Morgunblaðið - 16.01.1986, Blaðsíða 26
26
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR16. JANÚAR1986
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 16. JANÚAR 1986
27
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoöarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 450 kr. á mánuði innanlands. i lausasölu 40 kr. eintakiö.
Innlán aukast
í bönkum
Einhver ánægjulegustu tíð-
indin í efnahagsmálum hér
á landi á síðasta ári voru þau,
að innlán í viðskiptabönkunum
jukust töluvert umfram verð-
bólgu. Heildaraukningin á ár-
inu varð 48,6%, en á sama tíma
hækkaði lánskjaravísitala um
35,6%. í krónum talið voru
heildarinnlán viðskiptabank-
anna 31,6 milljarðar króna á
síðasta ári, en í árslok 1984
21,3 milljarðar króna. Aukn-
ingin milli áranna nemur því
10,3 milljörðum.
Það þarf ekki að fara mörg-
um orðum um það hversu
mikilvægur spamaður af þessu
tagi er fyrir þjóðarbúskap Is-
lendinga. Hann er forsenda
þess að unnt sé að reka hér
heilbrigt atvinnu- og viðskipta-
líf og greiða upp hinar miklu
erlendu skuldir þjóðarinnar.
Það er hins vegar alkunna,
að spamaður er nýlunda á ís-
landi á síðari ámm. Á áttunda
áratugnum, þegar verðbólgan
var hömlulaus, dróst spamaður
verulega saman vegna þess að
vextir voru neikvæðir. Dráttar-
vextir urðu jafnvel neikvæðir á
tímabili. Málshátturinn
„Græddur er geymdur eyrir“
varð hreinasta öfugmæli. Við
þær aðstæður var ekki óeðlilegt
að menn ráðstöfuðu afgangsfé
sínu með öðrum hætti en að
leggja það í banka. En afleið-
ingamar létu heldur ekki
standa á sér. Skuldum var
safnað erlendis og lagt út í
hveija fjárfestinguna á fætur
annarri, sem ekki skilaði arði.
Við emm enn að súpa seyðið
af þessum mistökum. Það varð
líka hagkvæmt og vinsælt að
^árfesta í fasteignum, sem
aftur leiddi til þess að hús-
næðisverð í landinu varð óeðli-
lega hátt.
Tími spamaðar hófst að
marki að nýju árið 1984 þegar
bönkunum var veitt takmarkað
frelsi til að ákveða vexti, en
þá höfðu innlán verið verð-
tryggð í nokkur ár. Viðskipta-
bankamir keppast nú um að
bjóða sparifjáreigendum sem
hagstæðust kjör og óneitanlega
em ávöxtunarmöguleikar
þeirra orðnir fjölbreyttir. í því
sambandi er vert að vekja
athygli á því, að þrír fjórðu
hlutar allra innlána í viðskipta-
bönkum og sparisjóðum em í
eigu einstaklinga. Spamaður
einstaklinga kemur síðan at-
vinnulífinu til góða, en þrír
fjórðu allra útlána fara til at-
vinnufyrirtækj a.
Raunvaxtastefnan hefur
þegar haft þær afleiðingar, að
farið er að skipa arðsemi í
öndvegi í atvinnu- og viðskipta-
lífi. Arðsemi fjárfestingar er
jafnframt höfð að leiðarljósi
þegar fyrirtækjum em veitt
bankalán. Taprekstri fyrir-
tækja er ekki lengur unnt að
halda við með nýjum lánum.
Umskiptin sjást einnig á fast-
eignamarkaðnum, þar sem
húsnæðisverð virðist almennt
fara lækkandi.
Þessi umskipti hafa að sönnu
einnig valdið einstaklingum og
fyrirtækjum margvíslegum erf-
iðleikum, einkum vegna þess
að verðbólgan er enn of mikil
og menn hafa ekki lært að
aðlaga sig að breyttum aðstæð-
um og hugsunarhætti, sem að
mörgu leyti er skiljanlegt.
