Morgunblaðið - 28.12.1982, Blaðsíða 12

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 28. DESEMBER 1982
Hafnarfjörður:
Nýtt garðhús kirkjugarðsins í notkun
Föstudaginn 12. nóvember sl.
var kapelia í nýju garðhúsi kirkju-
garðsins vígð af prófasti Kjalar-
nesprófastsdæmis, séra Braga
Friðrikssyni. Vígsluathöfnin hófst
með því að formaður kirkjugarðs-
stjórnar, prestar safnaðanna í
Hafnarfirði og prófastur gengu til
kapellunnar undir orgelleik Páls
Kr. Pálssonar orgelleikara og báru
muni hennar. Þá flutti fyrrver-
andi kirkjugarðsvörður, Gestur
Gamalielsson, bæn, en söngflokk-
ur undir stjórn Páls söng sálminn:
„í þennan helga herrans sal“. Síð-
an lásu prestar úr heilagri ritn-
ingu, en kórinn söng milli þess,
sem lesið var. Prófastur flutti síð-
an vígsluorð, bæn, Faðir vor og
blessun, en Páll Kr. Pálsson lék á
orgelið. Þá flutti formaður kirkju-
garðsstjórnar, Eggert Isaksson,
erindi um undirbúning og bygg-
ingu garðhússins og síðan var
sunginn sálmurinn „Son Guðs ertu
með sanni". Athöfninni lauk með
orgelleik Páls Kr. Pálssonar.
Það kom fram í ræðu formanns
að byrjað hafi verið á fram-
kvæmdum sumarið 1977, eftir að
uppdrættir arkitektanna Man-
freðs Vilhjálmssonar og Þorvaldar
S. Þorvaldssonar, sem teiknuðu
húsið, höfðu verið samþykktir af
bygginganefnd. Húsið er byggt af
Stöpli hf., Jóhann Lárusson múr-
arameistari annaðist múrverk,
Gunnar Auðunn Oddsson raf-
virkjameistari sá um raflagnir og
Samúel V. Jónsson pípulagn-
ingameistari annaðist pípulagnir.
Jarðýtan hf. annaðjst jarðvinnu.
Húsið, sem er 300 n^ að flatarmáli
og rúmlega 1000 m , samanstend-
ur af bifreiða- og verkfæra-
geymslu, kaffistofu starfsfólks,
kældri líkgeymslu og aðstöðu fyrir
kistuskreytingar. Þá er í húsinu
kapella, sem fyrst og fremst verð-
ur notuð fyrir kistulagningar, en
hana er hægt að stækka, ef með
þarf, t.d. ef útfarir færu fram frá
henni. í húsinu er einnig skrif-
stofa kirkjugarðsvarðar og her-
bergi fyrir presta safnaðanna.
Hluti hússins, þ.e. bifreiða- og
verkfærageymslan ásamt kaffi-
stofu og snyrtingu, var tekinn í
notkun árið 1979, en aðrir hlutar
hússins verða teknir í notkun um
áramótin, enda er allt húsnæðið
fullfrágengið, búið húsgögnum og
tækjum, sem á þarf að halda. Þótt
búið sé að rækta upp og snyrta
allvel í kring um húsið, er þó ým-
islegt ógert, sem bíður vorsins, svo
sem hleðslur ýmiss konar, kross,
sem komið verður fyrir miðsvæðis
fyrir framan húsið gegnt aðaldyr-
um, klukkur verða settar upp við
norðausturenda hússins, svo og
lýsing utan dyra. Þá er fyrirhugað
að hefja í vor blóma- og trjárækt.
Aðkeyrslan frá Kaldárselsvegi
verður breikkuð og lögð, ásamt
bílastæðinu, varanlegu slitlagi.
Kom fram í ræðu formanns að
stjórnin hefði hug á því, að allt
yrði gert, sem unnt væri, til að
gera umhverfi hússins sem snyrti-
legast úr garði, svo sem hæfði
þessum stað hvíldarinnar. Bygg-
ingarkostnaður hússins, þar með
talin öll húsgögn og áhöld, svo og
ræktun, hellulagning og önnur
lagfæring umhverfis það, nemur
nú 1,2 millj. króna og hefur hann
þá ekki verið framreiknaður til
núverandi verðlags.
