Morgunblaðið - 11.02.1983, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 11. FEBRÚAR 1983
Erindi Svavars Svavarssonar, flutt á verkstjórafundi Sölumiðstöövar hraðfrystihúsanna
Frá verkstjórafundi SH.
GÆÐAMÁL fiskiónartarins hafa mikið verið til umræðu ad
undaniornu í framhaldi þeirra skakkafalla, sem upp hafa
komið í þeim. Eins og fram hefur komið í fréttum komu á
síðasta ári upp mjög slæmir gallar í skreið og saltfiski, sem
selt hafði verið úr landi og hér heima var nokkru magni af
frystum fiski hent vegna skemmda.
Síðustu daga var verkstjóra-
fundur Sölumiðstöðvar hrað-
frystihúsanna haldinn og bar þar
þessi mál meðal annars á góma.
Morgunblaðið ræddi vegna þess
við Hjalta Einarsson, fram-
kvaemdastjóra SH, og Svavar
Svavarsson, framleiðslustjóra
Baejarútgerðar Reykjavíkur.
Hjalti sagði, að þessir fundir vaeru
haldnir á tveggja ára fresti og
hefði svo verið síðan 1974. Til
fundarins hefði ekki verið boðað
vegna gaeðamála, þó þau hefðu að
sjálfsögðu fengið verðuga umfjöll-
un. Fundirnir hefðu frá upphafi
skiptst á milli gaeðamála og
tæknimála og svo væri einnig nú.
Sérstakir gestir fundarins hefðu
verið Ólafur Guðmundsson, fram-
kvæmdastjóri skrifstofunnar í
London, og þeir Þorsteinn Þorst-
einsson og Guðni Gunnarsson,
verksmiðjustjórar í verksmiðjum
Coldwater Seafood Corporation í
Bandaríkjunum. Hefðu þeir allir
flutt erindi um starfsemi fyrir-
tækjanna og komið inn á kröfur
markaðsins.
Svavar Svavarsson flutti erindi
um gæðamálin á fundinum og hef-
ur Morgunblaðið fengið leyfi til að
birta það hér. Svavar lagði
áherzlu á, að í gæðamálum þyrfti
að koma til fræðsla í stað gæzlu.
Fræða þyrfti starfsfólk í fisk-
iðnaðinum um meðferð hráefnis-
ins eins og unnt væri og styrkja
þyrfti Fiskvinnsluskólann veru-
lega, ætti árangur að nást. Þá
þyrfti að koma fram opinber
gæðastefna, sem allir verkendur
færu eftir. Árangri yrði þó ekki
náð nema því aðeins að fulltrúar
útgerðarinnar tækju einnig þátt í
þessum málum og mikilvægt væri
að stytta útivist togaranna. Taldi
hann rétt að þau fyrirtæki, sem
bæði væru með útgerð og fisk-
vinnslu riðu á vaðið í þessum efn-
um og reyndu að ná samvinnu við
sjómenn hvað það varðaði. Hér fer
á eftir erindi Svavars:
Fræðsla í stað gæslu
Gæðastýringu má skilgreina
sem allar þær ráðstafanir sem
gera þarf til að ákveða raunhæft
gæðastig og halda því en gæði eru
mælikvarði á það að hve miklu
leyti framleiðslan uppfyllir kröfur
neytenda eða fyrirheit seljanda.
Allir höfum við verkstjórarnir
lesið pökkunarreglurnar og þekkj-
um kröfurnar. Samt sem áður
þarf SH að gera út sveit manna til
eftirlits með framleiðslu húsanna.
Hvers vegna? Jú, af illri nauðsyn,
vegna þess að við höfum sannað
það að við pössum okkur ekki
sjálfir. Til að bæta um betur ger-
um við sjálfir út fjölda fólks sem
hefur eftirlit með því fólki sem
framleiðir.
Mér finnst að orðið eftirlit tákni
eftirlit með ástandi sem hugsan-
lega getur farið úrskeiðis. En er
þá viðeigandi að nota orðið eftirlit
um þetta ástand? Nei, við verðum
að viðurkenna að þetta er ekkert
annað en gæsla. Og gæsla er rétta
orðið hvort sem átt er við eftirlit
SH gagnvart okkur eða eftirlit
okkar gagnvart fólkinu. Það er í
raun verið að passa uppá að ein-
hver geri eins og hann veit að
hann á að gera. Til þess að bæta
úr þessu verðum við að leggja
grundvöll að því að virkja ein-
staklinginn betur sjálfan.
