Morgunblaðið - 14.06.1984, Blaðsíða 25

24
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 14. JÚNÍ 1984
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 14. JÚNÍ 1984
25

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoöarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 275 kr. á mánuöi innanlands. I lausasölu 25 kr. eintakið.
Viðskiptin
við Portúgal
Athyglisverðar upplýsingar
komu fram í ræðu Frið-
riks Pálssonar, framkvæmda-
stjóra Sölusambands íslenzkra
fiskframleiðenda á aðalfundi
samtakanna i síðustu viku um
viðskipti okkar við Portúgal.
Undanfarin ár hefur það valdið
verulegum áhyggjum, að inn-
flutningur frá Portúgal hefur
verið margfalt minni en út-
flutningur þangað. Þessi
óhagstæði viðskiptajöfnuður
milli landanna hefur valdið
óánægju þar og valdi nokkurri
óvissu í viðskiptum milli land-
anna.
Það eru þess vegna ánægju-
leg tíðindi, sem Friðrik Pálsson
skýrði frá, að allt stefnir í það,
að jöfnuður náist nokkurn veg-
inn í viðskiptum milli land-
anna á þessu ári. Að vísu stafar
það að hluta til af minni út-
flutningi þangað en áður en á
hinn bóginn hefur innflutning-
ur þaðan aukizt verulega.
Um þetta sagði fram-
kvæmdastjóri SÍF: „Mikill
fjöldi innflytjenda hefur
brugðizt vel við óskum okkar
og tilmælum opinberra aðila
hérlendis að reyna að stuðla að
innflutningi frá Portúgal og
fullyrða má, að í fjöldamörgum
tilfellum er það íslenzkum
neytendum líka mjög í hag.“
Fréttir frá Portúgal þess
efnis, að settur verði 12% inn-
flutningstollur á innfluttan
saltfisk frá íslandi til Portúgal
vekja hins vegar ugg hér á Is-
landi eins og vonlegt er og þá
alveg sérstaklega, þegar haft
er í huga, að þessi tollur á að-
eins að vera 3% á innfluttan
fisk frá ríkjum, sem veita
Portúgölum fiskveiðiréttindi
innan sinnar lögsögu. Það kem-
ur auðvitað ekki til greina af
okkar hálfu að veita slík
fiskveiðiréttindi, enda erfitt að
sjá hvar sú þróun mundi enda,
ef við veittum fiskveiðiréttindi
til þess að tryggja sölur á af-
urðum okkar. Hvaða þjóð
kæmi þá næst og tilkynnti inn-
flutningstoll á íslenzkar sjáv-
arafurðir, ef slík fríðindi yrðu
ekki veitt?
Jöfnuður í viðskiptum milli
landanna á þessu ári sýnir, að
við íslendingar höfum lagt
áherzlu á að koma til móts við
Portúgala um aukinn innflutn-
ing frá þeim. Við hljótum að
vænta þess, að þeir muni skilja
aðstöðu okkar í þessum efnum.
Norrænir
athafnamenn
Samstarf á milli Norður-
landanna er orðið svo um-
fangsmikið og margbreytilegt,
að mörgum þykir nóg um. Og
vafalaust má spyrja, hvort
menn hafi erindi sem erfiði í
tíðum ferðum á milli landanna
til þess að sitja samkomur af
ýmsu tagi.
Þetta samstarf hefur fyrst
og fremst verið á milli stjórn-
málamanna, embættismanna
og sveitarstjórnarmanna. Nú
hefur það hins vegar gerzt, að
stofnað hefur verið til sam-
starfs á milli fulltrúa atvinnu-
lífsins á Norðurlöndunum. Þar
eru engir aukvisar á ferð held-
ur stjórnendur nokkurra stór-
fyrirtækja á Norðurlöndum,
með Per Gyllenhammar, for-
stjóra Volvo-verksmiðjanna í
fararbroddi. íslenzki fulltrúinn
í þessari nefnd er Erlendur
Einarsson, forstjóri SÍS.
Verkefni nefndar þessarar,
sem starfar algerlega sjálf-
stætt, verður að kanna mögu-
leika á samstarfi á milli Norð-
urlandanna í efnahags- og at-
vinnumálum. Það verður fróð-
legt að fylgjast með því, hvort
þessum athafnamönnum tekst
að skila meiri árangri með sínu
starfi, en stjórnmálamönnum
og embættismannakerfi.
