Morgunblaðið - 02.11.1982, Síða 41

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 2. NÓVEMBER 1982
45
VÉl?akandi
SVARAR í SÍMA
10100 KL. 10—12
FRÁ MÁNUDEGI
r TIL FÖSTUDAGS
‘fwi/Mmrto'-UH'u ir
Guð sagði, jörðin leiði fram lifandi
skepnur hverja eftir sinni tegund og
það varð svo.“
Nú er sú fregn farin að skjóta
rótum að konan hafi verið sköpuð
á undan manninum. Það væri svo
sem ekkert athugavert við það, ef
Biblían segði ekki hið gagnstæða.
Líffræðingar hafa átt að kanna
leyndardóma náttúrunnar í smá-
sjá, og komist að þessu mishermi
sköpunarsögunnar. Ekki ætti
maður að vera andvígur rann-
sóknum, ef þær eru ekki iðkaðar
til þess að ætla að rýra sann-
leiksgildi Ritningarinnar. Hvers
vegna í ósköpunum má ekki trúa
því sem þar stendur eins og ein-
hverjum vísdómi sem sprettur upp
á öllum mögulegum og ómögu-
legum tímum, menguðum efa-
semdum og vantrú? Ef Ritningin
er lesin með réttu hugarfari til
þess að fræðast og nærast and-
lega, opnast fyrir manni undur-
samleg veröld sem ekki er með
höndum gjörð.
Tökum sem dæmi fyrsta kafla
sköpunarsögunnar. Það þarf
neikvæðan kjark til þess að áræða
að neita því að sá kafli er sem
lýsandi stjarna á himni bók-
menntanna, þótt ekki væri um
neinn guðlegan innblástur að
ræða. Það fyrsta, sem sagt er að
Guð hafi talað, stendur þar:
„Verði ljós. Og það varð ljós, og
Guð greindi ljósið frá myrkrinu.
Það varð nótt og það varð dagur.“
Ljós og myrkur eiga ekkert sam-
eiginlegt. Guð talar og undrið
skeður. Eitt af mestu undrum
sköpunarinnar er maðurinn. Hann
er stórkostlegt listaverk skapara
síns.
„Hvernig í ósköpunum stendur
á þessari áráttu að vilja endilega
vera apakyns?"
Bjólfskviða
og
mannfræðin
Þorsteinn Guðjónsson skrifar:
„Alltaf þykir mér leiðinlegt að sjá
þegar einhver hégómi birtist á
prenti eins og varð um daginn, þegar
próf. Kevin Kiernan í Kentucky fór
að halda því fram að Bjólfskviða,
djásn fornenskra bókmennta, væri
ekki ort á 8. öld eins og talið hefur
verið, heldur á dögum Knúts ríka
(um 10301). Þetta er auðvitað stutt
með tölvu- og tæknirökum — en
miklu síður með sögu-, málfræði- og
bragarmálsrökum. Enda hefði próf.
Kiernan orðið hált á því svelli, því að
þau rök færa kvæðið jafnan aftur á
8. öld. Og hinsvegar er svo margt líkt
og sameiginlegt með skáldamáli
Bjólfskviðu og skáldamáli Norður-
landa, að sameiginlegur uppruni er
jafnviss og þar sem tveir trjástofnar
koma upp úr moldu hlið við hlið —
þar er ein rót undir. Og þessi rót er
föst í atburðum sem gerðust um 500
e.Kr., í Danmörku og Suður-Svíþjbð,
á sögusviði Hleiðrufeðga, Óttars
vendilkráku og annarra kappa, sem
stíga fram úr gráma forneskjunnar
og minna lifandi sálir á tilveru sína.
Ég vona að Bjarni Guðnason og
Óskar Halldórsson kveði niður þessa
nýjustu tölvuvitleysu um fornar
bókmenntir. Með því mundu þeir
fylgja vel fordæmi átjándualdar-ís-
lendingsins Gríms Thorkelíns, sem
uppgötvaði raunar og skildi fyrstur
að gagni Bjólfskviðu, á grunni ís-
lenzkrar þekkingar, og færði engil-
saxneskum þjóðum að gjöf, eins og
segja mætti. En þær hafa síðan talið
þetta kvæði til sinna mestu dýr-
mæta. Vonandi eru tslendingar ekki
dauðir úr öllum æðum enn, í miðri
velsældinni.
