Morgunblaðið - 09.12.1983, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 9. DESEMBER 1983
15
Rangfærslur
Bergs svarað
Jóni H.
— eftir Þorvald
Búason
Dæmisaga
í útvarpsviðtali í þætti hjá
Páli Heiðari Jónssyn og Páli
Magnússyni gerði undirritaður í
stuttu máli grein fyrir athugun á
rekstrarforsendum vinnslu-
stöðva sauðfjárafurða. Þar kom
m.a. fram:
1) Að vinnslustöðvar fá afurða-
lán á lágum vöxtum (árið
1980—’81 voru vextir á af-
urðalánum 30% í 50% verð-
bólgu).
2) Að ríkið greiðir vaxtakostnað
fyrir vinnslustöðvar.
3) Að verð afurða hækkar á
þriggja mánaða fresti og er þá
leiðrétt í samræmi við verð-
þróun.
4) Að miklu skiptir hvernig sala
afurða dreifist á mánuði árs-
ins, og að neytendur kaupa
gjarnan meira í síðasta mán-
uði fyrir hverja hækkun en
aðra mánuði.
5) Þegar til skila er haldið öllum
tekjum af sölu, niðurgreiðsl-
um, lántökum, endurgreiðsl-
um lána, greiðslum til bænda
og kostnaði af vinnslu og
geymslu eftir mánuðum, kem-
ur í ljós vægast sagt rífleg
lausafjárstaða í vinnslustöðv-
um og hagnaður.
Til að skýra hvernig vextir,
sem eru lægri en verðbólgustig,
og niðurgreiðslur vaxtakostnað-
ar skila vinnslustöðvum hagnaði,
var í umræddum þætti tekið eft-
irfarandi dæmi:
Hugsum okkur mann, sem fær
lánaðar 1000 kr. á afurðalána-
kjörum, þ.e. með 30% vöxtum í
50% verðbólgu í janúar, og að
hann kaupi gull fyrir þessar 1000
kr. Gerum einnig ráð fyrir að
hann selji gullið á síðasta degi
ársins. Vegna verðbólgunnar
fengi hann 1500 kr. fyrir það.
Þegar hann hefur endurgreitt
lánið og vexti af láninu, alls 1300
kr., á hann 200 kr. Gerum nú
ennfremur ráð fyrir að ríkið
niðurgreiði vaxtakostnað fyrir
manninn. Hann fengi þá 300 kr.
endurgreiddar og hefði þá maður-
inn fengið 500 kr. samtais gefins.
í útvarpsþættinum var tekið
fram, að hér væri um grófa mynd
að ræða. I greinargerðinni sem
hér um ræðir og birtist að hluta
til í Morgunblaðinu fyrir réttum
hálfum mánuði, var sýnt í töflum
hvernig hreyfing fjármuna og
verðbreytingar frá mánuði til
mánaðar hafa áhrif á þessa
mynd.
Þessi atriði eru rifjuð hér upp,
þar sem Jón H. Bergs, forstjóri
Sláturfélags Suðurlands, víkur
að útvarpsþættinum í grein, sem
birtist í Morgunblaðinu sl.
þriðjudag
Hann segir: „í útvarpsviðtali
nýlega tók Þorvaldur Búason
dæmi af því, að ef kindakjöt, sem
kostnaði að hausti kr. 100.00 pr.
kg. hækkaði upp í kr. 150.00 pr.
kg. yfir söluárið og vaxtakostn-
aður yfir árið hækkaði kostnað-
arverð í kr. 130.00, en ríkissjóður
greiddi vaxtakostnað kr. 30.00 þá
græddi sláturhúsið kr. 50.00.
Þarna endurspeglast vanþekking
og rangar forsendur í skrifum Þ.B.
(Leturbr. undirritaðs). Sleppt er
að geta þess að aðeins brot af
ársframleiðslunni hækkar svo
mikið, sem dæmi er tekið um, því
að verðtímabilin eru yfirleitt
fjögur ..."
Getur verið að Jón H. Bergs sé
að tala um sama þátt, og minnst
er á í upphafi þessarar greinar?
Um annan þátt er ekki að ræða.
