Morgunblaðið - 22.10.1983, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. OKTÓBER 1983
Aðalfundur Landssambands íslenzkra verzlunarmanna
Iðgjöld lífeyrissjóð-
anna eru orðin of lág
— segir Pétur Blöndal
„Hver var staða Lífeyrissjóðs
verzlunarmanna 1956, þegar hann
var stofnaóur? I>á voru eingöngu
starfandi nokkrir fyrirtækjasjóðir og
svo Lífeyrissjóður starfsmanna ríkis-
ins. Allur þorri launþega bjó þá að-
eins að bótum almannatrygginga og
hafði enga möguleika á lánum frá
lífeyrissjóðum. l>eir, sem að stofnun
Lífeyrissjóðs verzlunarmanna stóðu,
vildu ráða bót á þessu og settu sér
meðal annars það markmið að LV
tryggði verzlunarmönnum 60% af
meðaitekjum sem ellilífeyri, þegar
þeir hefðu greitt til sjóðsins í 30 ár.
I>á skyldi sjóðurinn veita félags-
mönnum sínum lán til að koma sér
upp húsnæði," sagði Pétur Blöndal,
forstöðumaður Lífeyrissjóðs verzlun-
armanna, meðal annars í erindi sínu
um lífeyrismál.
Hvernig hefur svo tekizt við
framkvæmd þessa markmiðs?
„Sem dæmi má taka sjóðsfé-
laga, sem greitt hefur hámarks
iðgjald til sjóðsins í 11 ár og féll
frá 1969. Maki hans fékk í lífeyri
3.120 krónur eða 31,20 nýkrónur.
En þessi lífeyrir var óverðtryggð-
ur og varð fljótlega einskis virði í
þeirri verðbólgu, sem í hönd fór á
árunum upp úr 1970. Það var ekki
fyrr en 1977 að lífeyririnn varð
verðtryggður hjá sjóðunum. Um-
Dr. Pétur Blöndal
ræddur makalífeyrir hækkaði þá
upp í 300 nýkrónur og hefur hækk-
að síðan vegna verðtryggingarinn-
ar hjá sjóðnum og breytinga á
reglugerð frá 1977 þannig að hann
nemur nú 5.600 krónum. Ellilíf-
eyrir eftir 30 ára iðgjaldagreiðslu
er um 54% af þeim launum sem
greitt var af og er grundvöllur
hans iðgjöldin, fullverðtryggð aft-
ur í tímann og lífeyririnn sjálfur
fullverðtryggður miðað við laun.
Þannig má segja að markmiði
hvað lífeyri varðar hafi verið náð,
a.m.k. miðað við lífeyrisreglur í
dag.
Lánahlutverki sínu hefur sjóðn-
um gengið misvel að rækja. Lánin
hafa verið mjög misdrjúg til bygg-
inga og fer það eftir ásókn sjóðs-
félaga í lán og einnig gætir ásælni
ríkisvaldsins í fjármagn sjóðanna.
Þó má fullyrða að sjóðsfélagar
hafa átt hauk í horni, sem er Líf-
eyrissjóður verzlunarmanna og
lánveitingar úr honum hafa skipt
sköpum fyrir sjóðfélagana við það
átak að koma yfir sig þaki. Þrátt
fyrir nokkra óánægju með verð-
tryggingu lána, þegar LV tók hana
upp fyrstur lífeyrissjóða 1977 hafa
flestir skilið að sjóðurinn getur
ekki verðtryggt lífeyri og jafn-
framt gefið sjóðfélögum fjármagn
í formi óverðtryggðra lána. Verð-
trygging útlána sjóðsins hefur
þannig gert honum kleift að ná
markmiðum stofnendanna varð-
andi lífeyri og jafnframt uppfylla
vonir þeirra um lánveitingar.
En má bæta þessi réttindi? Má
lækka eftirlaunaaldur, bæta líf-
eyri'eða stytta þann tíma, sem
menn greiða iðgjöld? Eða er nú-
verandi lífeyrir of hár miðað við
iðgjald, sem greitt er og þá vexti,
sem raunhæft er að miða við? Því
miður verður að játa síðustu
spurningunni og neita hinum. Líf-
eyrir er of hár miðað við iðgjaldið,
eða öllu heldur, iðgjaldið er ekki
nógu hátt til að greiða þann líf-
eyri, sem sjóðurinn lofar. Þetta á
við flesta lífeyrissjóði á íslandi.
Þegar 10% iðgjaldið var ákveðið
upp úr 1930 var dánaraldur ís-
lendinga allt annar en hann er í
dag. Hærri aldur almennt kemur
illa við fjárhag sjóðanna og breyt-
ir grundvelli þeirra. Þessi stað-
reynd liggur ekki í augum uppi og
kemur ekki í ljós fyrr en eftir ára-
tugi, þegar þeir, sem nú eru á
bezta aldri, knýja dyra og óska líf-
eyris. Þannig má ljóst vera að
markmið frumkvöðla LV varðandi
lífeyri standast ekki í framtíðinni
nema að til komi breyting á
grundvelli sjóðsins, það er að
segja iðgjaldinu.