Islendinga-
sögurnar
Bóksala gekk óvenju vel nú
fyrir jólin og er það fagn-
aðarefni. Meðal þeirra bóka
sem seldust í stóm upplagi var
fyrra bindi íslendingasagna
með nútímastafsetningu, sem
forlagið Svart á hvítu gefur út.
í frétt hér í blaðinu í vikunni
sem leið kom fram að bókin
hefði selst í hátt á þriðja þúsund
eintökum og verður það að
teljast vel af sér vikið.
íslendingasögur em einn
dýrmætasti hlutinn af menn-
ingararfi okkar og áhuginn á
þeim fyrir jólin gefur vísbend-
ingu um að þessar fomu bók-
menntir eigi enn vemlegan
hljómgmnn meðal almennings.
Forvitnilegt væri að kynnast
því hvaða sess íslendingasög-
umar skipa meðal ungu kyn-
slóðarinnar, sem erfa á landið.
Skyldu þær vera lesnar af ungu
fólki af einhveiju ráði? í því
efni hafa skólamir ábyrgðar-
miklu hlutverki að gegna.
Miklu skiptir að þar séu til
staðar margir hæfir kennarar,
sem vakið geta áhuga ungs
fólks á sögunum og skilning á
mikilvægi þeirra fyrir þjóðartil-
vem íslendinga. En þá þurfa
líka að vera fyrir hendi að-
gengilegar útgáfur sagnanna
og þar hefur forlagið Svart á
hvítu unnið verk, sem verð-
skuldar hrós.
Tunganog
gjaldmiðillinn
Islenska hljómsveitin frum-
flytur íslenska kvikmyndatónlist
Morgunblaðið/Ólafur Rögnvaldsson.
Edda Heiðrún Backman í hlutverki sinu í myndinni „Eins og skepnan
deyr“.
eftir Ragmir S.
Halldórsson
í grein í Morgunblaðinu um nýlið-
in áramót fjallaði undirritaður um
nokkra þætti í efnalegu og þá um
leið menningarlegu sjálfstæði okkar
frá nokkuð öðru sjónarhomi en
menn eiga að venjast. Var í því
sambandi m.a. fjallað um þá spum-
ingu, hvort rétt gæti verið að taka
upp annan og betri gjaldmiðil en
íslenzku krónuna. Forystugrein
Morgunblaðsins sl. sunnudag legg-
ur út af þessum skrifum.
Það er ekki allskostar rétt hjá
blaðinu, að það eitt að ræða þessa
hugmynd feli í sér „ . . . vantrú á,
að þeir, sem hafa tekið að sér að
veita þjóðinni forystu hafí getu og
hæfni til þess.“ Það er hins vegar
dregið í efa, að núverandi forystu-
menn geti gert íslenzku krónuna
að gjaldmiðli, sem bæði haldi verð-
gildi sínu og sé þess umkominn að
þjóna ftjálsum gjaldeyrisviðskipt-
um. Ef dæmt er af reynslu t.d. síð-
ustu 10 ára hefur verðgildi krón-
unnar minnkað um 35% til jafnaðar
á ári (eða í 5 aura hver króna).
Gengi krónunnar ræðst ekki á
markaði og vemlegar takmarkanir
„Tækjum viö upp
mynt annarra þjóða eöa
alþjóðlega mynt, vær-
um við að leita eftir
því sama: Mynt sem
heldur verðgildi sínu og
nýtist okkur til fulls í
alþjóðaviðskiptum
eru á notkun hennar í erlendum
viðskiptum. Hún getur því ekki
talist sjálfstæður gjaldmiðill í reynd.
Það er á valdi stjómmálamanna að
draga úr verðbólgunni og innleiða
frjáls gjaldeyrisviðskipti, og í því
felst vantrú að vænta ekki slíkra
aðgerða. Hitt verða menn einnig
að viðurkenna, að engin þjóð jafn
fámenn og íslendingar býr við sjálf-
stæða mynt, þar sem fíjáls viðskipti
ráða genginu. Reyndar er fijálst
gengi undantekning en ekki regla.
