Morgunblaðið - 24.08.1983, Qupperneq 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 24. ÁGÚST 1983
Meiri mengun
— eftir Angantý
H. Hjálmarsson
Dr. Gunnlaugur Þórðarson
sendi okkur Halldóri Kristjáns-
syni svargrein í Morgunblaðinu
þann 6. ágúst sl. Þar telur hann
okkur báða vera ofstækismenn og
mig telur hann sérstaklega hald-
inn sjálfbirgingshætti og skorti á
víðsýni til að skilja vandamál. í
framhaldi af því virðist hann
kenna í brjósti um nemendur
mína fyrir að sæta því ömurlega
hlutskipti að vera uppfræddir af
svo þröngsýnum ofstækismanni.
Ég legg ekki dóm á þessi ummæli
dr. Gunnlaugs, það verða nemend-
ur mínir að gera eða aðrir þeir
sem til þekkja.
Halldór hefur þegar svarað
þessari grein að sínum hluta svo
að ekki þarf ég þar um að bæta.
Hvernig á röksemda-
færsla að vera?
Dr. Gunnlaugur segir að gagn-
rýni eigi að byggjast á þekkingu
og víðsýni. Það er auðvitað rétt
svo langt sem það nær, en ég tel þó
að hún eigi fyrst og fremst að
byggjast á staðreyndum og það
eru einmitt staðreyndir sem ég
sakna úr greinum Gunnlaugs.
Þessi síðari grein hans er ef til vill
enn meiri lofgerðaróður um áfeng-
ið og notkun þess en hin fyrri.
Máli sínu til stuðnings vitnar
hann í ýmis skáld og spekinga,
sem hafi lofað vínið, og þar með
finnst honum allur sannleikurinn
hafi verið leiddur í ljós, það þurfi
ekki frekar vitna við. Þessi rök-
semdafærsla byggist ekki á nein-
um staðreyndum. Gunnlaugur
vitnar bara í skoðanir þessara
manna en getur þess ekki hvernig
þeir fóru að því að mynda sér þær.
Ég kemst ekki hjá þvi að spyrja
sjálfan mig og aðra: Voru skoðanir
þessara manna byggðar á vísinda-
legum rannsóknum?
Ég held að allir geti verið sam-
mála um að svo hafi ekki verið.
Það var engin aðstaða til slíkra
rannsókna á þeirra tíð og þar að
auki hefur þá eflaust flesta skort
viljann til slíkra rannsókna, þótt
aðstaða hefði verið fyrir hendi.
Aftur á móti hafa áhrif áfengis á
mannslíkamann verið rannsökuð
við marga háskóla í seinni tíð og
þar ber allt að sama brunni.
Áhrifin eru skaðleg, hvað sem dr.
Gunnlaugur segir og þeir menn
sem hann vitnar í.
Hvernig lítur löggjafínn
á áfengisnotkun?
Allir vita að ökumönnum er
bannað með lögum að fara út í
umferð, ef áfengismagn í blóði
þeirra fer yfir 0,5%o. Einhver
ástæða hlýtur að vera fyrir þessu
ákvæði í íslenskri löggjöf. Varla
fara alþingismenn okkar að leika
sér að því að hrella bílstjórana
með slíku lagaákvæði, einhver al-
vara býr þarna á bakvið. Jú, það er
rétt, alþingismenn telja bílstjóra
hættulega í umferðinni ef meira
áfengismagn er í blóði þeirra.
Hvers vegna skyldu þessir bíl-
stjórar vera hættulegri í umferð
en aðrir menn sem ekki hafa
smakkað áfengi?
Viðbragðsflýtir þeirra hefur
minnkað og dómgreind þeirra
sljóvgast. Þeim finnst þeir vera
„eldklárir" við að aka, þótt stað-
reyndin sé önnur, þeir lifa að
hluta til í heimi blekkingar og
blekkingin vex í hlutfalli við aukið
áfengismagn í blóði þeirra. Þetta
hafa alþingismenn skilið og viður-
kennt, enda þótt þeir séu í fæstum
tilfellum bindindismenn. Þessi
staðreynd stangast óneitanlega
dálítið á við kenningar dr. Gunn-
laugs, en hún varpar aftur á móti
Ijósi á hvers vegna þessi skáld og
spekingar, sem Gunnlaugur vitnar
í, lofuðu vínið svo mikið. Áfengi
hefur nefnilega sömu áhrif á
skáld, bílstjóra, spekinga og aðra
menn. Þeir skynja umhverfið og
sjálfa sig á annan hátt undir
áhrifum áfengis en þegar þeir eru
allsgáðir. Kannski hafa skáldin
fundið til „tímabundinnar upp-
ljómunar" eins og Gunnlaugur og
blekkst á því að telja þá tíma-
bundnu uppljómun hinn sanna
raunveruleika og skrifað síðan
fullyrðingar sínar um ágæti víns-
ins undir þeim áhrifum. Mér
finnst það sennileg tilgáta en
staðreynd er það að vísu ekki.