En er það augljóst mál, að það
form á framfærslu aldraðra, sem
stofnendurnir stefndu að, það er
að segja greiðsla peninga til
þeirra sem ná ákveðnum aldri,
leysti hinn vinnandi mann frá
frekari skyldum sínum við föður
sinn og móður. Erlendis eru menn
farnir að gagnrýna þau skörpu
skil sem verða á högum manna við
að fara á lífeyri. Þeim er kippt út
úr hinu venjulega umhverfi sínu
og það hefur verið staðfest að dán-
arlíkur aukast mjög við það að
menn fara á lífeyri. Vinnan er
flestum mönnum meira en brauð-
stritið, hún er þeim félagslega
mikils virði. Spurningin er sú,
hvort hægt sé að finna form á líf-
Verktakar
Vélsmiðiur

Vló hjá Síndia spyrjum:
Eru starfsmenn ykkar að smíða stigapalla, stiga milli hæða, stiga á tanka, landgöngubrýr?
Vantar ristarefni þar sem loft og Ijós þarf að komast á milli hæða? Vantar þrep og palla
utan á tankinn, verkstæðisbygginguna? Er gætt fyllsta öryggis varðandi þrep og palla utan
dyra t.d. vegna snjóa?
Það má lengi spyrja, en við hjá Sindra Stál teljum að ristarplötur, pallar og þrep frá
Weland séu svar við þessum spurningum.
Framleiðsluvörur Weland eru úr gæðastáli og heitgalvaniseraðar til að tryggja þeim
lengsta endingu.
Gœtum hagkvœmni - gœtum öryggis.
Lausnin er Weland ristarplötur, pallar, þrep.
Þrep
900 x 230 mm
900 x 260 mm
1000 x 260 mm
Þessar stærðir eru til á lager:
Þrep með Pallar
hálkuvörn
700 x 230 mm
900 x 230 mm
900 x 260 mm
900 x 1000 mm
lOOOx 1000 mm
Ristarplötur
Úr 25 x 3 mm stáli:
1000x6000 mm
Úr 30 x 3 mm stáli:
1000 x 6000 mm
Leitið upplýsinga
SINDRA
STALHF
PÓSTHÓLF 881, BORGARTÚNI 31, 105 REYKJAVÍK, SÍMAR: 27222 & 21684
Bragi Jóhannsson
Asælni
stjórnvalda
í fé lífeyris-
sjóðanna
hefur skert
lánagetu
þeirra
— segir Bragi
Jóhannsson
„ÁSÆLNI ríkisvaldsins í fjár-
magn lífeyrissjóðanna hefur haft
þau áhrif, að þeir geta ekki veitt
sjóðsfélögum jafnhá lán og þeir
annars gætu. Lán lífeyrissjóða
hafa enn fremur rýrnað að verð-
gildi undanfarin ár.
Mín skoðun er að ekki sé
endilega nauðsynlegt að hætta
að skylda sjóðina til að kaupa
verðbréf af fjárfestingasjóðum
hins opinbera fyrir 40% af ráðst-
öfunarfé sínu, heldur að stjórnir
sjóðanna fái að kaupa þau, þar
sem hagkvæmast er hverju
sinni,“ sagði Bragi Jóhannsson,
forstöðumaður Lffeyrissjóðs
KEA, er blm. Morgunmblaðsins
ræddi við hann um lífeyrismál.
„í ályktun þingsins kemur
fram, að í reglugerð lífeyris-
sjóðanna er skýrt ákvæði um
það hvernig ráðstafa skuli fé
þeirra. Stjórnir sjóðanna bera
síðan ábyrgð á fjármunum
þeirra og ráðstafa þeim sam-
kvæmt reglugerðinni, enda er
um fé þeirra að ræða. Með því,
að löggjafinn setur á Alþingi
lánsfjárlög, þar sem kveðið er
á um skyldukaup lífeyrissjóð-
anna á verðtryggðum skulda-
bréfum af fjárfestingalána-
sjóðum, þá er löggjafinn að
taka úr höndum réttkjörinna
stjórna sjóðanna ráðstöfun-
arréttinn.
Eins og er eru lífeyrissjóð-
irnir skyldaðir til að kaupa að
minnsta kosti fyrir helming
skyldukaupanna bréf af Fram-
kvæmdasjóði ríkisins, ríkis-
sjóði og Byggingasjóði ríkis-
ins.
Hingað til hefur hinn helm-
ingurinn farið til kaupa á
skuldabréfum í sjóðum, sem
hafa lánað til fyrirtækja sem
veita lán til uppbyggingar at-
vinnufyrirtækja í verzlun og
hafa með því tryggt atvinnu-
öryggi verzlunarfólks. Það
hefur nú heyrzt að lífeyris-
sjóðunum verði nú gert að
kaupa eingöngu af Bygginga-
sjóði ríkisins og jafnvel að
skyldukaupin verði aukin.
Skoðun mín er sú, að stjórnir
sjóðanna hafi rétt til þess að
verja fjármunum sjóðanna til
þess, sem þær telja hagkvæm-
ast fyrir sjóðfélagana. Ríkið á
ekki að lögþvinga stjórnir
sjóðanna til annars," sagði
Bragi Jóhannsson.