Morgunblaðið - 28.11.1985, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 28. NÓVEMBER1985
Allar skoðanir
skal endurmeta
iHttgtmÞlfifeife
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoöarritstjóri
Fulltrúarritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
HaraldurSveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstrætí 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033. Áskrift-
argjald 400 kr. á mánuöi innanlands. I lausasölu 35 kr. eintakið.
95 % styðja sjálfseign
íbúðarhúsnæðis
Mikill meirihluti ungs
fólks, það er fólks á aldr-
inum 18—29 ára, styður sjálfs-
eignarstefnu í húsnæðismálum.
Þetta kemur ótvírætt fram í
könnun sem Félagsvísindadeild
Háskóla íslands vann á síðast-
liðnu sumri að tilhlutan Hús-
næðisstofnunar ríkisins og fé-
lagsmálaráðuneytis. Tæplega
95% aðspurðra taldi þann kost
beztan að búa í eigin húsnæði.
Þessi var önnur meginniður-
staða könnunarinnar. Hin var
sú að 82% þátttakenda í könn-
uninni vóru hlynntir skyldu-
sparnaði.
Nálægt fimmtíu þúsund ís-
lendingar eru á aldrinum 18—
29 ára. Spurningalistar vóru
sendir til eitt þúsund einstakl-
inga á þessum aldri. Þetta var
gott úrtak eða af sömu stærð-
argráðu og yfir höfuð er notað
til að kanna skoðun þjóðarinn-
ar sem heildar á ýmsum mál-
efnum. Niðurstöður eru því
ótvíræðar.
Afstaða ungs fólks til skyldu-
sparnaðar vekur og athygli.
Hún byggist efalítið á gjör-
breyttum aðstæðum húsbyggj-
enda frá því sem var á tímum
verðbólgu og lítt verðtryggðra
lána. Ungt fólk gerir sér grein
fyrir því, í vaxandi mæli, að
sparnaður og eiginfjármyndun
er nauðsynlegur undanfari
fjárfestingar í eigin húsnæði.
Þessvegna er það hlynnt
skyldusparnaði. Þessvegna var
sú stefna rétt, sem tekin var á
síðast liðnu þingi með nýjum
lögum um húsnæðissparnaðar-
reikninga. Nú getur ungt fólk
og aðrir, sem hyggja á byggingu
eða kaup íbúðarhúsnæðis, skot-
ið hluta tekna sinna, sem það
bindur á húsnæðissparnaðar-
reikningi, undan skatti. Þetta
er jákvætt dæmi um beitingu
skattaákvæðis sem hagstjórn-
artækis.
Vandi ungra húsbyggjenda í
dag, sem vissulega er ærinn, á
um flest rætur í efnahagsstjórn
á árunum 1978-1983. Á þessum
árum var húsnæðislánakerfið
svipt helzta tekjustofni sínum,
launaskatti. Á þessum árum
var því gert að rísa undir skuld-
bindingum sínum með lánum á
verulega verri kjörum en útlán
þess stóðu til. Þetta er meginor-
sök þess að húsnæðislánakerfið
hrundi og hefur ekki staðið
fyllilega undir skuldbindingum
sínum síðan, þrátt fyrir sí-
hækkandi fjárlagaframlög. Á
þessum árum var lánskjaravísi-
talan tekin upp og efnt til þess
misgengis launa og lánskjara,
sem mestur styrr hefur staðið
um. Á þessum árum fóru ráð-
herrar Alþýðubandalags með
húsnæðismál og ríkisfjármál.
Það situr sízt á þeim stjórn-
málaflokki, sem hannaði
vandamálið og skilaði því full-
sköpuðu í fang þjóðarinnar, að
afneita afkvæminu, enda ætt-
arsvipur þess skýr.
Núverandi ríkisstjórn hefur
hinsvegar ekki tekizt að ná
húsnæðislánaþættinum upp úr
öldudal forvera síns — í erfiðri
stöðu þjóðarbúsins. Mál hafa
síður en svo þróazt sjálfseign-
arstefnunni í vil, þó hún njóti
yfirgnæfandi stuðnings ungs
fólks í landinu, samanber til-
vitnaða könnun Félagsvísinda-
deildar Háskóla íslands. Það
er því meir en tímabært að
staldra við, endurmeta stöðuna
í húsnæðismálum ungs fólks og
setja fram skýr markmið til
næstu framtíðar.
