Morgunblaðið - 08.02.1984, Blaðsíða 35

Morgunblaðið - 08.02.1984, Blaðsíða 35
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 8. FEBRÚAR 1984 35 Mannsæmandi líf — eftir Þórð Kristinsson Margvíslegir mælikvarðar eru lagðir á það sem kallast mann- sæmandi líf og valda tíðum sund- urþykkju. Allir eru þó sammála um að þeir kveði á um hlutdeild í tilteknum verðmætum. Sé þessi hlutdeild ekki kleif, telst lífið ekki mönnum sæmandi. Til hægðar- auka skulum við gera einfaldan greinarmun á tvennskonar verð- mætum sem mannsæmandi líf miðast gjarnan við: Annars vegar veraldleg gæði og hins vegar and- leg verðmæti. Hin fyrri eru oft forsenda hinna síðari, þótt á því séu auðvitað margar undantekn- ingar eins og á flestu öðru. í gróf- um dráttum eru fæði, klæði og húsaskjól — auk margs annars — veraldleg gæði, en menntun hverskonar og menning andleg verðmæti. Mælikvarðar eru allir auðveldari við mat veraldlegra gæða og gjalda hin andlegu verð- mæti tíðum fyrir þá sök. En velt- um okkur ekki upp úr því. íslendingar setja viðmið sín hátt og stæra sig gjarnan af því að lifa mannsæmandi lífi. Nóg sé að bíta og brenna og menntun og menning á heimsmælikvarða. Einnig er því á stundum komið á framfæri að með þjóðinni sé lýð- ræðisstjórnskipan og Alþingi elst allra slíkra samkunda í veröld- inni. Sem slíkt hefur lýðræðið bæði kosti og galla, en þegar öllu er á botninn hvolft, getum við sammælst um að það sé mannleg- asta stjórnarformið sem þekkist: Þar situr virðing manns á manni í fyrirrúmi — eða á að sitja. Hug- sjónin að baki lýðræðinu og sú forsenda sem það hvílir á er jöfn- uður og frelsi; að allir menn hafi jafnan rétt til að lifa, til frelsis í hugsun, skoðun og athöfn — og til að leita sér hamingju. Reyndar má segja að það sem heldur lýðræð- ishugsjóninni lifandi og virkri sé þessi huglæga afstaða, einskonar gildismælikvarði, ákveðin skoðun á manninum og stöðu hans í sam- félaginu. Því eru þessi tvö hugtök — mannsæmandi líf og lýðræðis- hugsjón — nefnd í sömu andránni, að enda þótt deilt sé um hvort lýð- ræðið sem slíkt feli í sér jafna eign allra gæða eða jöfn tækifæri til að afla þessara gæða, þá er ljóst að það að troða á náunganum fyrir engar sakir hlýtur m.a. að ganga í berhögg við lýðræðis- hugsjónina. Meirihluti íslendinga virðist hafa úr nógu að moða hvað snertir hlutdeild í veraldlegum gæðum og ekki eiga í neinum teljandi vand- ræðum með að hlaða í kringum sig hverskonar prjáli sem við kunnum varla nöfn á. Mætti reyndar færa ýmis rök að því að megináhersla undanfarin ár hafi verið á slíka hleðslu, en að menntun, einkum og sér í lagi þó aðbúnaður t.a.m. að hinni svonefndu æðri menntun, hafi verið látinn dankast. Ein skýringin kann að vera sú, að hugsa þarf til langs tíma þar sem menntun er annars vegar; og hún krefst drjúgrar hlutdeildar í hin- um veraldlegu gæðum — enda þótt hún skili þeirri hlutdeild til baka og gott betur ef að er gáð. Stundlegar þarfir eru hins vegar innan seilingar. En svo komið sé að því sem máske er allra verst, þá hefur nokkur hópur fólks í öllu fátinu nánast orðið eftir á milli þilja — og svo illilega að mæli- kvarðar um mannsæmandi líf sem miðast við nauðsynlegustu ver- aldleg gæði segja okkur að líf þess sé ekki mönnum sæmandi. Samt á það enga sök og aðstæður þess eins og þær