Morgunblaðið - 08.03.1983, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 8. MARZ 1983
ÁGÚST INGI JÓNSSON
AFINNLENDUM
VETTVANGI
Með vorinu gæti verð á
benzíni lækkað hérlendis
ÞÓ SVO AÐ verd á benzíni, gasolíu og öðnim olíuvörum hafi farið lækkandi að undanförnu úti í heimi er þess
ekki að vænta, að þessar vörur lækki hérlendis á næstu vikum. í fyrsta lagi er búist við, að það geti orðið í lok
aprflmánaðar. Það fer þó eftir því hvernig kaupin gerast á eyrinni, það er á markaði í Rotterdam, og hver þróun
íslenzku krónunnar verður gagnvart Bandaríkjadollara. Hann hefur stöðugt styrkzt og auk þess hefur gengissig
krónunnar verið mikið að undanförnu. Reyndar sá ríkisvaldið ástæðu til að hækka benzínið á dögunum og
rennur sú hækkun beint tii ríkisins í formi vegagjalds. Skattheimta ríkisins af hverjum benzínlítra nemur nú
rúmlega 55%.
Atök olíuframleiðsluríkja og
upplausnin í OPEC á
stærstan þátt í lækkun olíuverðs
í iðnaðarríkjum og enn er ekki
séð fyrir endann á því máli. í
framhaldi af ráðherrafundi
OPEC-ríkja í Genf 24. janúar
lækkaði olíuverðið. Þá var ætl-
unin að setja viðmiðunarverð á
hverja olíutunnu á 34 dollara, en
nú bjóða þjóðirnar niður hver
fyrir annarri og 29—30 dollarar
fyrir tunnuna heyrist nefnt.
Fleiri þættir spila inn í en
átökin í OPEC. Nefna má að
þessi vetur hefur verið óvenju
mildur í Evrópu og til dæmis í
Danmörku hefur olíuhitun verið
mjög lítil. Framboð hefur því
verið meira en eftirspurn.
ÚTftW
Langmest af þeim olíuvörum,
sem íslendingar kaupa,
koma frá Sovétríkjunum, Portú-
gal er einnig með nokkurn hlut
og fleiri koma við sögu þó í litl-
um mæli sé. Olíuverð er bundið í
dollurum og miðað er við meðal-
verð á Rotterdam-markaði. Það
verð er fundið út á þann hátt, að
tekin eru hæstu og lægstu verð
útskipunardag á olíu og benzíni,
sem flutt er á tvenns konar hátt,
og meðaltal fundið. Annars veg-
ar eru tekin cif-verð á stórum
skipsförmum og hins vegar fob-
verð á minni förmum. Þetta á
við samninginn við Sovétríkin,
en í viðskiptum við Portúgal eru
þessi verð ekki aðeins tekin út-
skipunardaginn heldur einnig
meðalverð síðustu þriggja virkra
daga á undan. Varðandi svartolí-
una er rétt að taka fram að ofan
á Rotterdam-verð kemur ákveð-
in „premía" eða uppbót vegna
gæða rússnesku svartolíunnar.
Það er föst upphæð, 24 dollarar,
sem greiðist ofan á hvert tonn og
breytist ekki þó meðalverð
hækki eða lækki.
Eins og áður er vikið að hefur
olíuverð lækkað erlendis að
undanförnu og raunar allt frá
því á síðustu mánuðum síðasta
árs. Hér fer á eftir tafla yfir
skráningar í Rotterdam ákveðna
daga eða tímabil á sfðustu mán-
uðum og einnig það verð, sem
miðað var við er verð á benzíni
og olíum var ákveðið hérlendis
um miðjan janúar en þá var
fundið út meðalinnkaupsverð
birgða sem til voru í landinu.
Miðað er við tonn f töflunni og
að sjálfsögðu við Bandaríkja-
dollara, en öll innkaup eru miðuð
við hann. Varðandi svartolfuna
er rétt að taka fram, að uppbótin
hefur verið reiknuð ofan á með-
alverðið.
Benzín Gasolía Svartolia
Meðalverð desember 288.10 286.76 186.86
Meðalverð janúar
31. janúar
22. febrúar
Verðákv. i janúar
287,07 273,70
274.75 245,50 181,50
253.75 229,00 177,50
303,06 302,82 188,21
Frá áramótum til 22. febrúar
lækkaði benzin um 12,27% á
Rotterdam-markaði, gasolía
iækkaði um 20,42% og svartolía
um 9,57% miðað við meðalverð á
Rotterdam-markaði án uppbót-
ar. Hvað áhrærir svartolíuna
hefur verð á þeirri tegund verið
stöðugra síðustu ár en á hinum
tegundunum, hækkaði minna
framan af og nú upp á síðkastið
hefur svartolían lækkað hlut-
fallslega minna.
I Evrópu er svartolían fyrst og
fremst notuð til iðnaðar og til að
knýja raforkuver. Þess vegna
eru ekki árstíðasveiflur í verði
svartolíu eins og á benzíni og
gasolíu. Benzín hækkar t.d. yfir-
leitt á vorin og gasolía aftur á
haustin.
