Morgunblaðið - 11.04.1986, Qupperneq 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR11. APRÍL1986

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoöarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavtk
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 450 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 40 kr. eintakiö.
Oryg-g-i
í flugi
Starf íþróttahreyfing
ar á Islandi er í frems
og á heimsmælikvarð
að hefur vakið mikla athygli
sem flugmálastjóri sagði hér
í blaðinu sl. miðvikudag, að spum-
ing væri hvort verjandi sé að nota
aðrar flugvélar á lengri flugleiðum
innanlands en þær sem búnar eru
jafnþrýstibúnaði og hverfílhreyfl-
um, þ.e. skrúfuþotur sem komast
upp fyrir veður. Óhjákvæmilegt
var að varpa fram þessari spum-
ingu þegar fyrir liggur að 29
manns hafa látið lífíð í tíu flugslys-
um hér á landi frá 1980 og í öllum
tilfellum er um litlar flugvélar að
ræða. Sumar flugleiðir innanlands
liggja yfír veðrasamt fjalllendi og
hamurinn á vetrin stundum engu
líkur. Flugleiðin milli Akureyrar
og Reykjavíkur ligur t.a.m. yfír
Skarðsheiði og fullyrðir flugmála-
stjóri að sú leið geti verið hættuleg
flugvélum sem geta ekki flogið upp
fyrir vond veður. ísland er ekki
einungis ægifagurt land heldur
viðsjárverðara en flest lönd önnur
hvað flug snertir. Fjalllendi og
illskuveður, ísing og aðrir áhættu-
þættir hafa margri flugvélinni
grandað hér á landi, ekki sízt ef
um samverkandi orsakir hefur
verið að ræða.
Það er því ekkert sjálfsagðara
en fjalla af alvöru um öryggismál
þegar tölur og staðreyndir blasa
við. Engin flugvél er fullkomin,
ekki heldur þeir sem að flugrekstri
standa. Og þó er ástæða til að
vekja athygli á að sumar flugvélar
eru öruggari við íslenskar aðstæð-
ur en aðrar og ættu menn ekki
að kalla slíkar ábendingar tilfínn-
ingaskrif né reka hom í þá sem
vilja ræða viðblasandi vandamál í
flugrekstri okkar.
I samtölum sem birtust hér í
Morgunblaðinu í gær við nokkra
forsvarsmenn lítilla flugfélaga sem
annast innanlandsflug kemur fram
að féleysi stendur þessum fyrir-
tækjum fyrir þrifum. Þau hafa
ekki bolmagn til að kaupa þær
vélar sem virðast mundu auka
öryggi innanlandsflugs, né reka
þær. Það er ekki við dugandi for-
ystumenn slíkra fyrirtækja að
sakast þótt hér skorti markað fyrir
lítil flugfélög með fullkomnustu
vélar. En hitt er íhugunarefni fyrir
embættismenn og þá ekki síður
stjómmálamenn sem sérleyfí veita
að öryggi sé alltaf í fyrirrúmi þegar
slík leyfí em veitt. Það eina sem
í raun og vem skiptir máli í sam-
bandi við flugrekstur hér á landi
er öryggi farþega. Og það eina sem
við höfum ekki efni á er áhætta
sem leitt gæti til mannskaða. Við
þurfum og eigum að herða róður-
inn í öryggismálum.
Frásagnir Morgunblaðsins af
flugslysinu í LjósuQöllum hafa
vakið athygli, sitt sýnist hveijum
um þá ákveðni og festu sem verið
hefur í fréttum og frásögnum
blaðsins, enda viðkvæmt mál þegar
svo hörmulegt slys verður sem
raun ber vitni. Viðbrögð við efni
Morgunblaðsins hafa einatt verið
mikil og virðast flestir láta sig
skipta hvemig þetta stærsta blað
þjóðarinnar vinnur. Er það vel —
og einnigþað að sitt sýnist hveijum
ef svo ber undir. Mikil ábyrgð hvíl-
ir á stærsta blaði þjóðarinnar, ekki
einungis um tillitssemi og aðgát
heldur einnig og ekki síður um
markvissa fréttaöflun og undan-
bragðalaus vinnubrögð.
