Morgunblaðið - 14.07.1981, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 14. JÚLÍ 1981
• Pálmi Gíslason í ræðustól.
„Að vera þátttakandi
í móti sem þessu
er mikijl heiöur“
- sagði formaður UMFÍ í mótssetningarræðu sinni
ÞAÐ VAR formaður UMFl,
Pálmi Gislason, sem setti 17.
landsmót UMFÍ. Hér á eftir íer
mótssetninKarræða Pálma i heild
sinni.
Forseti íslands, menntamála-
ráðherra og frú, bæjarstjórn
Akureyrar, heiðursgestur Vil-
hjálmur Hjálmarsson og frú,
keppendur, starfsmenn, ágætu
mótsgestir.
Fyrir hönd Ungmennafélags ís-
lands býð ég ykkur öll velkomin til
17. Landsmóts UMFÍ sem haldið
er hér á Akureyri í umsjá Ung-
mennasambands Eyjafjarðar. Það
fer vel á því að þessi staður skyldi
valinn — en einmitt á þessu ári
eru 75 ár liðin síðan fyrsta
ungmennafélagið var stofnað —
en það var Ungmennafélag Akur-
eyrar. Fyrsta landsmót UMFÍ, var
haldið hér 1909. Aðstaða til slíks
mótshalds hefur sjálfsagt ekki
verið góð. Æfingar vafalaust ekki
eins skipulegar og nú er. Á hinn
bóginn þurftu þátttakendur að
leggja mikið á sig til að mæta á
slíkt mót. Fræg er saga tveggja
sunnlennskra keppenda er gengu
norður Kjöl til þátttöku á þessu
fyrsta landsmóti. Þó Ungmenna-
félag Akureyrar hafi liðið undir
Iok hefur Akureyri ætíð tengst
ungmennaféiagshreyfingunni sem
miðstöð hins þróttmikla félags-
starfs í Eyjafirði. Hér var haldið
myndarlegt landsmót 1955. Nú er
haldið hér landsmót á ný —
landsmót sem margar ötular
hendur hafa unnið að. Þakkir
skulu færðar forystumönnum
bæjarmála á Akureyri fyrir þá
miklu aðstoð er þeir hafa veitt svo
mót þetta geti farið fram með sem
mestum glæsibrag. Aðstaða hér er
öll til mikillar fyrirmyndar.
Landsmótsnefnd og framkvæmda-
stjórum hennar skulu hér færðar
þakkir fyrir fórnfús störf og góða
skipulagningu.
Þegar fyrstu ungmennafélögin
voru stofnuð 1906 varð vakning
hjá þjóðinni. Barátta ungmenna-
félaga fyrir betra landi — bættri
þjóð fólst í kjörorðinu „Ræktun
lands og lýðs“. Þá var vor í hugum
ungs fólks. Ungmennafélögin hófu
að klæða landið skógi, áhugi á
íþróttum tók að eflast, samkomu-
hald, málfundir og barátta fyrir
byggingu héraðsskóla sem urðu
undirstaða menntunar dreifbýlis-
ins. Styrkur ungmennafélaganna í
dag er sá að þau hafa aðlagast
nýjum tíma. í dag eru ungmenna-
félagar um 24 þús. í 196 félögum.
Starfssvið ungmennafélaganna er
víðtækt: íþróttir, Ieiklist, þjóð-
dansar, skák, bridge, félagsmála-
fræðsla o.m.fl. Heildarsamtökin
reka síðan þjónustumiðstöð í
Reykjavík þar sem unnið er að
fjölbreyttum verkefnum fyrir fé-
lögin.
Mikilvægur þáttur í starfsemi
ungmennafélaganna er félags-
málafræðslan, enda hafa
ungmennafélögin verið kölluð
„Félagsmálaskóli þjóðarinnar".
Félagsmálaskóli UMFÍ starfar í
námskeiðsformi um allt land og
hafa á sl. 10 árum verið haldin um
350 námskeið.