Fræðslu má láta í té á mjög
margbreytilegan hátt og má kalla
það þjálfun, leiðbeiningar, upplýs-
ingar, innrætingu, áróður eða
hvað sem hver vill. Eitt er þó sam-
eiginlegt með öllum þessum að-
ferðum, sá sem beitir þeim vekur
athygli á ákveðnu atriði og hvetur
til umhugsunar um það. Hvort
Svavar Svavarsson,
framleiðslustjóri BUR.
Hjalti Kinarsson
framkvæmdastjóri SH.
sem menn vilja kalla þennan verk-
stjórafund fræðslu eða innræt-
ingu skiptir ekki máli, en augljóst
er að öðru fremur er honum ætlað
að vekja okkur til umhugsunar um
gæðamál.
Síðastliðinn vetur gerðum við
hjá BÚR tilraun í þá átt að vekja
athygli borðavinnufólks á gæða-
málum sérstaklega með fræðslu-
fundum. Hjá okkur háttar til eins
og hjá flestum ykkar að hráefnis-
tegundir eru breytilegar á degi
hverjum og talsverð hreyfing á
starfsfólki. Fjöldi einstaklinga á
borðum er að staðaldri um 100
manns en vegna mannaskipt koma
þar við sögu um 400 einstaklingar
á ári. Það skortir því talsvert á
stöðugleika en hann er ein for-
sendan fyrir því að vel takist til
með gæðin. Við söfnuðum ýmsum
upplýsingum, keyptum mynd-
varpa og slidesmyndavél og héld-
um fræðslufundi með 10—15 kon-
um í einu. Hver fundur stóð í 4—6
klukkustundir eftir atvikum. Á
fyrsta fundinn fengum við þá
Hjalta Einarsson og Markús
Waage. Þar gafst fólkinu og okkur
verkstjórunum tækifæri til að
ræða við þá og spyrja þá ýmissa
spurninga sem þeir svöruðu greið-
lega. Viðtölin voru tekin upp á
segulband og efnið síðan notað á
þeim fundum sem á eftir komu.
Þarna voru rædd öll helstu atriði í
sambandi við gæðamálin en dæg-
urþras um bónus og annað látið
lönd og leið. Þessi tilraun var
gagnleg til að koma á framfæri
sjónarmiðum hússins og SH en
hún gaf líka fólkinu tækifæri til
að spyrja og gagnrýna í leiðinni.
Mér reiknast til að kostnaður-
inn við þessa 10 fundi sem haldnir
voru hafi verið í kringum 100 þús.
krónur og er þar aðallega um að
ræða vinnulaun fólksins sem sat
fundina. Svo allt kostar þetta nú
peninga og er von að menn spyrji
hvort þetta borgi sig. En þá má
heldur ekki gleyma því að gæslan
sem ég ræddi um áðan eða eftirlit
húsanna kostar líka sitt. Hún er
a.m.k. 3 milljónir hjá BÚR á ári
fyrir utan annan gæðakostnað.
Þegar við veltum fyrir okkur þess-
um kostnaði þá verðum við líka að
hugsa um áherslur eða áherslu-
punkta. Hvað á að leggja mikla
áherslu á gæðin. Á að leggja meiri
áherslu á gæði en nýtingu eða af-
köst. Hvað er þeim efst í huga sem
vinna við snyrtingu og pökkun? —
hraði og nýting. Þær þurfa að
hafa til hnífs og skeiðar eins og
aðrir. Hvar koma gæðin til sög-
unnar? Jú, við reynum að gera
gæðin að þriðja áherslupunkti hjá
þeim og notum til þess strangt að-
haldskerfi sem felur í sér refsingu
fyrir frávik frá settum reglum.
