Morgunblaðið - 09.05.1981, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 9. MAÍ 1981

freista Guðs. Vond rödd
hvíslaði því að Jesú að hætta
lífi sínu í því skyni einu að
vekja athygli á sér og láta
reyna á það, hvort Guð væri
ekki nægilega máttugur og
vikalipur til þess að bjarga
honum. Jesús svaraði þessu:
Ekki skaltu freista Drottins
Guðs þíns.
Sjötta bæn Faðirvorsins er
í fyrsta lagi bæn um það, að
Guð leiði okkur þannig, að
þungar prófraunir verði ekki
á vegi okkar, hvorki veikindi,
slys né annað böl. Og um
þetta biðjum við í því trausti
og vissu, að hann sendi aldrei
neitt illt í veg fyrir okkur. En
ef böl steðjar að eða illt sækir
á, biðjum við þess og treyst-
um því, að hann gefi kraft til
að standast og sigra.
En orðið „freistni" hefur
einnig afmarkaðri merkingu
og þýðir þá hið sama og
freisting. Og freisting er það,
þegar lokkað er til ills, til
syndar. Það er víst, að slíkt
Dr. Sigurbjörn Einarsson
biskup.
ingu: Guð freistar mín. Því að
Guð getur ekki orðið fyrir
freistingu af hinu illa, enda
freistar hann sjálfur einskis
manns. En sérhver verður
fyrir freistingu, dreginn og
heimi hér. Og engirin kemst
hjá því að mæta freistingum.
Þær koma innan að og utan
að. Jesús vissi sig vera í hendi
Guðs í hverju spori. En samt
varð hann fyrir freistingum,
líka hann. Hans var freistað
á allan hátt, eins og vor, en
án syndar, (Hebr. 4,15). Vík
frá mér, Satan, var viðkvæði
hans, þegar freistni sótti að.
Þannig lét hann Guð leiða
sig.
Þegar við förum með bæn-
ina hans, erum við að taka
undir með honum, sem biður
fyrir oss (Jóh. 17,20, Róm. 8,
34). I niðurlagi bænar sinnar
kennir hann okkur að biðja
um tvennt: Að Guð leiði
þannig, að við forðumst
gildrur og snörur hins illa, og
að við stöndumst þá próf-
raun, sem hver freisting felur
í sér. Jesús sagði, þegar hann
átti í sínu þyngsta stríði:
Vakið og biðjið til þess að þér
fallið ekki í freistni. Enginn
vafi er á því, að Jesús hefur
þarna og eins í niðurlagi

Mér finnst orðin í faðirvorinu „eigi leið
)ú oss í freistni46, tæplega geta verið rétt
jýðing á því, sem Kristur hefur sagt, því í
)eim virðist mér gefið í skyn, að Guð freisti
manna stundum. Hvernig á að skilja þetta?
Mér þykir vænt um ad
fá ad svara þessari sjmrn-
inyu, því éy hef stundum
ordid var viö, að menn
hnjóta um þessi orö í
Faöirvorinu.
Þýðingin er rétt. En ekki
svo fullkomin, að hún geti
ekki valdið misskilningi,
jafnvel hjá greindum
mönnum. Svo er oft um
þýðingar, þótt góðar séu í
sjálfu sér. Orð frummálsins
(grísku) verður varla betur
þýtt með öðru íslensku orði
en „freistni", enda hefur það
verið notað hér frá upphafi
íslenskrar kristni. Þar með er
ekki sagt, að frumtextinn
komist fyllilega til skila án
skýringar. Stundum er meiri
og fjölþættari merking í orð-
um en svo, að full samsvörun
finnist á annarri tungu.
Hér veldur það engum örð-
ugleikum, að Jesús hefur
upphaflega flutt þessa bæn,
eins og annað, sem hann
kenndi, á móðurmáli sínu,
arameísku, ekki grísku, sem
Nýjatestamentið er skráð á.
Eg skýt því að í þessu sam-
bandi, að auðvitað hefur Jes-
ús kunnað grísku. Hún var
alþjóðiegt mál þess tíma og
mikið notuð í skattlöndum
Rómverja í Asíu. Jesús hefur
vanist henni frá barnæsku.
Eins hefur verið um postula
hans, þó að leikni þeirra í
grískunni hafi sjálfsagt verið
misjöfn eftir aðstæðum
þeirra.
Þetta var innskot.
Hvað hafði Jesús í huga,
þegar hann lagði bænarorðin
um freistnina á varir læri-
sveinum sínum?
Merking orðsins, sem hann
notar, er ekki aðeins „freist-
ing“. Það merkir fyrst og
fremst raun, prófraun, þol-
raun, reynslutíma, baráttu.
Sögnin „að freista" getur
minnt á þessa merkingu: Þú
freistar einhvers, þ.e. þú
reynir það, þó að tvísýnt
kunni að vera. Og ef þú vilt
freista þess að stíga í björg,
brjótast vaðbundinn yfir
djúpan og stríðan ál eða út í
strandað skip, þá reynir þú

