Morgunblaðið - 10.12.1981, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 10. DESEMBER 1981

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 100 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 6 kr. eintakið.
Fjarvistir
og starfsleysa
Þegar eftir lifa tvær vikur þingstarfa á þessu ári er fjárlaga-
frumvarp komandi árs enn ekki komið til annarrar umræðu,
frumvarp um fjárfestingar- og lánsfjáráætlun enn að velkjast í fyrri
þingdeild og frumvörp um sérstakar efnahagsráðstafanir, sem full-
trúar í efnahagsmálanefnd ríkisstjórnarinnar hafa ýjað að, hafa ekki
séð dagsins ljós. Þegar þetta ástand þingmála bar á góma sl. mánudag
í umræðu utan dagskrár á Alþingi vóru þrír ráðherra, forsætisráð-
herra, dómsmálaráðherra og sjávarútvegsráðherra, erlendis. Sömu-
leiðis formenn þingflokka stjórnarliðsins, Ólafur Ragnar Grímsson
og Páll Pétursson, og tveir af þremur fulltrúum í efnahagsmálanefnd
stjórnarinnar.
Geir Hallgrímsson, formaður Sjálfstæðisflokksins, sagði ríkis-
stjórnina ekkert samband hafa haft við stjórnarandstöðu, hvernig
þingstörfum skuli háttað fram að jólahléi, hvaða mál ríkisstjórnin
legði áherzlu á að fá afgreidd fyrir jól — né hvenær þing kæmi til
starfa á ný upp úr áramótum, en venjulega er löngu búið að ganga frá
samkomulagi við þingflokka um þessi efni, þegar svo áliðið er þing-
haldsins. Krafðist hann svars um hvern veg vinnubrögðum þings yrði
háttað; hvort stefnt væri að sérstökum efnahagsráðstöfunum — og ef
svo væri, hvenær frumvarpa um þau efni væri að vænta?
Formaður Sjálfstæðisflokksins lagði áherzlu á, að ekki yrðu þoluð
viðlíka vinnubrögð og á sl. vetri, er Alþingi var sent heim meðan
ríkisstjórnin ungaði út bráðabirgðalögum. Slík vinnubrögð sam-'
ræmdust ekki virðingu Alþingis, sem sagt var að bjarga ætti með
stofnun núverandi ríkisstjórnar. Engu væri líkara en ríkisstjórnin
væri hrædd við þingheim og teldi viðeigandi að sniðganga hann og
fara á bak við hann. Sjálfstæðismenn myndu ekki greiða atkvæði með
þingfrestun, nema að tryggt væri að Alþingi fengi fyrirfram að fjalla
um efnahagsráðstafanir, sem þyrftu lagastoð. Þeir væru hinsvegar
reiðubúnir til að sitja þingfundi milli jóla og nýárs og janúarmánuð
allan, ef þörf krefði til að vinna slíka lagagerð.
Fjarvistir ráðherra og forystuliðs ríkisstjórnarinnar í helztu
starfsönn Alþingis vóru harðlega gagnrýndar, sem og fjarvistir ráð-
herra og þingmanna Alþýðubandalags á þingfundum. Hvatti Sighvat-
ur Björgvinsson, formaður þingflokks Alþýðuflokksins, þingforseta
til að veita þingliði Alþýðubandalagsins tiltal, enda gegndi það illa
þingskyldum sínum.
Þverbrestir, sem betur og betur koma í Ijós í stjórnarsamstarfinu,
bera sig m.a. í því, að ekkert samkomulag virðist enn fyrir hendi,
hvorki um vinnubrögð þings næstu vikur — né efnisatriði ráðstafana
í efnahagsmálum, sem Jón Ormur Halldórsson, sérstakur aðstoðar-
maður forsætisráðherra, lét að liggja að væru í farvatninu í ríkisút-
varpinu á dögunum. Raunar vék Steingrímur Hermannsson, formað-
ur Framsóknarflokksins, að hinu sama á kaupfélagsstjórafundi SÍS,
en sjálfur löggjafinn, Alþingi, er starfslítill, vegna fjarvista ráðherra
og þingliðs stjórnarinnar, og fær fréttir af væntanlegri lagasetningu
utan úr bæ og úr ríkisfjölmiðlum.
