Morgunblaðið - 26.01.1982, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 26. JANÚAR 1982
Nor-Vest í Noregi:
íslenzkir listamenn
í gamla erkibiskups-
setrinu
Eftir Knut Ödegárd
í október síðastliðnum fór fram listahátíð í Niðarósi, sem kennd var við
Nor-Vest með vísan til þess að þar komu fram listamenn frá Færeyjum, Islandi
og Noregi. Frumkvöðuli að því, að til hátíðarinnar var efnt, var norska skáldið Knut
Odegárd. Morgunblaðið fór þess á leit við hann, að hann gerði lesendum
blaðsins stutta grein fyrir hátíðinni með sérstöku tilliti til aðildar Islendinga
að henni. Fer grein hans hér á eftir.
íslenski fiðlarinn við hjarta Niðarósdómkirkju.
Við setningu NorVest ’81 í byrjun október sl. Frá vinstri: Olaf T. Ranum, framkvæmdastjóri hátíðarinnar, Endre Fröysa, formaður hátíðarnefndarinnar, Halvdan Skard, framkvæmdastjóri Norræna
menningarsjóðsins, Þorgerður Ingólfsdóttir, kórstjóri, Knut Ödegárd, skáld, og Ola B. Johannessen, leikhússtjóri, sem las Lilju eftir Eystein munk Ásgrímsson í þýðingu Knut Ödegárds við setningu
listahátíðarinnar.
Skáhallt yfir háaltarinu í Nið-
arósdómkirkju, fegurstu bygg-
ingu frá miðöldum Norðurlanda,
er höggmynd af manni einbeitt-
um á svip með strengjahljóðfæri
í höndum. Við nána athugun má
sjá að hann er að leika á ís-
lenzka fiðlu.
Sjö aldir eru liðnar síðan
óþekktur myndlistarmaður hjó
íslenzka fiðlarann í stein og kom
honum fyrir við hjarta dóm-
kirkjunnar, sem var erkibisk-
upssetur Norðmanna og Islend-
inga. Fiðlarinn í Niðarósdóm-
kirkju er mynd, sem minnir á
náið menningarsamband Noregs
og íslands til forna, sem því
miður var rofið þegar löndin
bæði komust undir danska
stjórn.
Hugmyndin að baki Nor-Vest-
listahátíðarinnar, sem hleypt
var af stokkunum í Niðarósi á
liðnu hausti, hvíldi öðru fremur
á því að endurnýja tengslin milli
þeirra þjóða og landa, sem eiga
sameiginlegar menningarrætur.
Hér er átt við ísland, Noreg og
Færeyjar. Staðurinn fyrir hátíð-
ina var ekki valinn af handa-
hófi. Niðarós — með erkibisk-
upssetri og dómkirkju — var
miðstöð blómlegs lista- og
menningarlífs á hámiðöldum.
Þangað komu íslenzkir lær-
dómsmenn, þangað komu skáld
eins og Einar Skúlason og Ey-
steinn Ásgrímsson og þangað
komu íslendingar jafnvel til
þess að læra orgelsmíði á þeim
dögum, er fiðlarinn varð til.
í listinni tjáir sérhver þjóð sig
og á okkar dögum — með sí-
auknum áhrifum flatneskjulegs
og forheimskandi alþjóðlegs
skemmtanaiðnaðar — er nauð-
synlegra en nokkru sinni fyrr að
gæta menningariegra sérkenna
sinna. Hér er um það að ræða að
lifa sem menningarþjóð, og þar
með umfram allt að standa sig
sem frjáls þjóð. Af norskri hálfu
var eftirvæntingin mikil hvað
varðaði íslenzka list, sem setti
sterkastan svip á listahátíðina.
„Nor-Vest“ var hugsað sem
mót ágætra fulltrúa á sviði ís-
lenzkrar, færeyskrar og norskr-
ar nútímalistar. Fyrir Islands
hönd komu fram: Tónlist
(Kammersveit Reykjavíkur,
Hörður Áskelsson organisti,
flautuleikarinn Manuela Wies-
ler, semballeikarinn Helga Ing-
ólfsdóttir), söngur (Þorgerður
Ingólfsdóttir og Rut Magnús-
son), myndlist (Edda Jónsdóttir,
Ragnheiður Jónsdóttir, Björg
Þorsteinsdóttir, Jóhanna Boga-
dóttir, Valgerður Bergsdóttir,
Hannes Lárusson, Halldór Ás-
geirsson, Ólafur Lárusson, Niels
Hafstein og Rúri), bókmenntir
(Einar Bragi) og kvikmynd
(„Land og synir").
Frá Færeyjum kom dans-
flokkur og sýndi sína sérstæðu
dansa. Ennfremur kom kamm-
ertónlistarflokkur og skáldið
Karsten Hoydal.
Fyrir Noregs hönd komu
fram: Tónlist (t.d. Arve Tellef-
sen, Eva Knardahl, Björn Káre
Moe og Sinfóníuhljómsveit
Þrándheims), myndlist og list-
iðnaður (m.a. Ragnar Hrauga-
rud, Benni Motzfeldt og Lise
Skják Bræk), bókmenntir (Rolf
Jacobsen og Knut Ödegárd),
kvikmynd, leikhús. Af listsýn-
ingunum vakti sýning á listiðn-
aði Suður-Sama sérstaka at-
hygli. Þetta er stærsta sýningin
á verkum Suður-Sama, sem
sýnd hefur verið á Norðurlönd-
um. Auk þess sem finnskir,
sænskir og danskir listamenn
mættu á hátíðina, voru þar og
enskir listamenn. Mikla athygli
vakti enski söngflokkurinn „The
Scholars" og söngkonan Dor-
othy Irving.
