Morgunblaðið - 20.11.1983, Side 46

94
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. NÓVEMBER 1983
Úr heimi kvikmyndanna
Regnboginn:
The Osterman Weekend
(Svikamyllan)
Rutger Hauer t»r tiltögn hjá Sam Peckinpah.
í fimm ár hafa aðdéendur
bandaríska leikstjórans Sam
Peckinpah beöió eftir kvikmynd
frá hans hendi. Nú er hún komin
og heitir The Osterman Week-
end, gerö eftir metsölubók Ro-
bert Ludlums. Peckinpah hefur
lítið veriö á ferli innan kvik-
myndaheimsins síöan hann geröi
Convoy 1978 meö þeim Kris
Kristofferson og Ali MacGraw.
Hann er kominn á efri ár og hefur
átt viö nokkra vanheilsu aö
stríöa. Áriö 1979 fékk hann
hjartaáfall og notast nú viö
gangráö. En hann var ekki aö
baki dottinn og honum leist vel á
aö leikstýra TOW þegar honum
bauöst þaö (hann haföi hafnað
öörum verkefnum) því hann seg-
ist aldrei geta skiliö sig frá ást-
inni sinni, kvikmyndunum. „Aö
búa til kvikmynd er ástarævintýri,
mesta ástarævintýri í heimi,“
segir hann, sá gamli, og viröist
ástfangnari en nokkru sinni fyrr.
Rutger Hauer, John Hurt, Craig
T. Nelson, Dennis Hooper og Burt
Lancaster eru aöalleikararnir í
The Osterman Weekend eða Ost-
erman-helgin. Myndin verður
bráðlega sýnd í Regnboganum og
skilst mér að þeir muni kalla hana
Svikamyllan þar.
Myndin og saga Ludlums er um
fjóra vini, sem hafa þaö aö siö aö
hittast reglulega á heimili einhvers
þeirra og nefna þeir helgina
Osterman, eftir einum vininum.
Einn vinurinn er John Tanner
(Rutger Hauer) og er hann stjórn-
andi vinsæls sjónvarpsþáttar
.Augliti til auglitis" og hefur gaman
af aö rakka í sig háttsetta gesti
fyrir framan milljónir áhorfenda.
Tanner vill fá í þáttinn sinn yfir-
mann CIA, Maxwell Danforth (Burt
Lancaster), sem stefnir aö forseta-
embættinu. Til þess aö Tanner fái
ósk sína uppfyllta þarf hann aö
vinna meö hættulegum CIA-njósn-
ara, sem fær hann til að trúa því,
meö sönnunargögnum, aö þrír
bestu vinir hans séu KGB-njósnar-
ar. Osterman-helgin er í nánd og
þar kemur aö því aö Tanner veröur
aö mæta þessum vinum sínum
eina langa og hryllilega helgi.
Hverjir eru aö hóta þeim? Hverjum
er hægt aö treysta? Hver mun lifa
af?
Og þaö er vissulega ekki allt
sem sýnist eins og nafniö Svika-
myllan ber meö sér.
Leikarinn Rutger Hauer er
fæddur í Hollandi (Hollendingar
tala stundum um hann sem þeirra
Paul Newman) og er þetta fyrsta
stóra hlutverkiö sem hann hefur
meö höndum í Bandaríkjunum.
Hann hefur leikið í um 20 alþjóö-
legum myndum og stefnir víst á aö
gerast stjarna í Bandaríkjunum.
Hann leikur í Blade Runner og
sjónvarpsmyndinni Inside the
Third Reich og á móti Stallone í
Night Hawks. Hann leikur ekki
stór hlutverk í þessum myndum en
hann elur þá von í brjósti aö litlu
hlutverkin séu aö baki. „Ég get vel
borið uppi kvikmynd," segir hann.
„Ég er ekki aukaleikari."
15 ára strauk Hauer aö heiman
og fór á sjóinn, svolitiö sem viröist
vera hefö í ættinni því afi hans og
langafi geröu slíkt hiö sama þegar
þeir voru ungir. Hann haföi þó litla
ánægju af aó skrúbba þilför og
geröist aftur landkrabbi, vann sem
rafvirki og smiöur og gekk í skóla á
kvöldin. Fljótlega vaknaöi áhugi
hans á leiklist og eftir aö hafa
menntaó sig i greininni og leikiö
nokkuó á sviöi í Hollandi geröist
hann kvikmyndaleikari og hefur
frami hans í þeim efnum veriö æöi
skjótur.
Hauer er um tveir metrar á hæö,
meö mikiö Ijóst hár og hefur alla
buröi til aó bera nafnbótina Paul
Newman von Holland. Og hann
stefnir aö stjörnudómi. „Á staö
eins og Hollywood,“ segir hann,
„er auóvelt aö halda aö ef þú vilt fá
eitthvaö, sé allt sem þú þarft aö
gera aö sækjast fast eftir því.
