Morgunblaðið - 26.04.1984, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 26. APRÍL 1984
15
Rómantíska stefti-
an og múkkinn
Samtal við Jónas Guðmundsson
Um páskana sýndi Jónas Guðmundsson, rithöfundur og listmálari,
málverk í Eden í Hveragerði, en það hefur hann gjört um hverja
páska undanfarin ár. Við höfðum tal af Jónasi eftir páskana um
sýninguna, en henni lýkur núna eftir helgina eða nánar tiltekið að
kvöldi 1. maí.
Fórust honum orð á þessa leið:
— Ég opnaði á sumardaginn
fyrsta og í snjókomu og snjó-
kornin voru stór eins og sjö
krónu frímerkin, þessi með
hestunum, þannig að það voru
ekki nema vöskustu menn á
ferli. Það bjargaði þó miklu, að
fremur milt var í veðri, þannig
að enginn hlaut teljandi vand-
ræði af því að sækja þessa sýn-
ingu. í fyrra voru páskarnir
heldur fyrr á ferðinni, mig
minnir að páskadag hafi þá
borið upp á 2. apríl og þá var
Hellisheiði ófær í nokkra daga.
— Hvernig er að sýna í Eden?
— Það er afar merkileg
reynsla. Á góðviðrisdögum
koma þangað þúsundir manna,
að ég held, og þetta minnir
helst á stóra flugstöð, eða
járnbrautarstöðina í Kaup-
mannahöfn, þegar þúsundirnar
koma og fara. Þarna ríkir sér-
stakt andrúmsloft, og það und-
arlega er, að í Eden hittir þú
fólk, oft æskuvinu, sem þú hef-
ur ekki séð áratugum saman.
Og það einkennilega er, að þeg-
ar maður spyr hvar þeir eigi
núna heima, þá búa þeir í
Reykjavík. Reykjavík virðist
þannig geta falið mikið af fólki.
Og mér kemur í huga, það sem
Hjörtur heitinn Kristmunds-
son, skólastjóri, sagði einu
sinni: — Það voru bílarnir sem
eyðilögðu þessa borg. Allir eru
á bílum og þú hittir engan
mann á götu.
Það er því dálítið einkenni-
legt að fara austurfyrir fja.ll til
þess að hitta vini sína, sem
halda að maður sé búinn að
vera dauður.
— En nú ert þú viðloðandi
þarna fyrir austan. Já við hjón-
in eigum hús niður við suður-
ströndina. Erum þar um hverja
helgi með börnin til þess að
hlusta á brimið og sjá fuglana
fljúga. Það er bráðnauðsynlegt
fyrir þá semr fást við listir að
skipta um umhverfi. Við horf-
um á fugla og krossgrasið og
gaddablómin bærast visnuð
fyrir köldum vindinum. Útifyr-
ir gnauðar svo brimið og ham-
ast á Þjórsárhrauninu, sem
stirðnaði þarna fyrir um það
bil 6000 árum.
Sérstaklega er skemmtilegt
að sjá fuglana, en þeir eiga frí
um helgar eins og við, því þá er
ekki unnið í frystihúsum, og þá
eiga þeir frí.
— Lífríkið tekur töluvert
mið af atvinnulífinu og þúspnd-
ir fugla stunda nú fiskvinnslu á
sömu stöðum og útgerðin.
Meira að segja höfum við feng-
ið nýjar tegundir eða fuglateg-
undir. Múkkinn er til dæmis
togarafugl. Hann fylgir togur-
unum. Hámar í sig allt sem þar
fer út um lensportin, lifrina,
innvolsið og kóðið. Togaraút-
gerðin gengur víst meira að
segja mun betur hjá honum, en
hjá mannfólkinu. Múkkinn var
áður sjaldséður fugl við ísland,
hafa menn sagt mér, en kom
hingað til lands með erlendum
togurum fyrir og eftir aldamót,
hefur verið hér síðan.
Já og svo er það Hljóðið.
Þessar einkennilegu drunur frá
haföldunni, sem er alltaf að
berja landið, sem síðan ber það
í andlitið á móti. Það er ólýs-
anlegt, og það verður til við sér-
stakar aðstæður. Við héldum
fyrst að þotur væru á flugi í
grenndinni, að það stæði yfir
loftbardagi. En þá var það
Hljóðið eins og þeir nefna
brimhljóðið hér við ströndina.
Voldugur niður knúinn af millj-
ón hestöflum, eða milljónum
tonna af þykkum haföldum,
sem brotna á skerjum og flúð-
um.
Páll ísólfsson bjó til lög úr
þessum brimrassi. Kompóner-
aði þennan voðasöng, undan
maris og allan tónstigann upp
úr. Annað gagn er nú ekki af
þessu brimi, nema að það hefur
góð áhrif á mannlífið.
— En sýningin í Eden?
— Hún á að vissu leyti rætur
að rekja á sömu slóðir; í hið
eilífa hús hins fátæka manns,
Kofótt, járnvarin hús, sem hafa
utan á sér þykka saltskán og
sandbarða glugga. Já og svo má
ekki gleyma skipunum. Skipi
heiðríkjunnar, sem nú er rétt
einu sinni orðið að þjáningu,
fyrst og fremst, því skipin geta
ekki lengur staðið skil á
grundvallarverði til bænda,
hvað þá annað.
Samt eru þetta mikil skip,
þótt þau séu ekki malerísk, ekki
þau nýjustu. Rómantíska stefn-
an er nefnilega enn í gildi sem
myndefni, fyren það er orðið
partur af þjáningunni, já eða
hamingjunni eftir því hvað við
á. Nú hús eru eins g sparibúinn
erfiðismaður, sem íklæðist
þjáningunni miklu fremur en
fatnaði.
sunnudaQ^ apn\
&
13'
* *

t\
®Cc
13

U

k^4
i\
•)

oaen da a syng\a v'ð
■'Q" „ *aka 'ag'0-

íAalse
,V,eW's^u(
VÁÚSÍÖ
jpnaö
K\
öúa\d
,\ós\ns
A9.00-
jAuncW
porQe'r
uröur
ís\e9a
K\

20.00-
\dsson
V\ÖfPuS'
á\aHóW
ööa\ss^'
W\a9n
usson
\e\\<-ur
Kffi* KoeU<
WrVf
dans\
\W
H\\onv
W\\öa;
svert
09
po
röap^
nianyL
síma

Feröamá\aaa
iswA/esW1

\ands-