Um 60 gestir voru viðstaddir
vígsluathöfnina og virtust þeir
sammála um að arkitektum hefði
vel tekist, enda fellur húsið einkar
vel inn í umhverfi sitt. Þá var
skýrt frá því að kapellunni hefði
borist fyrsta gjöfin, en það er bibl-
ía sem Gestur Gamalielsson,
fyrrverandi kirkjugarðsvörður,
gaf.
Jafnhliða þessum framkvæmd-
um hefur verið unnið að stækkun
kirkjugarðsins, samkvæmt skipu-
lagsuppdrætti Reynis Vilhjálms-
sonar, skrúðgarðaarkitekts, enda
er gamli garðurinn fullnýttur af
ófráteknum grafarstæðum. Var
fyrsti hluti hans tekinn í notkun
sl. sumar og vígður af prófasti
með jarðarför Eiríks Guðmunds-
sonar frá Nýjabæ, en hann var
síðast búsettur að Ölduslóð 7 í
Hafnarfirði. Núverandi kirkju-
garðsstjórn er skipuð 3 fulltrúum
Hafnarfjarðarsóknar, þeim Egg-
ert ísakssyni, Friðþjófi Sigurðs-
syni og núverandi kirkjugarðs-
verði, Sigurði Arnórssyni. Full-
trúar Fríkirkjusafnaðarins eru
þeir Sigurgeir Guðmundsson og
Stefán Stefánsson og fulltrúar
Víðistaðasóknar eru Kristján
Gunnarsson og Óli G.H. Þórðar-
son.
Gestur Gamalielsson lét af
störfum sem kirkjugarðsvörður si.
sumar en Sigurður Arnórsson tók
við.
(Úr frétlatilkynningu.)
Tryggja þarf í tæka tíð rétta þjón-
ustu og meðferð fatlaðra barna
Frá ráðstefnu
Landssamtakanna
Þroskahjálp
Laugardaginn 27. nóvember sl.
efndu Landssamtökin Þroskahjálp
til ráðstefnu á Hótel Loftleiðum
um hlutverk heilsugæslustöðva í
þjónustu fyrir þroskahefta. Ráð-
stefnuna sóttu um 70 manns, fé-
lagsmenn í Þroskahjálp og starfs-
fólk ráðuneyta og stofnana, sem
um þessi mál fjalla í Reykjavík og
úti á landsbyggðinni. Nokkrar um-
ræður urðu í upphafi ráðstefnunn-
ar um skilgreiningu orðsins
„þroskaheftur", en í erindum
manna var átt við börn, sem væru
fædd með hamlanir, sem kæmu í
veg fyrir eðlilegan þroska án sér-
kennslu.
Lög um heilbrigðisþjónustu eru
frá árinu 1978 og starfa heilsu-
gæslustöðvar samkvæmt þeim. í
erindum kom fram, að talsvert
skortir á, að nægilegt sérmenntað
starfsfólk sé fyrir hendi við stöðv-
arnar, þannig að þær geti annast
frumgreiningu barna og leitað
uppi fatlanir á meðal þeirra. Sam-
kvæmt áður greindum lögum ber
heilsugæslustöðvunum að sinna
þörfum íbúa viðkomandi svæðis,
og eru þá þroskaheftir ekki und-
anskildir. Hlutverk heilsugæslu-
stöðvanna er fyrst og fremst
frumgreining og er einstaklingum
síðan vísað til annarra stofnana,
þar sem frekari athugun fer fram.
Talið var rétt að svo yrði gert, þótt
aðeins væri um grun að ræða.