Þetta er ekki satt. Þú getur aöeins
gert fátt eitt. Afgangurinn er í him-
inshöndum. Og í klipparaherberg-
inu.“
John Hurt er nokkuö reyndari
leikari en Hauer svo ekki sé meira
sagt. Hann hefur í gegnum árin
hlotiö fjölda vióurkenninga fyrir
leik sinn, á sviöi, í kvikmyndum og
í sjónvarpi. Nægir aö nefna nokkur
hlutverk hans eins og kynvillinginn
í The Naked Civil Servant, fang-
ann í Midnight Expresa og fíla-
manninn í The Elephant Man.
Hurt segist hafa fengiö leik-
bakteríuna þegar hann sá Alec
Guinness ( hlutverki Fagins (
Oliver Twist. Á því sýktist hann.
Hann var 16 ára og faöir hans, sem
var klerkur, var ekkert á því aö
sonurinn færi út í leiklistina. Hann
átti aö gera eitthvaö svipaö og
systir hans og bróöir, sem eru
kennari og kaþólskur prestur. En
hugur Hurts stefndi á aörar brautir
og hann lagöi út í leiklistarnám í
London.
Þaö yröi of langt mal aö rekja
leiklistarferil Hurts. Hann kom viö
sögu í mynd Michael Cimino Heav-
en’s Gate og þegar í Ijós kom aö
myndin var mislukkuö sagöi hann:
„Cimino er hæfileikaríkur leikari,
sem Ijóslega ruglaöist á trjánum
Burt Lancaster í hlutverki sínu (
The Osterman Weekend.
og skóginum.“ Hann lék á móti Ry-
an O’Neal í Partners á síðasta ári,
en þaö nýjasta sem hann er aó
vinna aö er mynd sem heitir
Champion og er um veðreiöa-
knapa.
Sam Peckinpah hefur gert
þrettán kvikmyndir um æfina og
lítur á sig í „grundvallaratriöum
sem sögumann”. Myndin sem
geröi hann frægan var The Wild
Bunch, vestri meö William Holden
og Robert Ryan í aöalhlutverkum.
Peckinpah varö þekktur fyrir
ofbeldiö í myndinni og þeim sem á
eftir komu, hraöar klippingar og
„slow-motion“ eöa sýnt-hægt at-
riði. Upprunalega var myndin tveir
og hálfur tími og státaöi af 3.642
einstökum klippingum.
Hann var ekkert óvanur aö fást
vió vestra. Fyrsta handritiö sem
hann geröi fyrir sjónvarp var fyrir
Gunsmoke og þaö þótti nógu gott
til aö hann geröi tólf í viöbót. Eftir
þaö skrifaöi hann býsnin öll af
vestrahandritum fyrir sjónvarp, en
þegar hann um síðir fór aö fást viö
bíómyndir í fullri lengd lenti hann í
vandræöum. Hann geröi Major
Dundee meö Charlton Heston og
Richard Harris í Mexikó en var rek-
inn áóur en hann hafói endanlega
lokiö viö hana og fram á þennan
Laugarasbio:
Sophie’s
Choice
(Val Sophie)
Peter MacNicol, Meryl Streep og Kevin Kline ( hlutverkum sínum.
Laugarásbíó frumsýnir um
þessa helgi myndina „Sophie’s
Choice", sem var ein af „stóru”
kvikmyndunum á síöasta ári. Hún
var frumsýnd skömmu fyrir síöustu
áramót, hefur hún farið sigurför
um heiminn. Kvikmyndin er gerö
eftir skáldsögu bandaríska rithöf-
undarins William Styrons; bókin er
í vissum skilningi sjálfsævisaga
Styrons. Árin eftir heimsstyrjöldina
síöari reyndi William fyrir sér sem
rithöfundur. Þaö var á þeim árum
sem hann kynntist ungri pólskri
konu, sem haföi flúiö fööurland
sitt. Styron komst fljótt aö því aö
kona þessi átti óvenjulega og
sorglega ævi aö baki og komst svo
aö hinu sanna. William Styron varö
þekktur fyrir ritstörf sín og hin
pólska vinkona hans hvarf í þoku
gleymskunnar. Þaö var svo ekki
fyrr en árið i979 aö Styron sendi
frá sér skáldsöguna „Sophie's
Choice“, en þá haföi hann unniö
aö bókinni frá árinu 1967, er hann
sendi frá sér hina frægu bók „Játn-
ingar Nat Turners”.
William Styron haföi varla fyrr
lokiö viö verkið en maöur að nafni
Alan J. Pakula keypti kvikmynda-
réttinn fyrir væna summu. Bókin
var sett á markaö og seldist í milj-
ónum eintaka.
Tuttugu og tveggja ára gamall
maöur, sem gengur með skáld-
skapardrauma, Stingo aö nafni
(staögengill Styrons), lelgir ódýrt
herbergi í Brooklyn áriö 1947.