Það eru einungis nokkrar stórþjóðir,
u.þ.b. sex ríki, sem búa við mark-
aðsgengi á mynt sinni samhliða
stöðugleika í verðlagi innanlands.
Ekkert Norðurlandanna er í þeim
hópi. í tæpa 3 áratugi frá 1945 til
1973 var gjaldeyriskerfí Vestur-
landa bundið samkomulaginu frá
Bretton Woods. Stjómendur ein-
stakra gjaldmiðla vom bundnir af
samkomulaginu og því innbyrðis-
gengi, sem þar var ákveðið. Bretton
Woods samkomulagið batt hendur
Islendinga I gjaldeyrismálum, þótt
raunar virðist sem auðvelt hafí verið
að fá heimild til gengisbreytinga
íslenzku krónunnar, ef marka má
fall hennar á gildistíma samkomu-
lagsins (eða í 7 aura hver króna).
íslenzka krónan hefur í höndum
okkar orðið einna líkust teygjanlegu
málbandi. Til lengdarmælinga höf-
um við lagt niður eigin hefðir, þ.e.
alin, faðm, fet, þumlung og aðrar
ónákvæmar mælieiningar. Engum
datt í hug að nota teygjuband held-
ur tókum við upp alþjóðlega viðmið-
un, þ.e. metrakerfíð. Þar getum við
treyst því, að einn metri er alltaf
jafn að lengd. Tækjum við upp
mynt annarrar þjóðar eða alþjóð-
lega mjmt værum við að leita eftir
því sama: Mynt sem heldur verðgildi
sínu og nýtist okkur til fulls í al-
þjóðaviðskiptum. Takist okkur að
fínna mynt sem fuilnægir þessum
skilyrðum að^jnestu, erum við alls
Ragnar Halldórsson.
ekki að afsala okkur sjálfstæði
okkar, heldur þvert á móti að öðlast
stöðugleika í verðlagi, lækka vexti
og fá mælikvarða til skynsamlegra
efnahagslegra ákvarðana. Núver-
andi skipan grefur hins vegar undan
heilbrigðu atvinnulífi og gerir okkur
sífellt skuldugri í útlöndum. Þegar
við skuldum úr hófí erlendis einsog
núna og verðbólgan nagar í sífellu
rætur atvinnulífsins, getur fyrr eða
síðar komið að því að við verðum
að hlíta erlendum fyrirmælum um
innlenda efnahagsstjóm. Það hefur
komið fyrir aðrar þjóðir og reyndar
margfalt stærri.
Eins og leiðarahöfundur getur
sér til, hafa hugmyndir um nýskip-
an gjaldeyrismála verið nokkuð til
umræðu innan Verzlunarráðsins.
Enn er niðurstaða ekki fengin, en
stefna Verzlunarráðsins í þessu
máli sem öðrum kemur til umræðu
og afgreiðslu á aðalfundi ráðsins
þann 6. mars nk. í ljósi reynslunnar
hljóta menn að spyija, hvort líklegt
sé að okkur takist að treysta ís-
lenzku krónuna og innleiða fijáls
gjaldeyrisviðskipti. Menn hljóta
einnig að hugleiða hvort aðrar leiðir
séu betri svo sem að binda gengi
krónunnar mynt tiltekins lands, til-
tekinna landa, eða taka hreinlega
upp mynt annars lands. Þessar fjór-
ar leiðir hafa allar kosti og galla,
en við ættum að geta rætt þá mál-
efnalega án þess að tapa áttum.
Þegar hér riðu hetjur um héruð,
var notuð erlend mynt á Islandi.
