Morgunblaðið - 30.08.1986, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 30. ÁGÚST 1986
Njósnari fær dóm
Á myndinni að ofan má sjá njósnarann Jerry Whitworth á
leið til dómsuppkvaðningar, en hann var dæmdur til 365 ára
fangelsisvistar fyrir njósnir í þágu Sovétrikjanna á fimmtudag-
inn. Withworth var höfuðpaurinn í njósnahring, sem seldi
Sovétríkjunum dulmálslykla og önnur fjarskiptaleyndarmál
Bandaríkjaflota. Talið er að Whitworth og hyski hans hafi vald-
ið öryggishagsmunum Bandaríkjanna ómetanlegum skaða.
Noregur:
Geislavirkni í kindakjöti
langt yfir hættumörkum
Frá fréttaritara Morgunblaðsins i Noregi, Jan Erik Laure.
SLYSIÐ í kjarnorkuverinu í Chernobyl í Sovétríkjunum sl. vor veld-
ur því, að á ýmsum landsvæðum í Noregi er geislavirkni í kindakjöti
langt yfir hættumörkum. Því verður að henda miklu magni af kjöti
í haust þegar slátrað verður.
Norska landbúnaðarráðuneytið
hefur gert áætlun um hvemig stað-
ið skuli að haustslátrun og verður
þeim landshlutum, þar sem geisla-
virkni gætir, skipt í þrjú svæði. Á
svæði 1 er geislavirkt „cecium" að
meðaltali ekki yfir 600 „bequerel
(bq.)“ í kílói af kjöti. Á þessu svæði
verður slátrað eins og vanalega og
kemur um helmingur kindakjötsins
að jafnaði þaðan. Svæði 2 er bann-
svæði, þar er )„cecium“magnið jrfir
2.000 bq. Um 5% kjötsins kemur
vanalega þaðan og verður því nu
eytt eða það hakkað og notað í loð-
dýrafóður. Á svæði 3 er „cecium“-
magnið á milli 600 og 2.000 bq.
Kindur á þessu svæði verða teknar
í hús eins fljótt og mögulegt er og
gefíð fóður sem draga á úr
„cecium“-
magninu. Þeim verður síðan slátrað
og kjötið selt. Um 25% kindakjöts-
ins kemur venjulega frá þessu
svæði, þó svo verði sennilega ekki
nú.
Ríkisstjóm Noregs hefur lýst því
yfir, að fjárbændur eigi ekki að
verða fyrir fjárhagslegu tjóni. Að
minnsta kosti 100 milljónum
norskra króna (um 550 m ísl.) verði
varið til að bæta þeim tjónið vegna
Chernobyl-slyssins. Eigendur hrein-
dýrahjarða eiga einnig að fá bætt
það tjón er þeir verða fyrir.
Skotland:
Ottast offram-
leiðslu í laxeldi
ÓTTAST er að offramleiðsla
muni hrjá laxeldisbændur í Skot-
landi á næstunni. Þetta kom fram
í breska viðskiptablaðinu Super
Marketing fyrir skömmu og er
áætlað að „laxframleiðsla" í
Norðmenn auka viðbúnað
við Spetsnaz-sveitunum
Ósló, frá Jan Erik Laure, fróttaritara Morgunblaðsins.
NORSK stjórnvöld hafa ákveðið
að auka viðbúnaðinn gegn
Spetsnaz-sveitunum sovésku,
sérþjálfuðum hryðjuverkamönn-
um, sem eiga að lama stjómkerfi
vestrænna ríkja ef til ófriðar
skyldi koma. Á næstu tveimur
áram verða 700 norskir lögreglu-
menn þjálfaðir til að fást við
Spetsnaz-menn en talið er víst,
að þeir hafi útsendara og aðstoð-
armenn í Noregi.
í júní og júlí gengu 120 lögreglu-
menn í gegnum mjög stranga
þjálfun í þessu skjmi en stefnt er
að því að 700 manns,'víðs vegar
um landið, verði sérþjálfaðir í að
fást við Spetsnaz-hryðjuverka-
mennina. Kennarar á námskeiðinu
voru frá norsku leyniþjónustunni,
leyniþjónustu hersins og aðrir sér-
fræðingar.