„Nor-Vest“ hófst 3. október.
Nýskipaður framkvæmdastjóri
Norræna menningarsjóðsins,
Halvdan Skard, setti hátíðina.
Hún stóð yfir allan októbermán-
uð. Fyrsta daginn var íslenzka
helgikvæðið „Lilja" flutt.
Norska dagblaðið „Ádresseavis-
en“ sagði m.a.: „Miðaldakvæðið
„Lilja", endurort af Knut Öde-
gárd, lesið af Ola B. Johannes-
sen leikhússtjóra með millisöng
Þorgerðar Ingólfsdóttur vakti
mikla athygli og verður senni-
lega lengi munað eftir að lista-
hátíðin verður gleymd að öðru
leyti."
Kammersveit Reykjavíkur
hélt þrenna tónleika og flutti ís-
lenzk tónverk eftir Sveinbjörn
•Sveinbjörnsson, Jón Þórarins-
son, Atla Heimi Sveinsson og
Hjálmar R. Ragnarsson. Þar að
auki var á efnisskránni „Pierrot
Lunaire" eftir Schönberg, sem
gerir miklar kröfur. Rut Magn-
ússon, sem var í hiutverki Pier-
rots, töfraði áheyrendur með
heitri innlifun og styrkum per-
sónuleika í flutningi sínum.
Kammersveitin bar líka mikið
lof úr býtum í norskum blöðum
fyrir tónlistina.
Hörður Áskelsson, nýi organ-
istinn í Hallgrímskirkju, varð
fyrstur íslenzkra organista til
að halda hljómleika í Niðarós-
dómkirkju, og kom þar fram
næst á eftir hinum heimsfrægu
organistum Christopher Dearn-
ley við St. Pálskirkjuna í Lund-
únum og Walker Cunningham
frá Bandaríkjunum. Þeir léku
báðir í kirkjunni á liðnu hausti.
Dagskráin var að öllu leyti ís-
lenzk. Tónverkin voru eftir Jón
Leifs, Gunnar Reyni Sveinsson
og Þorkel Sigurbjörnsson. Tvö
af þessum verkum voru frum-
flutt; annað eftir Gunnar Reyni,
„Jesús, mín morgunstjarna"
(„Hugleiðing fyrir orgel um
barnasálm aumra til Jesúm"),
hitt eftir Þorkel, „Auf meinen
lieben Gott“. Það var óvenju-
margt fólk saman komið til þess
að heyra þessi íslenzku orgel-
verk sem í stílhreinni túlkun á
stærsta orgel Norðurlanda var
einn hátoppur listahátíðar-
innar.
íslenzka tónlist bar hátt í
Nor-Vest í Niðarósi, ekki sízt
fyrir það að þær Manuela Wies-
ler og Helga Ingólfsdóttir komu
og héldu hljómleika. Manuela og
Helga héldu flautu- og sembal-
hljómleika í Listiðnaðarsafninu
í Niðarósi, þar sem þær m.a.
fluttu verk eftir Jón Þórarins-
son og Pál P. Pálsson. Eins og til
að undirstrika hugmyndina sem
lá að baki Nor-Vest, frumfluttu
þær á þessum tónleikum nýtt
verk eftir ungan Norðmann,
Lasse Thoresen, sem var við-
staddur.
Norskir áheyrendur hrifust af
samleik þessara ágætu lista-
manna. Engu minni áhrif hafði
einleikur Manuelu með Sinfón-
íuhljómsveitinni í Þrándheimi,
þar sem leikið var verk fyrir
flautu eftir Þorkel Sigurbjörns-
son: „Euridike fyrir Manuelu og
hljómsveit". Á öðrum tónleikum
flutti Sinfóníuhljómsveitin verk
eftir Jón Nordal, og á efnis-
skránni var auk þess fiðlukon-
sert eftir Sibelius með Igor
Oistrakh sem einleikara. Um
verk Jóns, „Epitafion", stóð
skrifað í norsku dagblaði m.a. að
það væri „svipmikið tónverk
sem „fritonalt" dregur upp höf-
uðatriði úr ólíkum nýjum stefn-
um... Jiri Starek (hljómsveitar-
stjórinn) og hljómsveitin fluttu
verkið af næmum smekk... Epi-
tafium Nordals fól í sér nokkurn
trúarlegan tón.“
Á tónlistarsviðinu bar stjórn-
andi Hamrahlíðarkórsins, Þor-
gerður Ingólfsdóttir, öðrum
fremur hita og þunga dagsins:
Meðan á Nor-Vest-hátíðahöld-
unum stóð, hélt hún þrjátíu
tónleika í skólum og kirkjum í
Syðri-Þrændalögum. Þar flutti
hún íslenzk þjóðlög og söngva
með og án undirleiks, en undir-
leikinn annaðist dómorganist-
inn í Niðarósi, Björn Káre Moe,
sem ýmist lék á orgel eða píanó.
Þorgerður veitti líka fræðslu um
íslenzka tónlist víðs vegar um
landið.