Leiðarahöfundur tekur að lokum
samlíkingu af íslenzkri tungu og
segin „Enn mætti segja, að tunga
okkar sé einungis tæki eins og
peningar og bezt væri að tileinka
sér ensku til að komast inn á heims-
markaðinn. En saga okkar byggist
á öðru og meira...“ Mikið rétt.
Tungan er vissulega tæki, og nýtist
ekki eins og enska í heimsviðskipt-
um. Fyrir okkur Islendinga gegnir
hún hins vegar hlutverki sínu. Hvort
sem er í mæltu máli eða rituðu,
skiljum við hver annan. íslenzk
tunga er einnig óaðskiljanlegur
hluti af sögu þjóðarinnar, tilveru
okkar og menningarlegu sjálfstæði.
Islenzkan gerir okkur kleift að
skilja fortíð okkar og nútíð og
mynda nýyrði í þágu framtíðar. Og
erlendir menn leggja á sig að læra
íslenzku til að geta skilið betur þau
menningarverðmæti, er hún geymir
og eru raunar að hluta grundvöllur
enskrar tungu. Verðmæti íslenzku
krónunnar er hins vegar ekki það
sama frá mánuði til mánaðar og
hún verður aldrei gjaldgeng á al-
þjóðavettvangi líkt og ritverk skráð
á íslenzka tungu hafa verið, bæði
fyrr og síðar.
Höfundur er formaður Verzlunar-
ráðs íslands.
NÚ í lok mánaðarins mun
Islenska hljómsveitín halda
sína fimmtu áskriftartónleika
á þessum vetri. Á tónleikunum,
sem kenndir eru við hina
germönsku rómantík, verða
flutt þijú verk: Siegfried Idyll
eftir Wagner, Alt-Rapsódía
eftir Brahms og nýtt hljóm-
sveitarverk, Eins og skepnan
deyr, eftír Hróðmar Sigur-
björnsson, sem samið er fyrir
samnefnda kvikmynd. Flytj-
endur ásamt Islensku hljóm-
sveitinni eru Karlakórinn Fóst-
bræður og Jóhanna V. Þór-
hallsdóttir, sem þreytir nú
frumraun sína með hljómsveit.
Tónlist Wagners hljómar
kunnuglega í eyrum flestra, en
hann er svo til einungis þekktur
fyrir viðamiklar óperur og mikil-
fenglegar hljómsveitarútsending-
ar. Siegfried Idyll er verk af
gjörólíkum toga, en það tileinkaði
hann konu sinni, Cosimu, og
syninum Siegfried á afmælisdegi
hennar.
Alt-Rapsódía Brahms er eitt
af hans ástsælustu verkum. Það
verður nú flutt í fyrsta skipti á
Islandi að því best er vitað. Verk-
ið er að öðrum þræði tregaljóð
til Schumanns, sem þá var nýlát-
inn, en Brahms hafði verið góður
vinur Schumanns og konu hans,
Clöru Wieck. Það er samið fyrir
frekar litla hljómsveit ásamt
karlakór og altrödd.
Síðast verður flutt nýtt hljóm-
sveitarverk eftir Hróðmar Sigur-
björnsson, sem hann hefur samið
til flutnings við nýja kvikmynd
Hilmars Oddssonar, Eins og
skepnan deyr, sem tekin var í
sumar, en frumsýning hennar er
ráðgerð á næstu vikum.
Fyrstu tónleikamir verða í
Safnaðarheimilinu á Akranesi
laugardaginn 25. janúar kl.
15.00, en því næst í Selfosskirkju
á þriðjudaginn 28. janúar kl.
20.30, miðvikudaginn 29. janúar
í Félagsbíói í Keflavik kl. 20.30,
og í Langholtskirkju í Reykjavík
á fimmtudaginn 30. janúar kl.
20.30. Stjómandi er Ragnar
Bjömsson.
Nei, forsætisráðherra
Er þetta upphaf ið að endinum
á stjórnarskeiði Thatcher?
Andstæðingarair Michael Heseltine og Margaret Thatcher.
