Morgunblaðið - 15.05.1983, Síða 46

46
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 15. MAÍ1983
spurt og svarad
Lesendaþjonusta MORGUNBLAÐSINS
HAFLIÐI Jónsson, garðyrkjustjóri Reykjavíkurborgar, hefur tekið að sér að svara
spurningum lesenda Morgunblaðsins um garðyrkju. Svörin við fyrstu spurningunum
birtast í dag. Lesendur geta lagt spurningar fyrir Hafliða jafnt um ræktun matjurta
sem trjárækt og blómarækt. Tekið er á móti spurningum lesenda á ritstjórn Morgun-
blaðsins í síma 10-100 milli kl. 11 og 12 árdegis, mánudaga til föstudaga. Hafliði
Jónsson er landsþekktur garðyrkjufrömuöur og hefur haft yfirumsjón með öllura
ræktunarmálum borgarinnar í nær þrjá áratugi.
Trjágróður í Reykjavík
Á næsta ári eru 100 ár liðin frá
því að elstu trjánum sem ennþá
lifa, var plantað hér í Reykjavík
og oft hefur verið haldin afmæl-
ishátíð af minna tilefni og því
finnst mér ástæða til, að minna á
þetta nú, ef einhverjir teldu tilefn-
ið nægjanlegt til að huga að því,
með hvaða hætti væri hægt að
minnast þessa merka atburðar.
Að sjálfsögðu er það ekki tíma-
bært að skrifa hér nánar um þessi
tré né manninn sem gróðursetti
þau, það gæti spillt fyrir viðeig-
andi hátíðarræðum á næsta vori.
Hins vegar þykir mér nú gefast
tilefni til að minnast á þau sann-
indi að tré eiga sinn lífaldur ekki
síður en annað sem nærist á þess-
ari jörðu. En það er þó vert að
hafa í huga, að umhirða og að-
stæður, geta miklu um það ráðið
hversu lengi einstaklingar lifa og
gildir það lögmál ekki síður um
gróður en menn.
í elsta hluta Reykjavíkur var
langsamlega mest ræktað af ís-
lenskum reyniviði fyrst eftir að
fólk fór að fá áhuga fyrir að gróð-
ursetja tré í lóðir, sem útmældar
voru með íbúðarhúsum. Þessi tré
hafa hlotið misjafnt atlæti frá
fyrstu tíð og þau sem minnst hef-
ur verið dekrað við eru nú flest að
syngja sitt síðasta, sakir sjúk-
dóma og ellihrumleika, en önnur
reyniviðartré af íslenska stofnin-
um geta haldið limi og laufi enn í
tvo til þrjá áratugi, þar til þau
falla fyrir ellinni. Þetta ættu
menn að gera sér grein fyrir sem
búa t.d. á svæðinu frá Rauðarár-
stíg og vestur að Eiðsgranda. Eftir
munu þá standa frá gamalla tíð
tré eins og silfurreyniviður, álm-
ur, hlynur, en af þessum trjám er
talsvert til í þessum bæjar-
hverfum Reykjavíkur og þau eiga
margfaldan lífaldur samanborið
við t.d. íslenska reyniviðinn og
birkið. Það hefur einnig sýnt sig,
að birki sem klippt hefur verið í
limgerði og hefur ekki notið ríku-
legrar áburðargjafar á hverju ári,
lifir ekki nema tvo til þrjá áratugi.
Um þetta mætti fara fleiri orð-
um en tilgangurinn er fyrst og
fremst sá, að vekja fólk til um-
hugsunar um að trjágróður á sín
aldursmörk og það skiptir miklu
máli að hann njóti góðrar að-
hlynningar ef hann á að lifa sem
lengst.
Ofvöxtur í
kartöflugrösum
Eggert Guðmundsson, Ólafsvík,
spyr:
Hvernig getur staöiö á því, aö
káliö í kartöflugrösunum hjá mér
er svo mikiö sem raun ber vitni?
Þannig hefur þetta veriö undan-
farin þrjú ár og undirvöxturinn í
rýrara lagi. Jarövegurinn hjá mér
held ég sé rétt eins og gengur og
gerist og ég hef boriö áburö
reglulega í garðinn.
Svar: Þótt ótrúlegt sé, þá getur
það átt sér stað, að ræktunarmenn
geri of vel við þann gróður sem
þeir vilja rækta og ekki síst kemur
þetta fyrir þegar um rótarávexti,
eins og kartöflur, er að ræða. Ef
köfnunaráburður í jarðveginum er
orðinn í of miklu magni, þá verður
yfirvöxturinn of mikill en undir-
vöxturinn lítill eða næstum eng-
inn. Það er eina úrræðið að sleppa
á þessu ári öllu köfnunarefni þeg-
ar borið er á, nota aðeins um 4 kg
af kalíáburði og 6 kg af fosfór-
sýruáburði á hverju 100m2. Vel má
vera að sama gildi á næsta vori og
fer það eftir því hver úrkoman
verður í sumar og næsta vetur. í
mikilli úrkomu skolast áburðar-
efnin fyrr úr jarðveginum.
