Morgunblaðið - 14.06.1984, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 14. JÚNÍ 1984
31
Nokkur orð um sjálfsvíg
. . __n.u»syn r*»a‘>e8S',!!;í,
Söeusagnir
1 vetur hafa verið i uaniti sö«u-
sattnir um mikla fjoluun sjá fs-
víjta hér á landi. hefur venð tal-
að um að allt að 20 manns haf.
tekið eiitið Hf. á timab.linu nðv-
ember til janúar. Ef b*tta er rét
er það sorjrleet t.l að vlta Ekk-
ert hefur verið rætt op.nberlega
um sjálfsvÍK. nema ef undan eru
teknar frásaRnir um
lendar persónur sem v.ð lesum
un. . bloðunum Geðhjálp þykir
t.mi til kominn að v.ð ræðum
þessi mál. þvi le.tuðum v.ð td
ýmissa aðila sem m.kið v.ta um
tjálfsvip oKbáðum^u^
hana að segja hver væri hennar
reynsla tlún lýsti Þ'"r
hinu leið Það var hræð.le«ur
ÍTrX þáð var enpnn se">
um það hvern.K hann hafð. far.ð,
ættinjrjar forðuðust að koma
vissu e»þ> hvernig þ«ir áttu að
koma fram við m.g, manna á
meðal voru i gang. ymsar sögu
sagnir sem ég frttt. siðar. um
‘það hvers vegna hann hafð. gert
hetta. ýmisl var mér um kennt,
^a að hann hafi venð skuldum
vafinn. þvi við hefðum l.fað hátt
Allt tðk þetta mikið á taugarnar.
Eg vild. ræða þett^uðjækn.
minn L ““
„auðsynþessaðræ^þessin^l
fordómalaust. og það væn fróð
legt »ð heyr. frá sérfræð.ngum
um sjálfsvig. Eg von. að þ»ð
Ukist.
Nokkrar spurningar
Ekki er okkur grunlaust umað
fleiri gætu sagt svipaða sðgm
Það eru nokkrar spurn.ngar sem
koma upp i hugann og set ég t»er
hér fram með von um að land
læknir geti svarað þe.m.
1 Hve margiij»^rt,n“
Landlæknir:
Um sjálfsvíg
á íslandi
Vegna fyrirspurna til landlækn-
is varðandi sjálfsvíg á íslandi í
Morgunblaðinu hinn 28. apríl 1984
skal eftirfarandi upplýst.
Læknir sem kallaður er til
vegna dauðsfalls greinir dánaror-
sök og skráir hana á dánarvottorð.
Við krufningu koma stundum
fram viðbótarupplýsingar sem
bætt er við fyrri greiningu. Stund-
um þarf að breyta greiningu á
dánarvottorði til samræmis við
nýjar upplýsingar.
Úrvinnsla dánarvottorða fer
fram í samvinnu landlæknisemb-
ættis og Hagstofu Islands. Töflur
um flokkun dauðsfalla eftir dán-
arorsökum eru birtar í Heilbrigð-
isskýrslum og Hagskýrslum Is-
lands.
Læknir metur, hvort maður hafi
látist fyrir eigin tilverknað, út frá
einkennum og forsögu. Stundum
reynist nánast ómögulegt að
ákvarða, hvort um er að ræða
dauðsfall af völdum sjálfsvígs eða
slyss. Það er því ætíð nokkur
óvissa um árlegan fjölda sjálfs-
víga. Fullyrða má þó, að skráning
Þess skal getið að orðið hefur
vart við um 25% aukningu inn-
lagna á Borgarspítalann vegna
sjálfsvígstilrauna (óstaðlað miðað
við íbúafjölda) vegna eitrana á ár-
unum 1976—80, í samanburði við
árin 1971-75.
Varðandi spurningu um þörf á
neyðarstöðvum fyrir fólk í sjálfs-
vígshugleiðingum skal tekið fram,
að neyðarþjónusta við þetta fólk
getur aðeins sérþjálfað fólk innt
af hendi. Sérstakar neyðarmið-
stöðvar hafa sannanlega komið í
veg fyrir sjálfsvígstilraunir í stór-
borgum erlendis, en hvergi hefur
þó verið unnt að sýna fram á, að
slík starfsemi hafi náð að lækka
tíðni sjálfsvíga.
Hérlendis ber fyrst og fremst að
leggja áherslu á góða vaktþjón-
ustu heilsugæslustöðva og bráða-
móttöku geðdeilda. Þjálfa ber
starfsfólk þessara stofnana sér-
staklega til að takast á við vanda-
mál fólks í sjálfsvígshugleiðing-
um.
Landlæknir
Tafla 1 Tíðni sjálfsvíga á íslandi 1951— ’83
Ár Fjöldi sjálfsvíga Sjálfsvíg á/100.000
1951—56 89 íbúa/ári 11,8
1956—60 67 8,0
1961—65 91 9,8
1%6—70 130 13,0
1971—75 101 9,5
1976—80 122 10,9
1981 16 6,9
1982 22 9,4
1983 28 11,8
Sjö„smá"atriði
sem stundum deymast
viðvaT
á nýrri þvottavél
þoma á snúmnni (sum efni er reynd-
ar hægt að strauja beint úr vélinni),
heldur sparar hún mikla orku ef
notaður er þurrkari.