Stingo, leikinn af Peter MacNicol,
er sögumaöur jafnt bókarinnar
sem myndarinnar.
i sama húsi býr Soffía Zawist-
owska (leikin af Meryl Streep),
ásamt elskhuga sínum Nathan
(leikinn af Kevin Kline). Par, sem
ýmist rifst eins og hanar um hænu
eöa fellur í faöma og er ástfangn-
asta par undir sólu.
Þaö líöur ekki langur tími þar til
Stingo kynnist Soffíu og Nathan.
Þaö eru gleöistundir í lífi hins verö-
andi rithöfundar. Stingo kemst
smám saman aö sögu Soffíu, lífi
hennar í Póllandi undir stjórn nas-
ista og dvöl hennar í útrýmingar-
búöum. í fyrri parti myndarinnar
kynnumst viö sögunni frá sjónar-
hóli Soffíu sjálfrar, á óbeinan hátt.
Miöbik myndarinnar er langur kafli
sem gerist í útrýmingarbúöunum
og sýnir hörmungarsögu þessarar
ungu konu. Síöasti hluti myndar-
innar greinir frá lokadögum vina-
hópsins, örlögum Soffíu og Nath-
ans. Stingo hinn ungi hefur öölast
mikla reynslu viö kynni sín viö
skapheita pariö.
Eftirsótt hlutverk
í aöalhlutverkinu, Soffíu Zawist-
owska, er Meryl Streep. Hún er aö
öllum líkindum ein virtasta leik-
kona Bandaríkjanna um þessar
mundir. Hver man ekki eftir henni í
„Hjartarbananum", „Holocaust“,
„Kramer Vs. Kramer" og „Hjákonu
franska sjóliöans"?
Þegar Ijóst var aö kvikmynd yröi
gerö eftir þessari bók William Styr-
ons, varö hlutverk Soffíu geysilega
eftirsótt meöal fremstu leikkvenna
báöum megin Atlantshafsins.
Leikkonur eins og Gila Von Weit-
erhausen (þekkt á meginlandi Evr-
ópu), Hanna Schygulla (lék í mörg-
um Fassbinder-myndum) óg fjöl-
margar amerískar stjörnur sóttu
fast aö leikstjóranum Alan Pakula
aö fá hlutverkiö. Þaö þarf aö fara
tíu ár aftur í tímann til aö finna
hliöstæöu; er leitaö var logandi
Ijósi aö manni í hlutverk Don
Corleone, ööru nafni Guöfööurins.
Leikstjórinn Pakula var staöráö-
inn í aö erlend kona yröi aö túlka
Soffíu, helst evrópsk. En Meryl
Streep gekk svo fast aö honum aö
hann sannfærðist.
Hlutverkiö er erfitt fyrir hvern
sem leikur þaö. Auk þess aö
kunna Brooklyn-málhreiminn, varö
leikkonan aö gjöra svo vel aö geta
talaö þýsku reiprennandi sem er
ekki á allra færi. Ekki nóg meö
þaö. Pólsku varö hún líka aö tala,
pólsk konan. Meryl Streep fékk sér
einkakennara og nam þessar tvær
tungur í tvo mánuöi áöur en
kvikmyndatakan hófst.
Áöur en Meryl Streep lék í
kvikmyndinni „Julia” áriö 1977,
haföi hún mikla reynslu úr leikhús-
inu. „Julia“ mun sniöin fyrir Jane
Fonda, sem Meryl keppir nú viö
sem drottning kvikmyndanna.
Sama ár lék hún aukahlutverk í
„Hjartarbananum” og varö þaö
hlutverk til aö vekja á henni veru-
lega athygli. Tveimur árum síöar,
1979, hlaut hún Óskarinn fyrir
aukahlutverk í mynd Dustin Hoff-
mans „Kramer gegn Kramer”.
Sumariö 1980 lék Meryl í „The
French Lieutenant’s Woman”,
mynd sem Karel Reisz geröi eftir
bók John Fowles. Hún var útnefnd
til Óskarsverölauna.
„Sophie’s Choice“ var útnefnd
til fjölmargra Óskarsverölauna í
apríl síöastliönum, en aöeins Meryl
Streep hampaöi styttu af Óskari
aö verölaunaafhendingunni lok-
inni. Hennar stærsti sigur til þessa.
Kevin Kline
Tveir menn standa sitt hvoru
megin viö Soffíu Zawistowska,
Stingo og Nathan; Peter MacNicol
og Kevin Kline.
Þegar leikstjóri myndarinnar,
Alan Pakula, fór aö ræöa viö Meryl
Streep um hlutverkin í myndinni,
stakk Meryl aö honum tillögu sem
hún hvikaöi aldrei frá:
„Þaö er aöeins einn karlmaöur
sem kemur til greina í hlutverk
Nathans. Hann heitir Kevin Kline."