eru með öllu óþarfar ef litið er til aðstæðna meirihluta þjóðarinnar. Þórður Kristinsson íslendingar eru einungis rúm- lega 200 þúsund, svo fáir að vart getur smærri þjóð í veröldinni; en það vefst fyrir þeim að finna milliþilj afólkið til að leiðrétta hlut þess. Eða er enginn áhugi á því? Leiðrétting fæst ekki með því að finna sökudólga; hún fæst ekki með því að kenna öðrum um eins og vinsælt er f þessu samfélagi. Kannske fæst hún ef mikill meiri- hluti þjóðarinnar finnur sér verð- ugra viðfangsefni en það að dingla í launastigum og stjórnmálakenn- ingum. Hver veit? Hvar er mennt- unin, menningin og lýðræðishug- sjónin? Ef til er einhver snefill þess sem kallast virðing manns á manni með þessari ágætu þjóð, þá lætur hún þetta varla viðgangast þegar næg tök eru á að bæta úr. Annað er ekki mönnum sæmandi. I'órður Krislinsson er próístjóri í Háskóla íslands. Tillögur Hundaræktarfélags íslands um skilyrði fyrir hundahaldi í Reykjavík: Hækkandi sektir vegna ítrekaðra brota Á FUNDI sem haldinn var seinnipartinn í nóvember síðastliðnum af Hunda- ræktarfélagi fslands, Hundavinafélaginu og Sambandi dýraverndunarfélaga íslands voru samþykktar eftirfarandi tillögur um skilyrði fyrir hundahaldi í Reykjavík, en eins og fram kemur í samtali við formann Hundaræktarfélags íslands, Guðrúnu Guðjohnsen í Morgunblaðinu í gær, hefur Hundaræktar- félagið átt viðræður við borgarfulltrúa og borgarstjóra um hundahald í Reykjavík. Hér á eftir fylgja reglurnar. því laxaseiði þau, sem Veiðifélag Árnesinga selur Laugarlaxi hf. hafa trygga geymslu til vors. Það má því öllum vera ljóst, að samkvæmt áður sögðu eru for- sendur fyrir sáttatillögu hér með brostnar. Samkvæmt ummælum stjórnar Laugarlax hf. telja þeir að bændur séu að þyrla upp moldviðri að til- efnislausu. Samkvæmt bréfi Nátt- úruverndarráðs kemur fram að svo sé ekki. Oddviti Laugardalshrepps hefur lýst því yfir, að hreppsnefnd Laugardalshrepps kaupi væntan- legt hús Laugarlax hf. ef ekki yrði af starfrækslu fiskeldisstöðvar- innar og þá til annarrar starfsemi. Við bendum á, að engin mót- mæli hafa komið fram gegn því að afrennsli fari í laugarvatn. Við viljum skýrt taka fram, að við vorum ekki á nokkurn hátt á móti starfsemi Laugarlax hf., stjórn þess né aðild Laugardals- hrepps. Aðeins að á okkar sið- ferðislega og lagalega rétti hefur verið troðið og jafnframt furðar okkur á því að svona nokkuð geti gerst. Við skiljum ekki, hvers vegna afrennslið má ekki fara í Laugarvatn. Þar eru engin mót- mæli, þar eru flestallir hluthafar; Laugardalshreppur er hluthafi og telur ábata að hafa svona starf- semi í hreppnum. Hvers vegna taka þeir ekki áhættuna líka? Þar þarf ekki að brjóta lög um eign- arrétt manna á landi. Eins og áður segir höfum við mótmælt því að afrennslið fari í vatnakerfi Apa- vatns. Það skal enn áréttað hér. Ennþá eigum við þá von í brjósti, að hreppsnefnd Laugar- dalshrepps sjái að sér. Kjartan Helgason, Haga II, Áslaug HarðardóUir, Haga I Skúli Hauksson, Útey I Jónas Kjartansson, Austurey Snæbjörn S. Þorkelsson, Austurey II Þorkell Kjartansson, Eyjabóli Jón S. Helgason, Efra-Apavatni Guðmundur Helgason, Apavatni Magnús Grímsson, Neðra-Apavatni Borgarstjórn Reykjavíkur veitir leyfi til hundahalds með eftirfar- andi skilyrðum: a) Hundurinn skal skráður hjá