Á göngudeild Landspítalans er
eftirlit með svo kölluðum áhættu-
hópi barna til tveggja ára aldurs
en þaðan er þeim vísað áfram. Þá
er fyrst og fremst um að ræða at-
hugunar- og greiningardeild
Öskjuhlíðarskóla, sem starfar í
Kjarvalshúsi eftir grunnskólalög-
unum og sérkennslureglugerð frá
1977, en ekki samkvæmt lögum um
þroskahefta. Þar fer fram greining
og frumþjálfun barna með marg-
víslegar fatlanir en síðan taka
sérskólar við menntun og meðferð
barnanna. Við deildina eru 14
stöðugildi, en biðlisti er til tveggja
ára. Er því augljóst, að deildin býr
við tilfinnanlegan skort á ýmsum
sviðum. Ymsir hafa ruglað þessari
deild saman við væntanlega at-
hugunar- og greiningarstöð ríkis-
ins, sem setja skyldi á fót sam-
kvæmt lögum um aðstoð við
þroskahefta, en vegna væntan-
legra laga um aðstoð við fatlaða,
sem hafa nú fyrir skömmu verið
lögð fyrir Alþingi, hefur öll upp-
bygging samkvæmt áður greind-
um lögum verið stöðvuð og hefur
það komið mjög niður á allri þjón-
ustu við fötluð börn og aðstand-
endur þeirra. Vegna áður greindra
aðstæðna hefur því það ráð verið
tekið að bjóða upp á skammtíma-
meðferð barna í Kjarvalshúsi,
þannig að flestum eða öllum börn-
um, sen leita til deildarinnar, er
veitt einhver úrlausn. Frá því at-
hugunar- og greiningardeildin var
stofnuð árið 1974 hafa um 550
börn fengið þjónustu þar.
í Kjarvalshúsi starfar einnig
leikfangasafn, þar sem m.a. er
veitt uppeldisleg ráðgjöf, og þjón-
ar safnið árlega um 100 börnum.
í erindi fulltrúa athugunar- og
greiningardeildar Öskjuhlíðar-
skóla kom fram að ennþá væri
samstarf við heilsugæslustöðvar
mjög takmarkað, sem sennilega
stafar af því, að heilsugæslulækn-
ar vísa börnum beint til barna-
lækna, ef grunur leikur á um fötl-
un. En deildin starfar í nánu sam-
bandi við fræðsluyfirvöld enda er
talsverður hluti þeirrar þjónustu,
sem athugunar- og greiningar-
deild Öskjuhlíðarskóla veitir, í því
fólginn að veita ráðleggingar um
leiðir til þess að tryggja rétta
meðferð fatlaðra barna, þegar þau
komast á skólaskyldualdur og
leita leiða til þess að búa sem best
í haginn fyrir þau og byggja upp
nauðsynlega þjónustu, þar sem
hún er ekki fyrir hendi. Þá er
einnig veitt aðstoð þeim stofnun-
um, sem taka við börnunum, svo
sem dagheimilum, skólum o.s.frv.
Sú spurning vaknar, hvort at-
hugunar- og greiningardeild
Öskjuhlíðarskóla taki við hlut-
verki væntanlegrar greiningar-
stöðvar ríkisins, en telja má eðli-
legt að svo verði þar sem við deild-
ina starfar samvirkur hópur
reyndra sérfræðinga sem hafa
unnið að málefnum fatlaðra barna
um nokkurra ára skeið.
Þegar um vistun á sólar-
hringsstofnunum er að ræða ann-
ast göngudeild Kópavogshælis
greiningu viðkomandi einstakl-
inga og á það jafnt við um börn
sem fullorðna. Kópavogshæli og
öðrum stofnunum fyrir vangefna
hefur verið mjög þröngur stakkur
skorinn á undanförnum árum og
taldi Jón S. Karlsson, sálfræðing-
ur, að stjórnvöld gættu þess ekki
að búa sæmilega að þeim stofnun-
um sem fyrir hendi eru í landinu
um leið og stofnað er til nýrrar
þjónustu.
AUmiklar umræður urðu um
samstarf svæðisstjórna og heilsu-
gæslustöðva, en svæðisstjórnum
er ætlað að samræma þjónustu
fyrir fatlaða og auka félagslegt ör-
yggi þeirra á hverju svæði. Sævar
Berg Guðbergsson, félagsráðgjafi
og framkvæmdastjóri svæðis-
stjórnar Suðurlands, flutti erindi
á ráðstefnunni, þar sem hann
rakti hugmyndir sínar um þróun
svæðisstjórnanna. Taldi hann m.a.
að svæðisstjórnirnar ættu að þró-
ast í áttina að því að verða eins
konar félagsmálaráð fyrir alla
íbúa viðkomandi svæðis, enda
væri óæskilegt að byggja upp sér-
staka þjónustu og umhverfi fyrir
fatlaða eingöngu. Fatlaðir eru
hluti af samfélaginu og ber því
sams konar þjónusta og öðrum.
Nokkur umræða varð um upp-
lýsingaskyldu heilsugæslustöðva
til svæðisstjórna og hvernig bæri
að standa að henni, þar sem um
trúnaðarmál væri að ræða.
