Morgunblaðið - 25.08.1985, Blaðsíða 52

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 25. ÁGÚST 1985
52-----------
Sigríður Soffía
Pálsdóttir - Minning
Fædd 8. desember 1923
I)áin 17. september 1985
Tímaskeið, stutt eða langt, ber
sitt svipmót.
Það á og við umhverfi.
Tvennt setti mjög svip sinn á líf
margra barna og unglinga sem ól-
ust upp á Húsavík á fjórða áratug
þessarar aldar. Annars vegar mik-
il vinna þeirra um sumartíma í
línu og fiski og undir lok áratugar-
ins við síidarsöltun og hins vegar
mikill áhugi og þátttaka í íþrótt-
um, ekki síst eftir að stúlkurnar
hösluðu sér þar völl með iðkun
handbolta.
Mörgum varð lífið vinna þennan
árstíma og íþróttirnar líf og kær-
komin tilbreyting í fábrotnu fé-
lagslífi og einhæfri vinnu oft
langri og strangri.
Það sem þetta unga fólk vann
sér inn með vinnu sinni gekk alla-
jafnan til heimilisins og veitti
ekki af er iangur vetur fór í hönd
er lítið gaf í aðra hönd en afkoma
margra bundin við sjósókn og að-
eins róið yfir sumartímann. At-
vinnulíf var þá næsta fábreytt og
því víða þröngt í búi.
Kröfur til lífsins gæða voru
takmarkaðar, um margt þurfti að
neita sér. Óvæginn skóli lífsins
gerði fyrst og fremst þá kröfu að
hafa ofan í sig og á.
Margur hefir af því mótast og
verið með því marki brenndur síð-
an. Sá skóli hefir þó orðið ýmsum
drjúgt vegarnesti til að mæta erf-
iðleikum lífsins og gert þá skyggn-
ari á margvísleg verðmæti hafi
augun verið opin til að nema það
sem lífsins skóli býður upp á.
Á þessum tíma og við þessar að-
stæður ólst upp Sigríður Soffía
Pálsdóttir sem lést á St. Jósefs-
spítalanum í Hafnarfirði laugar-
daginn 17. ágúst sl. á 62. aidursári.
Sigga Páls eins og hún var
venjulega kölluð af kunningjum
og vinum fæddist í Garði á Húsa-
vík 8. des. 1923, dóttir hjónanna
Karólínu Sigurgeirsdóttur og Páls
Sigurjónssonar, fiskmatsmanns.
Eru þau hjón látin fyrir nokkrum
árum.
Sigríður var þriðja i röð fjög-
urra systkina. Elstur var Ásgeir
er lést um fermingaraldur úr
berklum sem þá herjuðu víða og
skildu eftir sig skörð. Næstelst var
Sigrún, yngstur Vilhjálmur, bæði
búsett á Húsavík.
Á uppvaxtarárum systkinanna
átti fjölskyldan löngum við þröng-
an kost að búa. Urðu börnin því að
byrja að vinna er þau komust á
legg. Snemma vann Sigríður sínu
heimili með því að stokka, beita og
salta síld og reyndist þar snemma
rösk að verki.
Náin kynni og góð tókust oft
með þeim sem saman unnu sumar
eftir sumar við sama úthald. Svo
var og við mb. Friðþjóf sem Páll
Kristjánsson kaupmaður gerði út.
Þar var skipstjóri Héðinn Marí-
usson, farsæll sjómaður og feng-
sæll. Við þennan bát vann Sigga
nokkur sumur ásamt fleiri ungum
stúlkum á hennar reki. Með þess-
um hópi tókst góð vinátta. Var oft
glatt á hjalla í Friðþjófsskúr og
ýmislegt brallað í léttum dúr og
græskulausu gamni. Sigga sem
var léttlynd og kát að eðlisfari féll
vel í þennan hóp.
Það varð og mjög til að styrkja
bönd þessara stallsystra að flestar
þeirra fengu mikinn áhuga á
handknattleiksíþróttinni sem þá
var að ryðja sér til rúms hér á
landi.
Oft að liðnum löngum degi við
stokk og stamp voru línupilsin
felld og þeyst út á Höfða og þar
æfður handbolti fram eftir kvöldi.
