Morgunblaðið - 30.03.1984, Blaðsíða 35

Morgunblaðið - 30.03.1984, Blaðsíða 35
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 30. MARZ 1984 35 Helmut Federle í Nýlistasafninu I sýningarsölum Nýlistasafnsins við Vatnsstíg kynnir um þessar mundir svissneski listamaðurinn Helmut Federle vinnubrögð sín á nýlistargrundvelli. Federle er vel þekktur í heima- landi sínu, hefur tekið þátt í sam- sýningum víða um heim, heldið sjö einkasýningar í Sviss og eina í New York. Hann er búsettur í Zurich en hefur undanfarið unnið að stórri myndaröð fyrir New York-borg og dvalið þar. Þennan mánuð hefur hann verið gestakennari við málara- deildir Myndlista- og handíðaskóla íslands. Myndverk Helmut Federle eru eins konar blanda konstrúktívisma og expressjónisma — hann hefur í senn áhuga á róréttri niðurskipan forma, sem umbúðalausum skyn- rænum vinnubrögðum. Á sýningunni í Nýlistasafninu fær skoðandinn að nokkru innsýn i vinnubrögð listamannsins, hiklaus riss og yfirveguð form. Eftir sýning- unni að dæma er þetta fyrst og fremst kynning á listamanninum og verkin virðast vera tækifærisverk unnin í flýti og sýningunni virðist hafa verið komið á laggirnar í til- efni þess, að listamaðurinn er stadd- ur hér. Það er allt gott og blessað og er að vissu marki gild listmiðlun. Helmut Federle er mjög upptek- inn af því sem hann nefnir „nýtt skipulag" í myndlist, og hér virðist hann nota margs konar myndtákn til að tjá innri sýn á umheiminum. Við slíka kynningu hlýtur skoðand- inn að sakna sýningarskrár og nán- ari skilgreininga á myndhugsun listamannsins. Jafnvel nokkrar setningar koma þá oft að miklu gagni. Hér er því ekki til að dreifa og telst það gloppa á listkynningum aðstandenda Nýlistasafnsins. Nokk- ur rit og bækur í glerskáp bæta hér að nokkru upp þennan skort en eng- an veginn nægilega. Fyrir þá sem vilja fylgjast með nýstraumum í myndlist Evrópu er vissulega ómaksins vert að heim- sækja þessa sýningu. Keramik í Nor- ræna húsinu í anddyri Norræna hússins getur að líta litla sýningu á keramikgripum eft- ir dansk-íslenzka listamanninn Snorre Stephensen. Listamaðurinn fæddist i Kaup- mannahöfn og nam við konunglegu dönsku postulínsverksmiðjuna og Listiðnaðarháskólann en er nú kennari við Listiðnaðarskólann (Skolen for Brugskunst) í K.höfn. Frá því að Snorre lauk prófi árið 1965 hefur hann rekið eigið verk- stæði og skapað margar frumgerðir að nytjahlutum úr keramik og postulíni auk þess að hanna bygg- ingarflísar úr gljábrenndum leir. Hann dvaldi árlangt í Japan þar sem hann nam af þarlendum og við heimkomuna gaf hann ásamt föður sínum út bókina „Brugsting í Jap- an“. Snorre Stephensen hefur hlotið margvíslegar viðurkenningar og um árabil starfað sem hönnuður við konunglegu dönsku postulínsverk- smiðjuna. Hlutirnir á sýningunni eru flestir mjög smágerðir og er auðséð að listamaðurinn hefur sótt margan vísdóminn í smiðju Japana — kem- ur það einnig fram í hinum fíngerða glerjung og mynstri á hlutunum. Við fyrstu sýn virkar sýningin þannig í knappara lagi norræn en í meira lagi austræn. Hönnun hlutanna er hugmynda- rík og þeir eru vel og nostursamlega unnir og má vel af þeim ráða ágæta þekkingu