Morgunblaðið - 12.11.1985, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR12. NÓVEMBER1985
Guðlaug Eiríks-
dóttir - Minning
Fædd 17. maí 1914
Dáin 2. nóvember 1985
Þann 2. nóvember síðastliðinn
andaðist í Landspítalanum Guð-
laug Eiríksdóttir, eða Lauga eins
og hún var oftast kölluð af vinum
og vandamönnum.
Hún fæddist í Reykjavík þann
17. maí 1914, dóttir hjónanna Jó-
hönnu Björnsdóttur og Eiriks
Þorsteinssonar, sem lengst af
bjuggu á Brunnstíg 10. Þau eru
bæði látin.
Lauga var næstelst fjögurra
barna þeirra hjóna, látinn er Ár-
mann, dó ungur ú berklum, en eftir
lifa Markús Jóhann skrifstofu-
maður hjá SÍBS og Steinunn hús-
móðir í Hafnarfirði.
Unggiftist hún Kristni Ottasyni
bátasmið og eignuðust þau 2 börn,
Hönnu f. 3. ágúst 1933, gift Hilm-
ari Gestssyni og eiga þau 3 börn
og 1 barnabarn, og Otta, f. 14.
janúar 1947, kvæntur Rannveigu
í varsdóttur og eiga þau 4 börn.
Það eru u.þ.b. 18 ár síðan ég
hitti Laugu fyrst. Maðurinn minn
var þá að kynna unnustu sína fyrir
móðursystur sinni. Ég var dauð-
kvíðin og feimin, en fann fljótt að
það var óþarfi, en engu að síður
kynntist ég þá einni rausnarleg-
ustu konu sem ég hef kynnst hing-
að til. Það var sama hvaða verk
hún vann, hvort heldur í matar-
gerð, hannyrðum eða öðru, þar
fóru saman meðfæddir hæfileikar,
smekkvísi og síðast en ekki síst
var samviskusemi einn stærsti
þáttur í fari hennar. Lauga var í
orðsins fyllstu merkingu húsmóð-
ir. Heimilið, börnin og barnabörn-
in voru það sem hugur hennar stóð
til. En það voru ekki einungis
börnin, tengdabörnin og barna-
börnin hennar sem nutu þess að
eiga hana að móður og ömmu
heldur áttu systkinabörnin, svo og
makar þeirra og börn, hjá henni
gott athvarf sem þau þakka fyrir
af heilum hug, nú er leiðir skilja.
Svo traust var hún fjölskyldunni
allri að það skarð sem nú hefur
myndast verður aldrei fyllt.
Það var engin lognmolla í kring-
um hana Laugu, hún gat verið
stóryrt og ákveðin og lét óspart
skoðanir sínar í ljós, en undir yfir-
borðinu sló viðkvæmt og gjöfult
hjarta.
Hún sópaði ekki að sér vinum,
en þeim mun meiri vinur var hún
þeim sem hlotnaðist að eiga hana
að vini.
Það gerðist ekkert í fjölskyld-
unni nema Lauga væri viðstödd.
Það gat eiginlega ekkert byrjað
fyrr en hún var komin, hvort held-
ur voru afmæli eða önnur fjöl-
skylduboð.
Hún hringdi til okkar vikulega
ef við höfðum ekki haft samband,
bara til að vita hvort ekki væru
allir frískir, og hvort allt gengi
ekki sinn vanagang. Annars fórum
við aldrei svo til Reykjavíkur,
hvort heldur var í ákveðnum er-
indagjörðum eða sunnudagsbíltúr
að ferðin endaði ekki í Granaskjóli
14. Það var öruggt að Lauga var
heima, með heitt á könnunni, full-
an dunk af nýbökuðum kleinum
eða öðru heimagerðu góðgæti, sem
við þau yngri gefum okkur ekki
tíma að sinna.
Það er svo mikils virði að vita
af einhverjum sem má vera að því
að taka á móti manni, einhverjum
sem ekki er í kapphlaupi við tím-
ann, og það veit ég að barnabörnin
á efri hæðinni nutu þess, að vita
að amma og afi voru örugglega
heima, ef mamma þurfti að
skreppa frá.
Það er ómetanlegt að hafa
kynnst slíkri manneskju sem hún
Lauga var. Ekki síður fyrir börnin
okkar, sem kunnu vel að meta þá
umhyggju sem hún sýndi þeim.
Þau urðu að vísu að fara eftir
settum reglum hjá henni Laugu,
fengu ekkert að vaða uppi en það
var bara svo sjálfsagt að reyna að
fara eftir þeim. Það var nefnilega
regla á öllu þar.