Hið opinbera húsnæðislána-
kerfi verður fyrst og fremst að
styðja þá, sem eru að eignast
húsnæði í fyrsta sinn. Reglur
um lánskjör, vexti, afborganir
og lánstíma þurfa að taka mið
að því að greiðsluþoli lánþega
verði ekki ofboðið, en jafnframt
að fjárstreymi í Byggingarsjóð
verði í samræmi við fyrir-
greiðslu hans til nýrra árganga
ungs fólks, sem sækir um lán
til fyrstu kaupa á húsnæði.
Sérstakt átak þarf að gera í
byggingu þjónustuíbúða fyrir
aldraða og fatlaða.
Leiguíbúðir á að byggja á
vegum sveitarfélaga, náms-
mannastofnana og einkaaðila,
sem vilja á eigin ábyrgð byggja
og leigja slíkar íbúðir.
Könnun sú á vilja og afstöðu
ungs fólks, sem hér er vitnað
til, er svo afgerandi, að hún
hlýtur að hafa áhrif á stefnu-
mörkun stjórnvalda í hús-
næðismálum til næstu framtíð-
ar. Það væri út í hött ef félags-
málaráðuneyti og Húsnæðis-
stofnun ríkisins efndu til skoð-
anakönnunar af þessu tagi til
þess eins að sniðganga niður-
stöðurnar, það er yfirgnæfandi
meirihlutavilja hlutaðeigandi.
Vilji hins unga fólks stendur
til þess öryggis og sjálfstæðis
sem fylgir því að búa í eigin
húsnæði. Þessi vilji er raunar
hluti af íslendingseðlinu.
Sjálfseignarstefna í hús-
næðismálum hefur átt undir
högg að sækja gengin ár — og
á raunar enn. Mál er að linni.
Opinber lánastefna á að miðast
við þetta viðhorf. Búa verður
þannig að húsnæðislánakerfinu
að það geti sem bezt stuðlað
að því markmiði, sem ungir
íslendingar hafa svo afgerandi
sett sér í skoðanakönnun Hús-
næðisstofnunar ríkisins og fé-
lagsmálaráðuneytis.
— eftir Svanhildi
Halldórsdóttur
Að hafa það sem
sannara reynist
Nú hefur verið ákveðið að endur-
taka atkvæðagreiðslu félaga í
Kennarasambandi íslands um úr-
sögn úr BSRB. Þetta „kennara-
inál“, ég kýs að nota það orð innan
gæsalappa, er svo vaxið að fá mál
sem upp hafa komið innan BSRB
frá því ég hóf þar störf 1980, hafa
valdið mér meiri vonbrigðum,
sársauka og undrun en umræðan
um úrgönguna, aðdragandi at-
kvæðagreiðslu á sl. vori, úrslit og
eftirmálar allir.
í 5 ár hefi ég setið sem ritari á
samninganefndarfundum BSRB
og talið skyldu mína að sofna
aldrei á verðinum. Fundargerðir
eru margar til og langar sem vitna
má til. Þarna hafa fulltrúar kenn-
ara ætíð verið meðal þeirra sem
leitt hafa umræðuna og mótað
tillögur. ósjaldan er setið meðan
tiltekin ágreiningsmál eru rædd
og jöfnuð og sér enginn eftir sér
í því efni, því á mestu veltur að
fram nái hið hagkvæmasta fyrir
heildina, kennara sem aðra félags-
menn.
Ein höfuðröksemd talsmanna
þeirra, sem vilja úrgöngu Kenn-
arasambandsins úr BSRB, er að
ekki sé á rödd kennara hlustað,
þegar fjallað er um kaup og kjör
í aðalkjarasamninganefnd BSRB.
Fyrir þá sem hafa vilja það sem
sannara reynist, verður blaðað í
19 fundargerðum samninganefnd-
ar BSRB frá 23/7 ’84 til loka
samninga 30. október 1984.
í samninganefnd BSRB, sem
jafnan er kölluð „60 manna nefnd-
in“, sátu 66 fulltrúar haustið 1984.