Upp af þessu spratt handknatt-
leikslið kvenna í íþróttafélaginu
Völsungi, lið sem lét mjög að sér
kveða um allmörg ár og vakti at-
hygli með Norðurlandstitli oftar
en einu sinni og i viðureign með
handknattleikslið frá öðrum
landshlutum. í þessum hópi var
Sigga Páls og reyndist frábær
handknattleikskona fyrir leikni,
öryggi og fumleysi. Þar fór og
saman snerpa, lagni og gott skap
sem átti m.a. þátt í að styrkja góð-
an féiagsanda sem jafnan fylgdi
þessu liði.
ung að árum lærði Sigríður að
spila á orgel hjá Guðfinnu skáld-
konu Jónsdóttur frá Hömrum er
bauð henni tilsögn. Með þeim
tókst einlæg vinátta þótt talsverð-
ur væri aldursmunur. Seinna kom
Guðfinna Sigríði í vist í Reykjavík
til Páls Isólfssonar þar sem hún
fékk áfram tilsögn í orgelleik.
Að þessu námi bjó hún alla ævi
og naut ekki síst eftir að hún eign-
aðist sjálf píanó sem hún greip oft
í og varð afþreyting frá hvers-
dagslegu amstri.
Vel kunni hún að meta vinar-
bragð Guðfinnu er hún gaf minn-
ingargjöf um hana í Menningar-
sjóð þingeyskra kvenna er tengd-
ist Húsmæðraskólanum á Laugum
en þar var Sigríður nemandi einn
vetur.
Um jól árið 1945 gekk Sigríður
að eiga Maríus Héðinsson, seinna
skipstjóra og útgerðarmann.
Hann hafði starfað við Friðþjófs-
útgerðina á sínum tima og verið á
báti með föður sínum Héðni. Brátt
kom að því að Maríus í félagi við
fleiri stofnaði útgerðarfélag sem
festi kaup á báti og útgerð var
hafin frá Húsavík. En umsvifin
jukust smátt og smátt. Bátar
stækkuðu og svo fór að lokum að
ekki þótti lengur gerlegt að haida
úti svo stórum skipum frá Húsa-
vík. Urðu því þáttaskil er útgerðin
fluttist tii Hafnarfjarðar og þar
settust þau að Maríus og Sigríður
og hafa átt heima síðan.
Heilsubrestur hjá Maríusi leiddi
svo til þess að útgerðin lagðist
niður og var seld. Mikið áfall fyrir
stórhuga mann og ötulan, á besta
aldri.
Löngum hafa þau Sigga og Mari
haldið tryggð við æskustöðvar sín-
ar á Húsavík. Þangað hafa þau
leitað flest sumur á undanförnum
árum eftir heilsubrest Maríusar.
Þá hefir verið gert út um tíma á
trillu og handfæraveiðar stundað-
ar. Þar hefir Sigga verið önnur
hönd mannsins í bókstafiegri
merkingu. Sjálf hafði hún löngum
yndi af veiðiskap, fiskin mjög,
ekki aðeins á sjó, heldur hefir hún
margan laxinn að landi dregið í
veiðiferðum með manni sínum.
Á sjó kunni hún alltaf vel við
sig, fór m.a. nokkrar ferðir með
Maríusi á vb. Héðni til síldveiða í
Norðursjó. Var alla daga mikil
útivistarkona, naut þess m.a. að
arka um nágrenni Húsavíkur við
berjatínslu. Hafði yndi af ferða-
Kveðjuorð:
Fædd 6. júlí 1904
Dáin 17. maí 1985
Það var kominn sunnudagur 17.
júlí. Klukkan var farin að ganga
sex og albjart orðið. Ástand
mömmu var búið að vera svipað
alla nóttina, stopular hríðir og lít-
il sótt. Möggu Ljósu var ekki farið
að lítast á blikuna. Alltaf gat
Bjarni í Haugakoti komið, Þór-
hildur var einnig komin að síðasta
degi.
Mamma lá nú í sama herbergi
og í sama rúmi og Magga hafði
sjálf iegið, þegar hún nokkrum ár-
um áður ól Elsu dóttur sína, sem
hún átti með Theodóri Jónssyni.
Hann varð seinna skipstjóri í
Boston. Eflaust hefur Möggu verið
hugsað til þeirra daga. Tóta kom
nú úr eldhúsi með lútsterkt kaffi
og voru þær systur sammála um
að það myndi hrífa á mömmu sem
það og gerði og fyrir kl. 6 var ég
kominn í heiminn, spikfeitur og
nennti ekki að grenja. Magga
Ljósa fór höndum um mig og lífið
hófst.
Ljósmóðirin hafði unnið sitt
verk enn einu sinni og að þessu
sinni fyrir bróður sinn og mág-
konu og nú var hún þess albúin að
fara að Haugakoti.