Þótt segja megi að í starfi
ungmennafélaganna hafi skipst á
skin og skúrir er víst að síðasta
áratuginn hefur stöðugt verið
stefnt fram á við. Sá fríði hópur
sem hér er mættur til leiks ber
vott um það. Aldrei hafa jafn
margir mætt til keppni á lands-
mót UMFI og frá jafn mörgum
aðilum. Ætla má að keppendur,
sýningahópar og starfsmenn séu
vart undir tveim þúsundum og ef
þeir eru taldir með sem á einn eða
annan hátt hafa unnið að því að
gera þessa þátttöku svo myndar-
lega með starfi og undirbúningi í
heimahéraði má vafalítið tvöfalda
þessa tölu. Þeim skulu öllum
færðar þakkir.
Vaxandi áhugi fyrir almenn-
ingsíþróttum og útivist hefur orð-
ið þjóðinni mikil blessun. íþróttir
afreksmanna eru það einnig —
þær hvetja til almennrar þátt-
töku, þær hvetja ungt fólk til að
leggja sig fram. Þessa tvo þætti
má ekki aðskilja.
Landsmót UMFÍ hafa stöðugt
aukist að umfangi. Á hvcrju móti
er bætt við einhverjum íþrótta-
greinum. Og nú á ári fatlaðra er
keppt í fyrsta sinn í íþróttum fyrir
fatlaða á landsmóti UMFÍ og býð
ég þá sérstaklega velkomna til
þessa móts.
Landsmótin hafa átt ríkan þátt
í að efla íþrótta- og félagslíf
landsbyggðarinnar. I öllum héruð-
um fer fram mikill undirbúningur
og skipulegar æfingar. Það má
segja að tímatal margra miðist við
landsmót. Nokkrar eru það er náð
hafa að keppa á mörgum lands-
mótum. Tveir menn eru mér þar
efst í huga, Þóroddur Jóhannsson
Eyfirðingur, framkvæmdastjóri
þessa móts og Guðmundur Hall-
grímsson Austfirðingur. Þeir hófu
keppni hér á landsmótinu 1955 og
taka nú þátt í landsmóti í 9. sinn.
Góðir keppendur, leikvangurinn
bíður ykkar. Þar munuð þið gera
ykkar besta — ekki aðeins sjálfra
ykkar vegna heldur félags ykkar
og héraðssambands. Það munu
ekki allir vinna til verðlauna. En
það er hægt að keppa með sóma án
þess. Að vera þátttakandi í móti
sem þessu er hverjum manni
heiður. Leikgleðin er mikilvægust.
Gerum mót þetta að móti gleðinn-
ar.
Takið sigri og tapi með sæma.
17. landsmót UMFÍ er sett.
íslandi allt.
„Þaó er gott að vera unpur
með hugsjónir að leiðarljosi"
- sagði forseti íslands í ávarpi sínu
Ræða forseta íslands, Vigdísar Finnboga-
dóttur, við setningu
Kæru vinir á Landsmóti Ungmennafélags íslands.
Lengi heí ég vegsamað æskuna. Þar er fyrst til að taka að það er svo
ákaflega gaman að vera ungur. í anda jákvæðrar æsku er einnig
gaman að eldast og öðlast aukna visku og skilning á mannlifinu.
„Viska með vexti æ vaxi þér hjá“ kvað Jón Thoroddsen við litla stúlku
og fann að hann átti fáar óskir betri fyrir æskublómið sitt, þvi með
visku og þekkingu aukast likurnar á betra mannlifi.
Þegar farið var að fylgja því eftir af meiri einurð en fyrr, á
öndverðri siðustu öld, að Islendingar ættu að lifa sem sjálfstæð þjóð oj
væri það kleift, þurfti að sanna að þjóðin átti sér sögu að sameign.