Það voru 40 ríkisstarfsmenn, þ.m.t.
formaður samninganefndarinnar
Kristján Thorlacius, formaður
BSRB, og varaformaður Haraldur
Steinþórsson, þáverandi 2. vara-
formaður BSRB. Fulltrúar bæjar-
starfsmannafélaganna voru 26,
þ.m.t. Albert Kristinsson, 1. vara-
formaður BSRB og formaður
Bæjarstarfsmannaráðs.
A þessum 19 fundum, sem stóðu
allt frá. 1 klst. til rúmlega 33 klst.,
sem var lokalotan, tóku fulltrúar
440 sinnum til máls, þar af kennar-
ar 167 sinnum. Fulltrúar Kennara-
sambandsins eru 8 að tölu, en í
samantekt þessari taldi ég Harald
Steinþórsson með kennurum þar
sem hann var fulltrúi þeirra í
stjórn BSRB.
Á fyrsta fundi nefndarinnar 23.
júlí ’84 var kosin 10 manna við-
ræðunefnd, nokkurs konar undir-
nefnd „60 manna nefndar". Nefnd
þessa skipuðu Kristján Thorlacius
formaður BSRB, Haraldur Stein-
þórsson 2. varaformaður, Albert
Kristinsson 1. varaformaður, Ein-
ar Ólafsson formaður Starfs-
mannafélags ríkisstofnana, Ragn-
hildur Guðmundsdóttir formaður
Fél. ísl. símamanna, Þorgeir
Ingvason formaður Póstmannafé-
lags fslands, Tómas Jónsson for-
maður Landssambands lögreglu-
manna, Sigþrúður Ingimundar-
dóttir formaður Hjúkrunarfélags
íslands, Haraldur Hannesson for-
maður Starfsmannafélags Revkja-
víkurborgar og Guðmundur Árna-
son varaformaður Kennarasam-
bandsins. Síðustu daga samninga-
lotunnar, eða eftir 26. okt. sat
Valgeir Gestsson formaður Kf í
hans stað í 10 manna nefndinni.
Kröfugerð samþykkt
samhljóða
Kröfugerð var samþykkt sam-
hljóða á 1. fundi samninganefndar.
Hún var svohljóðandi:
„1. Föst mánaðarlaun skv. gr. 1.1.1
hækki frá 1. sept. 1984 um 30%.
2. Laun hækki um 5% 1. jan. ’85.
3. Vaktaálag verði miðað við
efsta þrep 16. lfl. skv. grein
1.6.1 gildandi samnings.
4. Lögum um kjarasamninga
BSRB verði breytt þannig að
bandalagsfélögin fái fullan
samnings- og verkfallsrétt um
öll atriði samninga."
Á fundinum voru fulltrúar ein-
huga um að ná samstöðu og áttu
kennarar ekki minnstan þátt í
þeirri niðurstöðu sem náðist,
ásamt formanni samninganefnd-
ar. Áberandi var samhugur og
baráttuandi fólksins, enda lang-
þreytt á sívaxandi dýrtíð og kjara-
skerðingu. Þetta var einkennandi
fyrir andann í „60 manna nefnd-
inni“ til 30. okt. er 26 daga löngu
og ströngu verkfalli opinberra
starfsmanna lauk með samning-
um.
Fulltrúar Kennarasambandsins
voru sem aðrir mjög málefnalegir
og tillögugóðir. Þeir hafa verið
leiðandi afl í samningagerð og
framarlega í öllu tilliti við hlið
forystu BSRB í samninganefnd
þau 5 ár sem ég hef átt þess kost
að fylgjast með málum.
Tillögur KÍ samþykktar
Hvað varðar tillögur kennara-
fulltrúanna á þessum 19 fundum
þá var aðeins 1 felld. Það var til-
laga frá Valgeiri Gestssyni for-
manni KÍ á 18. fundi 27/10 ’84, þar
sem hann vildi láta fella niður
orðin „ef ástæða þykir til“, úr 6. lið
gagntilboðs BSRB til samninga-
nefndar, en hann hljóðaði svo:
„Samþykkt að fresta um sinn við-
ræðum um uppsagnarákvæði á
samningstímabilinu. Jafnframt
áskilur BSRB sér rétt til að taka
á ný upp kröfu um kaupmáttar-
tryggingu ef ástæða þykir til.“
A 11. fundi 17. október var til
umræðu eitt af gagntilboðum
BSRB til samninganefndar ríkis-
ins. Annar liður þess leit svona út:
„2. Hækkun launa 1. september
uml2%.“
Valgeir Gestsson kom með til-
lögu um að 12% yrðu 20%. Hjúkr-
unarfræðingar fluttu breytingart-
illögu um 15% í stað 12%. Valgeir
tók þá til máls og sagðist draga til
baka 20% breytingartillöguna,
sagði hana „sprengjuboð** og styddi
tillögu hjúkrunarfræðinga.