Og þannig gekk það til hjá þess-
ari rólegu og jarðbundnu frænku
minni. Að ferðast milli sængur-
kvenna, gangandi, hjólandi, ríð-
andi og stundum á bíl, ef vegur
var fyrir hendi.
Aðstæður til barnamóttöku
fyrir stríð voru nánast eins og þær
höfðu verið á Islandi í gegnum
aldirnar. Einhverjar herbergja-
kytrur, hlóða og kolavélaeldhús.
Erfitt með lækna ef eitthvað var
ekki í lagi og erfitt að koma við því
hreinlæti sem þurfti tii staðar við
slikar uppákomur sem barneignir.
lögum heima og erlendis en utan
fóru þau hjón oft, fyrst í sambandi
við bátasmíði útgerðarinnar og
seinna Maríusi til heilsubótar.
Sigríður og Maríus tóku til fóst-
urs og ólu upp Margréti Pálma-
dóttur, bróðurdóttur Maríusar.
Vafalítið mun það hafa verið
Siggu, sem mjög var tónelsk,
ánægjuefni að fá tækifæri til að
styðja Margréti fyrstu spor henn-
ar á tónlistarbraut og styrkja
hana með ráðum og dáð og gera
kleift að helga sig söngnámi
heima og erlendis. Og betri en
engin hafa afi og amma í Hafnar-
firði reynst sonum Margrétar sem
þar hafa löngum átt skjól og at-
hvarf.
I kyrrþey rækti Sigríður störf
sín, af alúð og samviskusemi,
trygglynd og vinaföst.
Löngum hefir það verið hlut-
skipti íslensku sjómannskonunnar
að gegna einnig hlutverki hús-
bóndans í landi í löngum fjarvist-
um hans frá heimilinu. Það rækti
Sigríður af kostgæfni. Manni sín-
um reyndist hún frábær förunaut-
ur.
Á Húsavíkurárunum fylgdi hún
honum jafnan á vetrarvertíð er
bátur hans var gerður út frá Suð-
urnesjum.
Með glaðlyndi sínu og jafnlyndi
varð hún Maríusi klettur og skjól í
misvindasömu lífi þar sem djarft
var siglt á stundum. Stærst og
best er honum lá mest við.
Fyrir nokkru kenndi Sigríður
þess sjúkdóms sem leiddi til þess
sem nú er orðið. Með æðruleysi
mætti hún því sem í vændum var.
í erfiðri sjúkdómslegu hennar
urðu hlutverkaskipti enn milli
þeira hjóna. Nú kom í hlut Marí-
usar að hlynna að Sigríði og rækja
líknarstarfið sem hún hafði svo
lengi haft á hendi við hann. Ljúft
var að mega endurgjalda þá ást og
umhyggju.
Sigga var jafnan létt í spori og
fjaðurmögnuð. Undan hennar fæti
var enginn kraminn. I þeim spor-
Það var því auðsætt að til ljós-
mæðrastarfa völdust ekki nema
kjarkaðar, yfirvegaðar og þræl-
duglegar konur. Á þeim hvíldi öll
ábyrgð. Á þær setti heimilisfólkið
allt traust og víst var það ekki
átakalaust ef ekki fór allt sem
skyldi. Þá var það fyrst og fremst
ljósmóðirin sem sýna þurfti mest-
an styrkinn og vera oft allt í senn
faðir og móðir og láta ekki bugast.
Einnig varð hún hversu þreytt
sem hún var, að geta tekið þátt í
gleði þegar allt gekk að óskum, án
þess að allt færi úr hófi fram. En
gleðistundirnar hjá ljósmóður eru
sem betur fer miklu fleiri en sorg-
arstundir.
Alla þessa hæfileika, og miklu
fleiri, hafði Magga Ljósa til að
bera. Hjálpaðist þar allt að, sam-
vera í stórum systkinahópi, upp-
lag hennar sjálfrar og sá aldar-
andi sem ríkti á þessum tíma, að
allt sem þér viljið o.s.frv., og að
allt hjá yður sé í kærleika gjört.
Margrét Gissurardóttir er fædd
í Byggðarhorni þann 6. júlí 1904.
Hún var nokkurn veginn í miðið í
hópi 16 systkina, sem flest ólust
upp í Byggðarhorni. Bara það út
af fyrir sig er örugglega nokkuð
góður lífsskóli sem allir eru þátt-
takendur í frá því að börnin fá
málið. Hún ólst upp í Byggðar-
horni og gekk þar að því sem gera
þurfti hverju sinni. Álltaf stund-
aði Magga saumaskap enda virtist
það vera þeim systrum í blóð bor-
ið. En fyrst og fremst var hún
þekkt fyrir ljósmóðurstörf sín. Ég
fór fljótt að muna eftir Möggu og
EIsu dóttur hennar. Þær mæðgur
voru mikið heima mín fyrstu ár og
Elsa mörg sumur. Magga tók á
móti okkur 4 af 5.