Sannleikurinn er auðvitað
sá, að norræn samvinna í at-
vinnulífinu hlýtur að vera
freistandi kostur fyrir okkur
íslendinga. Nú þegar erum við í
samvinnu við norskt stórfyrir-
tæki um járnblendiverksmiðj-
una í Hvalfirði og annað norskt
stórfyrirtæki er aðili að upp-
byggingu í fiskirækt hér.
Fyrirtækjasamsteypur á Norð-
urlöndum sérstaklega í Sví-
þjóð, Noregi og að nokkru leyti
í Finnlandi, eru orðnar svo öfl-
ugar, að þar gæti hugsanlegur
samstarfsaðili verið á ferð um
stóriðju hér. Þess vegna hljóta
menn að bíða með nokkurri eft-
irvæntingu eftir þeim árangri
sem verða kann af störfum
hinna norrænu iðnjöfra.
Boeing 747-farþegaþotan var yfirgenn í fljótheitum og sést hér á myndinni hvar rennibrautirnar, sem fólkið renndi sér niður á, eru enn utan á flugvélinni.
Mbl. Kristján Einarason.
Slösuðust á leið niður
bratta neyðargangana
Nokkur ótti greip um sig meðal farþeganna þegar þeir yflrgáfu Boeing
747-farþegaþotuna á Keflavíkurflugvelli í gær og slösuðust nokkrir hinna
233 farþega er þeir yflrgáfu flugvélina. Farið var með þá á sjúkrahús á
Keflavíkurflugvelli en tveir voru síðan fluttir á Borgarsjúkrahúsið í
Reykjavík. Meiðsli reyndust ekki mjög alvarleg þrátt fyrir að rennibraut-
irnar sem fólkið þurfti að fara niður séu allbrattar.
Um klukkan 22.00 í gærkvöldi kom farþegaþota á vegum British Airways
til Keflavíkurflugvallar og með henni ýmsir starfsmenn flugfélagsins, en
síðan átti hún að fljúga vestur um haf með farþegana.
Yflrumsjón með framgangi mála á Keflavíkurfhigvelli var í höndum þeirra Péturs
Guðmundssonar (lengst til hægri) flugvallarstjóra, Sveins Eiríkssonar, slökkviiiðs-
stjóra á Keflavíkurflugvelli, og Þorgeirs Þorsteinssonar, (lengst til hægri) lögreglu-
stjóra á Keflavíkurflugvelli. Hér sést hvar þeir eru að störfum í stjórnstöð.
Starfsmenn British Airways ganga niður landganginn á Boeing 747-farþegaþot-
unni sem send var hingað til lands til að sækja farþegana, sem voru á leið vestur um
haf. l.jÓMmynd Mbl. Július.
Eins og sjá má á þessari mynd er þak fiskimjölsverksmiðjunar á Suðureyri mjög mikið skemmt, eftir brunann þar í
fyrrinótt.
Bruninn f fiskimjölsverksmiöjunni á Suðureyri:
Ekki vitað hve tjónið
er mikið eða víðtækt
Bolungarvík, 13. júnf.
í DAG hefur verið unnið að rannsókn á
brunanum sem varð í flskimjölsverk-
smiðjunni á Suðureyri við Súganda-
fjörð í gærkvöldi. Rannsóknarlögregl-
an á ísaflrði hefur verið við rannsóknir
á brunastaðnum í dag, og einnig hafa
verið þarna fulltrúar frá rafmagnseft-
irliti ríkisins og Samvinnutryggingum
og Brunabótafélaginu.
Það þykir nokkuð ljóst að auk
skemmda á mjölbirgðum er þak
verksmiðjuhússins mjög mikið
skemmt, sömuleiðis raflangir og
rafmótorar, og aðrir viðkvæmir hlut-
ir. Þó er engan veginn fullvíst hversu
mikið eða víðtækt tjónið er. En telja
Brith

Bifröst Borgarfirði, 13. júní. Frá Agnesi Braga-
dóttur, blaðamanni Mbl.