Hér skal fullyrt að Morgunblaðið
hefur einungis reynt að skýra satt
og rétt frá sorglegu slysi sem varð
í Ljósufjöllum. Það hefíir ekki verið
sársaukalaust að koma þeim upp-
lýsingum á framfæri, en góður
fréttamiðill þarf því miður oft að
koma sorglegum tíðindum á fram-
færi. Það tekur ekki sízt á góðan
og heiðarlegan blaðamann að
þurfa að vinna við slíka fréttaöflun
og skyldi enginn telja að það sé
auðvelt starf, enda vandfundið
meðalhófíð milli tilfínninga og
staðreynda, aðhalds og þeirrar
skyldu sem á hveijum blaðamanni
hvílir, þ.e. að skýra frá staðreynd-
um en fara ekki í kringum þær.
Fréttamennska og vinnubrögð
Morgunblaðsins voru með svipuðu
sniði nú og þegar Guðlaugur Frið-
þórsson náði landi eftir frækilegt
sund en félagar hans fórust. Fleiri
dæmi mætti nefna, s.s. flugslysið
í Sri Lanka.
Það var ekki síður umhugsunar-
efni fyrir ritstjóm Morgunblaðsins
hvort hefja ætti umræður um flug-
leiðir og flugvélagerðir í framhaldi
af þessu hörmulega slysi en það
varð ofaná var því leitað til flug-
málastjóra sem nú hefur viðhaft
þau ummæli að ekki verður komist
hjá að endurskoða flugöryggi hér
á landi og flugvélakost með tilliti
til þess. Slysin hafa verið mörg,
fómin mikil. Og nú síðast sá sorg-
legi atburður sem við höfum þurft
að fylgjast með undanfarið.
Erlendis hefði atburðurinn í
LjósuQöllum orðið heimsfrétt og
allir ábyrgir ijölmiðlar reynt að
gera honum eins góð skil og frek-
ast var kostur. Helzt af öllu viljum
við og biðjum að slíkt eigi aldrei
eftir að endurtaka sig hér á landi.
Við eigum gott land og fagurt en
það er hættulegt við erfíðar að-
stæður. Enginn hefur bolmagn til
að glíma við ísland í versta ham.
Þá breytist ásjóna þess og maður-
inn verður flugu líkastur þrátt fyrir
alla sína tækni. í næsta nágrenni
við ömefni eins og Ljósufjöll em
Helgrindur og Hreggnasi. Það er
til vitnis um hvemig fólkið í
landinu hefur litið á þær hættur
sem við blasa. Og því betri sem
frásagnir af sorglegum atburðum
eru, því meiri von er til þess að úr
verði bætt og atburðurinn endur-
taki sig ekki. Við megum aldrei líta
svo á að eitthvað sé óhjákvæmi-
legt. Jafnvel hörðustu örlagatrúar-
menn vita að árvekni og ítrasta
varúð getur engan skaðað. Sterkt
aðhald og fullkomin tækni geta
komið í veg fyrir slys.
eftirJón HjaJtalín
Magnússon
Að leikslokum
Þegar blásið er til leiksloka, þá
eru úrslit leiksins ráðin. Næstu
daga eftir leikinn eru rædd einstök
atriði í leiknum, hveijir skoruðu
mörkin, mistök einstakra leik-
manna og dómara, fallegar línu-
sendingar, stangarskot og mis-
heppnuð vítaköst, frábæran vamar-
leik og markvörslu og fjölmörg
önnur atriði, sem réðu úrslitum
leiksins. Síðar meir muna menn
aðeins úrslitin og leikurinn tilheyrir
fortíðinni. Menn ræða í staðinn síð-
ustu leiki sem þeir sáu. Þannig
muna sennilega fáir íslendingar
úrslit eða mikilvæg atriði í leikjum
íslenska landsliðsins í Heimsmeist-
arakeppninni 1961 í Vestur-Þýska-
landi. Við munum samt og erum
minnt á, að ísland varð í sjötta
sæti í þessari heimsmeistarakeppni,
eftir að hafa sýnt marga frábæra
leiki. Landsliði okkar í handknatt-
leik tókst núna aftur eftir 25 ár,
að ná sama árangri og 1961. Þessi
glæsilegi árangur landsliðsins í
Sviss staðfestir einnig að árangur
liðsins á Ólympíuleikunum í Los
Angeles 1984, þar sem liðið lenti
einnig í sjötta sæti, var frábær. Það
að nokkur landslið frá Austantjald-
slöndunum hafí vantað á Ólympíu-
leikana 1984 skiptir núna litlu máli,
þegar árangur landsliðs okkar á
eftirJón Krisijánsson
Afstaða stjómmálaflokka til
eignarhalds á fyrirtækjum í at-
vinnustarfsemi og rekstrarforms
þeirra hefur ráðið miklu um hvar
þeim er fundinn staður í litrófí
stjómmálanna. Til skamms tíma
voru þrenns konar höfuðlínur í
þessum efnum:
1) Rekstur einstaklinga eða hluta-
félaga í þeirra eigu,
2) samvinnurekstur,
3) opinber rekstur í eigu ríkis eða
sveitarfélaga.