„Spetsnaz er með sína útsendara
í Noregi. Á því leikur enginn vafi,“
sagði sovéskur flóttamaður og maj-
ór í KGB, sovésku leyniþjónustunni,
þegar norskt blað hafði viðtal við
hann fyrir þremur árum. Sagði
hann, að flestir væru þeir Norð-
menn, sem ættu að hjálpa hinum
eiginlegu Spetsnaz-mönnum við
skemmdar- og hryðjuverk.
Noregskonungur, forsætisráð-
herrann og aðrir frammámenn í
þjóðlífinu eru efstir á lista
Spetsnaz-sveitanna yfir þá menn,
sem ráða skal af dögum. Þá er
þeim ætlað að eyðileggja raforku-
kerfíð og valda ringulreið í sam-
göngumálum.
Bandaríkin:
Veður
víða um heim
Lœgst Haest
Akureyri 13 skýjað
Amsterdam 10 16 skýjað
Aþena 22 35 heiðskfrt
Barcelona vantar
Berlin 10 18 skýjað
Brussel vantar
Chlcago 6 19 heiðskfrt
Dublin 7 14 skýjað
Faneyjar 24 léttskýjað
Frankfurt 9 19 skýjað
Genf 8 19 skýjað
Helainki 10 13 rlgning
Hong Kong 29 32 skýjað
Jerúsalem 17 29 heiðskfrt
Kaupmannah. 12 16 heiðskfrt
Laa Palmas 25 léttskýjað
Lissabon 16 23 heiðskfrt
London 8 17 heiðskfrt
Los Angeles 20 32 heiðskírt
Lúxemborg 11 skýjað
Malaga 27 léttskýjað
Mallorca 24 skýjað
Miami 27 31 skýjað
Montreal 13 22 skýjað
Moskva 12 18 heiðskírt
NewYork 12 17 heiðskfrt
Osló 8 11 skýjað
Parfs 9 15 skýjað
Peking 20 30 heiðskfrt
Reykjavfk 11 skýjað
Rfóde Janeiro 17 27 heiðskírt
Rómaborg 16 30 heiðskfrt
Stokkhólmur 14 16 skýjað
Sydney 11 25 heiðskfrt
Tókýó 2S 35 heiðskfrt
Vfnarborg 13 16 rigning
Þórshöfn 10 skýjað
Vetnissprengja féll úr
sprengjuvél fyrir slysni
- fyrir29árum
Orangevale, Kaliforníu, AP.
FYRIR tuttugu og níu áram datt
vetnissprengja úr sprengjuflug-
vél bandariska flughersins um
sex km frá Kirtland-herflugvell-
inum í skammt frá borginni
Albuquerque í fylkinu Nýja-
Mexikó. Talið er að sprengjan
hafi verið rúmlega tiu megatonn
og öflugri en þær sem varpað
var á Hiroshima og Nakasaki.
Þegar sprengjan féll til jarðar
varð ekki kjaraorkusprenging,
en sprengihleðsla sprakk í loft
upp.
Maður úr áhöfn flugvélarinnar
hefur nú lýst því hvemig slysið átti
sér stað. George Houston, loft-
skeytamaður B-36-vélarinnar, segir
að annar maður um borð hafí verið
í þann mund að setja sérstakan
öryggispinna á sprengjuna fyrir
lendingu þegar vélin flaug inn í
ókyrrt loft. Þegar vélin tók að hrist-
ast í loftinu greip maðurinn í
sleppibúnaðinn, sem notaður er til
að varpa sprengjunni.
Áhöfnin varð þess þegar vör að
sprengjan var farin úr vélinni, en
við það hækkaði vélin flugið. „Við
héldum í fyrstu að maðurinn hefði
fallið út með sprengjunni," segir
Houston. „Þetta er eitt þeirra at-
vika, sem eru hræðileg þegar þau
gerast, en verða fyndin í minning-
unni,“ segir hann og líkir atvikinu
við lokaatriðið í myndinni Dr.
Strangelove eftir Stanley Kubrick.
Þar situr maður klofvega á kjam-
orkusprengju þegar henni er varpað
og hegðar sér eins og kúreki í víga-
hug.
