Morgunblaðið - 30.03.1984, Blaðsíða 25

24
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 30. MARZ 1984
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 30. MARZ 1984
25

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aóalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, simi 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 250 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 20 kr. eintakiö.
Ný stóriðjustefna
Aþeim tíu mánuðum sem
ríkisstjórnin hefur setið
er breyting orðin til batnaðar
á mörgum sviðum. Athyglin
hefur auðvitað helst beinst að
átökunum við verðbólguna og í
þeim hefur ríkisstjórnin notið
víðtæks skilnings og stefna
hennar náð fram að ganga
með miklum árangri að
minnsta kosti að því er vísi-
tölubindingu launa og kjara-
málin varðar. Nú er þess beðið
í ofvæni hvernig stjórnarherr-
unum tekst að glíma við fjár-
lagavandann og peningamálin.
Samhliða breyttri efnahags-
stefnu hefur verið mótuð ný
stóriðjustefna undir forystu
Sverris Hermannssonar, iðn-
aðarráðherra. Er ekki vafi á
því að sú stefna á eftir að skila
þjóðarbúinu ríkulegum arði
nái hún fram að ganga.
Eftir tæplega fimm ára setu
Hjörleifs Guttormssonar í
iðnaðarráðuneytinu var mál-
um þannig komið að ekkert
blasti við annað en þras og ill-
indi um stórt og smátt í stór-
iðjumálum. Allt lék á reiði-
skjálfi í fjölmiðlum út af löng-
um yfirlýsingum iðnaðarráð-
herra sem báru engan sýni-
legan árangur. Erindrekar
Hjörleifs fóru víða um lönd til
að safna upplýsingum um það,
hve gífurlegt óhagræði íslend-
ingar hefðu af viðskiptunum
við Alusuisse og dýrir endur-
skoðendur, lögmenn og aðrir
ráðgjafar í útlöndum voru
önnum kafnir við að búa til
mál Hjörleifs á hendur eig-
anda álversins í Straumsvík
en ekkert miðaði í þá átt að fá
orkuverðið hækkað sem var þó
yfirlýst markmið hans í tæp
fimm ár.
Sigurgeir Jónsson, aðstoð-
arbankastjóri Seðlabanka ís-
lands, lýsti aðkomu Sverris
Hermannssonar í iðnaðar-
ráðuneytið með þessum orðum
í ræðu á ársþingi Félags ís-
lenskra iðnrekenda á dögun-
um: „Þegar ríkisstjórnin tók
við völdum á síðasta ári höfðu
mikilvægir þættir stóriðju-
málanna legið niðri í um það
bil hálfan áratug og samskipt-
in við Alusuisse höfðu verið
með þeim hætti, að umdeilt er
hvort samrýmdist fagmann-
legri hagsmunagæslu. Um leið
voru ýmsar yfirlýsingar og að-
gerðir stjórnvalda þess eðlis,
að rökrétt var fyrir innlenda
sem erlenda aðila að álykta
sem svo, að íslensk stjórnvöld
hefðu engan raunverulegan
áhuga á að nýta orkulindir
landsins til stórðiðju í fyrir-
sjáanlegri framtíð."
í hinum tilvitnuðu orðum er
ekkert ofsagt, þvert á móti.
Ríkisstjórnin markaði sér þá
stefnu að auka orkufrekan
iðnað í landinu meðal annars
með því að fá nýja erlenda að-
ila til samstarfs og ná fullum
sáttum við Alusuisse. í þessu
skyni voru skipaðar tvær
nefndir. Önnur undir for-
mennsku dr. Jóhannesar
Nordal til að semja við Alu-
suisse um ágreiningsmál og
síðan stækkun álversins í
Straumsvík og jafnframt að
semja um nýjan eignaraðila
að Járnblendiverksmiðjunni í
Straumsvík. Strax á síðasta
hausti náðist samkomulag um
hækkun raforkuverðs til ál-
versins og hin atriðin í erind-
isbréfi nefndarinnar eru í
deiglunni. Hinni nefndinni,
Stóriðjunefnd, en Birgir ísleif-
ur Gunnarsson er formaður
hennar, var falið að kanna
möguleika á nýrri stóriðju og
leita eftir samningum um
hana við nýja aðila. Starf
hennar er þegar farið að skila
árangri.
