Morgunblaðið - 21.03.1985, Blaðsíða 48

48
MORGUNBLADIÐ, FIMMTUDAGUR 21. MAR21985
Úr
björgunarsögu
SVFÍ
FYRIR réttum tíu árum, hinn 21.
mars 1975, strandaði breski tog-
arinn D.B. Finn, H 334, viA suður-
strönd íslands. Björgunarsveitir
Slysavarnafélags fslands í Vík í
Mýrdal og Alftaveri björguðu
áhöfn togarans, 21 manni. Síðan
atburður þess varð hefur breskur
togari ekki strandað hér við land
þótt aðrir kaflar hafi vissulega
veríð skráðir í sjóslysa- og björg-
unarsögu íslands á þeim tíu árum
sem liðin eru. Hér verður í stuttu
máli rifjuð upp saga þessa
skipsstrands og framganga Is-
lenskra björgunarsveitamanna
við björgun skipbrotsmanna.
Staðurinn þar sem breski tog-
arinn strandaði var á milli
Blautukvislar og Dýralækjar-
kvíslar, skammt austan Hjör-
leifshöfða. Á þessum slóðum
hafa orðið mörg skipsströnd og
lætur nærri, að þau hafi öll orðið
á sama stað eða rétt austan ósa
Blautukvíslar. Hinn 13. febrúar
1941 strandaði belgíski togarinn
George Edwards, sem þá var
gerður út frá Fleetwood, á sama
stað. Þegar skipið tók niðri á
ysta sandrifinu, eyðilagðist
loftnet þess, svo að talstöðin
varð óvirk og skipverjar gátu
ekki komið frá sér boðum um
strandið. Á togaranum voru 12
menn og drukknaði einn, en hin-
ir náðu landi af eigin rammleik.
Náðu sjö til bæja eftir mikla
hrakninga, en hinir urðu úti á
sandinum. Togarinn grófst fljótt
i sandinn. Hálfum mánuði síðar,
28. febrúar 1941, strandaði belg-
íska vöruflutningaskipið Presier,
8200 tonn að stærð, á sömu slóð-
um. Áhöfnin, 44 menn, var dreg-
in í land I björgunarstól af
björgunarsveitum SVFÍ úr Vík í
Mýrdal og Álftaveri. Skipið náð-
ist út og var dregið til Reykja-
víkur, en þar ónýttist það.
Hinn 23. apríl 1946 strandaði
breski togarinn Grimsby Town á
sama stað. Togarinn var að veið-
um, þegar hann strandaði og
skipverjar því við vinnu á þil-
fari. Brotsjóarnir, sem gengu yf-
ir skipið, tóku fimm menn fyrir
borð, og var tveimur bjargað en
hinir drukknuðu. Björgunarsveit
SVFÍ úr Vík í Mýrdal bjargaði
15 manns til lands og flutti þá í
skipbrotsmannaskýlið við Hjör-
leifshöfða, þar sem hlúð var að
þeim, áður en farið var með þá
til Víkur. Togarinn grófst í sand-
inn og mátti sjá framsiglu hans
upp úr sandinum tæpum 30 ár-
um síðar, þegar D.B. Finn
strandaði á næstum því sama
stað. Hinn 17. febrúar 1962
strandaði vélbáturinn Hafþór
frá Vestmannaeyjum á sömu
slóðum I suðvestanstormi og for-
áttubrimi. Björgunarsveitar-
menn úr Vík björguðu skipverj-
um, fimm talsins, þótt aðstæður
allar væru hinar erfiðustu vegna
veðurs og færðar, en báturinn
gereyðilagðist. Var björgunar-
sveitin Víkverji sæmd afreks-
launum Sjómannadags það ár.
Þótt hér sé aðeins tekinn einn
afmarkaður staður á landinu, af
mörgum þar sem unnin hafa
verið frækileg björgunarafrek,
má af þessu glögglega sjá gildi
þess starfs, sem unnið hefur ver-
ið af hálfu björgunarsveita SVFÍ
í gegnum árin, oft við erfiðar og
lífshættulegar aðstæður. Áhafn-
ir ofangreindra skipa voru sam-
tals 100 manns og var 85 þeirra
bjargað á land I björgunarstól,
11 náðu landi af eigin rammleik,
þótt 4 yrðu úti á leið til byggða,
en 4 drukknuðu. Skal nú vikið að
strandi breska togarans D.B.
Finn.
Siglt í strand
Það var um 12 á hádegi hinn
21. mars 1975 að Hannes Þ. Haf-
stein, framkvæmdastjóri Slysa-
Morgunblaðið/Ól.K.H.
Breski togarinn D.B. Finn i strandstað. Á myndinni má sjá framsiglu Grimsby Town, sem strandaði þarna
tæpum þrjátíu árum áður.
SKIPSSTRAND VIÐ
H J ÖRLEIFSHÖFÐ A
Tíu ár liðin frá síðasta
strandi bresks togara hér við land
Björgunarsveitarmenn lögðu sig í
mikla hættu við að bjarga gúmmí-
bátnum í land.
Skipbrotsmennirnir dregnir í land.
Örin bendir á einn skipverja í
björgunarstól.

Gúmmíbátur hefur verið blásinn
upp og áhöfnin tilbúin til að
stökkva í hann. Myndin er sérstæð
að því leyti að hún sýnir einn
skipverja í lausu loftí.
varnafélags Islands, hringdi
austur I Vík og tilkynnti að
breski togarinn D.B. Finn væri
strandaður austan við Hjör-
leifshöfða. Aðeins fimmtán mín-
útum síðar var björgunarsveitin
Víkverji farin úr Vík áleiðis á
strandstað. Skömmu síðar barst
um talstöðina nánari staðar-
ákvörðun á strandinu, sem var
rétt austan Blautukvíslar. Kom
þarna vel í ljós gildi talstöðva-
sambands við björgun, þegar
lagt er af stað eins fljótt og unnt
er eftir útkall, en nákvæm stað-
arákvörðun berst oft ekki fyrr en
síðar.