Tvær tungur
Alþýðubandalagsins
Byggingarsjóð ríkisins, sem núverandi ríkisstjórn svipti launa-
skattstekjum, og stofnlánasjóð atvinnuveganna skortir rúmlega
10 milljarða gkróna til að endar nái saman á þessu ári. Ríkisstjórnin
hefur gripið til þess ráðs að taka erlend lán vegna stofnlánasjóðanna
og jafnframt hefur hún leitað til Seðlabankans um bráðabirgðalán til
þess að bjarga stöðu Byggingarsjóðsins.
Þá virðist ríkisstjórnin stefna að því að auka bindiskyldu á inn-
stæðufé banka og sparisjóða í Seðlabanka um 3% og skyldukaup
lífeyrissjóða úr 40% í 45%. Þessi aukna skerðing á ráðstöfunarrétti
lífeyrissjóða á eigin fé hefur mælzt mjög illa fyrir, enda myndi hún
draga verulega úr lánagetu þeirra til meðlima sinna, en yfir 90% lána
lífeyrissjóða fara til að fjármagna kaup eða nýbyggingar íbúðarhús-
næðis, að sögn Péturs H. Blöndal, forstjóra Lífeyrissjóðs verslunar-
manna.
Sú var tíðin að talsmenn Alþýðubandalags á þingi töldu þessa
kaupskyldu lífeyrissjóða hina mestu aðför að ráðstöfunarrétti laun-
þega á eigin sjóðum, en nú gengur fjármálaráðherra þess lengra en
nokkur annar í þessari skerðingu. Hér sem víðar sést, hve Alþýðu-
bandalagið hefur ríkulega lifað sig inn í tvö íslenzk orðtök: fagurt
skal mæla en flátt hyggja — og gott er að hafa tungur tvær og tala
sitt með hvorri!
Sören Sasse arkitekt (með blýantinn) og Eva Henschen frá Thorvaldsen-safni (lengst til vinstri) útskýra fyrir
Þóru Kristjánsdóttur listráðunaut Kjarvalsstaða og Stefáni Halldórssyni hugmyndir sínar um uppsetningu
Thorvaldssen-sýningarinnar, sem beri blæ sýningarsala í Thorvaldsen-safninu sjálfu.
Thorvaldsensafnið
sendir fjölda listaverka
á sýningu á íslandi
— Þetta er í fyrsta skipti sem Thor-
valdsen-safnið hefur sett upp slíka sýn-
ingu í öðru landi síðan það var stofnað
1848, sagði Eva Henschen, safnvörður í
Thorvaldsen-safninu í Kaupmannahöfn,
Hefur sýningin verið í undir-
búningi um langan tíma, enda
gífurlega mikil og dýr fram-
kvæmd að senda slíkar högg-
myndir og dýrgripi milli landa
og undirbúa kynningu á þessum
listamanni, sem bar einna hæst
í heimi listanna í sinni tíð. Er
ætlunin að senda hingað 60
styttur og lágmyndir og 40
teikningar eftir Bertil Thor-
valdsen, bæði frummyndir og
afsteypur. Þar að auki mikið
safn af málverkum og öðru frá
þeim tíma sem hann var uppi,
til að sýna umhverfið í Kaup-
mannahöfn sem hann hrærðist
í, en það voru tímar mikillar
grósku í listum, enda var Bertil
samtímamaður H.C. Anders-
ens, Öhlenslágers, Sören Kirke-
gaards og fleiri, að því er Eva
Henschen sagði fréttamanni
Mbl. Verða sýningarmunir um
150 talsins.
Aðaláherzlan verður lögð á
þrjú tímabil Thorvaldsens,
æskuárin í Kaupmannahöfn,
Rómarárin þegar hann bar
hæst í heimslistinni og seinasta
tímabilið í Kaupmannahöfn.
Hefur Sören Sasse, arkitekt,
sem hefur undirbúið margar
merkar sýningar fyrir Dani er-
lendis, þá hugmynd um ramm-
ann að sýningunni, sem verður
en hún og Sören Sasse arkitekt voru hér
fyrir helgina til að undirbúa mikla kynn-
ingarsýningu á verkum listamannsins
Bertils Thorvaldsens, sem fyrirhuguð er
á Kjarvalsstöðum á næsta ári.
því tagi verið valdar úr á sýn-
inguna á íslandi, svo sem
myndin af Napoleon, Byron o.fl.