Við myndun ríkisstjórnar-
innar var mótuð ný stóriðju-
stefna í andstöðu við niðurrif
Alþýðubandalagsins. Miklar
vonir eru um land allt bundn-
ar við að hún beri góðan ávöxt.
Bjór og
hundar
að fer að verða eins með
bjórinn og hundana í
Reykjavík, hvort tveggja er
bannað en þó á öðru hverju
horni. Bjórstofum fjölgar í
höfuðborginni þar sem sterkt
öl er á boðstólum en þó er sala
áfengs öls til íslendinga bönn-
uð í landinu nema í Fríhöfn-
inni sem íslenska ríkið rekur á
Keflavíkurflugvelli. Alltof
lengi hafa yfirvöld látið undir
höfuð leggjast að taka hund-
ana föstum tökum og hið sama
er að segja um bjórinn. Það
dregur úr almennri virðingu
fyrir bönnum og boðum yfir-
valda að farið skuli í kringum
þau eins og gert er með með-
ferð hunda og bjórs.
Tregðulögmálið er ríkt í ís-
lenska stjórnkerfinu eins og
auðvelt er að benda á hvert
sem litið er. Þetta lögmál hef-
ur til dæmis komið í veg fyrir
að þingmenn geti tekið af
skarið um bjórinn miðað við
breyttar aðstæður og það
dregst meira að segja líka hjá
þeim að ákveða hvort bera
skuli sölu hans undir almenn-
ing í þjóðaratkvæðagreiðslu.
Á sama tíma fjölgar svo
bjórstofunum.
Aöalfundur Flugleiöa
Flugleiðir neita að greiða lán til Seðlabankans:
Fjármálaráðherra
segir Flugleiðamenn
verða að borga
EINS og komið hefur fram í
fréttum telur Albert Guð-
mundsson fjármálaráðherra
að Flugleiðum beri skylda til
að greiða lán, sem félagið tók
hjá Seðlabankanum 1. október
1982. Hann hefur nefnt upp-
hæðina, 65 milljónir króna.
Sigurður Helgason forstjóri
Flugleiða sagði í gærdag á
blaðamannafundi á Hótel Loft-
leiðum að félagið myndi ekki
greiða þetta lán, teldi sig ekki
þurfa þess lögum samkvæmt.
Ríkissjóður hafi veitt félaginu
sjálfskuldarábyrð fyrir láni allt
að 1,9 milljón dollara. Tekið
hafi verið fram af hálfu ríkis-
sjóðs að ef tap yrði á rekstrin-
um sem rekja mætti til
Norður-Atlantshafsflugsins
þyfti félagið ekki að greiða það.
I ársskýrslu Flugleiða fyrir 1983
kom fram að hagnaður félags-
ins er 107 milljónir króna. Tap
varð á Norður-Atlantshafsflug-
inu, sem nam 82 milljónum
króna.
Þegar Albert Guðmundsson
fjármálaráðherra var spurður
álits á afstöðu Flugleiðamanna
sagði hann að ef útkoma Flug-
leiða væri eins hagstæð og
menn segðu yrðu þeir að borga
sín lán eins og aðrir skuldarar.
Flugleiðamenn yrðu að fara
að lögum eins og aðrir lands-
menn. Ef þeir segðu að þeir
gætu staðið á því lagalega að
greiða ekki lánið, sem þeir tóku
hjá Seðlabankanum væru þeir
þar með að segja að Flugleiðir
hefðu lagalegan rétt til að gera
út á ríkissjóð.
Það er spurning hvort fólkið í
landinu sættir sig við það, sagði
Albert Guðmundsson að lokum.
Starfsmenn Flugleiða vilja kaupa hlutabréf ríkissjóðs:
Stjórn félagsins telur
lausn sem allir
ættu að eeta unað við
það
í RÆÐU sem Grétar Br. Krist-
jánsson, varaformaóur Flugleiða,
hélt á aðalfundi félagsins í gær-
dag sagði hann að heildarhlutafé
Flugleiða væri 35 milljónir króna.
Fjölda hluthafa sagði hann hafa
verið 3.567 um síðustu áramót.