Þetta er gæslan. Okkar reglu-
bundnu athygli gagnvart starfs-
fólkinu. Það vantar meira af
óvæntri athygli. Uppákomum af
einhverju tagi þar sem við útskýr-
um hvers vegna hin ýmsu atriði
sem við erum að eltast við daginn
út og inn ár eftir ár hafa svo mikið
að segja. T.d. mætti hugsa sér það
-*.'rí sambandi við 5 punda vafn-
ingana að SH fengi kokk frá Long
John Silver sem færi í húsin og
sýndi fólkinu hvernig hann mat-
reiðir úr 5 punda vafningi. Slíkar
uppákomur hafa sín áhrif. Þau
duga auðvitað ekki í eitt skipti
fyrir öll, en þeirra gætir mjög
lengi og auðvelda húsunum að
fylgja eftir settum pökkunarregl-
um.
Margir aðhyllast svokallaðan
gæðabónus með það fyrir augum
að áherslupunkturinn gæði verði
sjálfvirkur hjá fólkinu eins og
nýting og hraði. En það má vel
hugsa sér fleiri möguleika. T.d. að
nota skráningar gæðaeftirlitsins
til að summera upplýsingar á
hvern starfsmann yfir langan
tíma t.d. mánuði, ársfjórðunga og
ár. Góður pakki gleymist þá aidrei
og það gerir slæmur pakki ekki
heldur. En sá starfsmaður sem á
marga góða pakka en fáa slæma
gæti að mestu leyti losnað undan
hinni ströngu gæslu og þarf engu
að kvíða en á hinn bóginn einbeitir
gæslan sér að þeim sem keyra á
hroðvirkni. Þetta fyrirkomulag
gerir þá kröfu að við séum sjálfir
okkur samkvæmir og skráum öll
frávik frá pökkunarreglum að
jöfnu, ekki bara orma og bein og
látum taka upp samkvæmt því.
Hver starfsmaður þarf að fá
reglulegar upplýsingar um stöðu
sína daglega, mánaðarlega og ár-
lega. Þetta kerfi lítur út fyrir að
verða allviðamikið og flókið með
mikilli skriffinnsku. En svo þarf
ekki að verða og er tölvuöld þar
fyrir að þakka. Það er staðreynd
að tölvur eru komnar til þess að
vera. Þær eru ekki tískufyrir-
brigði og þær þjóna þeim best,
sem eru nógu klókir til að nýta sér
þær. Það að safna upplýsingum
um hvern starfsmann og láta hon-
um þær í té á þann hátt sem ég
hef lýst kalla ég fræðslu. Á ensku
er þetta kallað feed back. Betra og
áreiðanlegra feed back, betri og
áreiðanlegri gæði.
Spyrja má. Getum við selt ís-
lenska umferðarmenningu til
Danmerkur. Það má láta sig
dreyma um það og það getur eng-
inn fullyrt að sá draumur geti
aldrei ræst. En til þess þarf um-
ferðarmenning okkar að taka
stakkaskiptum frá því sem nú er
því annars er hæpið að hún verði
Dönum fýsileg. Það er eins farið
með umferðarmenninguna og
okkar gæðamenningu. Hvorugt
verður betrumbætt með aukinni
gæslu. Það hefur aldrei tekist og
mun aldrei takast hvert svo sem
málefnið er. Það er ekki af
ástæðulausu að talað er um að
gera umferðarfræðslu að skyldu-
námsgrein í skólum eins og reikn-
ing og lestur. Við getum heldur
ekki vænst þess að ná betra og
stöðugra gæðastigi sjávarafurða
nema með stóraukinni fræðslu á
því sviði. Þar þarf að koma til
skólakerfið sjálft, efling Fisk-
vinnsluskólans, Sölusamtök,
Framleiðslueftirlitið, Rannsókn-
arstofnun fiskiðnaðarins, Háskól-
inn og ekki síst framleiðendur
sjálfir. Þessi fræðsla má'ekki
verða einkamál því það er í raun
gæðamenningin sem við erum að
njóta góðs af þegar við seljum af-
urðir okkar á hærra verði en aðrar
þjóðir.
Við þurfum markvissa opinbera
gæðastefnu sem afstýrir slysum
eins og því sem átti sér stað fyrir
um tveim árum í ársbyrjun ’81
þegar verð á 2. og 3. flokks fiski
var hækkað hlutfallslega meira en
verð á 1. flokks gæðafiski vegna