Þegar verð á olíuvörum var
ákveðið um miðjan janúar sl. var
endingartími benzínbirgða í
landinu talinn 2!/z mánuður og
miðað var við gengi dollara
18,410. Endingartími gasolíu-
birgða var áætlaður rúmir þrír
mánuðir og svartolfubirgða
röskir þrír mánuðir. Samkvæmt
þessu áttu þessar birgðir að end-
ast fram í síðari hluta aprílmán-
aðar og á hinum tegundunum
aðeins lengur. Olíuvörur eru
reglulega keyptar inn og talið er
nauðsynlegt að f landinu séu
70—90 daga birgðir. Einkanlega
er talið brýnt að hafa góðar
birgðir um allt land yfir vetrar-
mánuðina.
I fljótu bragði gæti virzt rök-
rétt samhengi á milli lækkunar
olíuverðs erlendis og hérlendis.
Þessu er þó ekki að heilsa. Þar
sem öll olíuinnkaup eru í dollur-
um ræður skráning hans mestu
um verðið. Auk þess að þessi
gjaldmiðill hefur styrkzt gagn-
vart öðrum gjaldmiðlum hefur
íslenzka krónan fallið um
17,83% gagnvart dollara frá ára-
mótum og enn sígur krónan.
Hækkun á dollara frá áramótum
til 4. marz var 22,79%.
Til að útskýra þetta aðeins
nánar má taka tonn af benz-
íni á meðalverði birgða við verð-
ákvörðun um miðjan janúar og
margfalda það með gengi dollara
þá. Útkoman úr því reiknings-
dæmi verður íslenzkar krónur
5.579. Ef skráning í Rotterdam
22. febrúar er hins vegar tekin
og margfölduð með sölugengi
dollara þann dag verður útkom-
an 4.913 krónur. Sem sagt veru-
leg lækkun í krónum.
Þessi útreikningur segir þó
engan veginn alla söguna og er
ónákvæmur. í fyrsta lagi er 3Vt
mánaðar greiðslufrestur á olíu-
innkaupum og því verður að
miða við gengi á greiðsludegi en
ekki innkaupsdegi. Hvert gengið
verður eftir 3!4 mánuð getur
tæpast nokkur maður sagt um.
Það er þó sá vandi, sem þeir
menn er fjalla um verðlagningu
á olíuvörum verða að glíma við.
Þá er tollgengi breytilegt frá
mánuði til mánaðar, en tollar
eru greiddir við uppskipun.
Dæmin, sem sett eru upp hér að
framan, gefa þó nokkra hug-
mynd um þróun benzínverðs
gagnvart íslenzku krónunni og
er kemur fram á vor gætum við
sem sagt í fyrsta lagi átt von á
benzínlækkun. Hins vegar má
ætla að lækkun benzínverðs er-
lendis hafi komið í veg fyrir
verðhækkanir hér á landi. Sú
hækkun sem varð í liðinni viku
var eingöngu vegna aukinnar
skattheimtu ríkisins.
Fleira kemur inn í, til dæmis
staða innkaupajöfnunarreikn-
ings. Nafnið segir að hluta hvert
hlutverk þessa reiknings er; að
jafna mun á verði milli ein-
stakra farma og um leið að
hamla gegn of örum breytingum
á verði innanlands. Til að ekki
myndist útstreymi úr þessum
reikningi, þ.e. halli gagnvart
olíufélögunum, þarf að áætla
gengið á greiðsludegi. Undanfar-
in ár hefur verið neikvæð staða á
þessum reikningi.
Við verðákvörðun um miðjan
janúar var staða reikningsins
neikvæð, sem hefur í för með sér
að ákveðið tillag eða greiðsla fer
af verðinu til að laga stöðu
reikningsins. Þegar hallinn á
reikningnum hefur verið greidd-
ur jafnast tillagið út. Benzín-
reikningurinn var neikvæður um
16,6 milljónir króna í janúar, en
áætluð staða hans um síðustu
mánaðamót var neikvæð um 10,5
milljónir króna. Á gasolíu var
innkaupajöfnunarreikningur
neikvæður um 25 milljónir í
janúar, en áætluð staða um síð-
ustu mánaðamót var neikvæð
um 12,6 milljónir. Fyrir svart-
olíu var staðan neikvæð um 10,9
milljónir í janúar, en áætlaður
halli um síðustu mánaðamót var
6,7 milljónir króna. Staðan á
innkaupajöfnunarreikningi hef-
ur því lagazt verulega að undan-
förnu.
Útsöluverð á hverjum lítra af
benzíni er nú 15,90 kr. og skiptist
verðið sem hér segir:
Innkaupsverð (cif) 4,44 kr. (27,92%)
Opinber gjöld 8,81 kr. (55,41%)
Dreifingarkostnaður
frá innflutningshöfn 1,63 kr. (10,25%)
Verðjöfnunargjald 0,17 kr. (1,07%)
Tillag til innkaupa-
jöfnunarreiknings vegna
halla og gengishreyfinga 0,85 kr. (5,35%)
Með opinberum gjöldum er
átt við tolla, tollaf-
greiðslugjald, benzingjald, sölu-
skatt, landsútsvar, leyfisgjöld og
bankakostnað. Það sem kallað er
dreifingarkostnaður frá inn-
flutningshöfn er hlutur olíufé-
laganna í verðinu. Verðjöfnun-
argjald stendur undir samræm-
ingu á verðinu, þannig að hver
lítri kostar það sama hvar sem
er á landinu.