IÞvottavél sem á að nægja venju-
legu heimili, þarf að taka a.m.k.
5 kfló af þurrum þvotti. því það ér
ótrúlega fljótt að koma í hvert kfló
af handklæðum, rúmfötum og bux-
um. Það er líka nauðsynlegt að hafa
sérstakt þvottakerfi fyrir lítið magn
af taui, s.s. þegar þarf að þvo við-
kvæman þvott.
2Það er ekki nóg að hægt sé að
troða 5 kflóum af þvotti inní
vélina. Þvottavélin þarf að hafa mjög
stóran þvottabelg og þvo í miklu
vatni, til þess að þvotturinn verði
skínandi hreinn. Stærstu heimilis-
vélar hafa 45 lítra bvottabeto
3Vinduhraði er mjög mikilvægur.
Sumar vélar vinda aðeins með
400-500 snúninga hraða á mfnútu,
aðrar með allt að 800 snúninga
hraða. Góð þeytivinda þýðir ekki
aðeins að þvotturinn sé fljótur að
4Qrkuspamaður er mikilvægur.
Auk verulegs sparnaðar af góðri
þeytivindu, minnkar raforkunotkun-
in við þvottinn um ca. 45% ef
þvottavélin tekur inn á sig bæði heitt
og kalt vatn.
5Verðið hefur sitt að segja. Það
má aldrei gleymast að það er
verðmætið sem skiptir öllu. Auð-
vitað er lítil þvottavél sem þvær
Iftinn þvott f litlum þvottabelg, tekur
aðeins inn á sig kalt vatn og þeyti-
vindur illa, ódýrari en stór.vél sem
er afkastamikil, þvær og vindur vel
og sparar orku. A móti kemur að sú
litla er miklu dýrari og óhentugri í
rekstri og viðhaldsfrekari.
6Þjónustan er atriði sem enginn
má gleyma. Sennilega þurfa eng-
in heimilistæki að þola jafn mikið
álag og þvottavélar og auðvitað
bregðast þær helst þegar mest reynir
á þær. Þær bestu geta líka bmgðist.
Þess vegna er traust og fljótvirk
viðhaldsþjónusta og vel birgur vara-
hlutalager algjör forsenda þegar ný
þvottavél er valin.
7 Philco er samt aðalatriðið. Ef
þú sérð Philco merkið framan á
þvottavélinni geturðu hætt að hugsa
um hin „smáatriðin*4 sem reyndar
eru ekki svo Iftil þegar allt kemur
til alls. Framleiðendur Philco og
þjónustudeild Heimilistækja hafa
séð fyrir þeim öllum:
5 kíló af þurrþvotti, 45 lítra belgur,
800 snúningar á mfnútu, heitt og kalt
vatn, sanngjarnt verð og örugg
þjónusta.
Við erum sveigjanlegir
í samningum!
yertu
orueeur
veldu Vnilco
heimilistæki hf.
HAFNARSTRÆTI 3 - 20455 - SÆTÚNI 8 - 15655
sjálfsvíga á Islandi er ekki síðri en
í nálægum löndum. Bent skal í því
sambandi á hátt hlutfall krufn-
inga látinna hérlendis. Lík eru
nær undantekningarlaust krufin,
þegar um voveifleg mannslát er að
ræða.
Á árinu 1983 eru talin 28
dauðsföll á íslandi af völdum
sjálfsvíga, en óvissa er um 2
dauðsföll til viðbótar. Þetta er
nokkur aukning frá árunum 1981
og 1982, en sé litið á tíðni sjálfs-
víga síðustu þrjá áratugi í heild,
verður munurinn minni. Vísast í
þessu sambandi í töflu 1.
Meðaltíðni sjálfsvíga á íslandi
síðustu þrjá áratugina er á bilinu
10—11 sjálfsvíg á 100.000 íbúa á
ári. Tíðni sjálfsvíga fór upp fyrir
þetta meðaltal á síðasta ári, en
náði þó ekki meðaltali 5 ára tíma-
bilsins 1966—70, sem var 13,0
sjálfsvíg á 100.000 íbúa á ári. Eng-
ar viðhlitandi skýringar hafa
fundist á slíkum sveiflum í tiðni
sjálfsvíga.
Um ástæður sjálfsviga verður
annars ekki fjölyrt hér, en minnt
á að þar koma til álita bæði
heilsufarslegir og félagslegir
áhrifaþættir. Sumstaðar hefur
orðið vart aukinnar tiðni sjálfs-
viga í sambandi við atvinnuleysi
og efnahagskreppu.
Sumarið er komið og framundan eru ferðalög og útilegur.
En hvert sem leið þin liggur, skaltu hafa með þér góða
bók og birtugjafa af bestu gerð; iitla Ijósálfinn
Þegar aðrir tjaldbúar eru komnir í fastasvefn, þá skalt þú
festa litla Ijósálfinn á bókina og lesa síðan í ró og næði,
án þess að trufla svefnfriðinn.
Einn stærsti kostur itla Ijósálfsins er að hann getur notast
við rafhlöður og þannig lýst þér við lesturinn, í bílnum,
bátnum, flugvélinni, tjaldútilegunni, sumarbústaðnum, -
hvar sem er!
-JT"™
Borgartuni 22, sími 24590, Reykjavík
Fæst einnig í bóka- og gjafavöruverslunum