Trjáplöntur í
Breiðholtið
Elínborg Pálsdóttir, Kambaseli
36, spyr:
1. Hvaða víðitegund eða önnur trjá-
tegund hentar best í Seljahverfi, í
þétt limgerði?
2. Margir telja viöjuna mjög góöa í
Breiöholti III. Ert þú sammála
því? (Er viðjan mjög lúsug?)
3. Eg er búin að hafa hrossatað í
beöum í allan vetur og síðan búin
aö stinga það upp og hræra vel
saman. Er nauðsynlegt að nota
meiri áburð við gróðursetningu?
Svar við spurningu 1: Þessu er
erfitt að svara, en þó hygg ég að
birki muni best duga. Mér virðist
yfirleitt sé of þétt gróðursett í
limgerði og fer það þó að sjálf-
sögðu nokkuð eftir tegundum.
Oftast mun vera nægjanlegt að
hafa 50 sm bil á milli plantna.
Svar við spurningu 2: Viðja er
örugglega ein harðgerðasta víði-
tegund sem við eigum völ á. Viðj-
an er ekki mjög lússækin, en hins
vegar sækir maðkur stíft í blöð
hennar meðan sú plága stendur
yfir, og þarf því að gæta þess vel
að verja hana fyrir þeim ófögnuði
með daglegu eftirliti, fram eftir
júnímánuði.
Svar við spurningu 3: Sjaldnast
er of vel íborið af áburði fyrir
gróðursetningu trjáplantna. Ég
ráðlegg eindregið að grafin sé
óþarflega djúp hola fyrir trjáræt-
ur þeirrar plöntu sem gróðursetja
skal og ríflegur skammtur af hús-
dýraáburði settur í botn holunnar.
Síðan mokuð mold yfir og troðin
rækilega niður. Eftir það er plant-
að eins og rætur og rótarháls
plöntunnar segir til um. Áburð-
arforðinn sem undir rótunum
geymist kemur plöntunni til góða
síðar.
Víðigræðlingar
og jarðarber
Þorsteinn Einarsson, Skiphóli,
Garði, spyr
1. Er hægt að nota afklippur af viði
til gróðursetningar og hvernig á
að standa að því?
2. Hvernig á að standa að ræktun
jarðarberja?
Svar við spurningu 1: Vandalítið
er að fjölga víði með græðlingum.
Þegar grein hefur verið klippt af
víðirunna í þeim tilgangi að nota
greinina til fjölgunar, þá er venj-
an sú, að klippa af efsta hluta
sportans sem nemur tveim brum-
um og henda toppsprotanum. Sé
greinin t.d. einn metri á lengd og
hefur vaxið á tveim eða þrem ár-
um, þá má fá marga græðlinga úr
einni grein. Bestir og lífvænleg-
astir til fjölgunar eru þeir græðl-
ingar sem fengust úr þeim hluta
greinarinnar er óx árið áður. Eng-
in ástæða er til að hafa græðling-
inn lengri en sem svarar 10 sm,
eða að sprotanum fylgi 5 brum og
honum þá stungið í gróðurbeðið
þannig, að þrjú brum fari niður í
moldina og tvö standi upp úr. í
gróðurreitnum fer best á því, að
græðlingarnir standi nokkuð þétt,
eða með 7—10 sm millibili og í
þessu uppeldisbeði þurfa þeir að
alast upp í eitt eða tvö sumur, en
eftir það má gróðursetja þá á
framtíðar vaxtarstað.
Svar við spurningu 2: Því miður
er þess tæplega að vænta, að hægt
sé að veita fullnægjandi leiðsögn
um jarðarberjaræktun í stuttu
svari, en æskilegt væri að meira
væri gert af því en nú er, að rækta
jarðarber. Það sem einkum þarf
að hafa í huga þegar þeim er val-
inn vaxtarstaður, er að þau fái
notið sem best sólar og hafi skjól
fyrir næðingi. Jarðarber þola illa
mikla bleytu og þurfa því helst að
ræktast í beðum eða hryggjum.
Þau gera einnig miklar kröfur um
frjósaman jarðveg en þola illa of
nýjan húsdýraáburð og gæta verð-
ur þess að tilbúinn áburður sé ekki
með of hátt köfnunarefnisinni-
hald, því þá verður blaðvöxturinn
of mikill og berja uppskeran rýr-
ari. Hér er fátt eitt sagt um rækt-
un jarðarberja, en reynslan kennir
þeim fljótt sem við ræktun fást.
Að lokum skal bent á, að mikil-
vægt er að verja plönturnar með
einhverri yfirbreiðslu yfir vetr-
armánuðina.
