Morgunblaðið - 10.11.1983, Blaðsíða 14

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 10. NÓVEMBER 1983
Ray Cartwright
Myndlist
Bragi Ásgeirsson
Svo sem kunnugt er þá hefur
það verið venja á Borgarspítal-
anum undanfarin ár, að kynna
ýmsa listamenn á annari hæð
sjúkrahússins. Nýlokið er sýn-
ingu á mögnuðum myndum
hinnar kunnu listakonu Val-
gerðar Briem, sem ég náði því
miður ekki að rita um en nú
sýnir þar Englendingur nokkur
Ray Cartwright að nafni all-
margar „scraperboard“-myndir.
Ég veit ekki hvað þessi tækni
heitir á íslensku en hún er ekki
með öllu ókunn og byggist á því,
að sett er hvítt krítarundirlag á
spjald en svart vax-blek er not-
að sem yfirlag. Síðan er ristað
með oddmjórri nál eftir öllum
kúnstarinnar reglum á spjaldið,
eftir því hvað gerandinn vill ná
fram hverju sinni. Útkoman
getur í mörgum tilvikum minnt
á ýmsar tegundir grafík-listar,
einkum á málm eða tréstungu.
Þetta er mjög skemmtileg að-
ferð, sem vert er að benda
myndmenntakennurum á, því
að í henni felast miklir mögu-
leikar til skapandi átaka. Það er
einnig mögulegt að nota liti sem
undirlag og skrapa með ýmsum
áhöldum í blekið til að ná hin-
um ýmsu tilbrigðum.
Ray Cartwright vinnur mjög
hreint í þessari aðferð og í
myndum hans koma greinilega
fram hinir miklu blæbrigða-
möguleikar sem aðferðin býður
upp á í fínu línuspili og hvers
kyns fínlegum leik með nálina
eða þeim oddhvassa hlut sem
notaður er hverju sinni.
Myndir Chartwright eru
mjög nostursamlega unnar,
nokkuð einhæfar á heildina en
fram koma ýmis þekkileg til-
þrif, sem bera vott um næma
tilfinningu fyrir ljós- og
skuggaspili. Átakamiklar eru
myndirnar ekki, en auðsæ er sú
alúð er gerandinn leggur í verk
sín og sem gerir margar þeirra
þekkilegar fyrir augað.
Hugmyndin að sýningum á
þessum stað er mjög góð því að
myndlist á mikið erindi inn á
íslenzk sjúkrahús, sem flest eru
köld og fráhrindandi í viðkynn-
ingu en ættu að vera hið gagn-
stæða.
Skart Ófeigs
Björnssonar
Gull- og silfursmiðurinn
Ófeigur Björnsson fer að sönnu
ekki troðnar slóðir í listsköpun
sinni. Það getur hver og einn
sannfærst um er lítur inn í Gall-
erí Grjót við Skólavörðustíg
þessa dagana. Þar sýnir hann
skartgripi unna í gull og silfur,
— lágmyndir, er hann býr til
með sérstakri nýstárlegri aðferð
— en hann bakar einfaldlega
efnið við 200 gráðu hita, leður
jafnt sem kindavambir. Kinda-
vambirnar notar hann til þess
m.a. að íklæða sjávarbarið
hraungrýti svo það lítur út líkt
og furðugripir frá heimkynnum
geimverunnar E.T.
Þá gerir hann fínleg fingur-
gull, sem hann festir í fjaðrir af
páfuglum, perluhænum og öðr-
um skrautfuglum og munu baug-
arnir jafnvel hafa sömu náttúru
og veiðiflugur. Dáfögur hálsmen
sér maður á sýningunni svo sem
nr. 20 og „Páfuglsmenið" (21).
Hér er þannig um að ræða allt
í senn jarðbundið skart, galdra-
skart, geimskart, veiðiskart og
lágmyndir.
Ófeigur er þannig að þræða
merkilegt einstigi í íslenzkri
skartgripagerð, losa hana úr
hefðbundnum viðjum og gera að
þátttakanda í sjálfri geimöldinni
um leið og hann tengir hana
galdraöflum, ófreskum seiðtákn-
um fortíðarinnar.
Ófeigur er þannig fyrst og
fremst mótunarlistamaður,
hönnuður hugmynda frekar en
gull- og silfursmiður í orðsins
venjulegri merkingu, — þannig
virðast margir skartgripir hans
öðru fremur eiga að vera augna-
yndi. Verðmæt eign er leyst get-
ur dulin öfl úr læðingi og magn-
að upp seið til sóknar og varnar.