Skyndibrottf ör Michaels Heseltine
Frá fundi þar sem Heseltíne sagði af sér. Frá vinstri tíl hægri: Sir Robert Armstrong, frú Margaret Thatcher, Whitelaw lávarður, Mic-
hael Heseltine, George Younger (efri röð), Sir Keith Joseph (neðri röð), þá Leon Brittan og Nigel Lawson.
Afsögn Michaels Heseltine
sem varnarmálaráðherra Bret-
lands í síðustu viku er talinn
mikill hnekkir fyrir Margaret
Thatcher forsætisráðherra og
ríkisstjórn hennar í heild. Til
þessa hafa fáir vogað sér að
vefengja forystu Thatchers í
íhaldsflokknum. Með afsögn
Heseltines hefur þetta viðhorf
gerbreytzt og nú er spurt: Er
þetta upphafið að endinum á
stjórnarskeiði hennar?.
Margir helztu forystumenn
íhaldsflokksins, þar á meðal þeir,
sem mest hafa gagnrýnt Thatcher,
hafa verið þeirrar skoðunar, að eins
og er sé enginn sá til innan flokks-
ins, sem geti tekið við af henni sem
Ieiðtogi. Kannski veldur þar mestu,
að þeir hafa óttazt miklar deilur
innan flokksins, sem flokkurinn
verði alls ekki búinn að ná sér eftir,
er gengið verður til almennra þing-
kosninga í landinu 1988.
Nú er þetta að snúast við. Eftir
afsögn Heseltines vex þeirri skoðun
fylgi, að ef til vill séu núna síðustu
forvöð að skipta um leiðtoga, sem
flokkurinn nái að sameinast um
fyrir þingkosningamar.
Valdabaráttan hafin
Valdabaráttan er þegar sögð
hafín. Nú í vikunni var haft eftir
einum af óbreyttum þingmönnum
íhaldsflokksins: „Ég tel, að Heselt-
ine eigi eftir að seilast eftir foryst-
unni í flokknum fyrir næstu kosn-
ingar og barátta hans fyrir því er
þegar byijuð." „Þetta er upphafíð
að endalokum Thatcher-tímabilsins,
hvort sem því iýkur einu, tveimur
eða þremur árum héðan í frá,“ var
haft eftir öðrum.
Næstu vikur og mánuðir eiga
eftir að ráða miklu um, hvort þessar
spár reynist réttar. Horfumar eru
ekki bjartar. Þannig em til dæmis
litlar líkur á því, að unnt verði að
standa við gefin fyrirheit um
skattalækkanir, þar sem olíuverð
hefur farið lækkandi en vextir
hækkað. Ástæðan er sú, að stór
hluti ríkistekna Breta kemur fra
olíuvinnslunni í Norðursjó. Nýjustu
tölur um atvinnuleysið í Bretlandi
sýna, að það hefur aukizt og felur
það í sér enn eitt áfallið fyrir stjóm-
ina.
Á mánudaginn var kom brezka
þingið saman eftir jólaleyfið. í
umræðum þar átti stjómin mjög í
vök að veijast og var Thatcher
óspart gagnrýnd vegna afsagnar
Heseltines og fyrir meðferð sína á
málefnum Westland-fyrirtækisins,
en það vom fjármál þess, sem urðu
til þess að koma öllu af stað.
Utan þings kann Thatcher og
stjóm hennar enn að lenda í mikilli
klípu vegna Westlands. Á morgun,
föstudag, á að fara fram atkvæða-
greiðsla á meðal hluthafa fyrirtæk-
isins um, hvort gengið skuli að
kauptilboði bandaríska fyrirtækis-
ins Sikorsky, en ríkisstjómin er
því fylgjandi. Undanfama daga
hafa líkur hins vegar farið ört
minnkandi á því, að hluthafar, sem
réðu yfir 75% hlutafjárins, sam-
þykktu þetta tilboð, en það er
nauðsynlegt, eigi að vera hægt að
taka því.