MIKLAR umræður urðu á aðalfundi
Sambandsins um skipulagsbreytingar
SÍS, og einkum þó tillögur sambands-
stjórnar um breytingar á samþykktum
eða lögum Sambands íslenskra sam-
vinnufélaga. Hörð gagnrýni kom fram
á þær tillögur, m.a. frá Magnúsi Finn-
bogasyni, Lágafelli, Þresti Ólafssyni
og Guðmundi Gíslasyni, en hinn síð-
asttaldi nefndi hugmyndirnar um
breytta stjórn fyrirtækisins „þríeyki
forstjórans, aðstoðarforstjórans og
formannsins" og lét i Ijós efasemdir
um ágæti slfks stjórnarfyrirkomulags.
Þegar þessar tillögur voru ræddar
á fundinum var borin fram tillaga
af Þresti Ólafssyni, Magnúsi Finn-
bogasyni og Sigurði Jóhannssyni um
að afgreiðslu þessara breytingartil-
lagna yrði frestað, og kjörin yrði
fimm manna nefnd til að starfa að
málinu ásamt sambandsstjórn.
Niðurstöður yrðu kynntar á aðal-
fundi árið 1985, en síðar i umræð-
unni var þessi tillaga dregin til baka
þar sem Valur Arnþórsson, stjórn-
arformaður, bar fram málamiðlun-
artillögu þess efnis að kjörin yrði
nefnd sem starfaði á fundinum og
kynnti aðalfundi álit sitt. Valur
lagði á það talsverða áherslu í máli
sínu, að tillögur þessar, sem hann
sagði vera í beinu framhaldi af
skipulagsbreytingum þeim sem þeg-
ar hefðu átt sér stað innan Sam-
Líklegt er að þær mjölbirgðir sem voru í fiskimjölsverksmiðjunni séu að verulegu leyti skemmdar ef ekki ónýtar eftir
brunann. Ljósm. Mbl. Friðþjófur.
bandsins, yrðu afgreiddar á þessum
fundi. Hann lýsti því ennfremur yfir
er gagnrýni kom fram á þá breyt-
ingartillögu sambandsstjórnar að
formaður hennar yrði í fullu starfi,
að hann hygðist ekki gefa kost á sér
í slíkt starf heldur láta af störfum í
síðasta lagi 1986, þ.e. um leið og Er-
lendur Einarsson, forstjóri Sam-
bandsins, lætur af starfi sínu.
Valur kynnti á fundinum í gær
breytingar þær á skipulagi Sam-
bandsins sem þegar hafa verið gerð-
ar, og í framhaldi þess kynnti hann
tillögur þær sem nú liggja fyrir að-
alfundi um breytingar á samþykkt-
um Sambandsins. Tillögur sam-
bandsstjórnarinnar gera m.a. ráð
fyrir því að formaður sambands-
stjórnar starfi að málefnum Sam-
bandsins, einkum á félagssviði, í
fullu starfi samkvæmt erindisbréfi,
sem sambandsstjórn setur honum.
Jafnframt gera tillögur ráð fyrir því
að stjórnin ráði forstjóra Sam-
bandsins, eins og hún reyndar gerir
nú, en forstjórinn ráði síðan aðstoð-
arforstjóra og framkvæmdastjóra
einstakra deilda, en samkvæmt nú-
verandi fyrirkomulagi tekur stjórn-
in slíkar ákvarðanir.
Valur sagði þessar tillögur fram
komnar til að auka virkni í ákvarð-
anatöku, en í umræðum um þetta
mál kom fram gagnrýni á slíkt
fyrirkomulag, og lýstu fundarmenn
yfir þeirri skoðun sinni að þvert á
móti mundi það draga úr lýðræði og
áhrifum einstakra félaga. Valur
sagði að ljóst væri að ekki væri ein-
ing um þetta mál innan Sambands-
ins, og því legði hann áherslu á að
yrði af þessum breytingum yrði að
vera sterk eining um þær. Lagði
hann til að nefnd yrði kjörin sem í
sætu tveir almennir fundarmenn og
tveir stjórnarmenn ásamt for-
manni. Valur gerði að tillögu sinni
að auk hans sjálfs yrðu Þröstur
Ólafsson, Magnús Reynir Guð-
mundsson, Aðalbjörn Benediktsson
og Heimir Kristjánsson kjörnir í
nefndina, og var það samþykkt sam-
hljóða á fundinum.

