Morgunblaðið - 08.08.1985, Side 38

38
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 8. ÁGÚST 1985
Minning:
Clara ísfold
Guðmundsdóttir
Fædd 1. september 1903
Dáin 22. desember 1984
Mig langar að minnast með
nokkrum orðum frænku minnar,
Vestur-íslendingsins Clöru ísfold-
ar Guðmundsdóttur Sigurdson.
Þótt þetta sé nokkuð síðbúin
kveðja, því hún lést á heimili dótt-
ur sinnar ( Portage la Prairie í
Manitoba 22. desember síðastlið-
inn.
Foreldrar hennar voru Guð-
mundur Páll Stefánsson og kona
hans, Málfríður Jónsdóttir, bæði
skagfirskrar ættar.
Þau fluttu nýgift vestur um haf
vorið 1903, frá Daðastöðum á
Reykjaströnd.
Þau hjón settust að í Manitoba i
grennd við Winnipeg og þar fædd-
ist Clara 1. september 1903.
Nokkru síðar fluttu þau öll norður
í vatnabyggðir og keyptu land ná-
lægt Ashern við póststöðina Silver
Bay.
Þar fæddust þeim hjónum tvær
dætur auk Clöru. Fyrst Elín og svo
Benedikta Málfríður.
Þarna var lifað á landbúnaði.
Griparækt og kornrækt. Byggðin
var strjál á þessu svæði á þeim
árum og nokkuð langt tii aðdrátta
og koma frá sér korninu eftir
þreskingu, áður en járnbrautin
var lögð norður í vatnabyggðir.
Clara sagði svo frá „að faðir sinn
og öll fjölskyldan hafi orðið að
vinna hart“. Eða með nokkrum
orðum, vinna hörðum höndum til
að framfleyta sér og hafa mögu-
leika til að eignast vélar og það
sem landbúnaðurinn óhjákvæmi-
lega krafðist. Veturnir eru nokkuð
frostharðir og nokkuð strangir
þarna norður á sléttunni, en sum-
ur heit að jafnaði. Skógur og villt-
ur gróður ólu ýmiss konar villt dýr
og hvimleiðar flugur yfir sumar-
mánuðina, sem ollu fólki og korn-
uppskeru þungum búsifjum, að
ógleymdum hagléljunum.
Sagði Clara svo frá, er minnst
var þessara ára, að stundum hefðu
komið stórir hópar af svörtum
vargfuglum og steypt sér yfir
korngaltana á akrinum og tætt og
rifið sundur á örskammri stund.
„Ég minnist þess,“ sagði hún,
„að stundum fór móðir mín með
okkur stelpurnar og breiddum við
yfir galtana teppi og jafnvel
rekkjulök til að verja uppskeruna
þessum ófögnuði."
Jafnan var töluð íslenska á
heimilinu og sagðist Clöru svo frá,
að hún hefði næstum því ekki
kunnað orð i ensku er hún kom
fyret í barnaskóla, en þá var hún
allæs á íslensku, enda var ís-
lenskukunnátta Clöru með ólík-
indum miðað við aðstæður. Systur
hennar skildu íslenska tungu og
töluðu hana nokkuð, en gátu ekki
lesið né skrifað málið.
Um 1920 slitu þau Málfriður og
Guðmundur samvistir, og fór hún
með tvær yngri dæturnar til
Winnipeg og hélt heimili með
þeim upp frá því. Systurnar nutu
góðrar skólamenntunar og komust
síðar báðar í trúnaðarstöður hjá
þekktum fyrirtækjum.
En Clara varð eftir hjá föður
sínum og vann með honum að
landbúnaðarstörfum næstu árin.
Þau voru samrýnd og samtaka
og hlífðu hvorugt sjálfu sér, enda
blómgaðist hagur og keypt var
land til viðbótar því sem áður var
í ræktun. Árið 1925 giftist Clara
frænda sínum, Birni Hannessyni
Sigurdson.
Hannes faðir Björns flutti með
foreldrum sínum til vesturheims
1887 frá Steini á Reykjaströnd og
settist fjölskyldan að í Argyle-
byggð. Þau Clara og Björn settu
saman bú og heimili fimm mílur
vestur frá þorpinu Cypress River
og búnaðist vel. Höfðu bæði
nautgripi og hveitirækt. Byggðu
reisulegt íbúðarhús á eignarjörð
sinni, einnig yfir gripi og fóður, og
komu upp fallegum garði að húsa-
baki. Húsfreyjan unni mjög gróðri
og öllu því er gladdi augað og hús-
bóndinn lét ekki sinn hlut eftir
liggja.