Ég man að mamma hafði á orði
að hún væri alltaf eins og endur-
um er hún lét eftir sig greru blóm,
vökvuð ást, umhyggju og yl, því
sem nærir mannlífið og við þráum
og trúum að geri heiminn betri og
notalegri.
Við leiðarlok þakka frændur og
vinir tryggð og vináttu sem aldrei
bar skugga á. Níræð Sigríður
þakkar nöfnu sinni góð kynni og
einstaka ræktarsemi frá fyrstu
tíð.
Maríusi og hans nánustu svo og
systkinum hinnar látnu er vottuð
einlæg samúð.
Útför Sigríðar verður gerð frá
Hafnarfjarðarkirkju mánudaginn
26. ágúst kl. 13.30.
Sigurjón Jóhannesson
Frá öllum heimsins hörmum,
svo hægt í friðar örmum
þú hvílist hels við lín.
Nú ertu af þeim borinn,
hin allra síðustu sporin,
sem með þjer unnu og minnast þín.
Með tryggð til máls og manna
á mátt hins gúða og sanna
þú trúðir traust og fast.
Hjer er nú starfsins endi.
í æðri stjórnar hendi
er það, sem heitt í hug þú barst.
Guð blessi lífs þíns brautir,
þinn banastríð og þrautir
og starfs þíns mark og mið.
Við hugsum til þín hljúðir.
Að hjarta sjer vor móðir
þig vefur fast og veitir frið.
Einar Ben.
Góð kona er gengin.
Sigga frænka í Hafnarfirði, eins
og við kölluðum hana, hefur nú
kvatt okkur og hafið ferðalag til
framandi stranda. Við systkina-
börnin stöndum í ómældri þakk-
arskuld við Siggu, sem í okkar
augum var sem skínandi perla í
hafinu. Hún var einstaklega vönd-
uð og vel gerð kona, það duldist
engum sem til þekkti.
Það var okkur frændsystkinun-
um mikils virði er við komum suð-
nýjuð manneskja eftir að hafa
verið samvistum við Möggu Ljósu.
Hún væri svo hreinskiptin og réði
manni svo heilt og alltaf sama ró-
lyndið þó gamansöm væri. Magga
var talin lík föður sínum.
Á fyrstu árum eftir stríð þegar
allt var skammtað þótti sjálfsagt
að ljósmóðir sækti um leyfi fyrir
jeppa, sem hún og fékk. Og Magga
lærði á bíl, ekki til að aka hratt og
leika listir, nei, heldur til að kom-
ast hægt og örugglega á þá staði
sem hennar þurfti með. Hún lærði
að setja i gang, skipta um gír og
svo nóg um það. Mér er það minn-
isstætt eitt sinn er hún og Elsa
komu heim á jeppanum. Það var
mikið gaman að sjá þetta undur
veraldar, setjast undir stýri,
hræra í gírum, flauta og puðra og
vera kominn í annan heim. En þar
kom að þær mæðgur bjuggust til
brottfarar. Jeppinn fór í gang en
hreyfðist ekki. Magga setti í gír og
tók úr gír, gaf inn en allt kom
fyrir ekki. Jeppinn hreyfðist ekki
frekar en staður vagnhestur í
hlaðvarpa. Við Úlla fórum bak við
hús og vorum ósköp saklaus. Var
+
GUORÚN S. BJARNADÓTTIR
hjúkrunarkona,
frá Grund í Skorradal
lést föstudaginn 23 .ágúst.
Jaröarförin veröur auglýst síöar.
Vandamenn.
t
Eiginmaöur minn, faöir okkar, tengdafaðir og afi,
KJARTAN KLEMENSSON,
Hraunteig 18,
sem lést 18. þ.m. á heimili sínu veröur jarðsunginn frá Bústaöakirkju
mánudaginn 26. ágúst kl. 10.30.
Ólafía Siguröardóttir,
Halldóra Kjartansdóttir,
Guómundur Már Brynjólfsson,
Guórún Kjartansdóttir,
Erla Kjartansdóttir,
Carl Aage Poulsen,
Búi Jóhannsson
og barnabörn.
Margrét Gissurar-
dóttir Ijósmóðir
I