Fram kom í ræðu Grétars að
ríkissjóður á 20 prósent af hluta-
fé félagsins, Eimskipafélag ís-
lands á 19,5% en tæplega 500
starfsmenn eiga eða hafa umráð
yfir 36 prósent hlutafjárins. Að-
rir hluthafar eiga 24,5 prósent
hlutafjár. Grétar sagði einnig að
stjórn Starfsmannafélags Flug-
leiða hafi sótt um kaup á hluta-
bréfum, sem ríkissjóður á í Flug-
leiðum en fjármálaráðherra hef-
ur lýst yfir að hann hyggist selja.
Stjórn STAFF skrifaði stjórn
Flugleiða bréf og bað um aðstoð
til að koma þessu máli í fram-
kvæmd. Grétar kvað stjórn fé-
lagsins hafa samþykkt að verða
við þessum tilmælum um að að-
stoða starfsmannafélagið f.h.
starfsmanna, sem einstaklinga,
til þess að eignast þessi hluta-
bréf, ef þau væru föl. Grétar
Hagnaður af leiguflugi
en tap á Evrópuflugi
LEIGUFLUG Flugleiða
skilaði hagnaði en afkoma
Evrópuílugsins var lakari á
sl. ári en gert hafði verið
ráö fyrir.
Samningur um tvær DC-8
63-flugvélar, sem leigðar voru til
Saudi-Arabiu hefur veri;' fram-
lengdur til 1. mars 1985. í Níg-
eríu er ein Boeing 727-100-flug-
vél frá Flugleiðum. Nokkur
óvissa ríkir um áframhald þess
rekstrar við nýorðna stjórnar-
byltingu en vonast er til að
framhald verði á þeirri starf-
semi.
Samningur við Indland um
rekstur, sem Flugleiðir sáu um á
tveimur DC-8-flugvélum, féllu
úr gildi. Samningur þessi var
mjög hagkvæmur.
Mjög óvíst er um áframhald
pílagrímaflugsins fyrir Air
Algerie, sem Flugleiðir hafa
annast undanfarin ár. Tímabil
það sem pílagrímaflugið stendur
yfir hefur færst inn á háanna-
tíma Flugleiða þar sem tímatal
múhameðsmanna er annað en
okkar. Er því ólíklegt að af því
verði á þessu ári.
Talið er að lakari afkoma Evr-
ópuflugsins stafi einkum af
þremur ástæðum. Minnkandi
ferðalögum íslendinga, sam-
keppni frá ferjum og flugi og
loks óhagstæðrar stöðu gjald-
miðla. Samdráttur varð 6,9 pró-
sent í farþegaflutningi en 10,6
prósent í fraktflugi.
Samkeppni á þessum flugleið-
um harðnar, m.a. má geta þess
að bandaríska flugfélagið
„Peoplexpress" hyggst líklega
taka upp flug til Amsterdam,
sem kæmi sér illa fyrir Flugleið-
ir.
Þess má geta að samkvæmt
ársskýrslu Flugleiða urðu engar
verulegar breytingar á flugflota
félagsins á sl. ári. í janúar var
gengið frá sölu Boeing
727-100-vélinni TF-FLH. Kaup-
andinn var amerískt flugfélag.
Söluhagnaðurinn var 51 milljón
króna.
sagðist telja það félaginu og
hluthöfum þess fyrir bestu að
starfsmenn eignist þessi bréf.
Hann skoraði á fjármálaráð-
herra að leggja fyrir Alþingi
frumvarp til laga um sölu þess-
ara bréfa ef ákveðið verður að
selja þau á annað borð og fjár-
málaráðherra terystir sér ekki
til að selja starfsmönnum þau. í
því frumvarpi verði samþykkt
sala þessara bréfa til starfs-
manna Flugleiða.
Á blaðamannafundi sem Flugleiðir héldu á Hótel Loftleiðum fyrir aðalfund í gær. F.v. Sigfús Erlingsson, Leifur Magnússon, Sigurður Helgason, Grétar Br. Kristjánsson, Björn Theódórsson, Erling Aspelund,
Sigurður Helgason jr. og Sveinn Sæmundsson.
Sigurður Helgason kjör-
inn stjórnarformaður
— Grétar Br. Kristjánsson varaformaður
KOSIN var ný stjórn á aðal-
fundi Flugleiða í gær. Siguröur
Helgason sagði af sér sem for-
stjóri en var kjörinn stjórnar-
formaður. Hann gegnir áfram
fullu starfi hjá félaginu. Grét-
ar Br. Kristjánsson var kjör-
inn varaformaður.