Þeim búnaðist vel, enda unnu
bæði af atorku.
Þeim fæddust þrjú börn, dæt-
urnar tvær Guðrún Joyce og
Margrét og sonurinn Warren, öll
hafa þau notið góðrar menntunar
og Warren starfar nú sem ráðu-
nautur i kornræktarmálum i
nokkrum hluta Manitoba-fylkis.
Systkinin hafa öll gifst og eiga
afkomendur.
Joyce giftist skoskættuðum
manni, George Grant, og eiga þau
þrjú börn. Margrét giftist vestur-
íslenskum manni, Harry Gunn-
laugssyni, og eignuðust þau þrjú
bðrn, og Warren giftist vestur-
íslenskri konu, Rosalie Guðnason,
og eiga þau fjórar dætur.
Þegar kom fram á árið 1964 var
heilsu Clöru farið að hraka, eink-
um þjáðu hana astmi og hjarta-
þreyta.
Létu þau hjón þá land og áhöfn
í hendur syni sinum Warren en
byggðu sér lítið hús inni í þorpinu
Cypress River og tóku sér nú að
mestu hvíld frá störfum, en Björn
vann þó enn, bæði á gamla bú-
garðinum sínum og við kornmót-
töku inni í þorpinu.
Bréfaskipti voru á milli okkar
Clöru alla tíð frá því faðir hennar
lést 1962 og til endadægurs henn-
ar, eða i tuttugu og tvö ár, en við
vorum systkinabörn. Sumarið
1967 fórum við hjónin með ferða-
hópi til Kanada og heimsóttum
frændfólkið, sem tók okkur sem
gömlum vinum, og allt var gert
okkur til ánægju sem hægt var.
Skal ekki meira um það rætt, þvf
slikar minningar geymir hver og
einn best í hljóðleikanum innra
með sér.
En ógleymanleg voru samfylgd-
in og samveran með þessu fólki á
íslendingadaginn á Gimli, sem
það ár var hátiðlegur haldinn 31.
júlí í indælu veðri.
Næstu árin hrakaði heilsu Clöru
og þurfti hún oft að vera undir
læknishendi. Því flutti hún til
dóttur sinnar Joyce sem býr i
þorpinu Portage la Prairie, og
dvaldi ýmist á heimili hennar eða
á dvalarheimili fyrir aldraða, en
Björn maður hennar dvaldi áfram
í Cypress River.
Um þetta leyti fór Clara að
hugsa til íslandsferðar. Læknar
sögðu henni að hún skyldi bara
drífa sig ef hún hefði kjark til
þess, verið gæti að íslenska lofts-
lagið hefði góð áhrif á heilsu
hennar, sem og varð.
„Mér er alveg sama þó ég drep-
ist, það er ekki verra á íslandi en
annars staðar," voru svör Clöru er
vinir löttu hana til íslandsferðar.
Og til íslands kom hún i júli 1971
með ferðahópí, ásamt dóttur sinni
Joyce, sem sýndi henni mikla
nærgætni sem stundum var ekki
vanþörf á. En svo fór að heilsan
batnaði og lslandsferðirnar urðu
þrjár.
Þær mæðgur ferðuðust nokkuð
um, en dvöldu lengst á heimili
okkar hjóna á Akureyri, en fóru
austur í Þingeyjarsýslu og vestur
um sveitir Skagafjarðar og heils-
uðu upp á frænda og feðra slóðir.
Clara komst undra vel inn i ís-
lenskt atvinnulíf og lífsviðhorf,
var hress og djörf í allri um-
gengni. Gaman var að fara með
henni í verslanir þar sem fólk
skoðaði og keypti innlendan ull-
arvarning, þá talaði hún ýmist
ensku eða islensku eftir því sem
við átti, og islenska ullin eignaðist
þar góðan málsvara.
í þessari ferð lærði hún að hekla
herðasjöl úr ullarbandi og vann
við það töluvert næstu árin, fórst
það vel sem annað er hún tók sér
fyrir hendur, ekki skorti atorkuna
og áhugann. Heilsan fór batnandi
og næstu árin sá hún um sig sjálf
að öllu leyti, og starfaði líka að
félagsmálum aldraðra. Enn var
ráðin íslandsferð, svifin loftin blá
austur yfir Atlantsála ásamt fjöl-
mörgum Vestur-Islendingum er
heimsóttu ættlandið þegar minnst
var ellefu alda byggðar í landinu
1974. Nú var frændfólkið fleira
saman, bæði eldri og yngri kyn-
slóð, og ferðaðist saman nokkuð
um landið.