tiltölulega skömmum tima reyndist það auðvelt, þvi öll sagan um
baráttu kynslóðanna frá upphafi byggðar, við harðbýlt land, hafði
geymst i minni fólksins, á tungu sem aldrei spilltist hvað sem á
bjátaði. Nokkrir brautryðjendur, eins og Skúli Magnússon, höfðu þá
þegar reynt að sanna að landið væri ekki eins andsnúið ibúunum og
ætlað hafði verið. Fjölnismenn stöppuðu stáli i landsmenn með þvi að
skrifa fyrir samtið sina hugleiðingar um þjóðerni, og skáldin
lofsungu landið með Jónas Hallgrimsson i fararbroddi:
Það verður aldrei mælt hve
mikið við íslendingar nútíðarinn-
ar eigum að þakka öfum okkar og
ömmum, sem fyrir tæpum 80
árum stofnuðu ungmennafélög um
allt land. Þau þjöppuðu fólkinu
saman í trú á framtíðina. Þau
tileinkuðu sér gleði og höfnuðu sút
og svartsýni. — Þau hófu að rækta
landið betur en fyrr, og gerðu
meira að segja tilraun til að koma
til móts við framtíðarmynd Jónas-
ar og að fylla „fagran dalinn“
skógi. Þau öfluðu sér fanga í
bókmenntum erlendis frá. Ég veit
frá mörgu eldra fólki, sem ég hef
þekkt, hve djúpstæð áhrif það
hafði á það að lesa til að mynda
um trú norska skáldsins Björn-
stjerne Björnsson á gott og
gróskuríkt mannlíf til sveita, og
heillaðist af rómantískri frásögn
hans af því hvernig „klæða má
fjallið” þegar björkin við rætur
þess leggur upp á hrjóstrugan
brattann, heilsar lyngi og fjall-
Veit þá engi, að eyjan hvíta
á sér enn vor, ef fólkið þorir
guði að treysta, hlekki hrista,
hlýða réttu, góðs og bíða?
fagur er dalur og fyllist skógi
og frjálsir menn, þegar aldir renna.
Og öðlingurinn mikli Jón Sig-
urðsson, sem lengst stóð í eldlín-
unni, skrifar heim að loknum
þjóðfundinum 1851: „Engir ein-
stakir menn geta haldið málum
vorum áfram, þegar í hart kemur,
nema þeir séu vissir um aðstoð
alþýðu, hvort sem þeir sjálfir
standa eða falla.“
Við þessum arfi og eggjunarorð-
um tók æskan í byrjun þessarar
aldar og boðaði þá tíma, sem við
njótum á þessari stundu — unga
fólkið alþýðunnar, sem stóð að
upphafi Ungmennafélagshreyf-
ingarinnar á íslandi, — með
bjartsýni og trú á, að allt sem
verið hafði í deiglunni á undan-
genginni öld hlyti að rætast. Og
það rættist.
drapa og þau fikra sig í samein-
ingu upp í mót, þar til allt er orðið
iðgrænt.
Þannig var nú jákvæð afstaða
þessara manna, sem jafnframt
settu sér að vegsama fornmenn og
gullöld á íslandi og líkjast þeim
sem best að hreysti, íþróttafimi og
áræði, — með friði þó. Að
ógleymdu því að þeir lögðu
grundvöll að þeirri list, sem lengi
hefur verið okkur til talsverðs
sómaauka, leiklistinni, því án
áhugamanna-sýninga ungmenna-
félaganna í landinu ættum við
ekki svo ríka leikmenningu sem
raun ber vitni. Þeir færðu okkur
trú á land og unnu dyggilega að
því að við stöndum hér í dag, —
frjálsir menn.
Það er ræktun heilbrigðrar sál-
ar í hraustuni líkama, þjóðernis-
kennd og virðing fyrir landinu
okkar, sem jafnan hefur verið
aðalsmerki Ungmennafélags-
hreyfingarinnar á Islandi, — og
hvað ungur nemur sér gamall
temur.
Því er það gott að hafa verið
ungur með þessar hugsjónir að
leiðarljósi, einnig að eldast og
reyna enn að koma þeim áleiðis.
Við þær vildi ég bæta friðarvilja
okkar, innbyrðis sem andspænis
erlendum þjóðum, og óska þess að
heillyndi og hreinskiptni hvers í
annars garð fylgi okkur alla tíma.
Ég árna þessu móti Ungmenna-
félags íslands á Akureyri heilla og
vænti þess að það beri ávöxt —
epli Iðunnar, sem forfeður okkar
trúðu að varðveitti eilífa og skap-
andi æsku — sem víðast og sem
lengst.
Megi okkur auðnast að eiga
ótalin gæfuspor í framtíðinni.

• Ingvar Gislason menntamálaráðherra og forseti íslands,
Finnbogadóttir, fyrir miðri mynd við setningarathöfnina.
Vigdís
• Fánaborg borin inn á íþrótta-
leikvanginn við setningarat-
höfnina.
• Mikill fjöldi áhorfenda fylgd-
ist jafnan með keppninni.