Aðrir í stjórn eru Ólafur Ó.
Johnson sem kemur í stað Arnar
Johnson, sem sagt hefur af sér
störfum hjá félaginu vegna van-
heilsu. Hörður Sigurgestsson, sem
kemur inn í stjórn í stað Óttars
Möller, sem lætur af störfum að
eigin ósk vegna persónulegra
ástæðna. Halldór H. Jónsson og
E. Kristinn Olsen voru endur-
kjörnir. Þeir tveir ásamt Grétari
Br. Kristjánssyni áttu að hverfa
úr stjórn en voru endurkjörnir til
tveggja ára. Ennfremur eiga sæti
í stjórn Flugleiða Kristjana Milla
Thorsteinsson, Sigurgeir Jónsson
og Kári Einarsson, sem Albert
Guðmundsson fjármálaráðherra
hefur tilnefnt.
Tillaga kom fram um Agnar
Kristjánsson í stjórn en Hörður
Sigurgestsson og ólafur ó. John-
son fengu yfirgnæfandi meiri-
hluta atkvæða.
I varastjórn eiga nú sæti Jó-
hannes Markússon, Einar Árna-
son og Páll Þorsteinsson, sem
fengu yfirgnæfandi meirihluta
atkvæða. Ennfremur kom fram
tillaga um Dagfinn Stefánsson.
Aðrir í varastjórn eru Þröstur
Ólafsson og Geir Zöega, sem fjár-
málaráðherra tilnefndi.
Endurskoðendur félagsins
verða áfram Endurskoðun hf.
Endar að ná sam-
an í innanlandsflugi
Sigurður Helgason, nýkjörinn stjórn-
arformaður Flugleiða.
Staða innanlandsflugsins
lagaðist verulega á sl. ári þó
enn sé tap á rekstri þess. Veru-
legur samdráttur varð í flutn-
ingum á innanlandsflugleið-
um.
Heildarfarþegafjöldi á innan-
landsleiðum var 202.201. Sæta-
nýting varð 60,9 prósent sem er
aðeins hærra en árið áður. Verið
er að kanna hugsanlega endurnýj-
un flugflota innanlandsflugsins.
Engar ákvarðanir hafa enn verið
teknar í því efni. Verði fjárhags-
legt bolmagn Flugleiða slíkt mun
félagið ráðast í endurnýjun svo
fljótt sem auðið verður. Forráða-
menn félagsins telja ástand í
flugvallamálum innanlands al-
gjörlega óviðunandi. Aðeins tveir
vellir eru malbikaðir. Malar-
brautir stórauka viðhaldskostnað
vegna skemmda á vélum af
grjótkasti.
Gert er ráð fyrir jákvæðri af-
komu innanlandsflugs Flugleiða í
fyrsta sinn á þessu ári sl. tólf ár.
Hagnaður Flugleiða tilkominn m.a.
yegna eldsneytislækkunar og
lækkunar vaxta á alþjóðamörkuðum
FLUGLEIÐIR skiluðu 107
milljón króna hagnaði í rekstri
sl. árs. í ræðu Sigurðar Helga-
sonar, stjórnarformanns fé-
lagsins, á aðalfundi félagsins í
Sigurður Helgason, stjórnarformaður Flugleiða, flytur ræðu sína á aðalfundi félagsins í Kristalssal Hótels Loftleiða í gær.
Sætanýting með því besta sem gerist:
Ennþá tap á Norður-Atlantshafsfluginu
UMFANG flutninga á Norð-
ur-Atlantshafsleið Flugleiða
jókst á sl. ári um 30,5 prósent.
Sætanýting var 81,2 prósent
heldur lakari en árið áður.
Samtals voru fluttir 206.388
farþegar.