Eins og áður sagði var Lauga
fyrst og fremst húsmóðir, en þó
stundaði hún ræstingarstörf 1 all-
mörg ár fyrir SÍBS við Bræðra-
borgarstíg og síðar við Suðurgötu,
þar til hún varð að láta af þeim
störfum sökum meiðsla fyrir
nokkrum árum.
Einnig prjónaði hún lopapeysur
og seldi bæði innanlands og utan
og þóttu þær hinir mestu kjörgrip-
ir.
Mann sinn missti hún í febrúar
1980 en hann hafði þá verið sjúkl-
ingur og óvinnufær í allmörg ár.
Hún hafði sjálf allgóða heilsu,
þar til fyrir fáum árum að tók að
halla undan fæti, og dró smátt og
smátt úr lífsþróttinum. Naut hún
þess þá að búa í návígi við börn
sín og fjölskyldur þeirra.
Síðustu mánuðina var ljóst að
hverju stefndi, en hún fór á sjúkra-
hús í júlí síðastliðinn og átti ekki
afturkvæmt.
Aldrei heyrðist hún kvarta,
þrátt fyrir að hún fyndi að kraft-
arnir dvínuðu, og þakklát var hún
læknum og hjúkrunarfólki deildar
þeirrar er hún lá á, fyrir allt sem
það gerði fyrir hana.
Hún fann líka umhyggju barna
sinna sem heimsóttu hana daglega
og fyrir það var hún þakklát.
Við hjónin og börn okkar þökk-
um henni allt sem hún var okkur
og biðjum góðan Guð að geyma
hana.
Systurbörn hennar tvö, sem bú-
sett eru í Danmörku og geta ekki
verið viðstödd útför hennar, biðja
fyrir samúðarkveðjur, og þakka
henni veitta góðvild og umhyggju
á liðnum árum.
Fjölskyldan öll kveður hana með
sárum trega og þakkar henni vin-
áttu og tryggð.
Blessuð sé minning Guðlaugar
Eiríksdóttur.
Erla G. Gestsdóttir
Guðný Þorvaldsdóttir
frá Skógum, Minning
Fædd 28. marz 1908
Dáin 4. nóvember 1985
Það kom nokkrum sinnum fyrir,
að hún sló á þráðinn, og talaði við
okkur feðgana að Hæðardragi —
og í hvert skipti sem það gerðist
varð allt bjartara en áður. Af
henni stafaði sérstaklega góður
hugur.
Hún Guðný amma — eins og
ungviðið í Hæðardragsfjölskyld-
unni kallaði hina látnu — var
manneskja með lífsreynslu, en
hafði tamið sér rólegt hugarfar —
æðruleysi, sem ekki var hægt
annað en að virða hana fyrir.
Guðný Þorvaldsdóttir var ættuð
að vestan, fædd á Rauðsstöðum i
Arnarfirði, þar sem hún ólst upp
til sjö ára aldurs. Hún var iöngum
kennd við Skóga í Arnarfirði, en
uppruni hennar var úr Dýrafirðin-
um. Stóðu að henni magnaðir
vestfirskir stofnar, gildir bændur
og hörku sjósóknarar mann fram
af manni. Tveir bræðra hennar
voru kunnir skipstjórnarmenn,
þeir Eyjólfur, sem enn lifir, og Jón
heitinn, sem báðir réðu knörrum
í íslenska flotanum áratugum
saman: Eyjólfur hjá Eimskipafé-
lagi íslands, og hinn kapteinn á
Jöklunum lengst af. Þeir komu
skipum og mönnum sínum ávallt
heilu og höldnu í höfn. Þeir sigldu
báðir milli landa á styrjaldarárun-
um og lentu í ótal hættum af völd-
um hildarleiksins, en þeim brást
ekki kjarkur eins og títt er um
vestfirska sjómenn af gamla skól-
anum. Á sama hátt hefur kven-
leggurinn í ættinni jafnan þótt —
og verið „hvergi smeykur hjörs í
þrá“. Að jafnaði þótt traustur og
sýnt af sér harðfylgi. Það sannað-
ist á Guðnýju. Hún brást aldrei
„á skyldunnar skaphála svelli".
Nú, þegar hún er horfin af sjón-
arsviði þessa lífs, er margs að
minnast, allar götur frá því síðla
sumars 1960, þá kynni af henni
hófust norður á Siglufirði, en
þangað hafði verið haldið að nýaf-
stöðnu bílprófi til að spreyta sig á
að aka Siglufjarðarskarðið á göml-
um Morris. Eiginlega urðu þessi
fyrstu kynni af Guðnýju til með
þeim hætti, að það var engu líkara
en því væri stjórnað eins og ýmsu
öðru í lífinu. Dóttir hennar kynnti
greinarhöfund fyrir henni, og átti
Guðný eftir að verða tengdamútta
þess er þetta ritar.