\ :>• . SMrn
69,3 milljóna króna hagnað-
ur Sambandsins á síðasta ári
— Sjávarafurðadeild jók veltu sína um 134%
skýrslu stjórnarinnar, og að henni lok-
inni flutti Erlendur Einarsson forstjóri
Sambandsins skýrslu forstjóra.
í árslok 1982 voru Sambandsfé-
lögin 42 talsins, en nú eru þau 43 þar
sem á aðalfundi Sambandsins í gær
bættist Kaupfélag Ólafsvíkur í hóp-
inn. Kristján Karlsson er formaður
stjórnar kaupfélagsins, og sótti
hann fundinn sem fulltrúi þess.
Heildarvelta Sambandsins á ár-
inu 1983 nam 7,1 milljarði króna, og
var þar um 95,3% aukningu að ræða
frá fyrra ári, en þá var hún um 3,1
milljarður. Þyngst í veltuaukningu
vega aukin umsvif Sjávarafurða-
deildarinnar, en velta hennar jókst
á árinu um 134%. Velta deildarinn-
ar árið 1982 voru rúmir 1,2 milljarð-
ar, en 1983 rúmir 2,8 milljarðar.
í skýrslu Sambandsins segir að
fjármagnskostnaður á liðnu ári hafi
lækkað vegna lækkunar verðbólgu
úr 10,3% í 7,7%, og laun hafi farið
úr 18% í 16%.
Útflutningur Sambandsins á síð-
asta ári var samtals 3,4 milljarðar,
en árið 1982 var hann 1,5 milljarðar.
Þannig jókst útflutningurinn um
123%. Útflutningur SÍS var 16,6%
af heildarútflutningi landsmanna
1983, en hafði árið áður verið 16,7%.
Launakostnaður á liðnu ári var
477,7 milljónir króna en árið 1982
var hann 304,4 milljarðir króna, svo
kostnaðurinn jókst um 57% milli
ára.
Heildarfjárfestingar Sambands-
ins á síðasta ári námu 175 milljón-
um króna. Fjárfest var í fasteignum
við Holtabakka og Holtagarða.
Jafnframt var framkvæmdum við
Lindargötu (Edduhúsið) lokið á
liðnu ári.
Bifröst í Borcarfirði 13. júní. Frá Agnesi
Bragadóltur hlaöamanni Mbl.
Á 82. aðalfundi Sambands íslenzkra
samvinnufélaga, sem settur var á Bif-
röst í Borgarflrði kl. 9 í gærmorgun
kom fram að hagnaður af rekstri Sam-
bandsins á sl. ári var 69,3 milljónir
króna. Aðalfund Sambandsins sitja
117 fulltrúar kaupfélaganna af 121,
sem seturétt hafa. Auk þeirra sitja um
60 áheyrnarfulltrúar, sem ýmist eru
starfsmenn Sambandsins eða fulltrúar
fyrirtækja þess. Valur Arnþórsson
formaður Sambandsstjórnar flutti
má líklegt að þær mjölbirgðir, sem í
húsinu voru séu að verulegu leyti
skemmdar ef ekki ónýtar. Meirihluti
mjölsins var geymdur í eins og hálf
tonna sekkjum, en einnig var þarna
geymt mjöl í 50 kg pokum. Eins og
áður sagði er verið að vinna að rann-
sókn þessa máls ásamt mati á því
eignatjoni sem þar hefur orðið.
I íbúðarhúsinu, Eyrargötu 4, sem
er beint á móti mjölverksmiðjunni
býr Guðbjörn Kristimannsson ásamt
fjölskyldu sinni. Það var sonur Guð-
björns, Þorsteinn, sem fyrstur varð
eldsins var. I samtali við blm. Mbl.
sagði Þorsteinn, að hann hefði tekið
eftir reyk upp úr verksmiðjunni sem
sér hefði ekkert fundist neitt óeðli-
legt, þar sem oft og tíðum legði upp
reyk þaðan. Nokkru seinna tók hann
eftir að þarna var eitthvað óvenju-
legt á ferðinni, hann fór því að verk-
smiðjuhúsinu til að athuga það nán-
ar. Þorsteinn sagðist hafa opnað
rennihurð, sem er neðan til á bygg-
ingunni, og hefði þá verið í húsinu
mjög mikill reykur. Hann kvaðst þó
ekki hafa greint neinn eld í reykhaf-
inu, enda reykjarmökkurinn mjög
þykkur. Eftir að hafa orðið þessa
áskynja fór Þorsteinn og kveikti á
brunaboða slökkviliðsins, sem stað-
settur er þarna skammt frá.