Við suðurströndina skipti
miklu máli að koma að skips-
strandi réttu megin við útfallið,
þegar björgunarsveitir höfðu
ekki yfir að ráða farartækjum,
sem geta ekið yfir þau eða árnar,
hvar sem er, og er raunar svo
víða enn. f þetta skipti höfðu
björgunarsveitarmenn heppnina
með sér. Staðarákvörðun reynd-
ist rétt og togarinn var rétt aust-
an við Blautukvíslarútfallið. Ef
rangur staður hefði verið til-
kynntur og togarinn hefði verið
hinum megin við útfallið, hefði
það tekið þrjár klukkustundir að
aka upp fyrir upptök kvíslarinn-
ar og slðan niður sandinn aftur.
Um sama leyti og Víkverji kom á
strandstað kom björgunarsveit
Álftveringa á staðinn og samein-
uðust sveitirnar því um björgun-
ina.
Fjarlægð togarans
fullmikil
Yfirleitt stranda skip þarna
skamma stund á rifjunum úti
fyrir ströndinni og berast fljót-
lega inn fyrir þau og upp að,
þannig að auðvelt er að skjóta
línu um borð. Þessi togari stóð
þó enn fastur á rifinu um 200
metra frá landi. Gekk erfiðlega
að skjóta línu út í hann vegna
fjarlægðar og rosa af suðvestri.
Eftir þrjú árangurslaus línuskot
frá björgunarsveitarmönnum
kom skot frá togaranum, sem
hafnaði í flæðarmálinu, og tókst
að handsama það. Erfiðleikarnir
voru samt ekki leystir, þar sem
hinum bresku gekk illa að ganga
frá tildráttartauginni og líflín-
unni um borð hjá sér.
Þegar því var loks lokið,
reyndist skipið það langt frá
landi, að líflínan náði rétt í flæð-
armálið og urðu björgunar-
sveitamenn að hnýta við hana
þar. Þetta hafði I för með sér, að
ekki var hægt að draga björgun-
arstólinn nema að hnútunum og
taka varð skipbrotsmenn úr
stólnum undir ágjöfum. Einnig
var óhjákvæmilegt að strekkja
líflinuna svo mikið, að skipbrots-
menn drægjust ekki mest alla
leiðina í sjÓ. Þetta hefur hinum
bresku um borð ekki litist á, þvi
að þeir hurfu allir af hvalbak
skipsins, þegar fyrsti maðurinn
hafði verið dreginn i land þaðan.
Settu þeir út gúmmíbjörgunar-
bát miðskips og stukku fimm
menn i hann, en siðan var hon-
um sleppt frá skipinu og haldið
við hann með taug.
Björgunarbátinn
rak frá landi
Hugmynd skipbrotsmanna
hefur líklega verið sú að leysa
liflinuna úr skipinu og binda
hana við gúmmíbátinn, en hafi
svo verið hefur það mistekist,
þvi skyndilega urðu björgun-
arsveitamenn þess varir, að líf-
línan var laus frá skipinu og rak
bátinn fyrir veðri og sjó austur
með landinu. Björgunarsveita-
menn fylgdu bátnum á rekinu
austur með landinu og lögðu sig
í mikla hættu við að koma líflínu
um borð og bjarga mönnunum i
land. Tókst það að lokum eftir
langa og erfiða baráttu.
Talsambandslaust var við tog-
arann, meðan á þessum tilraun-
um stóð, en þegar báturinn hafði
tekið land, náðist aftur samband
fyrir milligöngu Vestmanna-
eyjaradíós, og voru skipbrots-
menn beðnir fyrir alla muni að
gera ekki fleiri tilraunir með
gúmbátana.
Að þessu loknu tókst að koma
líflínu um borð frá björgunar-
sveitinni Ver í Álftaveri og
reyndist hún nokkrum metrum
lengri, svo að auðveldara var að
ná mönnunum úr stólnum í fjör-
unni. Eftir um það bil eina og
hálfa klukkustund hafði tekist
að draga aila skipbrotsmenn í
land, 21 að tölu. Voru þeir komn-
ir til Vfkur um klukkan 22.00 um
kvöldið.
Afskiptum björgunarsveita
Víkverja og Vers af strandinu
var þó ekki lokið við þetta, þar
sem menn sveitanna skiptu á sig
strandvakt og aðstoðuðu við
björgun skipsins næstu daga.
Varðskipið Ægir dró síðan tog-
arann á flot þann 27. mars. Þá
höfðu sumir af mönnum Vík-
verja verið á strandstað nær
óslitið alla vikuna, á þess að fara
úr fötum og höfðu þeir ekki ann-
að skjól en jeppa til að hlýja sér
og hvílast í. Afdrif togarans
urðu þau, að hann var dreginn til
Englands og dæmdur þar til
niðurrifs.
Björgunarsaga breska togar-
ans D.B. Finn er aðeins ein af
mörgum, sem bera fagurt vitni
því mikilvæga og ósérhlífna
starfi, sem unnið er af slysa-
varnafélögum um allt land. Er
vel við hæfi að minnast þess ein-
mitt nú, þegar tíu ár eru liðin frá
síðasta strandi bresks togara
hér við land.
— Sv.G/Heimild: Árbók
SVFÍ 1976.