borgaryfirvöldum, svo og nafn eiganda eða ábyrgðarmanns. b) Leyfishafi geri sér grein fyrir ábyrgð sinni gagnvart hundin- um og umhverfi sínu og hafi náð lögaldri. Eiganda er skylt að sækja námskeið varðandi meðhöndlun dýra. c) Skráningargjald sé kr. 2.000 en árgjald kr. 500 sem greiðist 1. mars ár hvert. Við greiðslu skal sýna hundahreinsunar- vottorð og tryggingarskírteini. d) Hundurinn skal vera ábyrgð- artryggður hjá viðurkenndu tryggingafélagi, skírteini skal sýnt við greiðslu hundagjalds. e) Hundurinn skal bera hálsól og númer svo unnt sé að rekja hann til eiganda. Lausan hund án merkis og ólar má taka í vörslu yfirvalda sem auglýsir hundinn eftir nánari reglum og skal hans vitjað innan 14 daga og hann leystur út gegn gjaldi. Verði hans ekki vitjað innan 14 daga frá auglýsingu, er heimilt að ráðstafa honum til ábyrgs heimilis eða aflífa á mannúð- legan hátt. f) Hundurinn skal ætíð hafður í ól á götum borgarinnar og í al- menningsgörðum og varðar brot sektum. Lausa hunda, sem eru merktir, skal meðhöndla á sama hátt og ómerkta hunda, nema hafa skal upp á eiganda og honum gert að leysa út hundinn gegn áföllnum kostn- aði. g) Hundurinn skal hreinsaður af innyflaormum á hverju ári eft- ir nánari fyrirmælum yfir- valda. Vottorð um hreinsun skal sýna við greiðslu hunda- gjalds og skal það eigi vera eldra en 3ja mánaða. h) Valdi hundur nágrönnum ónæði vegna hirðuleysis eig- anda, er eiganda skylt að verða sér úti um fræðslu og lagfæra ástandið. Sé um ítrekað brot að ræða og orsökin sinnuleysi eig- anda eru viðurlög sektir sem fara hækkandi við ítrekuð brot. i) Við ítrekuð brot á reglum þess- um, svo og ef eigandi eða ábyrgðarmaður hunds er ber að því að fara illa með hund sinn, getur borgarstjóri svipt viðkomandi leyfi til að halda hundinn. Slappir stórmeist- arar í Hamri Skák Margeir Pétursson Þrír íslendingar, þeir Margeir Pétursson, Jóhann Hjartarson og Stefán Þórisson tóku þátt í Ast- oria-skákmótinu í Hamri í Noregi um áramótin. Þátttakendur voru alls 22, þar af fjórir stórmeistarar, en ég var eini alþjóðlegi meistar- inn og vantaði þar af leiðandi nægjanlega breidd í mótið til þess að hægt væri að ná áfanga að stórmeistaratitli þar. Eins og yfir- leitt á mótum í Noregi, voru að- stæður mjög góðar, bæði aðbúnað- urinn og keppnissalurinn sjálfur. Ekki urðu miklar sviptingar í inn- byrðis viðureignum stigahæstu keppendanna, enda sluppu fjórir efstu menn allir taplausir. Úrslit á mótinu urðu þessi: 1. Margeir Pétursson, 7 v. af 9mögulegum. 2.-3. Rajkovic (Júgóslavíu) og Jóhann Hjart- arson, 6V4 v. 4.-5. Knezevic (Júgóslavíu) og Válkesálmi (Finnlandi), 5V4 v. 6.-9. Benkö (Bandaríkjunum), Yrjola (Finn- landi), Haugli og Stigar (Nor- egi), 5 v. 10,—14. Lundin (Sví- þjóð), de Lange, Hatlebakk, Hovde og Dahl (Noregi), 4'Æ v. Stefán Þórisson varð í 21. sæti með 2 'hy. Við Jóhann fórum báðir rólega af stað, en síðan vann ég fjórar skákir í röð og komst þar með í efsta sætið ásamt Rajkovic. í tveimur síðustu umferðunum gerði hann jafntefli við kollega sína þá Knezevic og Benkö, en mér tókst að sigra Válkesálmi og gera jafntefli við Knezevic og hreppa þar með efsta sætið. Jó- hann náði einnig mjög góðum endaspretti, vann þá Stigar og de Lange örugglega og komst þar með upp að hlið Rajkovics, sem er núverandi skákmeistari