gerandans á fagi sínu, — sem kemur sér vel því að hann er nú um tíma að miðla henni nemendum við Handíða- og myndlistarskóla ís- lands. Sem fyrr segir er þetta lftil sýning en mjög snotur og er prýði af henni þarna í anddyri Norræna hússins. Jerúsalem Erlendir bókaþættir Jóhanna Kristjónsdóttir Jerúsalem Útg. Israel Pocket Library ótal margar bækur hafa verið skrifaðar um Jerúsalem í áranna rás, og eiga það flestar sammerkt að dregin er upp nokkuð einhliða mynd af sérstæðri stöðu borgar- innar, hvað varðar pólitík, trú og annað sem henni tengist. Fer þá nokkuð eftir því hverjir fara höndum um efniviðinn. Sumar þessara bóka sem ég hef lesið og eru þó upplýsandi og læsilegar, segja sumar meira um höfundana og vinnubrögð þeirra en borgina sem slíka. Jerúsalem í útgáfu Israel Pocket Library er ekki ný af nálinni, en endurútgefin öðru hverju og þá endurbætt eftir því sem þurfa þykir. Hún er í stuttu máli sagt ákaflega vandvirknislega skrifuð og þar er gætt meirihlutlægni en ég hef áður séð í skrifum um Jer- úsalem. Bókinni er skipt niður í ótal marga kafla og upphefst á The Canaanite Period sem prófessor Michael Avi-Yonah skrifar og hann hefur einnig ritað næsta kaflann, David and the First Temple Period. Síðan er sagan rakin mjög skilmerkilega og afar miklum fróðleik safnað þarna saman á einn stað. Persónulega þótti mér athyglisverðast að lesa þrettánda kaflann, The Divided City, en það var Jerúsalem frá 1948—1967 er ísraelar tóku aust- urhluta borgarinnar í sex daga stríðinu úr höndum Jórdana. Að vfsu hefði verið enn betra ef fjall- að hefði verið ögn nánar um það kynlega og óvanalega mannlíf sem bæði gyðingar og arabar hlutu að lifa í Jerúsalem þessi nítján ár. En er engu að síður gagnmerkur og sama má segja um kafla Walter Pinhas um Jerúsalem eftir 1967. Þar er vandarataður meðalvegur- inn og kannski ívið of miklar ein- faldanir á stöku stað. Því að Jer- úsalem er enn skipt borg, þótt all- ar víglínur hafi verið rifnar niður og engar tálmanir séu þar lengur. Þó svo að oftast sé kyrrt 1 borginni er ekki djúpt á gremju og ólgu arabísku íbúanna. ísraelar geta fært fyrir því rök, að hagur ara- bískra íbúa Jerúsalem hafi stór- lega batnað síðan þeir tóku við stjórn hennar, nýju lífi hafi verið hleypt í atvinnulíf og félagslegar umbætur séu mjög umtalsverðar. Arabar hafa vissulega mótmælt þessum rökum, ekki á jafn sann- færandi hátt og andstaða þeirra gegn stjórn ísraela virðist að flestu leyti vera tilfinningalegs eðlis — og slíkt ætti svo sem að vera flestum skiljanlegt. Hér hefur sem sé ótrúlega mikl- um og sennilega mjög réttum upp- lýsingum verið komið til skila á aðgengilegan hátt. Svo að það er mikið gagn að því að lesa þessa bók. Heillandi í ein faldleikanum Hljóm- plotur Sigurður Sverrisson Incantation ('acharpaya Beggards Banquet/ Steinar Það vakti að vonum óskipta athygli þegar Incantation óð upp breska vinsældalistann fyrri hluta síðasta árs með lag sitt On The Wings Of A Condor. I raun hefði ekkert verið við það að at- huga þótt flokkur, sem kallaði sig Incantation, næði vinsældum ef ekki hefði komið til óvenjuleg tónlist — nánast framandi. Tónlistin hjá Incantation er nefnilega