Reynt verður að velja verk
hans, að íslendingar geti fengið
að kynnast sem flestum hliðum
á þessum listamanni, sem átti
íslenzkan föður og því rætur á
íslandi. En listahæfileika erfði
hann frá föður sínum eins og
Eva Henschen sagði. Hér eru
sem kunnugt er aðeins örfáar
myndir eftir hann, skírnarfont-
inn í Dómkirkjunni, sjálfs-
myndin í Hljómskálagarðinum,
Adonis-styttan og fáeinar
svipmyndir í safninu. Ætti
þetta því að verða einstætt
tækifæri fyrir fólk — og þá
ekki síst skólanema — til að
kynnast þessum merka lista-
manni.
Kostnaður af slíkri sýningu
er að sjálfsögðu mikill, trygg-
ingar dýrar, en pakka þarf
hverju verki fyrir sig í sérstaka
kassa, áður en þau fara í gáma,
að því er Sasse sagði. Margir
leggja fram fé til að af sýning-
unni geti orðið, Thorvaldsen-
safnið og Kjarvalsstaðir standa
að henni, ríkissjóðir Islands og
Danmerkur leggja til fé og
ýmsir sjóðir styrkja fyrirtækið,
m.a. Norræni menningarsjóð-
urinn. E.Pá.
í Kjarvalssal, að láta hana bera
sem mestan blæ af umhverfinu
í Thorvaldsen-safni sjálfu.
Hafa verkin í áttkantaðri um-
gerð með réttum litum, grænu
frá Hafnarárunum og þessum
sérstaka okkurgula lit frá Róm-
arárunum.
Var hann hér að kynna þess-
ar hugmyndir listráðunaut
Kjarvalsstaða og þeim sem
koma til með að sjá um sýning-
una hér.
Eva Henschen sagði að vak-
andi áhugi væri nú á verkum
þessa meistara í Höfn, sem
safnfólkið merkti m.a. af því
hve margir þeirra ungu lista-
manna, sem mest hafa sig í
frammi nú, eru farnir að leggja
þangað leið sína og dvelja lengi
við að skoða verk Thorvaldsens.
Thorvaldsen-safnið var
stofnað 1848. Fyrsta safnið í
Evrópu sem opið var almenn-
ingi, og var þá nýtískulegasta
safnið. Mesti blómatími Bertils
Thorvaldsens var frá
1798—1838. Þá allt í einu nær
þessi dansk-íslenski listamaður
til allra sem létu sig listir varða
í Evrópu, allt frá Rússlandi og
suður til Ítalíu og Frakklands.
Öll stórmenni vildu láta hann
gera af sér brjóstmynd. Og
hafa nokkrar merkar myndir af
Orar sótt í vínveiting-
ar en menninguna
I nýútkominni Árhók Reykjavíkur 1981 má sjá töflur um aðsókn að
ýmsum menningarstofnunum, og hvernig sú aðsókn breytist frá ári til árs. Ef
litið er á hókaútlán Borgarhókasafns fer tala útlána lækkandi, þótt hókaeign
fari hækkandi. Á árinu 1980 námu útlán 958.748 bókum og hafði fækkað úr
962.355 frá árinu á undan, en lægst var talan á árinu 1978 953.122. Fram að
því höfðu útlán alltaf farið yfir milljón frá 1974.
Ef litið er á söfnin, þá fer aðsókn
minnkandi á 2 af þremur söfnum,
sem getið er. í Þjóðminjasafni hef-
ur gestum fækkað úr 35.152 á árinu
1979 í 29.692 á árinu 1980. í
Árbæjarsafni fækkaði gestum úr
10.194 á árinu 1979 í 7.087 á árinu
1980. En í Listasafni íslands hefur
gestum fjölgað ár frá ári frá 1977
eftir að hafa hrapað frá árinu áður.
Á árinu 1980 voru gestir Lista-
safnsins 27.969, en voru 26.142 árið
áður.
Aðsókn að ÞJóðleikhúsinu
minnkaði milli tveggja sl. ára úr
91.281 á árinu 1979 í 85.427 á árinu
1980. En aðsókn hjá Leikfélagi
Reykjavíkur jókst úr 59.214 á árinu
1979 í 71.104 á árinu 1980.
Sé litið til vínveitingastaðanna,
þá er aðsókn ört vaxandi. Á árinu
1980 fór tala gesta vínveitingahúsa
í Reykjavík yfir milljón en hafði
verið rúm 990 þúsund árið áður og
954 þúsund 1978. Hefur gestum þar
fjölgað jafnt og þétt undanfarin 15
ár úr 358 þúsund á árinu 1965.