Að sögn Houstons var flugliðinn
að reyna að festa sprengjuna, en
ekki sleppa henni. „Hann bjargaði
sér og skreið inn í flugklefann föl-
ari en lak að sjá.“
Slysið gerðist 22. maí 1957 en
flugherinn staðfesti fyrst 1981 að
það hefði gerst. Aftur á móti vom
málsatvik ekki birt fyrr en á mið-
vikudag. Þá birti dagblaðið Al-
buquerque Joumal frásögn, sem
byggð var á herslqolum. Blaðið fékk
að skoða skjölin samkvæmt ákvæð-
inu um frjálsan aðgang að upplýs-
ingum.
Houston segir að slysið hafí gerst
vegna sérdeilis fáránlegs fyrir-
komulags í sprengjuiými flugvélar-
innar. Eftir lendingu og fyrir
lendingu þurfti einn úr áhöfninni,
venjulega siglingamaðurinn, að
klifra á sprengjunni og „bókstaf-
lega hanga á tánum“ (Houston)
meðan hann kom fyrir stórum pinna
til að festa sprengjuna.
Skotlandi aukist um 45% á þessu
ári.
Fregnin er höfð eftir David
Portlock, en hann er framkvæmda-
stjóri laxeldisfyrirtækisins „Sea
Farm“. „Þrátt fyrir að við myndum
fagna framleiðsluaukningu, þá er
það háð því að gæði físksins séu
mikil og hann af réttri stærð, en
hætt er við að þessi aukning verði
iðnaðinum lítt til framdráttar."
Portlock sagði einnig að búist hefði
verið við verulegri útflutningsaukn-
ingu, en „þegar framleiðsla á
Atlantshafslaxi eykst eins og raun
ber vitni, þá er hætt við að erfíðara
verði að selja laxinn.
Portlock sagði enn fremur að
laxeldisiðnaðurinn væri ung at-
vinnugrein og enn í mótun, en spáði
því að hann myndi fyrst taka við
sér þegar laxeldisbændur gætu skil-
að af sér laxi, sem væri jafn að
gæðum og stærð, þar sem að breyti-
leiki laxins gerði þeim sem kæmu
honum á neyslumarkað mun erfíð-
ara að vinna hann.
Gengi
gjaldmiðla
London, AP.
Bandaríkjadalur féll I verði
eftir að tilkynnt var að vöru-
skiptajöfnuður Bandaríkjanna
hefði aldrei verið óhagstæðari.
Gullverð mjakaðist upp á við.
Sterlingspundið kostaði 1,4870
Bandaríkjadal, en í gær kostaði það
1,4795. Staða annarra gjaldmiðla
var sem hér segir: Dalurinn kostaði
2,0355 v-þýsk mörk (2,0540]
1,6465 svissn. franka (1,6480]
6,6800 franska franka (6,7000'
2,2985 holl. gyllini (2,3075]
1.404 ítalskar lírur (1.410,25)
1,3930 Kanadadal (1,3915).
AP/SImamynd
Þannig leit vetnissprengjan út, sem fyrir slysni var varpað úr
sprengjuflugvél skammt frá borginni Albuquerque í fylkinu Nýja-
Mexikó, fyrir 29 árum. Myndin er af líkani af sprengjunni og sjá
má hvílíkt ferlíki hún hefur verið samanborið við manninn, sem
stendur við líkanið.
Genf:
Minnkandi
ágreiningur
um efnavopn
Genf, ÁP.
HLE var gert í gær á ráðstefnu
40 þjóða um afvopnun, sem fram
fer í Gehf. Haft var eftir forseta
ráðstefnunnar, Miljan Komatina
frá Júgóslavíu, að tekizt hefði
að minnka ágreining Sovétríkj-
anna og vestrænna rikja varð-
andi efnavopn og að viðræðurnar
hefðu verið vinsamlegri en áður.
Komatina kvað Sovétríkin hafa
sýnt nokkum vilja til málamiðlunar
varðandi samninga um bann við
framleiðslu og birgðasöfnun á efna-
vopnum. Á öðrum sviðum eins og
varðandi bann við kjarnorkuvopna-
tilraunum hefðu viðræðumar ekki
gengið eins vel. Margir fulltrúanna
væru þó vongóðir um lausn á því,
hvenig tryggja mætti að samningar
um bann við kjamorkuvopnatil-
raunum yrðu haldnir.