Verð á gasolíu er nú kr. 7,05 á
hvern lítra og er það myndað á
allt annan hátt en benzínverðið
eða sem hér segir:
Innkaupsverö (cif)
Opinber gjöld
Dreifingarkostnaður
Verðjöfnunargjald
Tillag
5,00 kr. (70,92%)
0,21 kr. (2,98%)
0,79 kr. (11,21%)
0,21 kr. (2,98%)
0,84 kr. (11,91%)
Á síðasta ári keyptu íslend-
ingar bílabenzín, flugvélabenzín,
lakkbenzín, steinolíu, þotuelds-
neyti, gasolíu, svartolíu og smur-
olíur fyrir um 1,7 milljarða
króna. Bílabenzín var keypt inn
fyrir 334 milljónir, þotueldsneyti
fyrir 200 milljónir, gasolía fyrir
664 milljónir og svartolía fyrir
300 milljónir króna. Af olíuinn-
flutningnum kom langmest frá
Sovétríkjunum eins og áður
sagði. Búizt er við svipaðri notk-
un á þessu ári og því síðasta.
(Samantekt þessi er byggð á
opinberum skýrslum og upp-
lýsingum frá Gunnari G. Þor-
steinssyni varaverðlagsstjóra,
Jóni Júlíussyni í viðskipta-
ráðuneytinu og Árna Þor-
steinssyni, sem sér um sam-
eiginleg innkaup olíufélag-
anna.)
Margarita Zimmermann,
- Dalton Baldwin
Tónlist
Egill Friðleifsson
Háskólabíói 5. mars ’83
Flytjendur: Margarita Zimmer-
mann messósópran, Dalton Baid-
win, píanó.
Verkefni: Lög eftir ýmis tónskáld.
Argentínska messósópran-
söngkonan Margarita Zimmer-
mann og píanóleikarinn Dalton
Baldwin héldu tónleika á vegum
Tónlistarfélagsins í Háskólabíó
sl. laugardagskvöld. Það er til
lítils að reyna að lýsa list Zimm-
ermanns, því stóru lýsingarorðin
eru stundum notuð af minna til-
efni. Ég vil aðeins taka fram að
Margarita Zimmermann er stór-
kostleg söngkona. Hún hefur
Margarita Zimmermann
Dalton Baldwin
mikið að gefa, og með söng sín-
um upphefur hún gráma hvers-
dagsins og hrífur áheyrendur
með sér á vængjum söngsins. Er
þá sama hvort um er að ræða
verk eftir Pergulesi, Tsjækovsky
eða einhverja aðra minni spá-
menn. En sérstök ánægja var að
hlusta á lög þeirra Granados og
De Falla í frábærri túlkun
Zimmermanns.
Og ekki var píanistinn af lak-
ara taginu. Dalton Baldwin er
okkur að góðu kunnur frá fyrri
heimsóknum. Hann er án efa
einn allra fremsti í sinni grein.
Flauelismjúkur áslátturinn og
kúltíveruð spilamennskan er
óviðjafnanleg. Enda var sam-
vinna þeirra eins og best verður
á kosið.
Það er okkur ánægjuefni að
vita að Dalton Baldwin mun
koma aftur til okkar í sumar.
Vonandi eigum við einnig eftir
að njóta söngs Margarita Zimm-
ermanns oftar. Hún á nú hóp
staðfastra aðdáenda á íslandi.
Egill Friöleifsson.
Heildarafli það
sem af er árinu
meiri en í fyrra
Ólafavík, 2. marz.
TÍÐARFAR hefur veriö í hæsta máta
erfitt hér í vetur. Þykir okkur sem höf-
um fast land undir fótum nóg um. Þvf
má geta sér til um erfiðleikana við sjó-
sóknina f svona tíðarfari. Allir bátar
hafa nú skipt yfir á net og eru þeir 23
og að auki einn á trolli. Heildarafli í
Ólafsvík á árinu var í febrúarlok 2.626
lestir í 550 sjóferðum, en var 2.480
lestir í 403 sjóferðum í fyrra. Febrúar-
aflinn er 1.568 lestir f 353 sjóferðum,
þaraf 182 tonn togaraafli.
Aflahæstur báta er Gunnar
Bjarnason með 239 tonn f 37 róðrum.
Annar í röðinni er Steinunn með 202
tonn í 40 róðrum, en þessir bátar
réru með línu og síðan net. Matthild-
ur er hæst báta sem hafa róið með
net eingöngu og hefur fiskað 151
tonn í 33 róðrum. Vonir standa til að
afli glæðist ef veðráttan lagast þvf
vart hefur orðið við loðnu á miðun-
um.
Hér er rysjuveður í dag, vestanátt
með stormi í éljum og eru allir bátar
í höfn. Helgi