ýmsum grundvallarfor-
sendum stefnunnar, sem fylgt
hefur verið. Þessi þekkingarskort-
ur hefur ýtt undir starfsemi her-
stöðvaandstæðinga. Það er því
engin furða, þótt samtök þeirra
álykti gegn þeim áformum, sem
utanríkisráðherra Ólafur Jóhann-
esson kynnti í tilefni 40 ára
afmælis utanríkisþjónustunnar og
miða að því að ráðinn verði
sérfróður maður um hermál til
starfa í utanríkisráðuneytinu.
í ræðu, sem Gunnar Thor-
oddsen, forsætisráðherra, flutti á
Alþingi 6. desember 1977 komst
hann meðal annars svo að orði:
„íslendingar þurfa að eignast
menn með sérmenntun í landvörn-
um til þess að við þurfum ekki, við
mat á vörnum lands og þjóðar, að
sjá allt með annarra augum,
heldur höfum íslenska sérfræð-
inga til ráðuneytis."
Það fer því ekki á milli mála, að
forsætisráðherra og utanríkisráð-
herra eru sammála um nauðsyn
þess, að herfróður maður eða
menn séu ráðnir til starfa í
utanríkisráðuneytinu. Því verður
ekki að óreyndu trúað, að forsæt-
isráðherra leggist gegn áformum
utanríkisráðherra í þessu efni,
þótt hann hafi tekið afstöðu með
ráðherrum Alþýðubandalagsins
gegn utanríkisráðherra og telji
hann ekki einan færan um að taka
ákvarðanir um framkvæmdir við
eldsneytisgeymakerfi varnarliðs-
ins.