Stuðningsmenn annars tilboðs,
sem kemur frá samsteypu þriggja
fyrirtækja í Vestur-Evrópu auk
British Áerospace, hafa keppzt við
að afla því tilboði stuðnings á meðal
hluthafa. Michael Heseltine er ein-
mitt einn helzti talsmaður þessa
tilboðs og hans sagði af sér vegna
andstöðu stjómarinnar við það.
Verði gengið að þessu tilboði, er
augljóst, að það væri gífurlegur
hnekkir fyrir Thatcher og stjóm
hennar.
Margt annað á eftir að gerast á
næstu mánuðum, sem reyna mun
á þolrifín í stjóminni. Aukakosning
um þingmann Fulham-kjördæmis-
ins verður að fara fram í kjölfar
dauða Martins Steven, þingmanns
kjördæmisins á föstudaginn var. í
kosningunum 1983 hafði íhalds-
flokkurinn minna en 5.000 atkvæði
fram yfír Verkamannaflokkinn, en
Bandalagið var í þriðja sæti með
um 18% atkvæða.
í maímánuði eiga svo að fara
fram bæjar- og sveitarstjómarkosn-
ingar á mörgum stöðum bæði í
Englandi og Wales, þar sem íhalds-
menn gætu átt mikið fylgistap á
hættu.
Viðbrögð almennings
Fyrstu viðbrögð almennings við
afsögn Heseltines vom honum mjög
í hag. Skoðanakönnun að morgni
dags, daginn eftir að hann sagði
af sér, sýndi að talsverður meiri
hluti fólks studdi ákvörðun hans.
Þannig svömðu 67% aðspurðra
spumingunni um, hvort hann hefði
gert rétt eða rangt á þann veg, að
ákvörðun hans hefði verið rétt.
Jafn margir eða 67% sögðust
álíta, að Heseltine hefði aukið fylgi
sitt með afsögn sinni. Þá sögðust
62% telja, að rétt væri að taka til-
boðinu frá Vestur-Evrópu í West-
land, sem Heseltine hafði barizt svo
ákaft fyrir. Aftur á móti vom aðeins
19% því fylgjandi, að gengið yrði
að Westland-tilboði bandaríska
þyrlufyrirtækisins Sikorsky.
Enn verra fyrir Thatcher var þó,
að 71% vom þeirrar skoðunar, að
henni hefðu orðið á mikil mistök í
meðferð málsins og 47% þeirra
sögðu, að af þeirri ástæðu myndu
þeir síður kjósa íhaldsflokkinn í
næstu þingkosningum.
Verst af öllu fyrir Thatcher var
þó, að samkvæmt niðurstöðum
könnunarinnar hafði Heseltine farið
fram úr henni sem_ ákjósanlegasti
forsætisráðherra íhaldsflokksins.
Þar naut hann stuðnings 28% að-
spurðra nú, en samkvæmt könnun
í október vom það ekki nema 5%,
sem studdu hann þá.
Aðeins 24% vildu hafa Thatcher
sem forsætisráðherra nú, en í okt-
óber vom þeir 38%. Nú naut Nor-
man Tebbit stuðnings 14% að-
spurðra og Francis Pym stuðnings
10%.
Fyrri stjómarleiðtogar hafa einn-
ig látið í ljós álit sitt. Þannig sagði
Home lávarður, fyrmrn forsætis-
ráðherra Bretlands, við fréttamenn:
„Auðvitað man ég eftir því, að ráð-
herrar sögðu af sér, eins og til
dæmis vegna Suez-málsins. Það
kom mér samt á óvart, að þetta
mál skyldi taka svo afdrifaríka
stefnu.“
Harold Wilson, fyrmrn forsætis-
ráðherra og núverandi lvarður af
Rievaulx, sagði: „Ég man ekki eftir
neinu svipuðu þessu og þó mátti ég
fást við mín vandamál."