Á 18. fundi nefndarinnar 27.
okt. átaldi Haukur Helgason for-
ystumenn samninganefndar fyrir
að tillaga, sem hann flutti á 17.
fundi 26.10. um ákveðnar leiðir til
að tryggja kaupmátt launa, hefði
ekki fengið þingskapalega með-
ferð, en fundi hafði verið frestað
án þess að hún væri borin upp.
Var hann ósamþykkur því að til-
lögunni var vísað til 10 manna
nefndar án afgreiðslu fyrst í „60
manna nefndinni".
Þetta er það sem hægt væri að
telja að kennarafulltrúarnir hefðu
ekki fram af sínum tillögum, sem
eins og áður er getið voru margar
og góðar.
Halldór sagði það, að 82% fólks
á aldrinum 18—29 ára styðji
skyldusparnaðinn, ekki koma á
óvart, „vegna þess að ég hef víða
orðið var við að ungt fólk telji
skyldusparnaðinn góðan varasjóð,
en á'hinn bóginn verður skyidu-
sparnaður að skoðast í ljósi þess
að það er æ algengara að ungt fólk
stofni heimili fyrr en áður og
margir þurfa á þessum skyldu-
sparnaði að halda vegna náms-
kostnaðar. En ég hygg að flestir
vildu halda þessu fé á vöxtum i
húsnæðisstofnun ef þeir gætu.
Líka vegna þess að honum fylgja
veruleg skattfríðindi, sem er fund-
ið fé,“ sagði Halldór Blöndal.
Jón Baídvin Hannibalssonsagðist
ekki trúa því að niðurstöður könn-
unarinnar um húsaleigu væru rétt-
Halldór Blöndal um húsnæðismálin:
Kemur ekki á óvart, hv
ir fylgja sjálfseignarste
HÚSNÆÐISKÖNNUN sem gerð var meðal fólks á aldrinum 18—29 ára
var kynnt á mánudag eins og fram hefur komið í Morgunblaðinu. Nokkrir
athyglisverðir þættir komu fram í könnuninni, t.d. hve húsaleiga reyndist
lág, hve margir styðja sjálfseignarstefnuna í húsnæðismálum og einnig hve
fólk er fylgjandi skyldusparnaði í þágu húsnæðismála. Morgunblaðið leitaði
álits Halldórs Blöndal, Sjálfstæðisflokki, og Jóns Baldvins Hannibalssonar,
formanns Alþýðuflokksins, á þessum atriðum.
„Það kemur mér á óvart að húsa-
leiga skuli ekki vera hærri. En ég
er mjög ánægður og tel að þessar
upplýsingar séu mjög jákvæðar
vegna þess að þær dragi úr hækk-
un á húsaleigu," sagði Halldór
Blöndal.
„Mér kemur hins vegar ekki á
óvart að 95% fólksins skuli styðja
sjálfseignarstefnuna. Þetta er í
samræmi við það sem ég hef haldið
fram, þrásinnis, bæði á Alþingi, í
fréttaviðtölum og greinum. Ég hef
alltaf sagt að auðvitað velja menn
frekar að eiga íbúðina heldur en
að borga jafnmikið eða meira fyrir
að taka hana á leigu, hvort sem
það er með búseturétti eða öðru
vísi. Þetta staðfestir að stefna
Sjálfstæðisflokksins er í samræmi
við meirihlutavilja landsmanna og
veldur því auðvitað að við munum
fylgja okkar sjónarmiði fastar
eftir en áður og vera okkur hvatn-
ing til að reyna að finna fé til að
koma meira á móts við þá, sem eru
að eignast sína fyrstu íbúð, en
gert hefur verið.“