Nú á síðustu ámm hafa víða
mtt sér til rúms hlutafélög sem em
í eigu allra þessara aðila, einstakl-
inga og hlutafélaga, ríkis og sveit-
arfélaga. Á þetta einkum við í út-
gerðarfyrirtækjum úti um lands-
byggðina, þar sem fólk hefur látið
hinar gömlu markalínur lönd og
leið og tekið höndum saman til
atvinnuuppbyggingar.
Stjómmálaflokkamir gömlu, ef
svo má að orði komast, og á ég þá
við þá sem hafa starfað hér í landinu
síðustu áratugi, hafa markað sér
ákveðna stefnu í stuðningi sínum
við rekstrarform og eignaraðild.
Sjálfstæðisflokkurinn styður fram-
tak og frelsi einstaklingsins, eins
og það ér orðað og leggur áherslu
á að atvinnulífíð sé í þeirra höndum
og hlutafélaga í þeirra eigu.
Framsóknarflokkurinn leggur
hins vegar höfuðáherslu á sam-
vinnurekstur og stuðning við hann.
Alþýðuflokkurinn hefur blandaða
afstöðu í þessum efnum, en veruleg-
ur stuðningur við samvinnuhreyf-
inguna kemur úr þeirra röðum, og
Ólympíuleikunum 1984 er metinn,
það sannar frammistaða þeirra
landsliða sem vom á Heimsmeist-
arakeppninni í Sviss 1986, svo og
þeirra liða sem vom á Ólympíuleik-
unum í Los Angeles 1984.
Af reksverk íþrótta-
hreyfingarinnar
Handknattleikur er núna leikinn
í 128 löndum og er orðinn ein vin-
sælasta íþróttagreinin í Evrópu,
Asíu og Afríku og er að ná fótfestu
í Suður- og Norður Ameríku. Að
ísland á landslið, sem er meðal sex
bestu þjóða heims í jafn erfíðri
íþróttagrein og handknattleik er
frábær árangur og á heimsmæli-
kvarða. Þessi árangur landsliðs
okkar í handknattleik er fyrst og
fremst árangur af markvissri upp-
byggingu landsliðsins undanfarin ár
og áratugi og sannar enn einu sinni,
að starf íþróttahreyfingarinnar á
íslandi er í fremstu röð og á heims-
mælikvarða. Að sjálfsögðu má bæta
verulega aðstöðuna til íþróttaiðk-
ana á mörgum stöðum á landinu
enda er verið að vinna að áfram-
haldandi uppbyggingu íþrótta-
mannvirkja í flestum bæjarfélögum,
þannig að framtíð íþróttahreyfíng-
arinnar á íslandi er björt.
Sjötta sæti landsliðsins á Heims-
meistarkeppninni í Sviss er sigur
landsliðshópsins og þjálfara hans,
en sigurinn er einnig allra þeirra
sem hafa lagt sig fram við hina
sömuleiðis Alþýðubandalagsins þótt
þar sé í sumum greinum stefnt að
þjóðnýtingu og ríkisrekstri, t.d. í
olíusölu og innflutningsverslun.
Stefna hinna nýju stjómmálasam-
taka, Bandalags jafnaðarmanna, er
fjandsamleg samvinnuhreyfíngunni
og kvennalistakonur hafa verið
mjög þögular um samvinnuhreyf-
inguna.