vaðinn fyrst, hvort þú getir
treyst honum.
Ekki er að efa það, að Guð
þarf að reyna okkur. I öllu
uppeldi er það nauðsyn. Víða
í Biblíunni kemur fram
þakklæti fyrir raun, sem
menn áttu að mæta og kom-
ust yfir. Menn geta oft þakk-
að erfiðleika eftirá. „Guð
agar þann, sem hann elskar."
Þegar þú hefur staðist próf í
lífinu eða einhverja þolraun,
þá ertu maður að meiri. Þér
vex áræði og kjarkur og þú
dugir betur í hverju sem að
höndum ber.
En þú biður ekki um að
lenda í þrekraunum. Slíkt
væri ófyrirleitni og ofdirfð.
Þú steypir þér ekki ófyrir-
synju út í háska. Það er
fífldirfska. Það er kallað að
gerir Guð aldrei. Hann leiðir
engan í freistni í þeirri
merkingu. Freistni til syndar
er snara, gildra. Nýjatesta-
mentið kallað það stundum
„hneyksli" eða „hneykslun".
Vei þeim, sem hneykslunum
veldur, segir Jesús, þ.e. þeim,
sem leggja snörur fyrir aðra,
sem þeir festast í, eða fóta-
kefli, sem menn falla um.
Guð er ekki að verki þar,
heldur óvinur Guðs og
manna.
Freisting er alls kostar af
illum uppruna og til ills
vakin. Þar er verið að tæla til
ófara. Slíkt er eins fjarlægt
Guði og myrkrið ljósinu.
Jakob (bróðir Jesú) segir í
bréfi sínu: „Enginn má segja,
er hann verður fyrir freist-
’Þegar þér biðjizt fyrir, skuluð þér ekki fara með ( -
nýta mælgi að hætti heiðingja. Þeir hyggja, að þ?ú ' erði
bænheyrðir fyrir mælgi sína. 8Líkizt þeira ekki. Fað'r yðar
veit, hvers þér þurfið, áður en þér biðjið hann. sEr. þan aig
skuluð þér biðja:
Faðír vor, þú sem ert á himnuir.
Helgist þitt nafn,
10dl komi þitt ríki,
verði þinn vilji, svo á jörðu sem á himni.
11 Gef oss í dag vort daglegt brf.uð,
12og fyrirgef oss vorar skuldii,
svo sem vér og fyrirgefum 'Orun skuldunauturn.
13Og eigi leið þú oss í freiutni, teidur frelsa oss frá illu.
Því að þitt er ríkið, mátturinn c.g dýrðin að eilífu, amen.
14Því að ef þér fyrirgefið mönnunt ,i.isgjörðir þeiira, mun
og faðir yðar himneskur fyrirgefa yður. 15En ef þér fyrir-
gefið ekki öðrum, mun faðir yðat ckki heldur ’yrirgefa
misg;örðir yðar.