byggð á tónlistararf- leifð indíánanna í Andesfjöllum í S-Ameríku. Upphaflega voru alls kyns flautur, þ.m.t. pan- flautur, allsráðandi í tónlistinni en með komu Spánverja til heimsálfunnar kynntust indíán- arnir gítarnum og mandólíninu. Upp úr þeim hljóðfærum þróuðu þeir sitt eigið strengjahljóðfæri, „charango". Á þessari plötu, Cacharpaya, eru meðlimir Incantation sjö talsins og leika á alls kyns flaut- ur, stengjahljóðfæri og bumbur. Öll hljóðfærin eru einkennandi fyrir þjóðlagatónlist Chile-, Perú- og Bólivíumanna. Ekki verður annað merkt hjá leik- manni í þessari tegund tónlistar en vel sé að verki staðið. Flautu- leikurinn á köflum magnaður. Þessi tónlist lýtur í raun allt öðrum lögmálum en sú tónlist sem glymur í eyrum manns nær allan liðlangan daginn. Ekki er uppbygging hennar allt önnur, heldur er hún ákaflega heillandi í einfaldleika sínum. Unnendur góðrar tónlistar hljóta að hafa gaman af þessari tónlist. Rétt er að geta þess í lokin, að öll lögin á þessari plötu eru þjóð- lög frá áðurnefndum löndum í útsetningu meðlima Incantation. Mest fannst mér koma til Sikuri- adas og High Flying Bird á fyrri hliðinni og þriggja síðustu lag- anna á B-hliðinni, The Condor Dance, Cacharpaya og Friends Of The Andes. Skýringuna á því er kannski að finna í þeirri stað- reynd að þau eru hraðari og taktfastari en hin lög plötunnar. Blúsað í botn Brian May and Friends Star Fleet Project EMI/Fálkinn Hafi ég einhverju sinni orðið undrandi við það eitt að hlýða á hljómplötu var það er ég setti þessa plötu Brian May á fóninn. Að heyra gítarleikara Queen smella sér í blúsinn á þann hátt, sem hér er gert, var nokkuð, sem ógjörningur var að eiga von á þegar verk Queen eru höfð til hliðsjónar. Plata þessi er í raun það, sem nefnt er „mini-LP“. Aðeins þrjú lög, samtals 27 mínútur að lengd. Eitt laganna er útsetning May á kynningarlagi við breskan sjónvarpsþátt og ber það nafnið Star Fleet. Ágætasta lag, en e.t.v. full mikið teygt á því. En það eru hin lögin tvö, sem eiga hug minn allan. Bæði tvö eru dúndurblúsarar og það síð- ara, Bluesbreaker, sem reyndar er tileinkað Eric nokkrum Clapt- on, er hreinasta unun. Skiptir þar höfuðmáli geislandi góður gítarleikur Eddie van Halen, sem skiptist á við May í stuttum sólóum lagið á enda. Magnaður dúett. Eddie van Halen er einmitt einn þeirra fjögurra, sem koma fram á plötunni undir heitinu „friends". Auk hans eru það þeir Phil Chen/bassi, Alan Gratz- er/trommur og Fred Mand- el/hljómborð, sem leika með May á plötunni. Sem fyrr segir er það gítar- leikur Eddie van Halen, sem set- ur mestan svip á þessa plötu þótt May sé skráður fyrir henni. Snilli hans fer ekki leynt og læt- ur hann meira og minna til sín taka í öllum lögunum þremur. Saman mynda hann og May dú- ett, sem er einhver sá skemmti- legasti sem ég minnist að hafa heyrt í háa herrans tíð. Hafi menn gaman af þræl- rokkuðum blús með veinandi sól- óum er ekkert annað að gera en drífa sig í næstu plötuverslun og kaupa þessa plötu. Hún er pen- inganna virði. Fáguð og stílhrein túlkun Hljóm- plotur Árni Johnsen Fáguð og stílhrein túlkun er aðalsmerki Páls Kr. Pálssonar, orgelleikara, á tveimur stórum