Biblían
Gunnlaugur vitnar í biblíuna og
segir að þar sé vikið að víni, a.m.k.
á 400 stöðum. Manni skilst á grein
hans, að það sé allt á einn veg, sem
sé lofgjörð um vínið, en svo er það
samt ekki. í Orðskviðum Saló-
mons segir t.d. á einum stað:
„Horf þú ekki á vínið, hve rautt
það er, hversu það glóir í bikarn-
um og rennur ljúflega niður, að
síðustu bítur það sem höggormur
og spýtir eitri sem naðra.“
Gunnlaugur vitnar líka til for-
feðra vorra og þar á meðal til höf-
undar Hávamála. Ekki voru þeir
allir á eitt sáttir um ágæti vínsins,
þótt þeir þekktu ekkert til vísinda-
legra rannsókna, nægir þar að
vísa til ræðu Sverris konungs, sem
ég þykist vita að Gunnlaugur hafi
lesið einhvern tímann, en senni-
lega þótt lítið til koma.
Áfengisdýrkendur
Áfengisdýrkendur eru ótrúlega
víða og einn af þeim trúuðustu er
ábyggilega dr. Gunnlaugur Þórð-
arson. Trú hans á vín og vínnotk-
un er slík, að hann tekur ekkert
tillit til vísindalegra rannsókna
eða þá að hann beinlínis sneiðir
hjá að kynna sér niðurstöður
þeirra. Ég leyfi mér að vitna í
grein sem Guðsteinn Þengilsson
læknir sneri á íslensku úr erlendu
vísindariti:
„Áfengi rýfur hið fíngerða jafn-
Stórmeistarinn Svavar Jóhannsson á miðri mynd. Jóhannes Magnússon, sem varð í öðru sæti er lengst til hægri,
en Stefán Guðjohnsen hafnaði f þriðja sæti.
Svavar Jóhannsson stórmeistari í snóker
SVAVAR Jóhannsson, billiard-
spilarinn kunni, sigraði í stór-
meistarakeppninni í snóker, sem
frara fór í síðustu viku á stofunni
Ballskák við Hverfisgötu. Stór-
meistarakeppnin, sem er sú fyrsta
sinnar tegundar hér á landi, er
keppni fyrrum íslandsmeistara í
snóker.
Svavar Jóhannsson hefur marg-
oft orðið íslandsmeistari á sín-
um liðlega 50 ára ferli sem bill-
iardspilari.
f öðru sæti í keppninni varð
Jóhannes Magnússon, en hann
tapaði fyrir Svavari í úrslitaleik.
Stefán Guðjohnsen varð í þriðja
sæti.
Eftir helgina hefst á stofunni
Ballskák fjórða umferð stiga-
keppninnar í snóker, en þessi
keppni er spiluð í tíu lotum og
stendur yfir allt árið. Keppnin
hefst á mánudagskvöld klukkan
19.30 og lýkur á miðvikudags-
kvöld.
Angantýr H. Hjálmarsson
vægi heilastarfseminnar, sem
byggist á rafeindafræðilegum og
efnafræðilegum ferlum. Það trufl-
ar fyrirmæli frá heilanum, er lúta
að stjórn líkamans, og tefur og
ruglar mikilvæg boð til líkamans
og frá honum. Stöðug notkun
áfengis skemmir og beinlínis eyði-
leggur heilafrumurnur þar eð
áhrif þess eru sexfalt öflugri á
taugafrumur en aðrar líkams-
frumur."
Vitneskja sem þessi liggur sýni-
lega að baki lagaákvæðisins um að
banna ölvun við akstur. Það er
næsta furðulegt hvernig dr.
Gunnlaugur Þórðarson og aðrir
hans líkar geta hvatt fólk til að
neyta áfengis eftir að hafa kynnt
sér þessa niðurrifsstarfsemi
áfengisins í líkamanum. Þessu til
viðbótar tel ég rétt að vitna lítið
eitt í heilbrigðisskýrslu landlækn-
isembættisins, sem gefin var út í
desember síðastliðnum:
„Of mikil áfengisneysla er talin
vera veigamikil orsök ýmissa
sjúkdóma, svo sem magabólgu,
magasárs, skorpulifrar og heila-
rýrnunar. Talið er að 10—12%
innlagna á almenn sjúkrahús eigi
rót sína að rekja til áfengisnotk-
unar. Vistrými fyrir áfengissjúkl-
inga hefur aukist, og talið er að
4—5% af heildarfjölda innlagðra
sjúklinga dvelji á slíkum stofnun-
um. Þá má tengja mörg sjálfs-
morð, slys og líkamsmeiðingar
áfengisneyslu."
Það er einmitt þetta ástand sem
dr. Gunnlaugur er að viðhalda
með skrifum sínum. Ég vona hans
vegna að hann geri sér ekki ljóst
hvaða afleiðingar skrif hans
kunna að hafa. Eg veit vel að það
er hin svokallaða hófdrykkja sem
Gunnlaugur rekur áróður fyrir, en
hann lokar bara augunum fyrir
því, að 20 af hverju hundraði
manna, sem byrja að nota áfengi,
ráða ekki við áfengisnotkunina og
verða hálfgerður baggi á sínum
nánustu og síðan á öllu þjóðfélag-
inu. Ég get ekki betur skilið en dr.
