Morgunblaðið - 02.06.1983, Blaðsíða 45

Morgunblaðið - 02.06.1983, Blaðsíða 45
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 2. JÚNÍ 1983 45 VELVAKANDI SVARAR í SÍMA 10100 KL. 11—12 FRÁ MÁNUDEGI TIL FOSTUDAGS WUMUWUM-tJi I Skrif „Reykjavíkurhóps- ins“ aðeins almennt snakk Jón Ásgeirsson skrifar 31. maí: Kæri Velvakandi. „Critique": Þriðjudaginn 31. maí sl., birtist smá bréf frá einhverjum sem fela sig á bak við nafnið „Reykjavík- urhópurinn". Að því er skilst af efni bréfsins, er markmiðið að bæta um þar sem gagnrýnendum hefur skotist yfir í skrifum sínum. (Pistill um óperur ug fleira á íslandi Um slíkt er ekki nema gott eitt að segja og reyndar sjálfsagt að gagnrýni sé sem fjölbreytilegust. Það er hins vegar í meira lagi tor- tryggilegt og ómerkir slíka gagn- rýni, sem hér um ræðir, að höf- undar hennar skuli ekki þora að kenna þessi skrif við nafn sitt. Það mætti halda að þeir eða hann eigi sín í að hefna, þar sem gagnrýn- Velvakandí Síneakól.n. I Rvykj.vlk S.Í8.- Spenibú.i, Op.™ «' id <»"* Reykj.vlkurhdpurinn nr hðpur "^* endur eru og kunni því auk þess illa ef öðrum en honum þóknan- legum er hælt. Það undarlegasta við umrædda grein er samt innihaldsleysið. Þar kemur reyndar ekkert fram er tal- ist gæti tilefni sérstakrar íhugun- ar, ekkert nýtt, aðeins almennt snakk. Feludeildin í „Reykjavíkurhópn- um“ mætti lesa textann sem stendur undir grein þeirra í Vel- vakanda, undir yfirskriftinni „Gætum tungunnar", því svona skrif verða því aðeins marktæk að . höfundar þeirra þori að gangast við þeim. Með kveðju." Að þúa eða þéra Ævar R. Kvaran skrifar: „Hvað var það fyrir yður? (Ég var staddur í lyfjabúð og það síðasta sem ég gat vænst þar var að vera þéraður. Ég ákvað vit- anlega eins og kurteis maður að svara í sömu mynt.) Eigið þér til sakkarín? Ég vil gjarnan fá Hermesetas, ef þér eig- ið það til. Jájá. Við eigum það. Viltu fá margar dósir? (Nú vandaðist málið. Nú var hún hætt að þéra mig og farin að þúa mig. Ég varð vitanlega að bregðast eins við.) Nei, þakka þér fyrir, bara eina dós. Gerið þér svo vel. Var það nokk- uð fleira fyrir yður? (Hver fjandinn! Nú var hún far- in að þéra mig aftur!) Nei, þakka yður fyrir. Á ég ekki að pakka henni inn fyrir þig? Nei, það er óþarfi. Þakka þér fyrir. Þetta er aðeins eitt af mörgum dæmum um það, að ungt fólk kann ekki að þéra, þótt viðkomandi vilji það gjarnan. Ung stúlka spurði mig um daginn, hvers vegna ekki væri kennt að þéra í skólum lands- ins. Ég gat engu svarað, því þegar ég var ungur lærði maður það af sjálfu sér með því að hlusta á full- orðið fólk sem lítið þekktist tala saman. í þá daga fór maður beint úr barnaskóla uppí Menntaskólann (ef maður stóðst þá prófið) og dvaldist þar við nám í sex vetur og þéruðu nemendur kennara og þeir nemendur allan þann tíma. Ein var þó á þessu undantekning. Ein- ar Magnússon einn kennara þúaði alla sína nemendur frá upphafi og þeir hann. Mér þótti alltaf vænt um Einar og mat hann mikils sem kennara, en ekki get ég sagt að ég sé honum neitt sérstaklega þakk- látur fyrir að hafa þannig brotið þessa fornu venju, sem er fyrst og fremst byggð á kurteisi við ókunn- ugt fólk. Hins vegar bauð Pálmi Hannesson rektor okkur að þúast, þegar við lukum stúdentsprófi og þótti okkur það heiður. Nú á dögum er þýðingarlaust að þéra ókunnugan mann. Hann þúar mann á móti. Annaðhvort af því að hann er andvígur þéringum eða (og kannski öllu frekar) af því, að hann kann það ekki. Það virðist hafa orðið um það þegjandi sam- komulag meðal Islendinga að hætta með öllu að þérast. Sjálfur tel ég að málfar þjóðarinnar hafi orðið fátæklegra fyrir vikið. Ein ástæðan til þess að íslend- ingar hafa lagt niður þéringar kann að vera það ógeð sem fólk hér á landi hefur á kurteisi. Nú er svo komið, að það þykir i senn asnalegt að sýna kurteisi og senni- lega einnig talið eitthvert veik- leikamerki, bera vott um undir- lægjuhátt við