Júg- óslavíu. Tímamörk á mótinu voru nokkuð óvenjuleg, eða 32 leikir á tveimur klukkustundum og síðan 16 á klukkutíma. Þetta grunar mig að hafi verið gert til að létta þeim Erik Lundin, 79 ára, og Daan de Lange, 67 ára, róðurinn. Lundin var útnefndur heiðurs- stórmeistari á síðasta FIDE- þingi og má segja að sú útnefn- ing hafi komið 30 árum of seint, því hann stóð fyllilega undir titl- inum á þeim tíma. De Lange lék með hollenska knattspyrnulandsliðinu fyrir stríð, en leikur nú á píanó á Ást- oria-hótelinu þar sem teflt var. Hann var á tímabili meðal fremstu skákmanna Norðmanna og teflir enn vel. Á Astoria- mótinu í fyrra slapp hann tap- laus og nú tapaði hann aðeins fyrir mér og Jóhanni. Júgóslavneski stórmeistarinn Knezevic er væntanlegur hingað til lands á næstunni. Hann teflir yfirleitt fremur rólega, en í Hamri tókst honum þó að vinna Yrjola mjög glæsilega og kom þannig í veg fyrir að Finninn hlyti síðasta áfanga sinn að al- þjóðlegum meistaratitli. Hvítt: Knezevic (Júgósl.) Svart: Yrjola (Finnl.) Drottningarindversk vörn 1. d4 — Rf6, 2. Rf3 — e6, 3. e3 — b6, 4. Bd3 — Bb7, 5. (W) — d5, 6. b3 — Bd6, 7. Bb2 — (W), 8. c4 — Rbd7, 9. Rc3 — a6, 10. Re2 — He8, 11. cxd5 — exd5, 12. Rg3 — Re4. Öruggast var strax 12. — g6. 13. Rf5 — Bf8, 14. Re5 — Bc8? Áætlun Yrjola er einum of frumleg. 14. — g6 var bráðnauð- synleg. 15. f4 — Rb8, 16. Rg3 — f6. 17. Rxe4! — fxe5, 18. fxe5! — dxe4, 19. Bxe4 — c6, 20. Dh5 — g6, 21. Bxg6! Ef nú 21. — hxg6, 22. Dxg6+ — Bg7, þá 23. Hf7 og mátar. Hvíta sóknin er því orðin yfirþyrm- andi, en Knezevic var í tíma- hraki og endurtekur í framhald- inu nokkrum sinnum leik til ör- yggis- 21. — He7, 22. B(7+ — Kh8, 23. d5 — Bg7, 24. Bg6 — Dg8, 25. Bf7 - Dd8, 26. Hf4 — Rd7, 27. Bg6 - Dg8, 28. B(7 — Dd8, 29. Bg6 — Dg8, 30. Hafl — Rxe5, 31. d6 — He6, 32. B(7 — Rx(7, 33. Bxg7+ — Dxg7 og svartur gafst upp um leið. Ungur v-þýzkur skákmaður, Wolfram Schön, byrjaði mjög vel og hélt t.d. mjög erfiðu hróksendatafli gegn Benkö, en reyndist síðan ekki hafa alveg nógu hárfínan skilning á kóngs- indversku vörninni. Hvítt: Margeir Pétursson Svart: Schön (V-Þýzkal.) Kóngsindversk vörn 1. d4 — Rf6, 2. c4 — g6, 3. Rc3 — Bg7, 4. e4 — d6, 5. f3 Saemisch-afbrigðið. Schön svarar með leikaðferð Panno, sem Kasparov og Nunn hafa gert mjög vinsæla. 5. — (W), 6. Be3 — Rc6, 7. Rge2 — a6, 8. Dd2 - Hb8, 9. h4 - h5, 10. (WW) — b5, 11. Rd5— Rh7?! Á Ólympíumótinu í Luzern lék Nunn 11. — bxc4 gegn mér sem er betra. 12. g4 — hxg4, 13. h5 — e6, 14. Rdf4 En alls ekki 14. Bh6? — Bxh6, 15. Dxh6 — Dg5+! og svartur vinnur. 14. — g5, 15. h6! — Bh8, 16. Rh5 -gxf3? Svörtum er lífsnauðsyn að staðan á kóngsvæng haldist lok- uð. Því hefði hann átt að leika 16. - f5l, 17. exf5 - exf5, 18. fxg4 — f4. 17. Rgl! — (5. Skárra var 17. — f6, þó ekki sé svarta staðan beysin. Nú brýtur hvítur sér leið að svarta kóngn- um með mannsfórn. 18. ex(5 - exf5, 19. Rxf3 — f4. 20. Bxf4! — gxf4, 21. Hgl+ — Kf7, 22. Dd3! Vinnur manninn til baka með gjörunninni stöðu. 22. — Re7, 23. Dxh7+ — Ke8, 24. Rg7+ - Kd7, 25. Re5+! - dxe5, 26. dxe5+ — Kc6, 27. Hxd8 — Hxd8, 28. Rh5 — Rf5, 29. Hg6+ og svartur gafst upp. Framhald- ið gæti t.d. orðið 29. — Kb7, 30. Bg2+ - Ka7, 31. Dxc7+ - Bb7, 32. Hxa6+! og mátar.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.