Jón H. Bergs hefur ekki sýnt
neitt, sem endurspeglar van-
þekkingu og rangar forsendur í
skrifum undirritaðs. Hann hefur
aðcins gerst sekur um ómerkilegar
rangfærslur. Annað í grein hans
er eftir því. Hann telur upp sitt-
hvað, sem undirritaður á að hafa
vanrækt að láta getið sem hafi
áhrif á afkomu vinnslustöðva, og
á öðrum stað í grein sinni segir
Jón H. Bergs:
„Það væri alltof langt má að
leiðrétta hér og endurreikna töfl-
ur og tölulegar niðurstöður Þ.B.,
sem gefa ranglega til kynna
verðbólguhagnað af afurðalánum
og umframtekjur vegna ímynd-
aðs ofreiknings á rekstarkostn-
aði í verðlagningu afurða ..."
Þær upplýsingar, sem Jón H.
Bergs sakar undirritaðan einmitt
um að taka ekki tillit til, er t.d.
að finna í þeim töflum, sem hann
þykist ekki hafa ástæðu til að
rekja eða hrekja. Allt, sem hann
telur vanta, er tíundað og um það
fjallað í greinargerð undirritaðs.
Miðað við að Jón H. Bergs reiðir
hátt til höggs og lætur grein sína
bera yfirskriftina „Rangar for-
sendur — rangar niðurstöður" er
það rýr eftirtekja, að ekki finnst
eitt einasta dæmi í grein hans, þar
sem hann sýnir fram á aö undirrit-
aður noti rangar forsendur.
Samanburður við
vinnslukostnað
á Nýja Sjálandi
Meginefni þess kafla í grein
Jóns H. Bergs, sem ber yfir-
skriftina Vinnsla- og dreif-
ingarkostnaður fjallar um slát-
urkostnað á Nýja Sjálandi. Ekki
getur lesandi greinar Jóns H.
Bergs vænst þess að finna í þeim
kafla dæmi um rangar forsendur
í „skrifum Þ.B.“ af þeirri ein-
földu ástæðu, að samanburður
undirritaðs var engin forsenda
fyrir einu eða neinu í greinar-
gerðinni, heldur dró undirritaður
einngis þá hógværu ályktun af
þeim samanburði að ekki væri
auðvelt að sjá, hvers vegna slát-
urkostnaður þyrfti að vera þre-
faldur á íslandi samanborið við
sláturkostnað á Nýja Sjálandi, —
komst reyndar að þeirri niður-
stöðu við lauslega athugun, að
eðlilegt mætti þó telja, að hann
væri nær tvöfaldur.
Flest af því, sem Jón H. Bergs
tínir til kemur einnig fram í
greinargerð undirritaðs. Einung-
is í tveimur atriðum ber áþreif-
anlega á milli, og Jón H. Bergs
telur undirritaðan fara með
rangt mál.
Fyrsta atriðið varðar fjár-
magnskostnað. Jón H. Bergs seg-
ir: „í þessum samanburði 1. tl. er
fullyrt, að megnið af því fjár-
magni sem fer til byggingar slát-
urhúsa, komi sem styrkir úr
Framleiðnisjóði eða úr fjárfest-
ingarlánasjóðum, sem gera aðrar
og minni ávöxtunarkröfur en
Þorvaldur Búason
„Miðað við að Jón H.
Bergs reiðir hátt til
höggs og lætur grein
sína bera yfirskriftina
„Rangar forsendur —
rangar niðurstöður“ er
það rýr eftirtekja, að
ekki finnst eitt einasta
dæmi í grein hans, þar
sem hann sýnir fram á
að undirritaður noti
rangar forsendur.“
lánastofnanir yfirleitt. Þetta er
rangt."
Óbreytt orð undirritaðs voru:
„ ... en verulegur hluti slátur-
húsa hér er byggður með styrkj-
um úr Framleiðnisjóði eða lánum
sem hafa neikvæða raunvexti."
Hvergi er talað um megnið af
fjármagni. Enginn samanburður
er gerður við lánastofnanir al-
mennt. Eins og Jón H. Bergs
bendír á, voru lán til vinnslu-
stöðva gengistryggð allt frá því
snemma á áttunda áratugnum.
En jafnvel gengistryggð lán voru
á neikvæðum raunvöxtum mest-
an hluta áratugsins. Mörg slát-
urhúsanna eru enn eldri og frá
því áður en nokkur verðtrygging
var tekin upp. Jón H. Bergs við-
urkennir að sum sláturhús hafi
fengið styrk úr Framleiðnisjóði,
en lítinn hluta. Staðreyndin er
sú, að styrkurinn þarf ekki að
vera nema lítill u.þ.b. 10% til
þess að greiðslubyrðin af lánum
fyrir 90% stofnkostnaðar, sem
bera 1,5% raunvöxtun, verði
hliðstæð greiðslubyrði af lánum
fyrir 100% stofnkostnaðar á
neikvæðum raunvöxtum. Þeirri
fullyrðingu Jóns H. Bergs, að at-
hugasemd undirritaðs hafi verið
röng, er því vísað til föðurhúsanna.