fólk — jafnvel hræsni. Svo mikið er víst að kurteisi þykir ungu fólki hlægileg og forð- ast hana eins og heitan eldinn. Þetta hefur tekizt svo rækilega, að það er sjaldgæft að rekast á kurt- eist ungmenni. Það er margt gott og jafnvel merkilegt í fari okkar Íslendinga, en ekki get ég ímyndað mér að nokkur maður, sem til þekkir, láti sér koma í hug orðið siðfágun í því sambandi. Þróunin hér á landi stefnir í þveröfuga átt. Hér fer óhefluð framkoma og ruddaskapur sívaxandi. Það litla sem við kunnum að hafa lært af okkur siðfágaðri þjóðum er nú tal- ið til tilgerðar og aðhlátursefni. Nú jæja, segjum að við viljum þúast, hvað um það? Ekki neitt. Okkur er það vitanlega frjálst. En því miður virðumst við ekki vilja láta okkur það nægja. Nú er kerf- isbundið tekið að ljúga því að ís- lendingum, að aðrar þjóðir geri slíkt hið sama! Þetta er verk textaþýðenda kvikmynda, sem hér eru sýndar og er sjónvarpið engin undantekning frá því. Fólk í frönskum og þýzkum kvikmyndum þérast vitanlega eða þúast eftir því hvort það þekkist náið eða ekki, eins og allir geta heyrt sem skilja þessi tungumál. Hvaða rétt hefur þýðandi þá til þess að segja í textum sínum að fólk þúist, þeg- ar það þérast? Eða eru þeir jafn- illa komnir í þessum efnum og meginhluti unglinganna, sem ekki kunna að þéra? Ef svo er þá ættu þeir ekki að fást við að þýða kvikmyndatexta eða bækur sem látnar eru gerast hjá þjóðum, sem hafa leyft sér að halda þessum sið, hvað sem okkur íslendingum þóknast í þeim efnum! Við getum ekki heimtað að allir Frakkar og Þjóðverjar þúist, þótt slíkt sé orð- ið siður á íslandi! Hvernig stendur t.d. á því, að yfirmaður textaþýð- inga í sjónvarpinu skuli láta slíkt viðgangast? Ér hann sammála þessari vísvitandi rangfærslu í þýðingum? Þótt eitthvert þegjandi sam- komulag sé um það hér á landi að leggja niður þéringar, þá gefur það engum rétt til þess að þýða vísvitandi ranglega texta af öðr- um tungumálum og gefa með því í ■ skyn, að meðal þeirra þjóða sem í hlut eiga, sé það sama að gerast! Hér er beinlínis verið að ljúga að þeim, sem ekki bera gæfu til þess að skilja þau tungumál, sem töluð eru í ýmsum kvikmyndum, svo sem frönskum og þýzkum. Hitt geta menn svo rifizt um að vild, hvort til dæmis allar ensku- mælandi þjóðir þérist eða þúist, þar sem orðið „you“ getur þýtt hvort sem er. Þetta kann sumum þýðendum að þykja vafamál í þýð- ingum úr ensku á íslenzku. Ég vil þó benda þeim sem þetta vefst fyrir á það, að þegar einhver á ensku er ávarpaður með ættar- nafni (eða eftirnafni), t.d. „Mr. Jones“, þá tel ég það jafngilda því að sá maður sé þéraður. Sé hins vegar karl eða kona ávörpuð með fornafni, t.d. „Jenny" eða „John“, þá jafngildi það að viðkomandi sé þúaður. Við skulum halda áfram að flytja til annarra landa góðan fisk, en ekki ófágað orðaval." GÆTUM TUNGUNNAR Sagt var: Liðin skoruðu sitthvort markið. Rétt væri: Liðin skoruðu sitt markið hvort. Leiðréttum börn sem flaska á þessu! Q&’ SVGGA V/öGA * 1/LVtWW Upplýsingar um hagræðingu í flutningum til og frá Danmörku Fulltrúi umboðsmanna okkar í Kaupmannahöfn, Ole Stensballe verður staddur hér á landi dagana 3. —10. júní nk. Tilgangur heimsóknar hans er m.a. að miðla af fróð- leik sínum til þeirra inn- og útflytjenda sem óska eftir nánari upplýsingum um flutninga til og frá Danmörku, hagræðingu og öðru tilheyrandi flutningana. Þeim sem áhuga kynnu að hafa er bent á að hafa sem fyrst samband við Óskar Má Ásmundsson í síma 28200 og fá bókaðan viðtalstíma. n SKIPADEILD SAMBANDSINS Alltaf á föstudögum KOKKUR Á FARALDSFÆTI Rætt við Hilmar B. Jónsson, matargerðar- mann, útgefanda og þúsundþjalasmið. ASTIN I NYJU LJOSI Nýr greinaflokkur um áhrif hormóna á ást- arlífið hefur göngu sína. TEIKNIMYNDIR Teiknimyndasögusafnarar líta dagsins Ijos. Föstudagsblaðid ergott forskot á helgina •fH HVrilX^fUM VJOISVDABSAIOÍIV

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.