Gunnlaugur telji helminginn af
þessu fólki geðveik úrhrök sem
lentu hvort sem er á hælum, þótt
þeir gerðust ekki drykkju-
sjúklingar, samanber grein hans í
Morgunblaðinu 29. júní sl. þar sem
hann segir að „10% af fólki meðal
Norðurlandaþjóða muni lenda í
einhverjum félagslegum vandræð-
um hvort sem er“. Fleira í þeirri
grein er í svipuðum dúr.
Lokaorð
í upphafi þessarar greinar gat
ég þess að dr. Gunnlaugur kallaði
mig ofstækismann, haldinn sjálf-
birgingshætti og skorti á víðsýni.
Almenningur mun dæma þessa
skoðun eftir greinum okkar
Gunnlaugs. í báðum greinum mín-
um hef ég reynt að halda mig við
staðreyndir, enda reyndi Gunn-
laugur ekki að hrekja neitt af því
sem ég sagði í fyrri grein minni.
Honum líkar bara ekki að ég skuli
hafa aðra skoðun en hann, hann er
svo innilega sannfærður um ágæti
skoðana sinna, að það er sjálfbirg-
ingsháttur og skortur á víðsýni að
taka þær ekki góðar og gildar, þótt
þær stangist á við flestar stað-
reyndir, samanber þýðingar Guð-
steins læknis úr Alcohol — The
Inside Story, og skýrslu landlækn-
isembættisins. Ef það er ofstæki
að halda sig fyrst og fremst við
staðreyndir vil ég gjarnan vera
ofstækismaður.
Angantýr H. Hjilmarsson er kenn-
ari við Hrafnagilsskóla í Eyjafírði.
Fölsun var það
hjá dr. Gunnlaugi
— eftir Halldór
Kristjánsson
Dr. Gunnlaugur Þórðarson telur
það ómaklegt að ég hafi borið hon-
um fölsun á brýn. Hann segir
blátt áfram:
„Slík ásökun frá Halldóri
Kristjánssyni er vart svaraverð,
en skylt er að láta koma fram, að
tilvitnun í verk Bernharðs Stef-
ánssonar var rétt, nema hvað far-
ið var villt um hver viðhafði til-
færð ummæli, slíkt getur ekki tal-
ist fölsun, eins og málum var hátt-
að.“
Hér hef ég allt annan skilning á
málum. Ætli Gunnlaugur teldi
það ekki fölsun ef ég hefði eftir
honum eitthvað sem Gröndal legg-
ur Pútifar eða Biálandskeisara í
munn í Heljarsióðarorustu, þó að
ég færi rétt með tilvitnunina að
öðru leyti?
Og skyldi hann ekki telja fölsun
ef ég segið að frásögn í tilteknu
blaði um misferli ónefnds manns,
hvort sem væri um fjársvik eða
kvennafar, væri samkvæmt þeirri
heimild um hann sjálfan?
Ég vona að hann fyndi þá að það
er fölsun að segja að tiltekin
heimild greini annan mann en hún
gerir.
Skyldi það vera tilviljun að
Morgunblaðið tekur það fram þeg-
ar greininni lýkur að höfundur sé
hæstaréttarlögmaður í Reykja-
vík?
Þessi orð eru skrifuð til að bera
blak af Bernharði Stefánssyni.
Frásögn hans í þessu tilfelli er
skýr, — svo skýr og glögg að dr.
Gunnlaugur getur ekki misskilið
hana þó feginn vildi Hann segir
raunar:
„Hins vegar var hvorki kafla-
fyrirsögn né orðalag fullkomlega
ljóst um það hver hefði flutt hin
tilvitnuðu upphafsorð. Vegna
kaflafyrirsagnanna varð mér að
vonum að eigna Halldóri Krist-
jánssyni þessi margtilfærðu orð.“
Eins og dr. Gunnlaugur sjálfur
tekur fram er kaflafyrirsögn sú,
sem hann segir nú að hafi rugiað
sig „Halldór Kristjánsson tekur til
máls,“ — á bls. 82 hjá Bernharði
en tilvitnuð ummæli á bls. 52.
Vera má að doktorinn hafi lesið
Bernharð aftan frá eins og sagt
var að einhver læsi Biblíuna.
Frásögn Bernharðs er ljós, Hall-
dór flutti tillögu. Annar flutti
breytingartillögu. Ræðu sína hóf
hann á þessa leið.
Doktorinn segist að vonum hafa
eignað mér það ræðuupphaf.
Að öðru leyti tel ég mig áður
hafa svarað flestu sem fram kem-
ur hjá dr. Gunnlaugi á laugardag-
inn. En ég vil ekki liggja undir því
að bera manni fölsun á brýn að
ósekju, því að fölsun er slæmur
hlutur.
21. ágúst 1983,
Halldór Kristjánsson.