„Mikið geta skepnur verið ódáms-
legar,“ sagði Þorsteinn Björnsson úr
Bæ, guðfræðingur, og átti hann þar
við mannskepnur — en þó var ekki
laust við velþóknunarblæ á þessum
orðum hans, því hann var vinur
mannlífsins. „Mikið geta ritskussar
verið hroðalegir í orðbragði," hugs-
aði ég þegar ég las árásargrein Jör-
undar Jóhannssonar í Velvakanda
um daginn á hendur „bændum fyrir
austan fjall“. Hann segir, með full-
um áherzluþunga, að þeir ætli að
stofna „helvíti á jörðu“, með tilstyrk
„myrkraafla“. Minna mætti nú gagn
gera. En skringilegust er þó erfða-
fræði hans, byggð á húðarefnunum
melanín og karótín, og telur hann
allan mun á kynstofnum þjóða
byggjast á þessum efnasamböndum.
Aðeins liturinn greinir kynstofna að,
segir hann, ekkert annað. En ég segi
nú eins og maðurinn í strætisvagn-
inum: „Viljið þér ekki heyra röddina
Iíka?“
Þessa fjölbreyttari stefnu í erfða-
fræði hygg ég að „bændur fyrir aust-
an fjall“ og fjölmargir aðrir muni
viðurkenna. En raunar er dæmið um
metanín og karótín dálítið athyglis-
vert varðandi það, hve frumstæðum
áróðursaðferðum hefur verið beitt
gegn þekkingu á mannfræði. Jörund-
ur er eitt af fórnarlömbum áróðurs-
ins.“
meginþorra
þjóðarinnar
daglega!
Auglýsinga-
síminn er22480
Músíkinni beitt svip-
aÖ og greinarmerkjum
Gamall sjóari skrifar 26.
október:
„Velvakandi góður.
Ég get nú ekki lengur orða
bundist vegna þess hvimleiða
ósiðar sem tekinn hefur verið
upp í útvarpinu, þ.e.a.s. að orð-
ræða flytjenda er sífellt trufluð
og sundur slitin af músík, sem
er nú beitt svipað og greinar-
merkjum í ritmáli.
Það er orðið sama, hvort um
er að ræða fréttir eða fræðslu-
þætti. Sífellt dynur músík í eyr-
um manns, og fremur einlit,
oftast popp eða jazz. Og alltaf er
stillt á hæsta skala og haft svo
þétt að vita vonlaust er að ætla
sér að draga niður í þessum
ósköpum. Maður hefur bókstaf-
lega ekki við.
Fyrir skömmu voru fluttir
þættir sagnfræðilegs efnis, sem
voru áhugaverðir, þó að stiklað
væri á stóru, ef ekki hefði verið
fyrir músíkina. Ég gafst upp við
að hlusta. Eins fór um þáttinn
um Marx og Lenin í gærkveldi.
Mér hefði þó fundist að þeir sem
hafa þá fyrir sinn guð hefðu
mátt fá sálmana sína fyrir og
eftir prédikun, eins og tíðkast
við messu.
Annars er ég tiltölulega
ánægður með útvarpið, en ég vil
hafa talað orð og músík aðskilið,
svo að maður geti lokað fyrir
það sem manni fellur ekki. Og
að síðustu: Látið þið í útvarpinu
okkur hlustendur fá hann Pétur
aftur og það strax.“
Skrifið eða hringið
til Velvakanda
Velvakandi hvetur lesendur til að skrifa þættinum um hvadeina, sem
hugur þeirra stendur til — eda hringja milli kl. 10 og 12, mánudaga ti)
föstudaga, ef þeir koma því ekki við að skrifa. Meðal efnis, sem vel er
þegið, eru ábendingar og orðaskipti, fyrirspurnir og frásagnir, auk pistla
og stuttra greina. Bréf þurfa ekki að vera vélrituð, en nöfn, nafnnúmer
og heimilisföng verða að fylgja öllu efni til þáttarins, þó að höfundar
óski nafnleyndar.
Sérstaklega þykir ástæða til að beina því til lesenda blaðsins utan
höfuðborgarsvæðisins, að þeir láti sinn hlut ekki eftir liggja hér í
dálkunum.
GÆTUM TUNGUNNAR
Rétt er að segja: ödru hverju. Þetta er þágufall
hvorugkyns af annar hver, sem merkir: sérhver
annar; öðru hverju merkir því: sérhverju öðru
(sinni), þ.e. annað veifið.
Við skulum ekki
vera í neinum
vafa um hvar
úrvalið er mest
og hvar best
er að versla
ÞU ÞARFT EKKI AÐ FARA ANNAÐ
BVS6A6N&BÖLLIN
atuMHOnM jo • iio mmuAvtK ■ oi-onoo og tuto
uvbswomsh
Oltkar pakkar og —odtr
hvart A land am ar.
I atma 91-81410 taarAu
upptyalngar um varft,
0aaAJ og afborgunarkjör