Clara og dóttirin Joyce höfðu
forystuna. Þá voru í hópnum Mál-
fríður systir Clöru og sonur og
dóttir Joyce, Robert og systir hans
Lori-Anne. Ferðast var yfir há-
lendið Sprengisandsleið og um
sveitirnar. Oft var minnst með
ánægju heimsóknarinnar að
Skíðastöðum í Laxárdal, þar sem
haldið var dálítið ættarmót i
hvamminum við lækinn, en þau
systkinin á Skíðastöðum veittu af
rausn og drukkin voru minni f
sherry og molakaffi og minnst lið-
inna frænda og vina.
Sól skein í heiði og Clara var
glöðust allra glaðra, og sagði á
sinni íslensku: „Þetta finnst mér
fallegt land, og ekki undarlegt að
Sölvi frændi vildi búa hér.“ Þá lá
leiðin að Skefilsstöðum þar sem
Margrét föðursystir Clöru var
húsfreyja síðari hluta ævi sinnar
og andi hennar sveif enn yfir
staðnum. Þjóðhátiðardagana
dvaldi ferðafólkið á Akureyri, en
siðan var haldið suður á leið, og til
flugs vestur yfir hafið í hinn
breiða faðm vesturheims, þar sem
biðu heimili, ástvinir og áhuga-
mál.
Ekki dró Clara úr þvi, að fleiri
úr frændgarði hennar heimsæktu
íslands veit ég ekki annað en allir
þeir hafi eflst að viðsýni og þroska
við að sjá land feöra sinna og
mæðra og fræðast um uppruna
sinn.
Sumarið 1977 heimsóttu ísland
Margrét dóttir Clöru og maður
hennar, Harry Gunnlaugsson,
einnig Björn Sigurdson maður
Clöru.
Þau ferðuðust nokkuð um landið
og skoðuðu söguslóðir, en Margrét
hafði þá tekið banvænan sjúkdóm
og var þjáð en samt naut hún
undra vel ferðarinnar, og heim-
komin skrifaði hún að ekki sæi
hún eftir að hafa ráðist til ís-
landsferðar, því ísland hefði veitt
sér svo margt sem ekki væri hægt
að meta á veraldar vfsu, það er
andlegan styrk i sjúkdómsstríði.
Margfet andaðist 14. október þá
um haustið.
Enn stefndi hugur Clöru til Is-
landsferðar 1983, og voru þá liðin
níu ár frá síðustu ferð hennar til
gamla landsins. Á þeim tíma hafði
margan skugga sorgar og dauða
borið yfir þau hjónin og fjölskyld-
una, svo sem verða vill í mannlegu
lífi. Elfn systir Clöru lést 1974,
Margrét dóttir hennar 1977,
tengdasonurinn, Georg Grant,
maður Joyce, sama ár.
Málfríður systir hennar andað-
ist 1979 og maður hennar, Stan
Hatton, nokkrum mánuðum siðar,
og sonurinn Warren var að tapa
vinnuþreki, svo hann varð að
leggja niður landbúnaðarstörf. En
Clara hélt sinni andlegu reisn og
hugarró, þó mátti finna að þrekið
var að dvína.
Með Clöru var í þessari ferð sem
hinum fyrri dóttirin Joyce og dæt-
ur hennar tvær, Kristine og Lori-
Anne, auk þeirra dóttir Warrens
sonar Clöru, Stacy, allt myndar-
legar og prúðar konur.
Unga fólkið ferðaðist nokkuð
um landið, en Clara var um kyrrt
nokkra daga i Reykjavík hjá
frændfólki sínu 1 móðurætt, sem
hún nú hafði fundið. Síðan hélt
hún til Akureyrar sem í fyrri ferð-
um og þaðan voru heimsóttar
feðraslóðir og frændfólk i Skaga-
firði ásamt sögustöðunum
Glaumbæ og Víðimýri.
Veður var ljómandi þessa daga
og ferðafólkið naut ferðar og veit-
inga. Heimkomin voru rifjuð upp
atvik og glaðst með góðum vinum.
Þannig liðu dagarnir. „Allt fram
streymir endalaust."
Síðasta kvöldið sem þær mæðg-
ur dvöldu á Akureyri sagði Clara:
„Ég ætla snemma á fætur í fyrra-
málið og labba hérna norður á
klöppina og fylla lungun af ís-
lenska loftinu, sem hefir reynst
mér svo vel, ég vona að það endist
mér til æviloka," og hló við.