Þótt ég hafí dregið upp þessa
mynd af afstöðu stjómmálaflok-
kanna ber að varast það að alhæfa
í þessum efnum. Myndin af afstöðu
þeirra og hinna almennu flokks-
manna er miklu flóknari heldur en
þetta. Þótt Sjálfstæðisflokkurinn
lýsi stuðningi við einstaklingsfram-
tak og hlutafélög, er stuðningur við
samvinnustarfsemina mikill meðal
almennra flokksmanna, enda væri
samvinnuhreyfíngin ekki svona
öflug og sterk í landinu ef það
væri ekki. Það er líka kunnara en
frá þurfi að segja að undir beinni
stjóm sjálfstæðismanna em mörg
öflug samvinnufyrirtæki í landinu,
og yfírlýstir sjálfstæðismenn sitja í
stjómum annarra.
En þarf Samvinnuhreyfíngin á
stjómmálaflokkunum að halda? Það
er vert að velta þessari spumingu
nánar fyrir sér. Eins og ég sagði
hér á undan er stuðningur við
samvinnuhreyfínguna í hávegum
hafður í Framsóknarflokknum,
framsóknarmenn em ijölmennir í
stjómum samvinnufyrirtækja og
margir sem em í fremstu víglínu í
stjómmálastarfí Framsóknar-
flokksins hafa alið sinn aldur í
samvinnuhreyfíngunni eða í störf-
um þar eða stjómum samvinnufé-
laga. Þessi tengsl hafa oft verið
„Árangur landsliðsins í
þessari keppni, mun án
efa auka áhuga þjóðar-
innar og sérstaklega
unglinga á íþróttum, og
einnig auka skilning
stjórnvalda og fyrir-
tækja á þeirri miklu
landkynningu, sem
þátttáka afreksíþrótta-
manna okkar í alþjóð-
legum keppnum hefur.“
mikilvægu uppbyggingu unglinga-
starfseminnar um land allt.
Þessi árangur landsliðs okkar
sannar, að íslendingar geta með
markvissu starfí, eflingu þekkingar,
nægjanlegu ijármagni og sjálfs-
þekkingu náð árangri á heimsmæli-
kvarða. Afreksverk íþróttamanna
okkar eiga að vera okkur hvatning
til frekari afreka á öðmm sviðum,
eins og eflingu iðnaðar og útflutn-
ings, þar sem sömu lögmál gilda
að mörgu leiti, það er að segja:
markvisst starf, öflun þekkingar,
nægjanlegt íjármagn til fram-
kvæmda og sjálfsþekking.
harðlega gagmýnd af andstæðing-
um framsóknarmanna og talin
skaða samvinnuhreyfínguna. Ég tel
að svo hafí ekki verið, og hreyfing-
in þurfi á því að halda að eiga
öflugan málsvara á hinum stjórn-
málalega vettvangi, eins og einka-
framtak á í Sjálfstæðisflokknum.
Samvinnustefnan er lífsvið-
horf — hún er lýðræðislegt form á
rekstri sem tryggir að maðurinn er
í öndvegi, en atkvæðisréttur hans
er ekki metinn til peninga. Rekstur
hennar er kjölfesta fyrir þau byggð-
arlög sem hún er rekin í að því leyti
að hann er ekki bundinn einstakl-
ingum heldur heildinni, þannig að
eignir eru ekki fluttar burt eða
starfsemi hætt þótt duglegur at-
hafnamaður falli frá, eða vilji setja
sig niður annars staðar. Samvinnu-
hreyfíngin þarfnast stjómmála-
flokkanna til þess að skapa þessum
rekstri þann ramma sem hæfír því
þjóðfélagi sem við lifum í í dag.
Löggjöf um samvinnumál þarfn-
ast endurskoðunar, ekki til þess
að bijóta niður samtök sam-
vinnumanna eða hluta af þeim
samtökum, heldur til þess að
gera það kleift að takast á við
fjármögnun á nýjum fyrirtækj-
um með samvinnuskipulaginu.
Frumheijamir — þeir sem hrintu
samvinnustarfínu af stað hér á landi
— ólu þær vonir í bijósti að sam-
keppnin væri óþörf og félögin væm
nægjanleg trygging fyrir neytand-
ann. Við þær aðstæður sem þá vom
var þetta eðlilegt. Samvinnumenn
í dag vilja að samkeppni sé, sam-
keppni milli fyrirtækja sem rekin
em með mismunandi rekstrarformi.
Það getur oft á tíðum reynst
Samvinnuhreyfingin og*
slj órnmálaflokkarnir