Hugtakið tengdamóðir er oft-
«lega ranghugmynd ranghugmynd-
anna. Æðr mörgum fínnst það
minna á ekki nógu gott eða hag-
stætt — svo sem eins og ráðríki
eða eigingirni og algjört skilnings-
leysi. Þessi hygmynd margra um
þetta hugtak hlýtur í sumum til-
fellum að stafa af vondri samvisku
eða einhverju þaðan af verra.
Það er lífslán og trúarlegt atriði
að hafa verið svo stálheppinn að
eignast manneskjulegt tengda- og
venslafólk og ekki hvað síst úrvals
tengdamúttu í tveim tilfellum —
hvað varðar greinarhöfund. Ég
kynntist Guðnýju eins og áður
segir fyrir tuttugu og fimm árum,
og þau kynni áttu eftir að verða
nánari. Hún og maður hennar,
Ásgeir Bjarnason frá Stapadal í
Arnarfirði, fluttust til Akureyrar
veturinn ’60 til ’61. Ásgeir lést þar
nokkrum árum síðar.
Þau hjón höfðu stundað búskap
að Skógum í Arnarfirði um all-
langt skeið, áður en þau fluttust
til Norðurlands.
Skógar eru öndvert við Rafns-
eyri, en Ásgeir Bjarnason var af
hinni nafntoguðu Álftamýrar- og
Stapadalsætt, er löngum hefur
þótt kjarninn af vestfirskum
kjarna. Klanið hefur jafnan átt á
að skipa dugnaðarfólki, sem veit
hvað það vill, og hugsar eins og
ofurmenna er háttur á stundum —
og stendur ekki einhvers staðar:
„Maðurinn er það sem hann hugs-
ar.“ Einnig er talað um Rafns-
eyrarkyn, sem kennt er við ætt
Jóns Sigurðssonar, forseta, og er
sami kynboginn og „Staparnir“.
Systur Ásgeirs heitins voru skips-
jómfrúrnar frægu, þær Hrefna,
Auður, Fríður og Jóhanna — og
ekki má gleyma einni systurinni,
henni Guðnýju, sem er æði suðræn
í útliti, eins og margt vestfirskt
fólk — hún er stór í lund. Og þá
þekkja margir hann Hjört Stapa,
sjómann á ísafirði, en hann er
þekktur um Vestfjörðu fyrir dugn-
að og áræði. Kristján, sem lengi
var vélstjóri á Maríu Júlíu, var
einn Stapadalssystkinanna.
Þau Guðný og Ásgeir eignuðust
fimm börn: Margréti, sem er loft-
skeytamaður og símritari, og var
hún ásamt frænku sinni, Hjördísi
Sævar (en hún er nýlátin) ein
fyrsta konan á Islandi til að ljúka
símritara- og loftskeytaprófi á
íslandi; Bjarna, sem er skipstjóri
hjá Hafskipi; Jóhönnu, húsmóður
og margra barna móður í Kópa-
vogi; Helgu hjúkrunarkonu, og
Harald sem er prentari, bókaút-
gefandi og flugmaður. Þetta er
allt sterkt fólk eins og það á kyn
tfl.
Stöku sinnum var haft samband
við Guðnýju á Akureyri, en hún
bjó á Sigurhæðum, í húsi því, er
Kveöjuorð:
Andlát Einars Guðfinnssonar
kom mér ekki á óvart og veit ég
að hann þráði hvíldina eftir langan
starfsdag. Samt sem áður verður
manni einkennilega innanbrjósts,
þegar fregnin um dauðann berst,
einkum þá er hinn látni hefur verið
manni kær, en svo var um mig
gagnvart Einari Guðfinnssyni.
Minningarnar leita á hugann.
Þess vegna finn ég þörf hjá mér
til þess að láta minningarnar lýsa
kynnum mínum af Einari sem
persónu, læt ég aðra um að skrifa
um útgerðarmanninn, alþingis-
manninn og svo framvegis.
Einar og Elísabet áttu ávallt
stóran sess hjá mér. Beta móður-
systir mín stóð við hlið manns síns.
Frá því ég var böggull í fangi
móður minnar, var ferð til Bolung-
arvíkur hámark sumarfrísins. Síð-
ar urðu mörg sumrin sem ég fékk
að dvelja f „Einarshúsi" og var það
„sveitin mín“. Vala litla var ávallt
velkomin.
Einar lét sér annt um börn og
sýndi það á margan hátt. Man ég,
að sjaldan gekk hann framhjá mér
án þess að ég fengi klapp á kollinn
og vingjarnlega brosið var hann
heldur ekki sparsamur á.
Aldrei man ég eftir, að hann
hastaði á okkur börnin, sem hlup-
um upp og niður stigana f gáska
leiksins.