Sir Humphrey Atkins, einn af
gamalreyndum forystumönnum
Ihaldsflokksins og formaður einnar
af undimefndum vamarmálanefnd-
ar brezka þingsins, hafði stutt
Heseltine í deilunni um framtíð
Westlands-fyrirtækisins. Afsögn
Heseltines kom mjög flatt upp á
hann, svo að hann gat ekki orða
bundizt: „Auðvitað hafa menn sagt
sig úr stjóminni áður — ég gerði
það sjálfur — en aldrei áður hefur
afsögn eins ráðherra vakið slíkar
opinberar deilur fyrirfram innan
ríkisstjómarinnar. “
Neil Kinnock, leiðtogi Verka-
mannaflokksins, notaði tækifærið,
sem afsögn Heseltines gaf honum,
til þess að gagnrýna Margaret
Thatcher forsætisráðherra og heíja
allsheijar sókn gegn henni á þingi.
Krafðist hann þess, að hún gæfí
Neðri málstofunni ítarlega skýrslu
um málið og framtíð Westland-
fyrirtækisins. „Við munum sjá til
þess, að forsætisráðherrann fái ekki
tækifæri til þess að komast hjá
því að svara þeim spumingum, sem
nú hljóta að verða lagðar fram.“
Dawid Owen, leiðtogi sósíal-
demókrataflokksins (SDP), sagði,
að afsögn Heseltines fæli í sér
ofboðslegan dóm yfír Thatcher og
„staðfestir verstu grunsemdir um
gerræðislega og einræðiskennda
stjómarhætti hennar. Loksins hefur
einhver þorað að rísa upp gegn
henni," sagði Owen.
Staða Heseltines
Víst má telja, að afsögn Heselti-
nes sé mikill álitshnekkir fyrir
Thatcher. En það er ekki eins víst.
að afsögnin verði honum sjálfum
til framdráttar. Afstaða þingmanna
íhaldsflokksins er mjög mismun-
andi. Sumir hrósa honum fyrir að
hafa þorað að standa uppi í hárinu
á Thatcher og segja heldur af sér
en að láta undan í máli, sem hann
áleit afar mikilvægt. Aðrir telja
aftur á móti, að hann hafí gengið
allt of langt og hafí með eigingimi
sinni orðið til þess að skaða íhalds-
flokkinn.
Svo kann einnig að vera, að
afsögn Heseltines hafí hjálpað
keppinautum hans meira en honum
sjálfum í baráttunni um, hver taka
skuli við af Thatcher. Honum hefur
tekizt að grafa undan Thatcher, en
samtímis hefur hann vakið nokkrar
efasemdir um, hvort hann sé sjálfur
verðugur þess að verða eftirmaður
hennar.
Ýmsir aðrir telja sig vafalítið
kallaða til þessa hlutverks og He-
seltine á eftir að heyja við þá harða
baráttu. í hópi þeirra helztu eru
Peter Walker orkumálaráðherra og
fyrrverandi ráðherrar eins og Fran-
cis Pym, sem urðu að víkja úr
stjóminni, vegna þess að þeir vom
ekki að skapi Thatchers. Þá má
ekki gleyma Norman Tebbit, for-
manni íhaldsflokksins.
Þessi barátta verður sennilega
hörð og óvægin. Mestu máli skiptir
þó fyrir íhaldsflokkinn, ef til leið-
togaskipta kemur, að hún verði um
garð gengin tímanlega fyrir þing-
kosningar þær, sem fram eiga að
fara í Bretlandi 1988. Flokkurinn
verður að hafa tíma og tækifæri
til þess að sýna það og sanna, að
hann gangi heill og óskiptur til
kosninganna, ef hann á að geta
sigrað og fengið þannig umboð
brezku þjóðarinnar til þess að
stjóma enn eitt kjörtímabil.
(Heimildir: Sunday Times o. fl.)