Gunnar.
Hörð gagnrýni á tillögur stjórnar
um breytingar á samþykktum SÍS
Fundur Útvegsmannafélags Norðurlands:
Þjónar litlum tilgangi
að sigla skipum í land
Akureyri, 13. júní.
FUNDUR Útvegsmannafélags Norður-
lands var haldinn í Sjallanum á Akur-
eyri í dag, og voru þar til umræðu
viðbrögð útgerðarmanna á þessu
svæði við þeim alvarlegu horfum, sem
nú eru uppi í málefnum útgerðarinnar.
í máli fundarmanna kom fram að litl-
um tilgangi mundi þjóna að sigla skip-
um til hafnar líkt af Austflrðingar
hefðu ákveðið, en jafnframt að
skammt kynni að verða í að öll útgerð
( landinu lamaðist af sjálfu sér. Ekki
þyrfti annað til að koma en viðskipta-
fyrirtæki útgerðanna stöðvuðu úttekt-
ir, þá væri sjálfhætt. Þá kom og fram
hjá mönnum lítil trú á að stjórnvöld
myndu á næstunni grípa til ráðstafana
sem dygðu og allir virtust sammála um
að skuldbreytingar þær sem um væri
rætt leystu ekki vanda útgerðarinnar,
heldur væri þar aðeins um að ræða
frestun vandans. Takast yrði á við
meinið sjálft, sem væri það að rekstr-
argrundvöllur væri ekki fyrir hendi.
Eftirfarandi tillaga var samþykkt
samhljóða á fundinum: „Fundur í
Útvegsmannafélagi Norðurlands
haldinn á Akureyri 13. júní 1984
ályktar. Taprekstur útgerðar und-
anfarinna ára hefur skapað
greiðsluvanda í sjávarútvegi sem
ætíð hefur verið velt á undan sér.
Eigið fé fyrirtækjá hefur rýrnað við
þessi skilyrði og með vaxandi hraða
á síðustu mánuðum. Því er nú svo
komið að fyrirtækin eru ekki hæf til
frekari lántöku. Mikill hluti útgerð-
ar mun því stöðvast af sjálfu sér á
næstu vikum, hvort sem samtök
verða um það eða ekki.
Útflutningstekjur af sjávarútvegi
eru 70—80% af heildarútflutnings-
tekjum, og er grunnur þjóðartekna
okkar í samræmi við það. Taprekst-
ur útgerðar undangenginna ára
endurspeglar stjórnvaldsaðgerðir í
efnahagsmálum á hverjum tíma.
Þó efnahagsaðgerðir á liðnu ári
hafi almennt bætt stöðu atvinnu-
rekstrar hefur sjávarútvegur ekki
notið góðs af því. Aftur á móti hafa
verzlunar- og þjónustufyrirtæki
nýtt sér aukið svigrúm sem þeim
fyrirtækjum hefur verið skapað.
Það er því krafa fundarins að þessi
skilyrði verði jöfnuð og má í því
sambandi benda á að hækkun á inn-
kaupsverði olíu verði mætt með því
að ganga á eigið fé olíufélaganna í"
stað þess að hleypa hækkuninni út í
verðlagið. Sama mætti raunar segja
um aðrar þjónustugreinar við sjáv-
arútveg. Fundurinn bendir á að nú-
verandi rekstrarskilyrði sjávarút-
vegs leiða til fólksflótta frá grein-
inni vegna óvissu og rýrnandi lífs-
kjara umfram aðrar atvinnugrein-
ar.“
Þá voru eftirtaldir fjórir menn
kjörnir í nefnd til viðræðna við
stjórnvöld um ástand í útgerðar-
málum á Norðurlandi: Sverrir Leós-
son, Akureyri, Ingvar Hólmgeirs-
son, Húsavík, Valdimar Bragason,
Dalvík og Bjarki Tryggvason, Sauð-
árkróki. G. Berg.