Heimferðin hófst með lang-
ferðabíl suður þjóðleiðina með
viðkomu i Reykholti i Borgarfirði
þar sem skólastjórinn, frændi
hennar, og kona hans væntu komu
þeirra.
Næstu áfangastaðir voru
Reykjavík og Keflavík, þar sem
vinir og frændur voru kvaddir
með vinsemd og trega, þvi enginn
veit hvenær er sfðasta kveðjan.
Flugið gekk að óskum vestur yf-
ir hafið, og fögnuður ríkti í hjarta
eftir vel heppnaða ferð og farsæla
heimkomu.
Miklir sumarhitar gengu yfir
Kanada þessar vikur og gamalt
fólk þoldi þá illa.
Clara skrifaði mér bréf 5. sept-
ember var þá búin að vera lasin.
Fékk snert af lungnabolgu fljótt
eftir heimkomuna og þurfti að
dvelja í sjúkrahúsi og gat ekki séð
um sig úr því, en dvaldi á heimili
Joyce dóttur sinnar að mestu. Það
var henni mikil gleði að geta
fylgst með lífi og starfi unga
fólksins, því athafnasemin fylgdi
henni alla stund. Þrekið dvínaði
smám saman með haustdögum,
þar til yfir lauk þá hjartað hætti
að starfa 22. desember sem áður
sagði. Lokið var lífi merkrar konu
og öruggs fulltrúa íslensku þjóðar-
greinarinnar í Vesturheimi.
Ég vil að lokum votta háöldruð-
um eiginmanni Clöru, Birni Sig-
urdsyni, og öðrum vandamönnum
dýpstu samúð á stundu trega og
saknaðar.
Akureyri, 10. júli 1985,
Gunnar S. Sigurjónsson.
t
Eiginmaöur minn, faöir okkar, tengdafaöir og afi,
VERNHARDUR KRI8TJÁNSSON,
þingvöröur og fyrrum lögreglumaöur,
veröur Jarösunglnn fró Kópavogsklrkju fimmtudaglnn 8. ágúst kl.
13.30. Þeim, sem vildu minnast hans, er vinsamlega bent á líknar-
stofnanir.
Vilhelmina Þorvaldsdóttir,
Kristján Vernharösson, Jóna Haraldsdóttir,
Guórún Vernharósdóttir, Þórir Kristjánsaon,
Rúnar Vernharósson, Erna Bjargey Guömundsdóttir,
Elísabet Vernharðsdóttir,
Sigríöur Snjólaug Vernharösdóttir
og barnabörn.
t
Móöir okkar,
ÁSLAUG ÁSMUNDSDÓTTIR,
Brunnstíg 1, Hafnarfiröi,
veröur jarösungin frá Frikirkjunnl i Hafnarfiröl föstudaglnn 9. ágúst
kl. 3 e.h. Blóm og kransar afþakkaölr en þelr sem vilja minnast
hinnar látnu láti líknarsjóöl njóta þess.
Magnea Simonardóttir,
Kristján Simonarson,
Þórarinn Simonarson.
t
Innilegar þakklr sendi ég öllum þelm sem sýndu mér samúö og
stuöning viö fráfall eiginmanns mins,
STEFÁNS SIGURÐSSONAR,
Akurgeröi 32.
Guö blessi ykkur öll.
Áaa Ingóifedóttir.
t
Alúöarfyllstu þakkir til altra þelrra er auösýndu okkur samúö og
hlutteknlngu vegna andláts og útfarar fööur okkar, tengdafööur,
afa, langafa og langalangafa,
SIGURGEIRS HALLDÓRSSONAR,
Hrafnistu.
Eyþór Óskar Sigurgeirsson,
Guöbjörg Sigurgeirsdóttir,
Halldór Sigurgeirsson,
Oddrún Sigurgeirsdóttir,
Sigriöur Sigurgeirsdóttir,
Hrafnhildur Sveinsdóttir,
Klara Sigurgelrsdóttir,
Þórey Björnsdóttir,
Þorsteinn Auóunsson,
Kristján Andrásson,
barnabörn, barnabarnabörn og barnabarnabarnabörn.
t
Þökkum innilega samúö og vinarhug vlö andlát og útför eiginmanns
mins, fööur okkar og bróöur,
PÉTURS JAKOBSSONAR,
Rauóhálsi, Mýrdai.
Þorbjörg Þorsteinsdóttir,
Bergsteinn Pátursson,
Jakob G. Pátursson,
Eyjólfur Þ. Jakobsson,
Ólöf G. Jakobsdóttir,
Jakobína G. Jakobsdóttir.