MATTEUS 4
8Enn tekur djöfullinn hann með sér upp á ofurhátt
fjall, sýnir honum öll r.lci heims og dýrð þeirra #og segir:
Allt þetta mun ég gefa þér, ef þú fellur fram og tilbiður
mig. 10En Jesús sagði við hann: Vík brott.Satan! Ritaðer:
Drottin, Guð þinn, skalt þú tilbiðja og þjóna honum
einum.
1 *Þá fór djöfullinn frá honum. Og sjá, englar komu og
þjÓQuðu honum.
tældur af sinni eigin girnd.
Þegar girndin síðan er orðin
þunguð, elur hún synd, og
þegar syndin er orðin full-
þroskuð, fæðir hún dauða.
Villist ekki, bræður mínir
elskaðir."
Hér eru tekin af tvímæli
um það, hvað ekki er sagt í
sjöttu bæn Faðirvorsins. Við
þetta má bæta orðum Lút-
hers í barnafræðum hans,
sem öll börn á íslandi lærðu
utanbókar til skamms tíma.
Lúther skýrir bænina þannig:
„Guð freistar að sönnu einsk-
is manns, en vér biðjum í
þessari bæn, að Guð vilji
vernda oss og varðveita, svo
að djöfullinn, heimurinn og
hold vort („hold“ þýðir hér
syndugt eðli manns, sýktan
vilja hans) svíki oss eigi né
tæli til vantrúar, örvænt-
ingar og annarrar stórrar
svívirðingar og lasta, og vér
fáum, þótt vér freistumst af
þessu, að lyktum unnið sigur
og sigri haldið."
Hvað hefur Jesús í huga?
Guð leiðir þann sem biður
um og þiggur leiðsögn hans. I
öllum aðstæðum. Hann stýrir
atvikum og vill stjórna öllu
til góðs. Aherslan í þessari
bæn er þessi: Leið þú oss,
Guð, „í straumi lífsins stýr
þú mér með sterkri hendi
þinni". Hann leiðir aldrei í
neinn voða, síst í freistingar.
En hættur eru margar í
Faðirvorsins sérstaklega haft
í huga þá freistingu að segja
skilið við hann, líða skipbrot
á trú sinni. Sú freisting var
sterk, þegar fyrirlitning,
ofsókn og hatur blasti við
þeim, sem fylgdu honum.
Sæll er sá, sem ekki hneyksl-
ast á mér, sagði hann (þ.e.
ekki fellur fyrir þeirri freist-
ingu að fylgja fjöldanum og
skilja við hann). Þessi orð eru
tímabær einnig nú.
Og gleymum ekki fram-
haldi bænarinnar gegn
freistni: Heldur frelsa oss frá
illu (eða frá hinum vonda).
Kjarni máls er sá, að Jesús
leggur okkur á hjarta, þegar
hann kennir þessi bænarorð,
að vaka þannig, að við mæt-
um öllu með Guð fyrir aug-
um, biðjum hann að vaka í
okkur og yfir okkur, svo að
engin tálsnara verði okkur að
falli, engin raun um megn,
enginn voði að grandi. Að við
frelsumst frá illu. Og það er
óhætt að treysta honum til
þessa, ef við viljum láta orð
og anda Jesú stýra hug og
vilja.
Sigurbjörn Einarsson
Tfikninxar og tilvitnanir hér á
síAunni eru teknar úr hinni hand
hæioi Útjcáíu á MatteusarKUÚspjaHi:
Matteus se»dr írá. Biblíuíéla>aú Kaí
hana út fyrir nokkrum árum ásamt
hókunum I^aknir seiór so>fu —
I.úkasarioiúspjalli — Markús
seinr frá. Bækurnar eru allar i
vasabókarbroti en meó horrtum
spjoldum um 100 bls.
m
a

9