Gljávíðir og
götuljós
Gunnar Jónsson, Vogalandi 14,
spyr:
Gljávíðir í belti sem stendur
undir Ijósastaur drepst alltaf hjá
mér, en það virðist allt í lagi með
þann sem stendur fjær staurn-
Ólafur Jóns-
son - Minning
Fæddur 29. janúar 1913
Dáinn 30. aprfl 1983
Aðfaranótt laugardagsins 30.
apríl 1983, lést í Borgarspítalan-
um Ólafur Jónsson, Laugateigi 7,
Reykjavík. Okkur samstarfs-
mönnum hans kom ekki á óvart að
frétta andlát hans. Þó að við hefð-
um skilið við hann glaðan og reif-
an þennan sama dag, þá vissum
við að hann gekk ekki heill til
skógar og hafði átt við vanheilsu
að stríða um nokkurra ára bil.
Sjálfur gerði hann sér fulla grein
fyrir að hverju stefndi en æðraðist
ekki. Á föstudagskvöldið versnaði
honum skyndilega og var fluttur í
Borgarspítalann þar sem hann
lést skömmu síðar, eða aðfaranótt
30. apríl eins og fyrr segir.
Ólafur var fæddur í Reykjavík
29. janúar 1913, sonur hjónanna
Jónínu Dagnýjar Hansdóttur og
Jóns Þorlákssonar. Voru þau bæði
ættuð úr Borgarfjarðarsýslu.
Um sex ára aldur fluttist Ólafur
austur í Hreppa í Árnessýslu og
var þar sín ungdómsár. Um tví-
tugsaldur veiktist hann af berkl-
um og dvaldist á Hælinu um nokk-
urt skeið. Þegar hann hafði yfir-
stigið veikindin, fór hann aftur
austur í sveit, þar var hann nokk-
ur ár uns hann fluttist til Reykja-
víkur.
Árið 1946 kvæntist hann Jessy
Jensen. Jessy reyndist ólafi góður
lífsförunautur og voru þau hjónin
mjög samhent. Þau eignuðust fal-
legt heimili að Laugateigi 7, hér í
borg. Börnin urðu fjögur, ein
stúlka og þrír drengir. Þau urðu
fyrir þeirri þungbæru sorg að
missa elsta son sinn, Ragnar, í
blóma lífsins. Hann fórst í bílslysi
erlendis. Eftir lifa synirnir Jón og
Vilhjálmur og dóttirin Gréta, gift
Sigurgeiri Vagnssyni. Eiga þau
tvo syni, sem reyndust afa sínum
miklir gleðigjafar.
Margs er að minnast þegar
menn hafa starfað saman í tugi
ára, en hér verður aðeins á fátt
eitt minnst. Ólafur var vinsæll og
hafði þá góðu hæfileika að geta
aðlagast öllum starfsfélögum sín-
um, háum sem lágum, þar gerði
hann ekki greinarmun á. Hann
sagði meiningu sína við hvern sem
var, ef því var að skipta en hliðr-
aði sér hjá deilum, vitandi að allir
hafa nokkuð til síns máls. Hann
gat verið æði spaugsamur. Hann
hlustaði á aðra og tók tillit til
skoðana þeirra og það sem meira
er um vert, hann tók ætíð upp
hanskann fyrir þá sem minna
máttu sfn. ólafur var greiðvikinn
og naut þess að hjálpa öðrum.
Hann las mikið og var fróðleiksfús
og minnugur. Margar skemmtileg-
ar sögur sagði hann okkur úr
sveitinni, þar sem hann dvaldist
svo lengi. Ólafur var gætinn í fjár-
málum, enda alinn upp á þeim
tíma þegar fíækt og atvinnuleysi
var mikið, á kreppuárunum svo-
kölluðu. Þurfti hann snemma á
ævinni að vinna hörðum höndum
við margvísleg störf, þegar vinna
gafst. Ólafur vann meðal annars í
Vélsmiðjunni Héðni. Þaðan kom
hann árið 1946 til að vinna við
smíði varastöðvarinnar við Elliða-
ár, og vann þar upp frá þvf. Hann
réðst til Rafmagnsveitu Reykja-
víkur en sfðan til Landsvirkjunar,
er hún tók við rekstri varastöðvar-
innar.
ólafur tilheyrði þeirri kynslóð
sem hefur lifað hvað mestar
breytingar á landi okkar. Sú
kynslóð þekkti af eigin raun fá-
tækt, kreppu og atvinnuleysi, en
vildi umfram allt verða bjargálna
og engum háð. Þetta tókst ólafi og
vel það, með samhentu átaki og
hagsýni beggja hjónanna.
Við starfsfélagar hans í vara-
stöðinni, flytjum fjölskyldu hans
innilegar samúðarkveðjur og
þökkum samfylgdina.
Samstarfsmenn
Jarðarför ólafs fór fram í kyrr-
þey, mánudaginn 9. mars.