Gífurleg samkeppni ríkir á
þessari leið, um 40 flugfélög
keppa á þessum markaði. Far-
gjöld Flugleiða á þessari leið eru
34,5 prósent lægri en meðalfar-
gjöld þeirra Evrópufélaga sem að-
ilar eru að Sambandi Evrópuflug-
félaga. Samkeppnin frá leiguflug-
inu er gífurleg og þar sem vissir
annmarkar eru á þessari flugleið,
millilending á íslandi þýðir tíu
prósent lengri leið, miðað við
beint flug, verða flugfargjöld að
vera lág til að ná flutningum. Þó
flug yfir Norður-Atlantshafið sé
enn rekið með tapi má þó þakka
því þann árangur, sem náðst hef-
ur að sögn forráðamanna Flug-
leiða, að fluginu er nú hagað öðru-
vísi en var á sl. ári. Nú er flogið til
Chicago og Baltimore en þar er
minni samkeppni en í fluginu til
New York. Nýlega var tekið upp
flug til Detroit og verið er að
íhuga hugsanlegt flug til Orlando
á Florída.
gær kom fram að helstu
ástæöur eru eldsneytislækkun,
sem varð veruleg á árinu 1983,
miðað við árið áður. í öðru lagi
hafa vextir lækkað á alþjóða-
mörkuðum. Öll fjármögnun fé-
lagsins hefur verið í erlendum
gjaldmiðli. Fargjöld á Atl-
antshafsflugleiðum hafa lækk-
að örlítið, erlend verkefni fé-
lagsins hafa verið arðbær og
afkoma í hótelrekstri hefur
batnað.
Rekstrartekjur árið 1983 hækk-
uðu um 98,8 prósent frá árinu áð-
ur en rekstrargjöld um 87,9 pró-
sent. Afskriftir á árinu urðu sam-
tals 129 milljónir króna, en höfðu
á árinu áður verið 84 milljónir
króna.
Á sl. ári var afskrifuð heildar-
eign félagsins í Cargolux, þar sem
allt hlutafé þess félags var tapað.
Á sama hátt hefur nú verið af-
skrifaður eignarhluti félagsins í
Arnarflugi þar sem hlutaféð er
allt tapað. Nemur upphæðin 8,6
milljónum króna.
Fjármagnskostnaður var nettó
113 milljónir króna á sl. ári, geng-
istap félagsins stjórnast af verð-
falli íslensku krónunnar og nam á
sl. ári 648 milljónum króna.
Bókfært verðmæti eigna Flug-
leiða í árslok 1983 var samkvæmt
efnahagsreikningi 2.008 milljónir
króna. Talan fyrir 1982 var 1.389
milljónir króna. Bókfært eigið fé
fyrirtækisins í árslok er neikvætt
um 162 milljónir króna.
Hjá Flugleiðum störfuðu í árs-
lok 1.049 manns á Islandi en 172
erlendis.
Niðurfelling lendingargjalda nauðsyn:
Flugleiðir standa höllum
fæti í samkeppninni í Norð-
ur-Atlantshafsfluginu
í RÆÐU sem Sigurður Helgason,
stjórnarformaður Flugleiða, hélt á
aðalfundj félagsins í gær gerði
hann að umtalsefni niðurfellingu
lendingargjalda. Hann sagði að
yfirvöld í Lúxemborg hefðu boðist
til að fella niður lendingargjöld af
lendingum flugvéla félagsins í
Lúxemborg fyrir árið 1984 að því
tilskildu að stjórnvöld á íslandi
geri slíkt hið sama. Sigurður kvað
ríkisstjórn íslands hafa beitt sér
fyrir niðurfellingu þessara gjalda
á íslandi og hefur fjármálaráð
herra heimild
félaginu þau.
til að endurgreiða
Sigurður kvað Flugleiðir þurfa á
þessum stuðningi að halda þrátt
fyrir að hagnaður hafi orðið af
rekstri félagsins upp á 107 milljónir
sl. ár, þar sem samkeppnisstaða fé-
lagsins sé mjög veik hvað snerti
Norður-Atlantshafsflugið. Flugleið-
ir þurfi að lenda fjórum sinnum
meðan samkeppnisflugfélögin, sem
fljúgi beint, lendi tvisvar. Þessu
fylgi mikill viðbótarkostnaður. Auk
þess sé flugleiðin um fsland að með-
í
altali tíu prósent lengri en hjá sam-
keppnisflugfélögunum. Sigurður
kvað af þeim sökum hafa verið farið
fram á að þarna kæmi leiðrétting
þannig að félagið fái að búa við
sama kost og samkeppnisfélögin.
Sigurður þakkaði þann stuðning
sem ríkisstjórnir hafa þegar veitt
Atlantshafsrekstri félagsins undan-
farin þrjú ár. Hann kvað þennan
stuðning fram kominn vegna þess
hve þýðingarmikill þessi rekstur sé
þjóðhagslega, bæði fyrir ísland og
Lúxemborg.