hljómplötum sem komu út fyrir skömmu með leik þessa rómaða orgelleikara, en á plötunum leik- ur hann af jafn mikilli tilfinn- ingu verk Bach og islenskra tón- skálda sem lagt hafa rækt við að semja fyrir orgel, en á plötum Páls leikur hann verk eftir Frið- rik Bjarnason, Björgvin' Guð- mundsson, Steingrím Sigfússon, Þórarin Jónsson, Pál ísólfsson, Hallgrím Helgason og Leif Þór- arinsson. íslensk tónmenning býr yfir meiru en margur hyggur í orgeltónlist og það er mikill fengur að plötu Páls, bæði vegna persónulegrar túlkunar hans og vegna þess hve hann flytur verk eftir mörg íslensk tónskáld. Páll Kr. Pálsson hefur langan starfsdag að baki við orgelið og ávallt hefur hann lagt meira kapp á það að koma öðrum á framfæri en sjálfum sér. Bera plötur hans þess vitni, því bróð- urparturinn eru verk eftir. ís- lenska tónsmiði að vilja hans þegar ákveðið var að gefa plöt- urnar út honum til heiðurs á sjö- tíu ára afmælinu. Frá blautu barnsbeini hefur Páll verið í slagtogi með tónlist- argyðjunni og ungur hóf hann nám í orgelleik í Reykjavík. Síð- an tók við nám á Norðurlöndum og í Skotlandi. Fyrstu tónleika á íslandi hélt Páll um 1950, þá nýkominn frá námi í Skotlandi. Síðan hefur hann haldið fjöl- marga tónleika utan lands sem innan og á löngum starfsferli hefur hann víða komið við í sögu tónmenntar á fslandi, ávallt boðinn og búinn að leggja öðrum lið, auka veg orgelsins og tónlist- ar almennt. AMERÍKA PORTSMOUTH/NORFOLK City of Hartlepool 17. apríl Bakkafoss 27. april City of Perth 8. maí Ðakkafoss 18. mai NEW YORK City ot Hartlepool 16. apríL Bakkafoss 26. apríl City of Perth 7. maí Bakkafoss 17. maí HALIFAX Ðakkafoss 9. april Ðakkafoss 30. apríl BRETLAND/MEGINLAND IMMINGHAM Alafoss 1. april Eyrarfoss 8. apríl Álafoss 15. apríl Eyrarfoss 22. apríl FELIXSTOWE Álafoss 2. apríl Eyrarfoss 9. apríl Álafoss 16. apríl Eyrarfoss 23. apríl ANTWERPEN Álafoss 3. apríl Eyrarfoss 10. apríl Alafoss 17. apríl Eyrarfoss 24. apríl ROTTERDAM Álafoss 4. apríl Eyrarfoss 11. april Álafoss 18. apríl Eyrarfoss 25. april HAMBORG Álafoss 5. apríl Eyrarfoss 12. april Álafoss 19. apríl Eyrarfoss 26. april WESTON POINT Helgey 3. apríl Helgey 16. apríl LISSABON Vessel 21. april LEDÍOES Vessel 22. apríl BILBAO Vessel 24. april NORÐURLÖND/- EYSTRASALT BERGEN Dettifoss 30. mars Mánafoss 6. apríl Dettifoss 13. april Mánafoss 20. april KRISTIANSAND Dettifoss 2. apríl Mánafoss 9. april Dettifoss 16. apríl Mánafoss 28. apríl MOSS Dettlfoss 30. mars Mánafoss 10. april Dettifoss 13. apríl Mánafoss 24. apríl HORSENS Dettifoss 4. apríl Dettifoss 18. apríl GAUTABORG Dettifoss 4. apríl Mánafoss 11. apríl Dettifoss 18. apríl Mánafoss 25. april KAUPMANNAHÓFN Dettifoss 5. apríl Mánafoss 12. apríl Dettifoss 19. april Mánafoss 26. april HELSINGJABORG Dettifoss 6. apríl Mánafoss 13. aprM Dettifoss 21. april Mánafoss 27. apríl. HELSINKI írafoss 4. april Elbeström 30. apríl GDYNIA „ Irafoss 11. april ‘1ÞÓRSHÖFN Mánafoss 7. apríl Dettifoss 28. apríl VIKULEGAR STR ANDSIGLING AR -fram og til baka frá REYKJAVÍK alla mánudaga frá ÍSAFIRÐI alla þriðjudaga frá AKUREYRI aila fimmtudaga EIMSKIP

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.