Matthías skáld Jochumsson bjó
síðast í. Það er steinsnar frá kirkj-
unni við rætur Syðri-Brekku.
Ennfremur var heilsað upp á hana
eftir að hún var flutt suður til
Reykjavíkur. Hún fylgdist fallega
með börnum og barnabörnum og
lagði alltaf gott og heilt til mál-
anna. Hún var laus við smásmygli
og neikvæðni í öllu Iffsmati —
gladdist yfir velgengni vina og
kunningja — hún var öfundarlaus,
sem er aðalsmerki þroskaðrar
manneskju. Það var í henni
óhemju mikið af hlýju, sem er
dýrmætast í mannlegu fari — og
því notalegt að heimsækja hana,
bæði vestur í bæ og ennfremur í
Furugerði, þar sem hún bjó síðustu
árin. Það var alltaf eins og að vera
kominn vestur á fjörðu — þar sem
ríkir óttaleysi, en traust á forsjón-
inni og virðing gagnvart tilver-
unni, sem lýsir sér í lifandi við-
móti. Á veggjum í stofu Guðnýjar
Ég minnist einnig að mér líkaði
aldrei, þegar fólk talaði um Einar
sem ríkan og hugsaði þá oft, að
það gæti hann tæpast verið, þar
sem alltaf var fullt húsið þeirra
af gestum og gangandi og allir
fengu mat og drykk og húsaskjól
ef þess gerðist þörf.
Síðar er ég vitkaðist skildi ég
þetta betur og fann að Einar var
ríkur í hjarta sínu öllu fremur.
Hjartahlýjuna sýndi hann m.a.
með því að opna heimili sitt fyrir
smáum sem stórum í orðsins
fyllstu merkingu. Oft var þéttsetið
við stóra borðið í borðstofunni og
alltaf var pláss fyrir einn í viðbót.
Árin liðu og ferðir mínar í „Vík-
ina“ urðu strjálli, en sambandið
við Betu frænku og Einar hélst.
Eftir að frænka mín var öll,
varð samband mitt við Einar
meira í gegnum börn hans og
tengdabörn.
Ar mín og fjölskyldu minnar í
Svíþjóð urðu heldur ekki til þess
að tengslin slitnuðu. Dagatalið frá
Einari kom ár hvert og tel ég full-
víst, að svo hefði orðið, hvar sem
við hefðum búið á hnettinum. Jóla-
maturinn, hangikjötið, kom einnig
og varðveiti ég síðasta kortið, sem
því fylgdi, þar á varðveittst rit-
hönd gamals hálfblinds manns.
Þannig var Einar. Hann var heíll
voru myndir af ættingjum og vin-
um, börnum og barnabörnum, og
af hinu og þessu sem minnti á
Vestfirðina. Og jafnvel kaffið, sem
hún reiddi fram, var eins og töfra-
drykkur, sem hafðar höfðu verið
yfir særingar. Og Guðný — hún
var á hljóðan hátt gædd hvítum
galdri, sem erfitt er að lýsa.
Það er sagt um Dynjandifoss í
Arnarfirði — stolt þeirra þar fyrir
vestan — að hann sé tilkomumeiri
en Niagara Falls og búi yfir þeim
glæsileik og þeirri orku, sem sá,
er öllu ræður, hafi gefið Arnfirð-
ingum í verðlaun fyrir manndóm.
Hvað Guðnýju sálugu áhrærir,
einkenndist lífsstill hennar af hóg-
værð, en afl hafði hún meira en
nóg af, sem átti stundum skylt við
fossinn þeirra þar vestur í Arnar-
firði.
p.t. Akranesi,
Steingrímur SLTh. Sigurðsson.
í sinni vináttu og tryggð til hinstu
stundar.
Minnisstæðar eru mér einnig
kirkjuferðir þeirra hjóna. Hvern
messudag gengu þau til Hóls-
kirkju, ef veður og heilsa leyfðu
og síðar frétti ég, að Einar hefði
gjarnan fylgt barnabörnum sinum
til kirkju. Þangað leitaði athafna-
maðurinn styrks, sem án efa hefur
hjálpað honum í hans erilsama lífi
Ég mun ávallt minnast Einars f
sem göfugs manns, sem lét margt
gott af sér leiða á lífsleiðinni.
Maðurinn á bak við Bolungarvík
og uppbyggingu hennar var stór-
brotinn persónuleiki, sem lét verk-
in tala framar öllu öðru.
Minningin mun lifa í mínum
huga og þakklæti fyrir að hafa
notið þess að kynnast Einari.
Guð blessi niðja hans, sem nú
eru margir.
Guð blessi minningu göfug-
mennisins Einars Guðfinnssonar.
Akureyri,
Valgerdur Hrólfsdóttir
Einar Guðfinns-
son, Bolungarvík