Síðara atriðið varðar nýt-
ingartíma sláturhúsa á Nýja
Sjálandi. Jón H. Bergs telur und-
irritaðan fara með rangt mál,
hann sé 9—10 mán. en ekki 3—6
eins og segir í greinargerðinni
um vinnslustöðvar. Það viður-
kennist, að heimildin, sem undir-
ritaður studdist þar við, er senni-
lega úrelt, enda var þessi athuga-
semd felld niður við birtingu I
Morgunblaðinu. Engin ályktun
eða forsenda var á henni byggð.
Jón H. Bergs fjallar hér um orða-
lag í eldri gerð greinargerðarinn-
ar.
En það verður ekki bæði haldið
og sleppt. Jón H. Bergs leggur á
það mikla áherslu, en Ný-Sjá-
lendingar byggi gjarnan hús, þar
sem slátra megi 20.000 gripum á
dag. Ef öll 42 útflutningsslátur-
húsin á Nýja Sjálandi væru svo
afkastamikil gætu þeir slátrað
öllum gripum ársins á tveimur
mánuðum.
Að lokum er rétt að benda á,
að Jón H. Bergs gerir enga til-
raun til að stærðfæra þær athug-
asemdir, sem hann gerir í sam-
anburði á sláturkostnaði á Nýja
Sjálandi og íslandi. Sú hógværa
ályktun að ekki sé auðvelt að sjá
hvers vegna sláturkostnaður ætti
að vera þrefaldur á íslandi sam-
anborið við sláturkostnað á Nýja
Sjálandi á ennþá fullan rétt á sér.
Vandlæting
Jón H. Bergs lýkur grein sinni
í vandlætingartón: ... víðast er-
lendis þykir gott, ef bændur fá
um 50% af því verði, sem neyt-
endur greiða fyrir búvörur. Á ís-
landi er slátur- og heildsölu-
kostnaður nú 21,8% af óniður-
greiddu smásöluverði kindakjöts
í heilum skrokkum og bændur fá
68,7% af þessu verði í sinn hlut.
Þegar fjallað er um þá fram-
leiðslustarfsemi að breyta „fé á
fæti" í matvæli, ættu menn ekki
að gleyma staðreyndum."
Það er með ólíkindum að Jón
H. Bergs skuli telja sér hag af að
birta þessa umvöndun. Allir eru
sammála um það, að ísland sé
harðbýlt land og sauðfjárrækt
við heimskautsbaut fjármagns-
frekari en þar sem hlýrra er og
kindur ganga sjálfala allt árið.
Hitt verður ekki séð, hvers vegna
vinnsla sauðfjárafurða þarf að vera
margfalt dýrari hér en annars stað-
ar. Segjum t.d. að vinnsla erlend-
is taki til sín 25 kr. af 100 kr.
verði til neytenda (25 kr. renni til
smásöludreifingar). Þar sem
verð á íslandi er u.þ.b. þrefalt
verð á kindakjöti á erlendum
markaði tæki vinnsla á íslandi
til sín u.þ.b. 60 kr. af sömu vöru.
Allt ber að sama brunni.
4 FRÁBÆRAR HLJÓMPLÖTUR
NÝ ÆVINTÝRAPLATA
Stígvélaði kötturinn
Úlfurinn og kidlingarnir sjö
Laddi, Hemmi Qunn, Qylfi, Páll
Hjálmtýsson o.fl. fara á kostum á
þessari nýju ævintýraplötu.
Áður útkomið í þessum plötuflokki:
C.TV.
CASABLANCA
IVýtí popp í dansformi.
Hljómsveitin C.TV.
med sína fvrstu hljómplötu.
RÚNAR JÚLÍUSS0N
SÍÐBÚIN KVEÐJA
Raímögnuö baðstoíustemmning
á þessari nýju hljómplötu írá
Rúnarl en hann er aö gera það
gott á Broadway um þessar
mundir.
Lögin á þessari plötu em einmitt
írá sjötta áratugnum.
KLUKKNAHU0M
Pórir Baídursson (eikur jóíaíög
af sinni cdkunnu siúííd
Frábœr fUjómpíata,
Sannfó íftfö hátidarstenmminij.
PRISMA