Þetta er lítil en afar skemmti-
leg sýning og drjúgur listasigur
fyrir myndverkasmiðinn, — gull
og silfursmiðinn Ófeig Björns-
son.
Stalín eða Bianca Ray?
Kvíkmyndir
Ölafur M. Jóhannesson
STALÍN EÐA BIANCA RAY?
Nafn á frummáli:
Mystique/ Brainwash.
Leikstjóri: Bobby Roth.
Handrit: Beth Sullivan og
Stephen Bello.
Samkvæmt heimildaskáldsögu
Gene Church og Conrad D. Carnes.
Myndatökustjórn: Affonso Beato.
Tónlist: Rochard Makrowitz.
Það er skrýtið til þess að
hugsa en fjöldi manna hefur af
því atvinnu að loka samborgar-
ana inní óvistlegum húsakynn-
um þar sem þeir annaðhvort
gleymast og rotna lifandi eða
eru barðir, stungnir, látnir
hanga á tám eða fingrum, leiddir
fyrir gerviaftökusveitir, hlaðnir
rafmagni eða sviptir rænunni
með aðstoð ofskynjunarlyfja.
Svo er fullyrt í helgum bókum að
maðurinn sé kóróna sköpunar-
verksins. Skárri er það nú kórón-
an, ætli hún sé ekki meir í ætt
við þyrnikórónu. Ýmsar kenn-
ingar eru annars uppi um
hversvegna maðurinn hagi sér
svona gagnvart „meðbræðrun-
um“. Sumir kenna því um að
hann sé api í alltof litlu búri,
aðrir að djöfullinn spili í
skrokknum á honum. Kenningin
skiptir ekki máli, fremur sú
staðreynd að maðurinn virðist
hafa ánægju af að kvelja með-
bræður sína. Raunar virðist
kvalaástríðan hafa náð slíkum
tökum á sumum mönnum að þeir
hafa svipaða nautn af kvalastun-
um og aðrir menn af fögrum list-
um á borð við skák eða skáld-
skap.
Þannig var sagt um Stalín að
hann hafi sést bakvið skerm á
efstu svölunum í leikhúsinu í
Moskvu, á þeirri stundu er sam-
starfsmenn hans játuðu á sig
upplognar sakir. Gamli maður-
inn hefur vafalaust haft af þess-
um skrípaleik — er hann setti
sjálfur á svið — hina mestu
skemmtan, kannski hefðann
gerst leikritaskáld ef byltingin
hefði ekki náð fram að ganga.
Sem æðsti yfirmaður byltingar-
innar miklu hafði hann hins veg-
ar fullan rétt á að stýra leikhúsi
veruleikans. Hann gat að vísu
ekki vakið menn til lífs en hann
gat látið þá hverfa af sviðinu að
vild. í bók Arthur Köstlers
Myrkur um miöjan dag er lýst
þeim aðferðum sem Stalín beitti
til að leiða fram á sviðið „óvini
byltingarinnar". í hlutverki að-
stoðarleikstjórans er Gletkin
nokkur sem að því er virðist þarf
ekkert að sofa og því fer sem fer
að fórnarlambið, byltingarfröm-
uðurinn Rubashov, játar á sig
andbyltingarlega starfsemi í sjö
liðum.
Að fenginni játningu hefst
leiksýningin sem að þessu sinni
fer fram í réttarsal. Ekki er
hægt að kvarta undan undirtekt-
um áhorfenda því svo lýsir
Köstler andrúmsloftinu í leik-
húsinu er leið að lokum síðasta
þáttar: Málsókninni gegn hinum
ákærðu, Rubashov og Kieffer,
var senn lokið. Þegar ákæran um
morðtilraun gegn leiðtoga
Flokksins kom fyrir réttinn,
braust út æsileg reiði meðal
áheyrandanna. Heyrðist hvað
eftir annað hrópað: „Skjótið*
þessa óðu hunda." Já, mikið
skáld hefur Jósep Stalín verið.
En það er ekki bara á bylt-
ingartímum að sérstæð gáfa
slíkra manna fær að njóta sín. í
þeirri kvikmynd sem nú er sýnd
uppí Laugarási og nefnist í

klappstólar verð 687 krónum
pottar verð írá 430 krónum
| Opið: til kl. 21 á fimmtudögum,
til kl. 19 á föstudögum,
frá kl. 9 - 12 á laugardögum
Laugavegi 13, siml 2580S.