Mönnum bar saman um að brýnt
væri að slíkri upplýsingaskyldu
yrði framfylgt til þess að tryggja í
tæka tíð rétta þjónustu og með-
ferð fatlaðra barna og fyrirbyggja
um leið fötlun, sem stafað getur af
ýmsum sjúkdómum.
Þá kom fram, að í þeim tilvik-
um, sem leitað hefur verið eftir
samvinnu við bæjaryfirvöld um
málefni þroskaheftra einstakl-
inga, hafa þau verið mjög jákvæð
og þótti mönnum sem að ýmsu
leyti væri auðveldara að vinna
með einstaklinga úti á landi en í
Reykjavík þar sem einstaklingur-
inn hverfur gjarnan í fjöldann.
Mikið skortir á að félagsleg þjón-
usta fyrir þroskahefta sé fyrir
hendi úti á landsbyggðinni, þótt
hún sé viðunandi í Reykjavík og á
Akureyri.
Með skipulegu ungbamaeftirliti
er hægt að leita uppi fötluð börn
og koma í veg fyrir fötlun í tæka
tíð, en slíku eftirliti hefur enn
ekki verið komið á um allt land.
Ungbarnaeftirlit verður að bein-
ast að því að leita uppi hugsanleg-
ar fatlanir og æskilegt er að í
framtíðinni verði öllum börnum,
sem grunur leikur á að búi við ein-
hvers konar fötlun, vísað til vænt-
anlegrar greiningarstöðvar ríkis-
ins þannig að úr greiningu komi
jafnt fatlaðir sem ófatlaðir ein-
staklingar, þ.e. eftirlitsnetið verði
þéttriðnara. I þessu sambandi er
skoðun barna við fjögurra ára ald-
ur mjög mikilvæg.
Menn veltu því fyrir sér, hvort
hægt væri að koma á fót grein-
ingarstöðvum víðar um land en í
Reykjavík og greindi menn nokk-
uð á um það. Töldu sumir að rétt
væri að veita börnum meðferð sem
næst heimilum þeirra en aðrir
lögðu áherslu á að greiningarstöð
ríkisins eða Kjarvalshús, eins og
nú er háttað, sjái um greiningu og
meðferð barnanna, enda væri þar
saman komið það starfslið sem til
þarf. Þó var bent á að á Akureyri
sé nú fyrir hendi starfsfólk til
þess að aðstoða fjölfötluð börn í
mörgum tilvikum, og væri hugs-
anleg samvinna við greiningar-
deildina í Kjarvalshúsi.
Þá var vakin athygli á þeim erf-
iðleikum sem ýmsar fjölskyldur
vangefinna eða fjölfatlaðra ein-
staklinga eiga við að búa. Víða er-
lendis hefur verið leitað til svo-
kallaðra „stuðningsfjölskyldna",
sem annast þessa einstaklinga
þegar aðstandenda nýtur ekki við.
Er talið að slíkt fyrirkomulag geti
sparað heilbrigðiskerfinu stórfé
um leið og það eykur félagslegt
öryggi. Reyndar hefur viljað
brenna við, að þeir einstaklingar,
sem eru bæði vangefnir og fatlað-
ir, hafi verið látnir sitja á hakan-
um hvað alla þjónustu og aðbúnað
varðar og er brýn þörf á úrbótum
á því sviði.
Til þess að tryggja bætta þjón-
ustu við þroskahefta verður að
koma til aukið samstarf og sam-
hæfing stofnana, en í ljós hefur
komið að nokkur togstreita ríkir á
milli einstakra stofnana og að
hver stofnun um sig vill helst
greina þá einstaklinga, sem hún
fær til meðferðar. Vandamál
þroskaheftra eru ekki einstakl-
ingsbundin vandamál, heldur er
þar um vanda heilla fjölskyldna
eða sveitarfélaga að ræða og verð-
ur meðferð þroskaheftra að mið-
ast við heildarlausn. Þá verður að
koma í veg fyrir, að menn þurfi að
flytjast búferlum vegna þroska-
heftra barna sinna með því móti
að flytja þjónustuna til fólksins en í
því eru fólgin aukin mannréttindi
og meiri hagkvæmni. (Krí i>ro»k»hjáip.)